In alia lectione
In quadam lectione fuit tactum quod
investigandi multo breviores quam sit communis modus Prima propositio quamvis fi
des
sit cognitio aenigmatica vigore tamen sui luminis in infinitum plures virtutes
potest lumen naturale pertingere quam se solo scientifice
prima pars patet ex dictis apostoli
nam fides est non apparentium ergo de ratione fidei quod sit cognitio aenigmatica et hoc ex
pro visione divina ut per
secundum
Secunda pars patet nam se solo potest a pauca quia naturalis investigatio
non
in veritates naturaliter deducibiles potest et etc in alias infintas non contentius sub
latitudine veritatum naturaliter deducibilium sine adiutorio speciali unde possumus
et in illam potest theologus
Ex quo patet ipsam theologiam esse perfectissimam extensive
quia multa plura potest etiam intensive qui perfectiori et nobiliori modo cognosctur
quaecumque veritas quam per quamcumque aliam scientiam
Imaginandum est quod est ordo veritatum
in cognoscendo et dependentia quantum ad nos consequenter ut quod
nisi praesciantur
iste ordo et processus non est nec ex defectu
veritas relucet in suis principiis ergo si augeatur vigor intellectus et lumen eius
per fidem potest in illam veritatem cum paucioribus mediis et sic patet quod non est ordo
essentialis in tali latitudine processus
theologiae Theologia est habitus scientificus cognoscendi diu in se et in habitudine
ad suas creaturas specialiter rationales maxime ad hominem ut felicitabilem Sci
entificus
autem in consequentia in lumine naturali cum adiutorio fidei
Ista descriptio sumit
originem ex nominis interpretatione unde dicitur a theos quod est deus et logos etc
Pro
intellectu diffinitionis advertendum quod capio hic theologiam pro infimo gradu theologiae
unde theologiae multiplex est gradus unus est simpliciter incomprehensibilis et est
ipsa met divina scientia de qua exclamando dicit O altitudo divitiarum
etc Unde ille est supremus gradus latitudinis theologiae
Secundus gradus est theologia
animae christi unde ipse fuit doctor theologorum primus
et ego loquar de scientia creata etc 2us gradus aequalis in multitudine cognoscibilium
cum primo gradu Nam sicut dicit
notitia animae cristi est notitia omnium veritatum de deo etiam de creaturis et sic christus
secundum suam humanitatem habet vel habuerit perfectissimam theologiam creatam dispar
tamen
accidens in infinitum
Advertendum quod multum refert cognoscere recte 2m omnia praedicata de ipsa
tiabilia
iabilia
omnem praedicatum dicibile de deo ergo comprehendit deum quia ad conp?ndum[?] rem non solum
requiritur ipsam cognoscere 2m omne praedicatum
quod cognitio sit ita perfecta in esse cognitionis sicut res cognoscibilis est in se vel
obiectum est in se et quia obiectum est absolute
nulla creatura potest esse
gradus possunt poni in latitudine scientiarum ultimum scilicet beatorum unde infinitae sunt tales
species cognitionum de eadem re subordinatae una perfectior alia
valet Anima christi cognoscit omnia in verbo ergo habet omnem notitiam creabilem quia
data aliqua visione dei aliquantae perfectionis esset dare aliam maioris
et sic in infinitum
Credo verum quod possent esse infinitae species cognitionis quarum
quaelibet esset omnium veritatum
ex hoc quod anima christi haberet theologiam
quod haberet supremum gradum quia etc
Et non intelligitur quantum ad multitudinem sed quantum
ad modum praesentandi
Sed propter auctoritatem doctorum dicendum quod in latitudine theologicarum
communicalium anima christi habet supremam possibilem non solum quantum ad multitudinem sed etiam quan
tum
ad perfectionem Unde
statum beatitudinis et per consequens speciem in illa latitudine supremam
Sequitur
theologia animae christi sunt infinitae possibiles quarum quaelibet etc
Alii sunt gradus
Theologiae qui non omnium veritatum sunt repraesentari nec secundum multitudinem obiectorum
nec secundum perfectionis modum cognoscendi
posset
retur
suae naturae vel alia creatura acte excedens nos ex sua naturali perfectione et lumine
suo naturali posset in veritates altiores quam nos quia esset perfectorum speciei sua cognitio
quam
tionem
fidei ut in homine consequenter disposito secundum quod fides magis intenditur tanto quantum
ad effectum lumen naturale vigorative
Sequitur quod 2m diversitatem huiusmodi graduum diver
si
conceptus con correspondent isti termino
conceptus simpliciter et absolute et
de aliis
Ulterius 2m alios gradus correspondent alii conceptus quidam communissimus
alius specialis quidam connotativi veri et quidem falsi quidam habuerunt conceptum
talem qui
pugnans
scilicet quod sit potentiae finitae et
formata ab illis sic deum cognoscentibus scilicet conceptu connotativo alicuius sibi repug
nantis
fuit simpliciter falsa
Credo quod
le
diffinivit Unde ista consequentia non valet
nans
igitur habet conceptum falsum quia stat quod erraret diffiniendo et sic staret de
articulo quod habuisset conceptum
Dico
quod conceptus dei prout est considerationis theologicae vel connotat vel est medium
inferendi quod deus est summum bonum universaliter perfectum vel quia connotat vel complexus
est vel ex modo suo vel naturaliter potest esse causa inferendi quod deus est summum bonum
Sic dico
conditiones subiecti secundum
subiecto Quidquid enim consideratur hoc est in ordine ad ipsum
Sequitur quod deum esse
est primum principium
maxima difficultas apud antiquos intantum quod
concipi nec conceptu negativo
bilis
Et istius opinionis videtur esse
Sequitur quod habere conceptum vere theologicum dei non potest quis sine fide
vel sine adiutorio speciali et quia deum esse est simpliciter primum sequitur quod omnis ve
ritas
cuiuscumque scientiae et omne principium est theologicae considerationis
sic dicitur in naturali philosophia eadem res consideratur per
dicitur quod primum principium dicitur esse p uno modo
ad principium scientiae theologicae
utroque modo est de se considerare theologiae et sic de qualibet alia veritate
unde quaelibet potest considerari ut directiva creaturae in deum etiam quaelibet
ut exemplata divina veritate in reducibilis tamqua in fine totius boni et cum
quaelibet habeat ad diu huiusmodi habitudinem
sequitur quod est considerans theologicae Con
sideramus
theologica est de deo secundum sequitur suas proprietas et suas creaturas voluntas sicut dicit
qualibet veritate debet uti in habitudine ad primam veritatem
ordinatur
quia nulla alia sic considerat
Sequitur quod plures sunt
ordinem inter se quam iam sint inventae patet quia solus modus considerandi
Sequitur licet omne verum sit theologicum non tamen omnem est fidei patet quia iuxta
humani quo ad sanitatem
Sequitur quod minus bene dictum est fidem se extendere ad propositiones conting
gentes
concernentes creaturas quae sunt
ad salutem
Sed contra Capiamus unam propositionem contingentem ut ponatur quod deus praecipiat
Tunc sic ista fides declinat nunc ad istam veritatem ergo prius patet quod non mu
tatur
propter adveniens praeceptum Respondetur quod non est inconveniens aliquam veritatem
de novo subiacere fidei quia incipit habere aliquam rationem quam christus non habebat
Sequitur quod quaelibet res perfectius cognoscitur per theologiam quam per quamcumque aliam scientiam
patet quia
quia nescit quod ab agente libere producatur nescit quod continue conservatur in esse et
dependet specialiter a deo nescit quod est variabilis modus suus nescit quod applicato
agente potest non agere nescit quod activitantem eius potest suspendere
Patet ex isto error
illuminant intellectum
Circa textum scilicet 14tam distinctionem spiritus sanctus procedit a patre
et a filio aeternaliter Ita etiam mittitur ad creaturam temporaliter Pater et filius mittunt spiritum
santum ad iustificationem creaturae sed difficultas est utrum spiritus sanctus formaliter
posset esse ista tractabitur in distinctione 17ma
Alia lectio
Nota quod in lectione immediate praecedente
omnia repetivit et melius declaravit
Ad argumentum prius factum de simente[?] sacramentum
modus loquendi est quod sacerdos in tali casu facit simplicem ydolatrare Advertendum quod simplicitas
qne[?] pro obiecto adoracionis habet aliud contentum sub illis speciebus et istud permittitur quia
scilicet induceremur ad credendum yposthece ipsis possent induci ad hesitandum et remitteretur in
cis[?]
devotio[?]
Cor[?] uretus[?] est circa difficilem ita quod unctus diffulter acquiritur et eciam
quandoque veritas multi anglici concedunt quod deus realiter possit decipere et fidei potest
subesse falsum Et consequenter[?] quod anima christi potuit decipi
Erat praemium argumentum valde magi[?]
apparentiae Quia sic assensus fidei respectu istius christus incarnabitur et continetur usque ad instans
Anticiodorensi[?] dat istam solutionem quod ante adventum christi iudaei et praecipue praelati per scrip
turam
satis proprie pecerant[?] scientiae adventum salvatoris et apprpinquante illo tempore tunc
ille ?? christus incarnabitur desinebat esse articulus fidei nec fidem inclinavit ad illum
sed ad disunctum sicut dictum est
Breviter solutionis ponuntur propositiones prima quanto
homines erunt simpliciores tantae cicius desiit meis fides causare assensum quod christus
incarnabitur patet quia tanto minus sciefat[?] scripturas
Sequitur quod cicius inclinabantur ad
illud disiunctum quam alii docti patet quia alii non obligabantur nisi quando patuit constare
Alia propositio probabitur quod in sola virgine[?] glosa fuit huiusmodi assensus continuatus ex fide
usque ad instans incarnationis exclud?ne[?] patet quia semper ante cognovit fide et non est dubitandum
qui sibi fuit revelatum Et intelligitur propositio de viatoribus
Sequitur quod in instanti incarnationis assensus
respectu illius de futuro desiit esse primo patet quia in illo instanti non fuit ille assensus scilicet
respectu illius christus incarnatur
Et quod ille assensus in virgine gloriosa solum remansit
per instans quia in solo illo instanti fuit veram Ita quod nec ante nec post ymmo semper fuisset falsus
modo repugnat assensum fidei esse et non esse verum
Sequitur quod aliqua res solum direcit[?]
per instans
et quod est dare primum instans et ultimum alicuius rei
Alia propositio in eodem instanti in quo
incepit esse assensus in virgine gloriosa respectu illius de praesenti in eodem incepti esse respectu illius
de praeterito et desiit esse respectu illius de futuro
Sequitur quod in eodem instanti duae assensus desierunt esse
et duo inceperunt esse patet de assensu respectu illius de futuro quia nunc non etc
Et assensus
respectu de praesenti desiit esse quia verum erat dicere quod nunc est et immediate post hoc erit
Et dua inci
piunt
esse supposito saltem quod modo regimine gloriosa remansit assensus respectu illius de praerito
Sed ulterius quod assensus de praesenti similis quantum ad obiectum fuisset in alio quam in virgine glorio
sa
culpabilis et tamen impam[?] fuit meretorius patet quia fuisset in eo praesuppositio saltem nisi ha
buisset
revelationem
Sequitur quod quanto fuerat magis elevati prophetae et aliquando tanto divicius
duravit in eis assensus istud christus incarnabitur quia tanto melius potuerunt
deducere et cognoscere tempus et forte non licuisset simplici Et sic sequitur quod aliquis incipit tunc
articulus aliis nec respectu simplicis illa de disiuncto et respectu aliorum elevatorum non
Sequitur quod eo
solo lapsu temporis aliqua propositio desinit esse articulus patet de ista Cristus incarnabitur
et ita etiam ex lapsu temporis aliqua propositio incipit esse articulus fidei quia nec iudaei ned gen
tiles
obligabantur statim ad istam christus est incarnatus nisi esset publicatus
Aliter dicitur in?ta[?] materia
libro quo stante probabiliter potest dici quod habitus fidei sufficiebat illud simplicibus Et haec
potuit esse mlt?ce[?] vel sine aliqua quaecumque inquisitione sic quod toto tempus ante fides
inclinabat ad hoc quod christus incarnabitur Et in instanti incarnationis ad istam
christus incarnatur quia staret quod non posset haberi actus reflexendum[?] in simplici de?ne[?]
suae operationis
Alia via
assensus et e actus quod subordinantur essentialiter divino aseensit[?] sicut incompossibile esset ignem
producere nisi deo principaliter concausante
Item ymaginanda est una essencialis habitudo
assensus fidei ad assensum divinum et nullo modo potest esse assensus nisi[?] deus concurrat[?] tamquam
primo assenciens et sicut deus in quolibet instanti ante instans incarnationis assentiebat
Ita quilibet fidelis quia causalitas fidei dependet in causando ab assensu divino Et sequitur
quod si formalantur aliqui assensus falsi fuerunt humani et non ex fide
Contra[?] Capiamus assensum qui immediate erat ante instans incarnationis respectu istius christus incar
nabitur
et conservetur post de potentia dei absoluta
Responsio quod in isto casu quando ponitur quod conservetur
Dicitur
uno modo vel quia hoc est inpossibile vel idem assensus qui erat respectu illius de futuro est respectu illius
de praesenti Dico ergo quod non potest considerari saltem inesse assensus saltem respectu illius de fu
turo
quia causalitas fidei et eius motivitas est super naturalis et supernaturaliter dirigens creaturam
in suum finem et ita concursus die eest eciam spiritualis
Unde deus specialiter concurrit respectu di
lectionis
caritative non deus non potest specialiter concurreret ad decipiendum creaturam
ut consequenter tenetur Et sicut se solo non potest decipere ita non potest speciali modo
concurrere cum fide ad decipiendum
Unde spiritualis dei motio non est nisi in bono igitur deus
non pater concurrere nisi cum fide ad assenciendum
Contra deus potest substantiam illius conservare
igitur inesse potest conservare
?[?] positio et dico quod deus secundum suam influenciam conserva
tivam
quae sufficiebat ante non potuit postea conservare scilicet quae sufficiebat ad con
servationem
assensus respectu istius christus incarnabitur Causa est naturam ita est in naturalibus
inter quae nam maxime adheret
ista est causa quare forma desinit esse in materia Ita quod quando dispositiones qualific? sunt
tales quod forma non potest exire in actum natura adhaerendum
Et ergo si remaneret re
maneret
otiosus ex quo non posset ex ratione[?] in actum et talis est habitus fidei Et ideo dicitur
quod non conservaretur nisi deus specialiori modo concurreret quam ante concurrebat si deberet
inesse conservari
Aliter dicitur quod sicut idem assensus qui est respectu huiusmodi iudicium futurum erit
post esse de contrario ita diceretur de fide ex quo est mirabilis conditionis et sic ante est assensus
quod christus incarnabitur et post quod christus incarnatur et post quod christus est incarnatus Et sic licet ma??et[?]
assensus tamen non manet assensus respectu istius christus incarnabitur
Et sic concederetur quod rema
neret
huiusmodi assensus sed non remaneret assensus respectu istius christus incarnabitur Eodem modo diceretur
de revelationibus et prophetiis et positionibus in verbo
Ulterius de
batur
ponamus quod post quam
fuisset incarnatus tunc fuisset deceptus dicit
fidei est contingens quamvis etc Sed dicit quod ista solutio est ficticia quia sicut res transi
vit
sic causalitas Dicit ergo quod actus fidei quantum ad habitum et
sed tamen non quantum[?] ad illud quod significat Ita finaliter quod assensus illius christus incarnabitur
potest esse assensus op?ti[?] quia non dependet a re quia fides est
nant
a luce prima Et dicit sic divina lux fuit assensus respectu istius christus incarnabitur
et tamen potuit non esse assensus
et sic dicitur de fide Ponatur quod quando abraham credi
dit
quod christus incarnabitur Alius credit quod christus non incarnabitur et decedat in hoc utrum damp
nabitur
videtur quod sic quia decedit etc Et ponatur tunc quod christus non incarnabitur quare
tunc condempnabitur qui credit veritatem per casum
Respondit
caus licet credidit veritatem nichilominus debet dampnari ymaginatio fundatur
in hoc iudicio meo de hiis quae non sunt clare determinata vel per ecclesiam vel per
scripturas
Dato quod sic verum est peccatum praesumptioris[?] et inducit
In alio casu sit ita quod unus credat quod futurum iudicium non erit et ordinet la
tenter
deus quod non erit apud se iste peccat Causa est quia licet non erit tamen ex consequenter apparen
tibus
quilibet catholicus iudicaret quod ymo erit ex scripturis et fide et sic contempnit
scripturam et fidem et sic male credit quia credit fidem esse ad oppositum et sic peccat sicut ille
qui agit quae concientiam[?]
Item de
Sequitur si intlibus[?] esset iudicium humanum sit licitum maxime licitum esset iudicium falsum
Quia stante casu quo iudicio humano crederet quod iudicium futurum erit crederet falsum
et alius verum et iste peccaret et alter non et sic credulitas falsa quandoque non est periculosa
utrum
pars contradictionis in materia fidei est illicita iudicio humano
sequitur quod respectu propositionis credibilis viator
obligatur ad habendum assensum fidei et tamen non habet eidem propositioni humanitus assentire
vel dissentire patet quia utrumque pars est illicita ad assentiendum vel dissentiendum
quia stante quod non erit iudicium futurum et
obligati per fidem credere veritatem peccaret credendo falsitati
Sequitur quod periculo
sive est
mur
ad alteram[?] partem contradictionis verbi gratia probatur quod non licet sorti assentire quod futurum iudi
cium
erit nec[?] per assensum fidei
Sequitur quod in materia fidei debet esse magna sollicitudo scilicet terminor
deum etc nullum est periculum in assensu fidei quia si non eveniat
Alia ratio de
filium suum et ita praeceptum petivit obicem[?] Sed quantum ad credulitatem forte credi
dit
quod deus eum multiplicaret in semine suo sed non ex fide credebat quod ymolaret
filium et si haec fuit ex iudicio humano fuit vel forte potuit habere aliam fidem quod
deus voluit experiri[?] suam obiam[?] et quod deus posset suspendere ymolationem filii
sui illud recdere[?] fuit sibi meritorium ergo ex fide
Respondet negando hoc quod meritorium fuit
sed processit a suo capite et sic nec habuit peccatum nec meritum Et forte ex caritate
Sed d[?] quia ex caritate ergo ex fide Notandum quod caritas ad
omnes veritates sed fides est limitata respectu credibilium et sic caritas concurrit propter
generalitatem respectu omnium operationum animae et sic negatur consequentia
Ponatur quod aliquis velit alterum
habere bona temporalia qui videt eum non multum divitem ille actus esset sibi meritorius
et tamen non esse propriis actibus caritatis quia motus caritatis semper debet esse respectu rerum spiritualium
scilicet ad virtutes in via et ad gloriam in patria
Quando dicitur de spiritu sancto quia concurrat
active ad assensum propositionis fe[?] igitur fides quia fides non est maioris dignitatis et rectitudinis
quam spiritus sanctus Respondetur quod fides concurrit specialiter ad dirigendum creaturam motione speciali
et supranaturali et sic non potest spiritus sanctus movere etc et sic spiritus sanctus concurrit ad assensum
propositionis false tamquam neccessaria causa requisita ita quod concurrit remissimio[?] modo
concurrendum quia causalitas creat?r[?] non sufficiet respectu cuiuscumque effectus mom[?] Sed requiritur con
cursus
primae causae et quia fides non potest illud hoc est respectu sumperstitionis ad spiritum sanctum
quia non habet nisi unum modum concurrendi et spiritus sanctus habet corumque[?]
Ulterius dicebatur
quod fides potest in actum valde perfectum scilicet in assensum articuli trinitatis Ideo potest in assensum
inferiorem dicitur quod consequentia non valet ut in simili non sequitur homo potest producere
hominem ergo lapidem
Item fides est limitata Item fides est in potentia obiectiali etc
dicitur quod non concurrit ut fides sed forte ut una qualitas Alia deus potest eam
ponere ma? et producere mediate illa qualitate calorem sed non in esse fidei et
ergo non potest deus mediate fide producere assensum propositinois false nec[?] mu?rem ordinem naturae
fidei sicut prius dictum est Noto aliquae istarum rationum ultimarum ponuntur in principio
quartae leccionis
Alia lectio
Quia in ultima lectione tactum de processione spiritus sancti et controversia inter graecos et la
tinos
et ibi aliqualiter introductum est de materia concilii generalis Protestor quod non intendo aliquod
tractare de materia scismatis sed praecise quantum ad materiam meam videtur spectare.
Ad videndum ergo quanta
fides debeatur determinationibus consiliorum generalium ponam propositiones primo praemittam suppositionem
videt quod deus et natura non deficiunt in necessariis licet ista suppositio sit multipliciter in sacra scrip
tura
fundatur etiam in libris philosophorum nichilominus tamen ex divina providentia circa genus humanum
providente potest dicta supposito apparere
est incarnatum etc igitur concluditur quod deus non deficit in neccessaris
Sequitur primo quod sicut finis hominis
excedit eis naturalem facultatem Ita dein?diis ipsum attingendi deus supernaturaliter providet
prima pars est evidens quia est status super naturalis Et ex puris naturalibus non potest quis
ipsum deum actingere
Secunda sequetur ex suppositione praemissa non solum circa cultores veri[?] dei ymo
etiam circa rectores politicarum ad vicia domanda sicut habemus ex sacra scriptura de angelo re
gente
persona quia illa praesunt in hoc quia inpediunt vicia unde in luccione[?] In Inlius[?]
persequens
vehis quasi diceret quod non posset quare[?] perire[?]
Sequitur quod sicut
interius sequitur directio salutaris sic non ponere obicem obiecti exterius sufficit ad sacri
consilii celebrationem Istud
Advertendum quod ex
culpa originali ymmo excellentia credendorum credenda transcendunt humanam facultatem
ideo requirerent super naturalis concursus ad eorum revelationem et licet in scriptura contineantur
non tamen evidenter et sufficienter pro quolibet Ideo provisum est decreto medio scilicet factae exterius quod
in se est 2m regulas pacorum[?] traditas in celebrationibus consiliorum generalium
Item quibusdam
videtur quod ex scriptura videtur quod ex scriptura non habetur non quod fides remaneat in aliquo
aut aliquibus cuiuscumque gradus vel status fuerit vel fuerint unde dicit quod fides potest remanere
in sola vetula vel in aliquo simplici singulis aliis errantibus
Sequitur quod in consilio sacra con
gregati
non sunt proprie loqui loquuntur sed spiritus sanctus loquitur ex eis nam ex quo provisum
sufficienter pe?ta[?] exteriori forma spiritus sanctus residuum operatur sicut ai?formam certam verborum
circa[?] certa materiam et ad hoc ordinato verba consecrationis habet suam efficaciam Et licet sacerdos
sic malus et haereticus ergo ex generali dei providencia videtur inferendum quod si forma adextra
servetur spiritus sanctus similia habebit efficaciam veritatem revelandi
Infertur ulterius quod inplicat
contradictionem sententiam consilii generalis in necessario credendis pro salute deficere nam de ratione terminum in propria
accione
inplicat spiritum sanctum falsam sententiam revelare Ita de consilio generali saltem in credendis
ad salutem
Sequitur quod licet defectus praelatorum sic multipliciter laesivus membrorum ecclesiae dei non propter hoc
tamen formanda est eorum determinantem in necessariis ad subiectum
Quantum est de prima parte
in casu quod essent tales sed neminem accuso nam ipsi tenentur utrumque testamentum scire[?] bonam
doctrinam tradere[?] et sictum restrant[?] aperiere suis subditis quod si illo careant vel habendo nam diffun
dant
perdunt gregem quantum est in eis
Secunda pars apparet omnia christi non sunt qui loquuntur sed
spiritus sanctus est qui loquitur in eis praecipue observatur ad?ita[?] forma a sanctis patribus tradita
illud de sacerdote qui licet sit malus nihilominus consecrat Ita proportionaliter de consilio generali
quantumcumque magna est
organum spiritus sancti Sic proportionaliter
locutus est unde loqui non
Item vocat ecclesiam fremam petrum Item nec portae inferi praeva
lebunt duplici non posset contingere quod propter sanctas veritatem loquatur per organum mali
hominis exemplum de
et fruitum incarnationis verbi dei expressit dicens Expedit nobis
etc Altum
fuit verbum sed non intellexit Ita potest contingere quantumcumque esset congregatorum malitia
vel eciam ignorancia quod utilitatem ecclesiae proferrent Similem est de prophetis qui multa
protulerunt non intelligentes tamen
Iamunde
nova progenies caelo mittitur alto
Item aliunde fundatur illud quod dictum est ex speciali regimine
sanctae modis ecclesiae cui deputatus est tamquam gubernator specialis
gelus
pullularere haeresim Ideo non obstante malicia vel ignorantia non permitteret perversionem
aliquam transire
Sequitur quod non videtur evidenter
generali deputatum deficere in fide et tamen non posset nisi
tem
determinare primum patet quia ex sacra scriptura non habemus nisi quod usque ad
saeculi erunt aliqui fideles vel aliquis non est evidens quod esset aliquis praelatorum vel aliqui
praelatorum ergo staret totam multitudinem praelatorum errare Secunda pars apparet quod illo non obstante
non faceret determinationem concilii esse falsam in hiis quae spectant ad subiectum et hoc ex speciali
spiritus sancti assistentia qui in eis loquitur
Alia propositio verisimile concedendumest eciam beatum micha
helem
archangelum eciam ex speciali assistencia toti ecclesiae assistere patet ex deputatione officii
et regiminis ad ecclesiam nam ecclesiae regiminem specialiter est sibi deputatum hoc deducit
helmis
parisiensis
Sequitur esse specialem assistenciam spiritus sancti et beati
patet quod ad regimen ecclesiae sunt officia deputata ad quae illi concurrunt ergo sicut
malicia sacredotis non tollit quando ipse sacerdos consecret Ista eciam malicia non tollit quando
habeat officium illis concurrentibus quod non esset sine speciali assistencia spiritu sancti et sancti
quaedam assistenciae ut posset
communiter ymaginari quod 2m ordinem graduum officiorum
in ecclesia dei essent gradus et proportiones assistentiarum dei Infertur quod non obstante ma
licia
summi pontificis si quis sit talis nichilominus tamen summo gradu assistentiae assistit sibi
spiritus sanctus quantum ad hoc genus assistenciae
Sequitur quod propter huiusmodi praesentiam praelatis ecclesiae
debetur honor et reverencia non oabstante eorum malicia quia specuialiori modo spiritus sanctus
eos inhabitat licet non per gratiam gratificantem
Infertur quod spiritus sanctus et
specialem habent assistentiam respectu liberorum in quibus continetur vita sanctorum et alia continentia
fidem catholicam
Sequitur quod etiam libri sacri scilicet biblia etc debent singulari reverentia
venerari nam quadam vivificationem speciali vivificantur et conservantur
Sequitur quod longa per
manentia alicuius additi ad sacram scripturam est iudicium suae incorporationis et vivificationis
patet actuum primo ex doctrina si ex deo est permanebit
Ita a simili[?] ad
dicio[?] facta scilicet quantum ad canones consiliorum generalium praecipue 4or principalium est signum
incorporationis et vivificationis ex eorum permanentia
Infertur quod additio facta in symbolo scilicet
filioque est pars vera incorporata nam spiritus sanctus a
sacros per nostra[?] saltem non
per miraculum nec per revelationem alias[?] ministraret
patrem familias
Sequitur additio facta a latinis est oera[?] addicio et approbata a spiritu sancto
et apparet latinos non defecisse ymo constat saltem theoog quod fuerit facta additio spiritu sancto
revelare scilicet spiritum sanctum ab utroque procedere
Sequitur quod diversitas translationum scripturarum
sacrarum nullum debet ponere offendiculum catholicis nam eodem spiritu esse sacrae librare vivificantur
nec requirendus sensus litteralis sed spiritualis quem tradidit spiritus sanctus quia nos est sacrae scripturae
et spiritu sancto eadem diversitatem pluribus vocibus exere?mere[?] ymo quasi vocaliter cocariis[?] unde lon
ga
orri?o[?] est signum esse servationis specialis per hoc solvuntire[?] quasi in numerales rationes quae con[?]
semper
unde fideles se debent transferre ad sensum spiritualem et ad bonum sensum vocabula recipere
Sequitur quod salutaris doctrina primo ad ecclesiam et
deinde in scriptis redacta et iterum in ecclesiam
est facta mentibus prophetarum apostolorum etc
Sequitur ulterius quod ecclesia in prima significatione quae non
esset aliud nisi congregatio fidelium ab
et ecclesia quae est congregatio praesentium eidem 2ae praecise veritatis adaequate innituntur nam huiusmodi doctrina
pro salute requisita est immediate a spiritu sancto ita sicut deus non potuit decipere prophetas nec falsum
revelare ita nec scriptura sacra potest esse falsa ad sensum ad quem credita est Ideo quantum ad hoc
est simplex auctoritatis infallibilis
auctoritatis quam scriptura sacra capiendo ecclesiam primo modo patet quia immediate recepit a spiritu
sancto vitali et viventi Eciam plures receperunt qui non scripserunt Etiam deus scilicet christus
est inter eos qui realiter fuit verus apostolus et
circumstanciae
reg?[?] innitatur
praelatorum pro concilio sacro celebrando scriptura videretur maioris auctoritatis quantum ad hoc
saltem naturaliter et quantum ad multitudinem Quia per plures sacra scriptura est nobis derivata[?]
scilicet per spiritum sanctum christum apostolos a prophetas
Sed arguitur contra hoc per
Evangelio non crederem nisi auctoritas ecclesiae me conpelleret ad hoc
ergo auctoritas ecclesiae est
maior quam auctoritas sacrae scripturae
Respondetur quod cepit forte ecclesiam primo modo scilicet incluso
christo prophetis apostolis et sic de aliis et tunc concederetur quod ecclesia esset maioris auctoritatis quam sacra
scriptura quia includit christum qui est verus deus
Secundo dicitur quod licet in secunda significatione caperetur
nisi ecclesia tradidisset mihi vel docuisset me
Ego nolo assere nisi et inquantum sic fidei consonum
et si sit aliquid fidei dissonum paratus sum revetare unde totum resolvitur ad istud quod deus
noluit sufficienter nobis providere verum est quod possunt occurrere casus et difficultates quas non possumus
enucliare[?] ideo ordinatum est quod in tali casu fuit consilium et in illo tunc revelabitur
dicit quod illis 4or conciliis scilicet principalibus credendum est sicut evangelio et ideo contra hoc assereret
est multum laedere regnum ecclesiae et turbare fideles in conscientia et in omnibus
In alia lectione
Prima principia et conclusiones exprimentes divinam nobilitatem et excellentiam re
ducuntur
ad istam deus est ut habere omnipotentiam
liberam Ex illo infert quod deus posset facere quicquid fieri non implicat contradictionem
et sic de multis aliis
Sequitur quod deus est summe providentiae unde posuerunt unum principium
scilicet deum esse universaliter perfectum Secundum principium deum gubernare et providere humano generi[?]
sub isto secundo principio continentur prima opera pietatis et ecclesia omnia alia reducun
tur
ad illud Et istud tangit
Advertendum ulterius quod volentibus
theologice duo principia sunt observanda quae sunt directiva primum quod est
Advertendum ulterius quod vo ad aliud principium scilicet debilitas humani ingenii quae debet considerari
lentibus
procedere
Creatura requirit a deo continuam actuationem Sicut
tenet
Ad primum praemittendum pro nunc quod deus est
prima r?a[?] et ultima prima
quam resolvitur omen iustum bonum et decens et ita magno utilitatis sicut tactum est prius
et quodamodo omnis veritas est a deo exemplata et ita etiam omnis bonitas
sic quod humanum
iudicium non est sufficiens regula iusti vel rectitudinis
Sequitur quod deus non vult sic fore vel operari ad extra quia bonum est sic fieri vel fore
sed viceversa scilicet quia vult sic fieri ideo bonum est ita quod non est ex parte subiecti oritur
ordinatio primae causae quod sic vel sic regat
Sequitur quod absolute posset esse bonum quod omnes
daemones et etiam dampnati alii salvarentur et omnes in paradiso existentes
dampnarentur patet quia istud non est bonum nisi in relatione ad primam regulam quia
sic esse vel non esse non est primarie bonum nisi in resolutione ad primum a quo tamquam
a principali capit quod sit bonum
Sequitur quod non est standum humano iudicio in inquisitione
materiae
Deus non praedestinavit aliquem propter bona opera futura nec reprobavit
propter futuram mala Item non est recurrendum ad humanum iudicium de crcuiatu perpe
tuo
propter nimium peccatum mortale quia prima facie diceretur quod non esset mi
sericorditer
actum et tamen est misericorditer actum
Sicut est
instanti suae creationis unde ipsa est culpabilis et dampnabitur perpetuo si
ded?at
sed tota radix est quia deus ita vult ergo bonum
Ex hoc
sui erroris quia stet in humano iudicio seu in iudicio propriae rationis Divina ista evi
tantur
quia non est standum humano iudicia quia sumitur tota radix ex hoc
quod deus ita
Sequitur quod pro satisfactione murmurantium sufficit
sed solum ostendere eorum praesumptionem falsam
resolverit se ad humaum iudicium et hoc male quia illud non est ultimum et etiam
provenit ex debilitate ingenii non potentis capere qualiter hoc fit iuste
Sequitur ulterius
quod quicumque perfecte caperet divinam providentiam utique iudicaret omnia fieri optime nam
de factus i
quid
divina providentia facit ordinat
Aliud
principium nisi quis ponat obiective gratiam dei consequitur dummodo sit in statu viae et usus ratione
Istud principium theologicum propter istam regulam salvatur de multitudine dampnandorum
quia non stat pereum quod multi dampnabuntur
Aliud principium Credendum est doc
toribus
approbatis scilicet
sacrae scripturae et fidei nisi sibi invicem contradicant et etiam nisi materia sit parvae speculativa Probatur
et istud proficiet pro postea
ex alio passu sacrae scripturae eliciunt ergo eis credendum Item propter vehementem
laborem circa expositionem sacrae scripturae sunt quasi artifices modo in talibus oportet
addiscentem credere ubi esset materia speculativa salvata reverentia non esset magis
eis credendum quam rationes eorum convincerent Sic dicit
Solum illis litteris credendum ex se quae sacrae vocantur scilicet bibliae sed in eis non nisi
in quantum consonae sacrae scripturae vel ratione possent probari Advertendum quod non oportet
quod quidquid dicant quod hoc sit catholicum patet quia
dicta eorum inquantum eorum sunt fidei sunt licet sunt fidei inquantum scripturae sacrae sunt
consona
Ad principium scribentibus aliqua non habentibus fidem non est credendum
nec eorum auctoritas debet aliquem movere nisi quia consona scripturae sacrae vel fidei vel rationi
vel quia doctores sacri nostri per usum approbaverunt
in quadam epistola
loquitur de muliere captiva quae debet primo abradi et tunc nubere unde per mulierem cap
tivam
intelligit scientiam traditam per gentiles quae non debet nude recipi sed debet
abradi et tunc potest nubere et tunc potest allegari Sicut
Et versimile est quod illi qui non habuerunt fidem statuerunt malos fines Sicut
tangit
suum sicut de quodam
annis quibus fuit regimen esset
fugiunt mendacia ad extollendum suum genus
quod nascebatur quando sol fuit in oppositis signis et vel scivit de astrologia
Auctor
de proprietatibus rerum ponit quod caput et cauda
sunt nisi intersectiones
Sed obiectiones de
dicta sua de aeternitate mundi quia illa non consonat fidei Et etiam possit ponit differentia
inter illos ex una parte qui laboraverunt quodammodo ex viribus propriis sicut
fuerunt doctores sacri et alios
Secundo
humana investigatio est per modum servi una habitudo quod plene obediebat domino
est finis istius materiae Et primo incipietur a 3a
Circa textum scilicet distinctione 17am prima conclusio spiritus sanctus non solum est caritas qua deus diligit
nos sed qua res diligimus deum dixit
Secundam conclusio Spiritus sanctus in se non au
getur
nec minuitur sed quo ad nos unde secundum beneplacitum suum potest nos magis
et minus
Tertia conclusio spiritus sanctus non est caritas a se ipso absolute id est non est a
mor
a se ipso quia non producit se et tamen nobis caritas a se ipso quia se ipsa gra
tificat
nos unde si a seipso esset amore faceret se esse quod non est concedendum
contra
ultima conclusio spiritus sanctus s non concurrit per modum habitus ad actum caritatis
Alia lectio est de materia fruitionis
Consequenter declarari oportet primam esse bonitatem cuius adeptio perficit affectum
quae semper simpliciter se est diligibilis
Circa hoc alias allegabatur
et ex hoc habitudine creaturae ad deum secundum
se nam nulla creatura sufficit sibi ad esse nec ad bene esse
primum patet nam creatura est in
materia dependentia respectu dei quam ae accidens respectu substantiae unde quasi deus est sustentatio
creaturae et ideo creatura indiget deo ad modum loquendi
figurae sigilli scilicet quod non 2m patet ex primo
Secundo proportionalis est habitudo causarum
illarum efficientium ad suos effectus sicut finalium ad suos effectus sed constat eviden
ter
theologo quod causa secunda non sufficit sola ad ponendum effectum inesse ergo nec finalis est
sufficiens quod per se ordinetur ad ultimum bonum
Ita quod nulla causa secunda est eu essentialiter finis et
per consequens nulla creatura potest quietari in creatura
Tertio in nulla creatura reperitur
plenitudo bonitatis igitur consequentia nota antecedens notum est Etiam remotio omnium perfectionum debet esse
in illo in quo debet esse terminus beatitudinis finalis
[omitted]
[omitted]
Item de ratione ultimi finis propter se diligibilis
est quod plenitudo causalitatis effective et finalis per modum cuiusdam circularis habundantiae modo
nulla creatura est huiusmodi scilicet plenitudo fontalis et primaria
Reputo teneri
etc igitur in solo deo qui est fontalis
bonitas et primaria seu principium totius boni stat beatitudo finalis Ideo non sine causa scriptura
vocat deum alpha et omega id est principium et finem
Sequitur evidenter quod deus summa bonitas
mentis quietativa tanquam finis ultimus in quo ponendus est finis laetitiae et hoc vocatur
frui Et ideo
specialiter aromanis Ista materia tractata est in scripturis sub aliis terminis unde
dicitur diliges deum tuum ex toto
etc Et istud mandatum dixit salvator maximum
esse in lege et 2m proximum sicut te ipse unde dilectio dei ex toto corde etc propter
se absolute absque hoc quod ordinet illam dilectionem ad aliquod esse fruitio Consequenter praecepit
diligere proximum Breviter dilectio rei propter deum vocatur usus et sic ista materia est tra
dita
in evangelio etiam in antiquo testamento
Nota restat aliud quam quod deus debet diligi propter
se et proximus propter deum Breviter diligere deum super omnia in generali est ipsum diligere non
referendo illam dilectionem ad aliquid aliud nec ad se ipsum sed praecise ad deum diligere crea
turam
eo modo quo praecipitur est ea debite uti etiam propter deum Advertendum
quod sunt multae difficultates in ista materia propter aquivocationem terminorum et aliquando capiuntur
uno modo quod aliquando aliter et quomodo capiuntur in processu doctorum sic diversimode capientium
Frui aliquando capitur generaliter pro actu potentiae appetitivae sive sensitivae sive intellectivae cum delectatione
tamen et sic animalia dicuntur frui cibo et sic capitur saepe in scriptura sed non sic in proposito
Secundo modo capitur magis stricte pro omni actu voluntatis quo aliquid diligitur propter
se sine relatione actuali ad aliud et sic aliquis posset frui creaturis sicut dicitur
ab aliquibus de virtutibus scilicet sine relatione actuali
Tertio magis stricte pro actu dilectio
nis
voluntatis respectu alicuius obiecti irreferibiliter actualiter habitualiter in aliud
Isto 3o modo
capitur hic Similiter usus capitur aliquando communissime et sic capitur in
Cuius
usus bonus est ipsum quoque bonum est
Alio modo magis stricte pro acceptare vel de acceptare
aliquid ab ipso fruendum
Tertio modo adhuc magis stricte pro acceptione vel deacceptione
propter aliud quo fruendum est et sic dicitur contra abuti
utrum sit idem actus fruitio et usus quo
scilicet diligitur deus et creatura non est ad theologum
lex potest hic introduci et declarari quia dixit salvator Ab isto dependet tota
lex Arguitur sic ex parte rationis humanae
humana anima est finita ergo potest quietari
in aliquo bono finito
Confirmatur divina essentia movet beatum praecise finite ergo aliqua
creatura in eadem proportione vel maiori potest movere creaturam et delectare
Confirmatur
Quia praecise per divinam essentiam creaturae finite unde est modo creatura rationalis
potest aliam creaturam in aliqua gradu facere bene esse et per aliam in duplo melius
et sic consequenter ergo per aliquam creaturam melius quam per deum
Item creatura rationalis
est in potentia obedientiali ad hoc quod quietetur in illo in quo deus velit eam quietari
ergo etc
Confirmatur nam inclinatio creaturae ad beatitudinem ex quodam motio adextra
ergo deus potest suspendere actionem suam respectu huius motionis et per consequens creatura non
inclinabitur et per consequens potest inclinari ad aliud quo adepto quiescet
Item creatura
magis inclinatur ad se quam ad deum patet primo quia ad se inseperabiliter quia non
potest se odire nec actu nec habitu sed bene
finis naturae et si appetat hoc est propter se scilicet ut per deum bene sit sibi unde quaelibet
res maxime appetit se permanere et quicquid appetit hoc est propter se conservari
Confirmatur
Nam si deus esset finis naturaliter intentus tunc naturaliter posset addipisci patet quia deus
et natura nichil faciunt frustra igitur etc
Confirmatur quia omnibus inferioribus speciebus provisum
est ad quos naturaliter inclinantur acquirunt ergo sic etiam erit de homine
Secundo principaliter
arguitur sic quia huiusmodi
adinplere Oppositum est error
Item non est in libertate voluntatis huius
modi
obiectum velle probatur generaliter nullus actus est in potestate libera voluntatis quia respectu cuiuscumque
actus qui producitur aliqua est motio pruna a deo qua posita non stat voluntatem
non agere sed illa motio non est in potestate voluntatis ergo nec effectus sequens quia
si aliqua causa ponatur ad quam sequitur aliquis effectus et causa non sit in potestate voluntatis
nec effectus modo sic est de prima causa quia nedum est causa effectuum ymmo etiam est
causa movens 2m causam ad agendum Unde sequitur deus praemovet et vult quod voluntas inci
piat
agere in hoc instanti et antecedens non est in potestate voluntatis humanae ergo nec consequens
Item
nulla persona divina est obiectum fruibile ergo nec deus consequentia tenet quia nullus est deus quin sit aliqua
persona antecedens quia si pater est obiectum fruibile tunc filius fruetur alio a se et etiam essent
tria obiecta et non unicum
Item deus est diligendus propter beneficia ergo beneficia magis
antecedens patet diligimus deum quia prior dilexit nos
et sic propter beneficium
Item se servasse legem dei
et per consequens retributio vel
aliud bonum dicitur esse causa finalis quorum diligitur deus
Item si propter bonitatem
deus esset diligendus sequeretur quod proportio bonitatis et diligibilitatis
corresponderet sibi mutuo et sic homo deberet plus diligere angelum quam se etiam
proximum quem staret se in caritate magis deberet diligere quam sit se existentem in peccato
Item beatitudo illa non est summum bonum quia eius privatio vel carentia non est summe mala
alias esset nobis summe male quod est falsum ymmo in nullo gradu est nobis malum ut videtur
et per consequens beatitudo non est summum bonum
Alias rationes facit
Et quaerit
si deus sit super omnia diligendus utrum finite vel infinite Si finite solum stabit
quod magis proximum quam deum si infinite tunc non possumus ad illum gradum attingere
Item si sic tunc inaequaliter diligentes aequaliter mererentur ex caritate probo vicem
in isto casu
Sunt
velit diligendo deum adimplere praeceptum dilectionis dei vel igitur aequaliter me
rentur
vel inaequaliter Non aequaliter quia circumstantia volendi inplere praeceptum
dei addit aliquid meriti Ponatur etiam quod
aequalitatem deinde
aliquo gradu plus mereatur quam
nis
usque ad aequalitatem et sic consequenter usque
scilicet uno gradu praecise sicut positum est Tunc isti duo merentur aequaliter et unus eorum
diligit summe deum et alter remisse
Circa primum articulum
multa puncta tractanda ex parte obiecti etiam potentiae scilicet
utrum humana capacitas sit finita vel infinita sunt diversae opiniones et utraque tantum
est probabilis unde potest ymaginari quod inesse capacitatis sit anima humana infinita
formalior ratio incontrarium est ista quia esse perceptum est denominatio rationis simpliciter
ergo non potest creaturae limitate nisi limitate competere quia nulla denominatio perfectionis
simpliciter potest alicui finito infinite competere
Item alia denominatio est de pastoribus et nobili
oribus
modo semper posteriores communicantur in remissiori gradu alicui finito
semper gradus posterior includit gradum denominationis priorum unde ymaginando
ordinem perfectionum essentialium siv a parte rei sive a parte terminorum ut esse ens ista est communissima
deinde est vivens deinde esse perceptivum deinde intellectivum ymaginantur quod quaelibet de
nominatio
posterior praesupponit priorem secundum aliquem gradum ut si communicetur denominatio
posterior secundum aliquem gradum ymaginantur de qualibet alia denominatione perfectionis
simpliciter correspondent tot gradus vel tantus gradus in quanto gradu posterior
est communicata Ista est quod quilibet gradus esse perceptivum habet annexum gradum
entis et sic de aliis denominationibus prioribus et sic si esset infiniti capax esset infinite
ens infinite vivens et sic de aliis
sensum ad intellectumquia intellectus quanto excellentius intelligentiae intelligit
quod removenda est una distinctio alias posita vicem quod aliquae sunt denominationes
prima est entis et capiuntur abstracte a convenientia rerum inter se et ad deum Deinde a convenientia
etc Et iste habent primum ordinem inter se de istis concedendum quod nulla est infinite
communicabilis creaturae
Aliae sunt quasi modales et accidentales et huiusmodi possunt
intensius vel remissius communicari eidem rei ut esse activum et huiusmodi unde illa communi
catur
eidem rei intensius vel remissius 2m beneplacitum supremi imperatoris ut illa
conpeteret accidenti et non mere primae quae tamen est superioris speciei et sic esse activum est de
nominatio
extrinseca et modalis Aliquae se habent tamquam proprie passiones de illis
forte loquendum est sicut de primus Et sic consequenter esse perceptivum est denominatio modalis extrinseca
sicut non videtur repugnare quod deus communicaret angelo causalitatem respectu cuiuscumque effectum
ad extra producibilis non tamen ut in propria virtute sufficienti quia hoc est inpossibile et sic illa de
nominatio
non est essentialis nec modalis propria sed modalis accidentalis Restat difficultas
Capiamus esse perceptivum ut sit denominatio essentialis pure vel tamquam passio utrum tunc etc
Sine dubio sic est communicabilis creaturae solum finite licet infinite caperet vel
potest capere et infinite intense Nam quantum ad gradum potest infinite capere et infinite
et intense non tamen esset infinite perceptiva
Advertendum
quod spiritus sanctus procedit per modum amoris et amore debet esse vinculum duorum et ideo quantum
ad hoc habet rationem quasi distincti Non est autem de ratione sapientiae sic quod copulet inter diversa ideo de
ratione amoris magis est reportare distinctionem sic conceditur quod diligant amore producto
Alia ratio
est usus loquendi ecclesiae quem debemus tenere quia tempore doctorum forte potuit consurgere
heresis ex uno modo loquendi licet esset verus et talem evitabant doctores resolvendum
tamen ad conceptum et intellectum bonum etc
In alia lectione
Circa heri dicta restabant rationes fiendae et solvendae
primo si positio esset vera sequeretur
quod voluntas esset omnino indifferens ita quod sine actu staret obiecto alliciente vel movente et sic esset
omnino indifferens et ultra igitur non remitteretur et per consequens nullo modo resisteret
Respondendum est dicendo de hoc
quod est voluntatem esse indifferentem si intelligitur voluntas esse indifferens quia ex se non potest in unum vel
in reliquum sic absolute est negandum quia sit indifferens obiecto alliciente et movente Si vero sic in
telligitur
quod sit indifferens id est ex sua intrinseca ratione possit prosequi vel non obiecto alliciente vel
movente illo modo esse indifferentem non est aliud quam esse vel habere intrinsecam libertatem sicut de materia
quia esset indifferens ad hanc vel
esse indifferentem iuxta primum modum sed si secundo modo conceditur
Et hoc si ita esset ut ponis sequeretur
quod voluntas infinite modice resisteret quia resistendo positive per aliquem actum intensius re
sisteret
per subduplum quam per purum non velle et iterum per subduplum actum intensius quam
per purum non velle et sic in infinitum
sisteret
per purum non velle quia semper minus per quemcumque actum positivum et per actum
modice potest igitur per non velle vel non actum infinite modice resistit
Respondetur negando consequens illatum et
per purum non velle et in infinitum nego tamen quod si resistat actu positivo in aliquo gradu quod
in duplo remissiori actu in duplo minus resistit quia non subduplatur tota resistentia
sed solum partialis et minima quae est in actu
et activitas vel motivitas obiectalis potest esse aliquantae quantitatis scilicet potest habere subduplam propor
tionem
respectu activitatis sic ergo
dupletur et in duplo plus moveat tunc erit aequalitas tunc iterum augeatur tunc
erit proportio maioris inaequalitatis obiecti ad voluntatem igitur necessitabit voluntatem cum sit
agens naturale et habet resistentiam minorem quam sit eius activitas et per consequens dabitur passio
illicita quae superabit eius resistentiam et necessitabit igitur non est intrinsece simpliciter libera Plures
solutiones possunt dari in hac materia dimissis aliis quia alias dedi modum respondendi
dicitur pro nunc quod obiectum licet moveat voluntatem scilicet per primos motus eas causando nihilominus
ad actum liberum nec cognitio nec obiectum concurrunt active
ideo quantum ad hoc in voluntate minimus gradus
resistentiae sufficeret quia nec obiectum nec notitia secundum aliquos agit in eam sed notitiam praecise concurrit
in genere causae exemplaris ostendendo praecise in concurrendo obiective effective vel non causando actum
liberum Ita quod productio actus liberi est in sola voluntatis libertate Et sic consequenter dicunt quod volun
tas
quantum ad actum suum liberum nullo modo potest difficultari sed difficultas et per potentias sensitivas quae non
obediunt prompte voluntati in agregando ardua vel fugiendo delectabilia Et istam viam concedunt
alii licet concedant actum cognitionis concurrere
Alia via respondendi dicendo de perceptiva potentia vo
luntatis
et activa considerando voluntatem ut activam et ut perceptivam dicendum consequenter quod voluntas est
magis activa quam perceptiva unde denominationes perfectionales habentes ordinem inter se sic
se habent quod priores semper perfectiori modo id est maiori gradu correspondet quam posteriores ut esse actum
est denominatio prior quam esse perceptivum
Secundo considerandum est consequenter quod voluntas per idem formaliter
est activa sui actus libere et per idem mra intrinsece est eiusdem suspensiva et per idem formaliter est resistitiva
ita quod eadem causalitas comparatur tripliciter et quia ut dictum est minus est perceptiva quam resistitiva non ergo potest
tantum percipere quantum et quia non movetur ab obiecto nisi perceptive ideo non motio illa perceptiva
non potest esse causata sicut est eius resistentia resistitiva Ita quod illa motio est perceptio
et sic semper est maior voluntatis resistentia quam obiecti motivitas
Tertia solutio vel
allectio obiectalis consurgit ex quadam proportione convenientiae obiecti ad potentiam et quia
illa datur maxime possibilis inter hanc potentiam et hoc obiectum quae tamen est minor
quam activitas vel resistentia voluntatis secundum quam maxime gradu motivitatis movetur potentia
tamen minus movetur quod sic eius resistentia
et quando dicitur dupletur obiectum Respondet quod sic minus move
bat
hanc potentiam causa est quia mentem habet proportionem convenientiae ad potentiam igitur minus movebit
igitur duplatio magis probat contrarium quam propositum ideo in esse motivitatis convenientiae minus voluntatem alli
cieret
virtutes morales superfluerent consequentia nulla est quia licet sufficeret ex sua intrinseca libertate tamen
redditur promptior et ex eis habet modum et ipse multum conferunt voluntati et reddunt
eam tutam quia cuius habitibus talibus semper resistit ideo fixatur in bonum
est de 2o argumento principali scilicet utrum voluntas subito vel successive agat prima propositio voluntas subito
potest producere suum actum id est totum simul vel in instanti Ista propositio supponit quod voluntas se habet active
respectu sui actus ad hoc sunt innumerales auctoritates sanctorum Ad hoc etiam est ratio nam potentia passiva
non habet actum suum in sua potestate ergo numquam respectu actus est libera antecedens probatur quia actus potentiae passive
est in potestate agentis applicati ad passum et per consequens agens naturale applicatum ad voluntatem
semper ageret naturaliter artum voluntatis igitur non libere et sic licet libere ageret tamen voluntas necessario re
ciperet
passiva per talem modum quia dato agente et applicato ad actus liberi productionem in facultatem
voluntatis est actum in se recipere vel non recte sicut causalitatem effectivam ymaginemur liberam
in voluntate et non in agentibus inferioribus quia eius causalitas differet specie sub ab activitate elemen
torum
Ita passiva potentia voluntatis est alicuius speciei alterius a potentia passiva naturali igitur salvatur
quod applicato agente ad actus liberi productionem Et in facultate passivae voluntatis recipere actum
vel non recipere Quamvis ista positio non potest inprobari tamen non videtur rationabiliter fundata ex eo quod tota
latitudo causalitatis active videtur supra totam latitudinem causalitatis ergo activa causalitates caloris
vel ignis vel alterius agentis naturalis perfectior est latitudine causalitatis passive igitur concederet em
libertatem quod est inconveniens
Item causalitas libera est nobilissima causalitatum nam deo competit
cui nulla causalitas passiva potest conpetere Ideo de ratione sua scilicet voluntatis est causalitas
activa et non passiva
Item arguitur fortius dato eodem agente ad actus liberi productionem
applicata voluntas potest oppositos effectus elicere et producere quia dato movente ad persecutionem
voluntas potest elicere velle vel nolle sed diversitas effectuum non potest ab eadem causa naturali
inmediate procedere respectu eiusdem passi igitur est reducendum ad causalitatem activam liberam voluntatis
et hoc quantum ad supremum propositionis
Sed quod voluntas subito potest etc probatur quia agens naturale materiale
quantum est de se potest suum effectum subito producere igitur et voluntas consequentia probatur pro tanto quia velocitas actionis
dicit perfectionem in causa agente quia secundum augmentum potentiae minuitur tempus si ergo agenti
materiali et naturali convenit quod subito possit etc competit superiori a fortiori antecedens probatur de lucido quia
si subito applicetur ad dyaphanum subito causant lumen patet per
perientia
ad hoc est
Secundo in actionibus naturalibus secundum proportionem potentiae agentis ad resistentiam
passi augetur velocitas ergo stante eodem gradu agentis per ngentiam
augetur continue velocitas igitur si tollatur totalis resistentia igitur infinita f velocitas igitur subi
to
producitur Si dicitur quod aliqua non infinita probatur quod primum suppositum non erat verum sed quia proportio
velocitatum sequitur proportionem activitatis ad resistentiam quia potest in infinitum augeri
Item de facto ita
fuit de actibus animae christi quia in primo instanti sui esse produxit actus meritorios quibus meruit
nobis et sibi
Sequitur quod non repugnat angelo in primo in instanti suae productionis mereri vitam
aeternam quia deus potest moti notitiis
ad meritorie agendum et voluntas potest subito producere suum actum ex quo non habet resistentiam
igitur
Secundo sequitur quod res in primo instanti suae productionis non trahat necessitatem suae praeteritionis
id est si ad potentiam rei non sequitur ipsum esse vel fuisse
libertas Tenendo hanc viam dico quod prius angelus in primo instanti suae creationis potuit pec
care
mortaliter patet ex radice tradita quia potuit habere notitiam dei et
deus potuit in eodem instanti ostendere sibi et sic in eodem instanti potuit negligere vel transgredi unde
patet per praecedens corollarium quod potuit mereri igitur etiam demereri quod ita fuit de facto videtur
Tamen
gelus
in primo instanti peccasset argueretur deus malus quia aeque libere potuit in eodem instanti
exire in actum binum sicut in malum et est qualificato pro tunc in instanti pro quo peccavit
Si teneatur quod omne quod est etc id est quod haec consequentia est bona
vabile
quia potuit peccare in instanti suae productionis non curo de logica quia potuit ante
illud creari non tamen concedendum quod potuit etc quia tunc non libere sed necessario peccasset licet
videatur dicere quod haec copulativa est possibilis esse quod est etc et tamen voluntas in eodem instanti in quo
producitur mere libere producit quia prius natura producitur Sed contra arguitur qui huiusmodi actum est necesse
esse vel fuisse unde prioritas illa nulla est vel non sufficit tollit praeteritionem est illius effectus
Tertium adiungo dato quod non potuit peccare in primo instanti suae creationis tenendi quod etiam
in eodem instanti tantum potuit incipere peccare quia licet posito quod esse etc et quod non in instanti posset
etc tamen in eodem instanti inciperet peccare quia licet posito quod omne etc et quod non in instanti posset
etc tamen in eodem instanti inciperet vel successive producere in actum quia incipit producere
actum prohibitum igitur et peccare Sequitur quod haec consequentia valet sortes tenetur non per incipere peccare in
eodem instanti quia ipse incipit peccare in eodem instanti igitur peccat vel non est transgressor praecepti quia
replicaretur de primo angelo quia
tenetur non incipere in hoc instanti et incipit igitur in hoc instanti peccat Breviter consequentia non valet
Ex quo patet solutio rationis fieri consuete scilicet talis ponamus quod deus praecipiat sorti et quod non
incipiat peccare per remotionem de praesenti tunc dicunt consequenter quod sortes non potest transgredi praeceptum quia
si sic hoc esset quando inciperet peccare per remotionem si sic ergo in
de praesenti Contra peccat in
Respondetur patet ex dictis quia consequentia non valet et conceditur quod potest transgredi tunc si sic sit in
ergo incipit etc concedo et nego quod peccat in
incipiendum in
sionem
oportet arguere per propositiones non dependens a futuro unde consequentia non valet Ego sum obligatus
quod non peccem die dominica tamen peccabo ergo transgredior sed bene sequitur quod peccabo quia licet ista
sortes incipit peccare videatur de praesenti quantum tamen ad antecedens est de futuro et sic propositio deincipit non est
manentis
dare ultimum instans quia voluntas existens in gratia potest incipere peccare per re
motionem
de praesenti quia inmediate post hoc peccabit igitur inmediate post hoc non erit in gratia
et hoc est
ultimum instans esse in gratia quia tunc est in gratia et inmediate post hoc carebit gratia Nisi diceretur
quod daretur ultimum instans in esse gratiae sed non in esse qualitatis
via tamen communior est quod non desinit
esse gratiae quin qualitatis
Item quod possibile sit probatur in exemplo communi tenendo quod quantitas sit
distincta a re quanta tunc in rarefactione vel condensatione datur ultimum instans qualitatis
aqua incipit motus
Secundo deus conservat nunc modum vel creaturam aliquid mere libere
contingenter et potest numquam post hoc creaturam conservare igitur datur ultimum instans rei permanentis
in esse quia deus mere libere conservat res
Tertio deus nunc non
producit
in triplo igitur subito post hoc potest producere et sic datur ultimum instans non esse rei ante sui
productionem rei producibilis tamen non successive ut
post hoc erit
Item sic obstaculum occupans spatium aliquod ne lumen ibidem producatur Ponamus
quod deus subito corrumpat illud sic quod hoc nunc sic et numquam post tunc in ultimo instanti non est
lumen et inmediate post hoc erit totum illuminatum simul et hoc ab agente naturali
Iuxta hanc viam sal
veretur
argumentum
suum sit
taliter quod quandocumque potest producere sufficit quod producat scilicet quod in aliquo instanti quocumque Deinde
arguitur quod sortes realiter non producat et in instanti terminante horam fit primo mortuus
tunc sortes habuit praeceptum quod produceret actum et non produxit igitur transgressor quaeritur quando non in illa
hora nec in instanti terminate quia iam est extra viam nec ante quia quocumque instanti dato ante
illud inter ipsum et praesens instans scilicet terminans est tempus quod potuit ad inplere igitur semper ante est in gratia
potest dici quod sortes inmediate ante hoc peccavit et tamen in nullo instanti huius fore fuit in peccato vel
peccavit sicut si deus non crearet nunc angelum et inmediate post hoc crearet tunc nullum instans
esset significabile post hoc quando angelus esset ante hoc productus Ita simile in ista materia dicitur
quod sortes inmediate ante hoc peccavit et tamen nullum fuit instans ante hoc quin in illo fuit in gratia
et quod in illo non peccavit sicut de angelo de quo daretur ultimum instans sui non esse ante sui productionem
in instanti suae mortis et contraxit peccatum in hora
Contra non est in via igitur dicitur quod si pec
care
capitur pro aliqualiter se habere in aliquo tempore ad quod sequitur post tempore vel natura se esse in pecca
to
tunc non peccat in instanti illo sed prius scilicet in tempore praecedenti quia in toto illo tempore praecedenti
aliqualiter se habent ad quod sequitur quod in hoc instanti peccat et sic peccat in primo instanti suae mortis nec
est inconveniens quod contrahat peccatum in gratia
horae quae intellectus noster est limitatus ad discurrendum partem temporis igitur datur ita parva pars quae est insen
sibilis
tunc ante finem horae peccat quia iam non sufficit discernere tam parvam partem temporis
Sed istud non valet quia capiatur infinita potentia quae cognoscat infinitam partem temporis tunc
cessat solutio Alia solutio dicitur quod peccat quia exponit se periculo quia tenetur
cogitare de praecepto et non facit et sic non ex solo illo mandato peccat sed etiam quod non
facit diligentiam suam
unde staret quod duorum contradictoriorum quaelibet inmediate haec erat vera
ut ponatur quod una in qualibet parte proportionali denominata
etc Signemus finem horae quaelibet inmediate ante hoc erat vera quia una ante hoc immediate
erat vera inpari et alia inpari vel inmediate ante hoc erat pars denominata
inmediate etiam ante erat pars denominata
Istud ponit
Incipit materia de Formalitatibus
In alia lectione
Circa materiam trinitatis maxime attendi debet divina simplicitas et unitas ideo quantum
ad materiam divinae simplicitatis aliqua videtur ab esse quae tamen consequenter a doctoribus conceduntur Quod
probatur aliquibus rationibus
Primo arguitur sic nam in divina essentia non est ydemptitas
seu multiplicitas rationum formalium inter se formaliter et realiter distinctorum circumscripta operatione
vel consideratione intellectus ergo sequitur quod ibi non est summa simplicitas quoniam summa simplicitas ex
cludit
omnem multiplicitatem et pluralitatem
Secundo arguitur In divinis est distinctio essentiae
ad personam ergo ibi est quaedam essentiae et personae compositio et per consequens ibi non est omnimoda simplicitas
antecedens patet ex eo quia de essentia et de personis verificantur contradictoria verbi gratia Essentia est
tres personae et quod sit filius ita et de aliis personis modo maximum medium ad probandum
distinctionem inter res est quod aliquid convenit uni quod removetur ab alio
Tertio arguitur in deo est pluralitas
ydearum et realis distinctio earum ergo in deo non est omnimoda simplicitas ymmo in deo est ydearum infinitas
distinctarum unde alia ratione factus est homo alio ratione
ergo sequitur quod in deo sunt variae ydeae variarum specierum formative
equus et alia asinus
et factive adextra
Ad idem concordant multi doctores dicentes apud deum esse pluralitatem ydearum
Et hoc exprimunt sub aliis verbis
et regulae fulgores et origines et causae rerum
unde etiam
66o dicit quod penes deum sunt mensurae numera et pondera
Ex 41o capitulo
apud deum esse regulas aeternas quae scriptae sunt in libro lucis quae est veritas
Et 6to
filius est ars omnipotentis plena rationum viventium
Et
in
vocat ideas origines et causas rerum
Sed iterum redio ad primum antecedens probandum scilicet de pluralitate
formalitatum
et primo arguam probando hoc rationibus
aliqua non ydemptitas inter divinam sapientiam et divinam bonitatem et ita de aliis deo
attributis Et arguit sic Si infinita sapientia esset essentialiter infinita bonitas tunc
sapientia in communi esset etiam simpliciter et bonitas in communi Ista ratio est aliqualiter obscura tamen
exponetur insolvendo ipsam resolvendo ad sensum clariorem et ideo de ea nichil pro nunc amplius
dicam Sed tamen arguitur probando assumptum vicem quod si infinita sapientia esset formaliter
infinita bonitas etc quia infinitum alicui additum non variat rationem illius cui additur
Sed consequens falsum quod probatur quia si sic tunc in diffinitione quidditiva sapientiae bonitas
poneretur tamquam pars vel esset met eius diffinitio quidditiva
Secundo arguit
emanationum personarum divinarum ad intra neccessario praesupponit distinctionem principiorum elicitivorum et
non distinctionem rationis tantum quia illa est inpertinens nec realem similiter quia una negetur
de alia ergo formalem prima pars patet quia non videtur vide esse diversitas praedicatorum elici
tivorum
illius emanationum Etiam non videtur quomodo salvaretur quod filius procederet modo naturae et non
spiritus sanctus nisi poneretur aliqua distinctio in deo
Tertio arguit sic Quidquid est ex se formaliter
idem existens principium producendi duo vel plura poni rationem posset esse principium producendi infinita
patet quia si eadem modo se habendi adaequate potest in duo eadem ratione potest in tria et in 4or et sic in infinitum
Ex quo cum ydemptitate et eodem modo se habendi adaequate stat quod producat duo sequitur quod potest
in tria ut tactum est Et huius exemplum est satis in agentibus naturalibus unde si ignis eodem modo se
habens producat duos ignes tunc etiam potest ducere tres et 4or et sic ulterius et ita etiam in agen
tibus
aequivocis
Item spiritus sanctus producitur libere et filius naturaliter et ista varietas non oritur ex modo
actuum Sicut patet exemplum de moralibus in actu voluntatis qui licet sit liber tamen hanc denominationem
recipit a principio suo effectivo quia huiusmodi actus naturaliter et intrinsece non est liber
igitur a simili sibi aliqua productio in divinis sit libera oportet quod sit ex parte principii producentis et sic
oporteret ut videtur quod huiusmodi diversitas producendi vicem filium naturaliter et spiritus sanctus libere proveniat
et oriatur ex hoc quod est diversitas in principiis productivas
Quinto arguit sic aliqua
conpetunt divinae voluntati quae non competunt divinae intellectui et econtra nam voluntas de
terminat
se respectu positionis effectus in esse mere libere et intellectus non quia intellectus
divinus etiam neccessario respectu cuiuscumque intellectio
Et etiam aliqua attribuuntur intellectu
dummodo quae non voluntati nam intellectus intelligit mala et voluntas non vult mala
ergo ibi est aliqua distinctio inter eos
sic divina essentia est ab aliquo participabilis in esse et ab eodem non participatur in esse vitae
ergo in deo est aliqualis distinctio inter esse et esse vitae Nam si participatio dei in esse a parte obiecti
esset idem et unicus gradus cum participatione in esse vitae tunc non esset distinctio in deo inter esse
et esse vitae et per consequens quicquid participaret ipsum in esse etiam participaret ipsum inesse vitae
et sic materia prima esset vita eo quod participat deum in esse Et cum idem sit per adversarium par
ticipare
deum in esse et in esse vitae sequitur intentum
Secundo arguit sic sequeretur quod in rebus
non esset diversas specifica sed res different secundum intensum et remissum praecise probatur consequentia
quia ex quo res participant eandem rationem formalem in deo sequeretur quod inquantum ad hoc nulla
erit distinctio inter res nisi quod una res intensus participat huiusmodi formalitatem et alia remissius
Et consequens ex hoc incidendum esset in errorem hunc quod omnes res mundi essent eiusdem speciei
Alias rationes facit
materiam eas meliori modo quo potero introducam 2m quod materia requiret
omnium istorum trium simul arguitur auctoritate
rendum
nisi quod divina docent eloquia et per consequens cum non habeamus ex sacra scriptura vel ex
determinatione ecclesiae nec ex eo auctoritate ligante nec etiam ratione communicente quod sit huiusmodi distinctio rationum
formalium vel etiam ydearum ponenda in divinis sequitur quod nullo modo est ponendo etc
considerata etiam regula
inter se ubi non obviat relationis oppositio ergo praecise inter per scientias relative est ponenda distinctio
Item positio distinctionis formalitatum est difficilior quam distinctio divinarum personarum inter se igitur sequitur quod non
est ponenda cum fides nos non astringat ad hoc antecedens patet nam mirabilitas positionis
trinitatis est ex hoc quod ponit et asserit distinctionem minorem realem quam sit distinctio essentialis ponit
enim quod aliquid distinguatur ab alio sic quod haec res non est haec et tamen haec et hoc res
sunt haec essentia modo distinctio formalitatum 2m ipsas formalitates ponentes esset adhuc minor
quam sit distinctio personarum realis inter se et per consequens esset adhuc magis mirabilis
quam sit distinctio personarum quia huiusmodi distinctio formalitatum multo plus recedit a distinctione essentiae
quam facit distinctio personarum inter se Si igitur distinctio personarum inter se habet sit nobis difficilis
et mirabilis ad concipiendum sequitur quod multo plus erit difficile ad concipiendum huiusmodi
distinctionem formalitatum inter se Attento igitur quod fides non astringat nos ad ponendum
huiusmodi formalitatis in deo maxime cum aeque bene potest trinitas salvari non ponendo
illas sicut ponendo ymmo per eas nichil salvatur in divinis quando aeque bene vel melius
possit salvari ipsas non ponendo Ergo sequitur quod non debemus huiusmodi formalitates
ponere in divinis
Circa nunc tacta erunt tria puncta cum adiutorio divino per trac
tanda
Primum erat de formalitatibus et quid intellexerunt doctores de formalita
tibus
variae loquentes et varias vias ponentes viam meliorem probabiliorem iuxta posse
eliciendo
Secundum erit de distinctione alia quam vocant doctores distinctionem ex natura rei utrum vicem
inter personas et essentiam sit aliqualis distinctio
Et 3m punctum erit de ydeis quomodo et per quem
modum sunt ponenda in deo et utrum habeant aliqualem distinctionem inter se
In Alia lecitone
Restat solvere duas alias rationes quibus fundant se
primo arguunt quia forma
habet triplicem habitudinem ad materiam dicentem inperfectionem prima est quia educibilis
est de potentia materiae 2a quia inhaeret Tertia quia dependet a materia Et quantum ad istas
habitudines deus nullo modo potest gerere vicem formae quia quaelibet repugnat deo habet tamen
aliam quae non dicit inperfectionem scilicet quod bonitatem suam alteri communicat et illa non
repugnat deo ergo illam deus potest supplere vel deus potest gerere vicem formae quantum
ad illam habitudinem Et illa habitudo exprimitur per informare prout informatio excludit omnes
habitudines inperfectionales
Secunda ratio aliorum est quia deus vel divina essentia quae in se
est formaliter notitia potest in eadem proportione movere potentiam perceptivam creatam in qua
notitia
Respondendum est quod prima ratio praesupponit aliqua fundamenta
quae
Quantum ad primum concedendum quod stat habitudinem informationis
esse absque hoc forma educatur de potentia materiae et sic non est de integritate informationis
educi etc utque de anima intellectiva
Etiam patet de accidentibus supernaturalibus quae
creantur licet informant materiam dico tamen quod probabiliter potest dici quod inhaesio et dependentia aliqualis
ad subiectum et ab ipso subiecto sunt de integritate influxus formalis Ideo in hoc quod supponit
huiusmodi habitudines esse ad invicem separabiles et omnes ab habitudine informationis
supponit quod deberet probare naturae sibi unde ymaginandum quod inhaerere sit omnino idem
quod informare et non sunt habitudines distincte
Secundo ymaginandum dato quod inhaerere et informare essent
habitudines distincte nihilominus sunt partes integrantes influxum formalem
Et si seques
trentur
tunc capiamus secundam habitudinem scilicet informationis et ponamus quod deus suppleat
dicitur quod ex illa habitudine sic supra non integraretur influxus formalis quia realiter nec
communicarentur denominationes concretive Ideo licet deus posset habere huiusmodi habitudinem non tamen con
cederetur
quia influeret formaliter
Ad 2am deus potest in eadem proportione etc negetur illud intelligendo
in eodem genere motionis influxus formalis quia realiter inducitur ad causalitatem formalem
motio de genere causae formalis sicut forma movet et sic negatur quod in eadem proportione potest quia deus in nullo
gradu potest concurrere in huiusmodi motione formali licet bene in superiori scilicet in genere causae efficientis
unde quantumcumque deus concurreret non potest facere aliquod esse album sint albedine quicquid tamen efficit albedo
deus posset etiam quaecumque
Advertendum quod ponunt
differentiam inter immutationem vitalem et influxum formalem
unde de istis negandum ad animam christi
sed etiam ad carnem dicitur secundum eos realis unio Ita quod caro christi in triduo erat deus
et recipiebat influxum formalem de istis quando tamen huiusmodi carni non fuit unica anima christi
consequenter licet formaliter non tamen vitaliter informative Isti habent concedere aliqua corollaria
primum hoc consequentia non valet
de carne christi et materia prima quae propter communicationem deitatis est deus et tamen non intelligit
nam habitudo vitalis inmutationis est totaliter inpertinens ad hoc ymmo haec consequentia non valet
anima est deus ergo intelligit quia staret quod realiter esset unica et non cognosceret
Item
haec consequentia non valet 2m illos
ex eorum principiis nam licet concederetur de materia prima vel carne christi quod esset deus propter
hoc non efficitur res vitalis et perceptiva intrinsece est tamen perceptiva intrinsece per formam extrinsice sibi communicationem
Ita haec consequentia non valet
opinionem non potest intelligere licet si intellectiva extrinseca denominatione communicata tamen per intrinsecam
actuationem
Circa huiusmodi scilicet habitudines vitalis inmutationis et informationis ponunt differentias
prima differentia
quod esse formale per informationem nullam penitus dicit perfectionem nec dicit aliquid propositum quia esse
formabile dicit magis potentiam mere passivam quam activam ut dicit positum infinite for
malitatis
et esset infinita perfectio viceversa est deesse perceptivum quia dicit positivum
Secunda differentia conditio percipiendi vitaliter limitate conpetit creaturae quia quaelibet limita
te
percipit Sed esse formabile infinite competit creaturae
Tertia differentia est ex parte actuantium nam
per informationem communicatur esse intrinsicum formabili non per esse
mutatum
Quarta differentia illa quae communicatur formabili per informationem per prius
conveniunt ipsi formae ut prius anima est in se vivens saltem in abstracto quod constituat
ad unum et per prius anima humana est quoddam rationalem quam constituat compositum rationale non
sic est de forma vitali nam posterius denominatur quia forma vitalis alia a deo non
est intrinsece cognitio sed recipitur denominationem illam a potentia in comparatione ad obiectum
Quinta differentia
forma quae communicatur per informationem communicatur per plenitudinem communicatur 2m pleni
tudinem
suae essentiae vel secundum se totam nec potest intensius vel remissius sed forma
vitalis potest intensius vel remissius
apparet aliqualiter in quibus consistit eorum ymaginatio
et qualiter potest suam positionem probabiliter a contradictione defensare nichilominus probabilior
est positio et magis concors cum divina simplicitate quae negat talia et distinctionem formalitatum
unde nullam debemus ponere distinctionem in deo vel multiplicitatem nisi fides non astringit
non habemus ponere nisi distinctionem personalem
et quantum ad unionem nisi ypostaticam quia nec fides
nec ratio astringit ad aliam
distinctio aliqua in divinis nec inter personas
Sequitur quod in deo neganda est distinctio rationum ydealium
id est non sunt ponendae ydeae distincte realiter
difficultas in ista materia consurgit ex duobus
primo ex auctoritatibus ut alia ratione factus est
homo ut dicit
Alia difficultas ad solvendum diversitatem rerum
producibilium quia quod unus res eodem modo se habens adaequate et idem exemplar producat res
ita diversas videtur impossibile
solvitur
scilicet inmensitas divinae naturae ex qua consurgit quod omnes conceptus universales et singulares
possunt ydemptice in deo concurrere ut capiamus totam latitudinem illorum quantum ad illud
quod est perfectionis concurrant ydemptice per idem adaequate erit conceptus hominis asini etc et erit
Et per illud salvabitur de ratione factiva
quia per eundem conceptum adaequate et per eandem artem et hoc est ratione inmensitatis artis increatae
Ideo per quam simplicissimam unitatem concurrit ad omnia Et eodem modo ratione suae inmensitatis
posset diversa producere et sic non est ibi pluralitas ydearum vocatur tamen in respectu effectus causatur
plures ydeae et hoc causali denominatione ut sol denominatur calidus quia est causalitatis
effectivus Et sic deus est plures ydeae id est plurium ydeabilium effectivus per eandem tamen ydeam
adaequate
de ista materia ydearum tangendae sunt opiniones aliquorum doctorum
Advertendum quod
ydea valet tantum sicut forma vel species et non sicud
.
ratio quia ratio in graeco non valet ydea sed logos nichilominus congrue possumus uti hoc vocabulo
ratio et vocare eam rationem factivam
Consequenter ponuntur conditiones ydearum
prima conditio ydea est quid
actuale Ex infertur quod omne quod habet forma in materia ante sui productionem non est eius ydea quia
de ratione ydearum est esse quid actuale
ydeae est quod sit quid intellectuale per hoc excluditur
quod ratio causalis in agentibus naturalibus naturaliter agentibus formas sibi similes
vel alias res non est ydea producibilium quia non est quid intellectuale saltem ut sic
Tertio conditio ydeae quod
debet esse quid factivum ydeatu per hoc excluditur creatura quae in suo esse non est sua
ydea cuius contrarium videtur dicere
4ta
ydea debet esse quid incommunicabile per hoc excluditur esse quod creatura habet in intellectum meo
unde res habent esse intellectu nostro scilicet quia species et conceptus rei est in intellectu nostro secundum quod dicitur
3o
Quinta conditio ydea debet esse quod primum et principale per hoc excluditur omne quod habet
creatura in intelligentiis et motoribus orbium Auctor
sunt plene formis rerum etiam factius quia motores orbium quidquid agunt per intellectum
agunt 2m
Sequuntur verba
namque sunt principales tangitur 5ta conditio quaedam formae quo ad primam conditionem Rationes
rerum quo ad secundam stabiles atque incommutabiles quo ad quartam quae ipse formatae
non sunt Et cum ipse neque oriantur neque inter erant secundum eas tamen formari
dicitur esse quod oriri vel
Ex istis considerationibus et conditionibus
ydearum positis ab
et ars sufficiens ad effectus productionem etc ipse deus Quandoque vocantur artes factivae huma
nae
ut 7o metaphysicae domus materialis fit a domo quae est in mente
Advertendum tamen quod
et
auctoritates
divina igitur etc ymaginatio eorum est quod essentia divina est concipiens rem ut conceptibilem
et illa concepta a deo ut scilicet illa
Ita quod ly ydea supponit pro re connotando quod concipiatur Et secundum istam rationem
est factibilis sic a deo adextra ponunt consequenter quod est pluralitas ydearum alia ratione
etc id est aliud est obiectum relatum ad divinam mentem 2m quam factus est homo et sic de aliis
Salva
eorum reverentia ipsi vadunt totaliter contra intentionem
dicit
2o ista
ymaginatio videtur praesupponere quod divina ars factiva dependet ab obiecto et sic quoddam modo posterior ad
obiecta factibili et quasi dependeat unde per prius deus est ratio et ars factiva quam res
sit factibilis etc
2o quod oporteret fingere propter glosam auctoritatum quia saepe doctores utuntur ad
modum causalitatis effective ut quod sol est calidus quia effectivus causalitatis caliditatis
Et etiam creatura non est factiva sui et ydea est factiva Opinio
quod sicut sunt diversae creaturae ita sunt diversae rationes factivae rerum aliae a formalitatibus //
in primo
divino intellectu ut species intelligibilis sui ipsius tamquam obiecti primarii Ita quod divina essentia
est species primarium sui ipsius et est primarium obiectum ipsius ut species est Tunc ymaginatur quod paternus
intellectus producit verbum sibi adaequatum et consequenter producitur amor ex utroque semper in principio primo signo
deinde ymaginatur quod secunda divina essentia obicitur ut secundaria species et respectu secundarii obiecti
scilicet respectu creaturarum divina essentia considerata in suis 3bus suppositis Et in isto 2o signo ymaginatur
tiam
tamen sibi essentialiter et istud est esse intelligibile creaturarum productivum a deo ab aeter
no
et ydeae creaturarum ita quod sunt in esse intelligibilis tot quot sunt producibiles
Ista ymaginatio
est mirabilis tamen prima facie non videtur stare quia non oportet recurrere nisi ad inmensitatem divinae
essentiae
Arguo contra istam positionem primo sic trinitas sufficit inmediate se sola ad cuiuslibet
effectus productionem igitur non oporteret ponere medium consequentia nota antecedens similiter
Item sequeretur quod esset quater
nitas
in divinis nam illud verbum divinitum est productum igitur dicitur a producente si pater produ
cat
dicitur a patre et non est filius nec spiritus sanctus igitur est 4tum distinctum quia nichil producit se ut sit
per regulam
Item sequitur infinitas rerum realiter distinctarum adextra
ab aeterno productarum nam quaelibet ydea est aliqua res et ipsius ydeae est
distinguuntur ab ins invicem igitur fuerit realiter distincte infinite et quaelibet cuius deus
Item ponere plures productiones ad intra quam generationem et spirationem videtur in fide vale periculosum
Item ista positio non salvat
ergo in illis pater beatificaretur et sunt quid distinctum a patre ergo pater beatificatur in aliquo distincto ab ipso
Ideo in deo nulla est ponenda distincta nisi personarum et anima salvari possunt per divinam
inmensitatem non ponendae talia etc Sequitur.
In alia lectione
Articulus qui tractatur est principalis et fundamentalis totius christianae religionis inter alias
nam in multis aliis conveniunt sectae et aliae leges nobiscum sed non in isto Secunda principalitas
quia multi alii derivantur ab isto unde tota difficultas resolvitur
ad istum punctum scilicet quomodo
salvatur quod cum unitate et simplicitate essentiae stat pluralitas personarum
edidit non nititur nisi principaliter ostendere simplicitatem et unitatem essentiae
recitat tres causas errandi in trinitate primo quia deo attribuimus illud quod experimur in
re corporali Secunda causa quia etiam deo attribuimus illud quod reperimus in creatura spirituali
Tertia causa quia aliqui praesumptuose attribuunt deo quod nulli conpetit scilicet quod deus posset
se ipsum gignere
Quantum ad duos primos modos errandi removentur per primum principium
positum scilicet
primo opinionem
principiorum dicit quod infinitum secundum quod infinitum est ignotum et sic eo ipso quod divina essentia
est infinita suae proprietates sunt ignotae Considerato 3o principio posito
scilicet quod in singulis procedendum est 2m materiam subiectam in hiis quae sunt dei et tangunt
eius essentiam loquendum est sobrie cum humilitate sine praesumptione Si esset aliqua causa in
finite
causalitatis et concederentur solum est infiniti effectus producibiles adhuc non esset
negandum quin illa haberet mirabiles proprietates et sic philosophus non habet negare quod essentia dei
consistit in tribus suppositis et per consequens articulus non esset est evidenter impossibilis Sed quia
hoc non sufficit oportet eundem articulum fundare et suadere et maxime insistendum est circa
divinae essentiae simplicitatem
aliqualiter iugendo de locabilitate eiusdem Advertendum quod de ratione aeternitatis sunt
tria
primum quod non est mensura alicuius potentialitatis id est quod non mensurat aliquod quod
possit non esse
Secundo de ratione aeternitatis quod sit universalis mensura id est quod mensuret
aliqualis
Tertio de ratione eius est quod ipsa
sit omnis alterius mensurae durative effectiva et originativa et quod sit simpliciter in genere men
surarum
prima
mensuram saeculorum
Concluditur quod omnes durationes aliae sunt effectus aeternitatis
stans dicit omnia futura praeterita tempora et non aeternitas
Corollarium si instans temporis efficere
tur
fixum et inmobile et neccessario esset adhuc non esset aeternitas quia sibi non compe
terent
omnes conditiones praedictae
Secundum corollarium instans aeternitatis infinitum est
simplicius et actualius quam instans temporis
Tertium corollarium Repugnantia est in aeternitate
contradictoria verificari patet quia repugnat quod contradictoria verificetur in instanti temporis modo instans
aeternitatis est infinitum indivisibilius
Ex isto patet quod nostrae enuntiationes affirmationes et nega
tiones
referuntur ad mensuram temporalem
Aliud corollarium nova aeternitatis
ad instans temporis coexistentia non arguit aeternitas successionem vel mutabilitatem
sed solum temporis successionem Si daretur aliquis punctus fixus motus lineae circa punctum
non mutaret propter hoc punctum
Quintum corollarium licet aeternitas vel instans aeternitatis
sic quoddam modo ante tempus et etiam post et simul in tempore non tamen oportet quod cuilibet parti temporis coexistit nam
ad coexistentiam requiritur nedum aeternitatis praesentia sed etiam instantis temporis coexistentia Sal
vator
dicit ad denotandum prioritatem instantis aeternitatis respectu temporis antequam abraham fieret
ego sum et sic ad modum nostrum admittitur de deo quod fuit vel erit sed tamen proprie solum attri
buitur
sibi quod est
Arguitur contra quia si aeternitas sit actualiter haberet prioritatem respectu temporis
sequeretur quod posset vi illius aeternitatis facere quod mundus numquam fuisset factus quia praecedit
et est eius causalitas scilicet mundi unde quia est causa totalis mundi ipsa potest facere
quod mundus numquam fuit et hoc patet quia huiusmodi tempus praeteritum est quoddam modo posterius respectu aeternitatis
et aeternitas causa eius ut notum est ergo aeternitas potest facere quod illud tempus numquam fuit quia causa
est quae est prior suo effectu semper potest illum effectum non producere
consequens ubi movet utrum deus posset reparare virginem unde quantum ad gratiam et quantum ad re
parandum
naturalia virginis non est difficultas Sed utrum sic posset facere quod numquam fuisset
corrumpta fuisset quod s tenet quod sic Sed articulus parisiensis est ad contrarium dicitur quod ex parte dei non
est repugnantia sed ex parte rei quia natura sua talis est quod labitur in praeteritum
Alia propositio
essentia divina et quaelibet personarum et omnes simul sicut sunt unicus gradus perfectionis ita
sunt eadem aeternitas adaequate
Ex isto sequitur contra
mensuratur aeternitate et sic dico quod persona in esse personali ut sic est aeternitas formaliter
quia licet sit suppositorum distinctio est tamen eadem perfectio et eadem trinitas ymaginatur tamen
quod aeternitas est formaliter mensura rei inmensae Consequenter ymaginatur quod suppositum
vel etiam persona ut sic non ponit inmensitatem simpliciter tamen dico quod mediate mensuratur
aeternitate et sic dico quod persona in esse personali est inmensa formaliter
Sequitur quod productio
verbi dei mensuratur aeternitate etiam spiratio spiritus sancti Patet causa quaere verbum dei
licet sit productum tamen semper producitur causa est inmensitas perfectionis et aeternitatis quia ibi non
potest esse successio
Ex isto sequitur quod non consurgit ex inperfectione productionis quod dicitur quod continue producitur
sicut esset in creatura quia ibi videretur esse ex imperfectione causae quia non posset dare
sibi totam perfectionem et sic esset opposita conditio divinae immensitatis ad conditiones creaturarum
Advertendum quod licet sic loquamur quod dicimus aeternitatem esse mensuram tamen a parte rei nichil
aliud est quam ipse deus inmensus et sicut videbitur post ista praedicata sunt imposita propter de
bilitatem
nostri modi concipiendi Aeternitas nichil ponit nisi deum consideratum ut
actum simplicissimum et purissimum includentem actualiter et neccessario omnem inmensam
perfectionem et excludentem omnem potentialitatem ad aliquod acquirendum vel de perdendum et ubi est omnis
plenitudo bonitatis inmensae ita proportionaliter dicendum est de locabilitate.
Pro cuius materiae de
claratione
pono propositiones quia
materiam
Prima propositio quanto creatura est perfectior tanto nata est maiorem locum occupare
creaturae tamquam spiritualis quia de corporali non oportet quod perfectior occupet maiorem
locum sed res corporales occupant secundum quantitatem speciei et secundum quod congruit universo unde
res corporalis inperfectior bene occupat maiorem locum quam perfectior utque de terra respectu hominis
proprie patet nam sicut creatura magis imitatur deum in essentiali perfectione ideo quantum ad loci occupationem
Sequitur corollarie quod si daretur suprema intelligentia creabilis infinitum spatium extra caelum occuparet
patet nam si 2m proportionem perfectionis sit perfectio magnitudinis loci cum huiusmodi intelligentia in infinitum excederet
omnem aliam intelligentiam quantum ad perfectionem sequitur quod etiam in infinitum excederet quantum
ad loci occupationem
Sed quaeritur utrum creatura spiritualis de terminat sibi secundum quantitatem
suae perfectionis quantitatem loci quem occupat potest tamen de potentia dei absoluta maiorem vel minorem
occupare utrum detur terminus non distinctio pro praesenti Patet de anima humana et eius productione quae successive
maiorem partem informat ita quod in infinitum parvam partem primo informat et post magnum
corpus informet et occupat
Alio propositio deus non est proprie in loco sed locus est in ipso non dico
circumscriptive quia de hoc nullus dubitat hic stat difficultas pro ista propositione sunt multae auctoritates
primo auctoritates
quod deus non est alicubi sed in eo sunt res
Ex hoc sequitur quod ex hoc quod deus est in diversis sitibus
eo modo quo comeditur esse in loco tamen simul tempore sive successive 2m quod res sibi invicem succedunt
non arguitur mutatio in eo nec potentialitas sed solum in rebus
Alia propositio locus vel situs
ymaginarius ut divisibilis et creaturae capax infinite recedit a divina capacitate Istud
aliqualiter difficile est ad ymaginandum et tamen ibi est punctus huius difficultatis unde ymaginandum
est quod deus ratione suae inmensitatis est spera intellectualis cuius centrum est ubique et circumferentia
nusquam
deinde ymaginandum quod ex inmensitate dei consurgit aptitudo recipiendi crea
turas
et sic est quodam modo ymaginandum per modum spatii separati sicut ponebant aliqui
antiqui philosophi in quo dicebant mundum esse receptum et productum ymaginandum est quod spatium
ymaginarium est infinitum minimus perfectum in recipiendo res et locabilia quam deus quod
spatium etiam recipit creaturas et etiam deus est capax nobilissimo modo dictum spatium
quia spatium ymaginarium receptivum creaturarum recipi ab ipso deo ita quod deus
recipit et creaturas et spatium ymaginarium qua propter videtur quod ipse sit multo magis et per
fectus
receptivus creaturarum quam huiusmodi spatium ymaginarium ita quod derivatur a divina in
mensitate
Alia propositio inmensus locus intellectualis potest solum divinam essentiam locare
ymaginandum quod licet sit idem a parte rei adaequate aeternitas et deus et dictum est supra
Ita etiam locabilitas dei deus Et sicut consideramus quod aeternitas est mensura dei
Ita ymaginandum est quod illa locabilitas solum locat illam divinitatem et natura divina sub
illa ratione qua vocatur aeternitati mensuratur divinam essentiam Et ad hoc propositum satis conformiter
descripserunt deum dicit quod deus est spera intellectualis cuius centrum est ubique circumferen
tiam
autem nusquam et est optime et proprissime dictum
Alia propositio Quanto aliquis est perfectior tan
to
magis intimatur deo
Alia propositio licet creaturae variae intimentur deo et diversimode
in eo deus tamen inmense intimatur creaturae quantum est ex parte sui Nam sicut conceditur
quod deus unico gradu adequate ad extra omnis effectus Ita etiam quantum ad locabilitatem
concedi potest quod unico gradu inmense locat omnia
Alia propositio quae est de intimatione dei ad crea
turas
ex gratificatione creaturarum deus non magis intimatur creaturae in gratificatione crea
turae
quam ante sed potius econtra magis intima deo et ratione illius maioris
in deum potest creatura in aliquas operationes in quas non potuit ante gratificationem Prima pars huius
propositionis patet quia deus semper inmense est intimus creaturae ergo uno tempore non magis intimatur crea
turae
quam alio tempore
et sic deberet dici quod creatura vidit in deum sed quia non propriis viribus ideo
dicimus quod deus trahit creaturam
Et sic ex praedictis patet de proprietatibus dei quantum ad ea quae
concurrunt duo puncta scilicet ubi et quando Sed dicit
aliquo punctorum nec est subiecta proprie sed est quid perfectus substantia etiam ipsa est causa loci quia locat
et est causa successionis quantum ad tempus et sic non est ibi Potest tamen dici quod inproprie est in praedicamento substantiae
et relationis sed in aliis est omnino per supereminentiam quia ut dictum est iam ipse non est in loco
sed potius aeque locus est in ipse et ita de aliis proportionaliter potest dici etc
Alia lectione
Antequam prosequar materiam de ludificationibus daemonum insitam circa corruptelam
peccati quae est radix omnium haeresum et errorum praeter rationes tactas
Arguitur primo auctoritate
scripturae ubi dicitur corpus quod corrumpitur aggravat animam et deprimit sensum multa
cogitantem per corpus intelligit corpus infectum unde proportionaliter ad quantitates corporum qualitates
animae movent et operamur
amor meus pondus meum
ymaginandum sicut levitas
movet mobile cui inhaeret et gravitas ita proportionaliter caritas movet sursum in deum cupiditas
quae est correuptela aggravat quia
Secundo ex ymaginatione doctorum quod anima rationalis creata est in
gionem
lucis a regione tenebrarum et virtutes tam morales quam gratuite mo
vent
eam ad
mansisset Sed cupiditas et corruptela movet ad regionem tenebrarum inferius inquantum
ad luminem cognoscendi veritatem obtenebratur rationalis seu lumen intelligentiae ita de aliis
viribus suo modo
Tertio arguitur auctoritate nichil est nobis tamquam ex nobis
et
loquitur de cogitare et sic intelligit de rationali quantum ad veritates perficientes intellectum
et quod non sufficimus ex nobis propter corruptela igitur anima sibi derelicta per cupiditatem
de
pertinentes
de isto plures scripsit in pluribus locis quia
secul saecula
et deficit semper quantum ad electionem finis ita quod omnis volitio et electio sine caritate est
realiter peccatum
Quarto arguitur auctoritate
nostris ponit tamen aequaliter quod in nobis est aliquid quod adversatur rationi ymaginatio eius
ibidem quod est realiter quaedam infirmitas naturaliter in existens et in natura cuius cura est
per virtutes et curatur per veritates in tanto quod sensitiva obedit rationi ideo quantum ad sententiam ipse
ratione concidit nobiscum
Confirmatur ex dictis
ur
inbuitur anima et inevitabiliter Ideo circa hoc consequenter dicit evitandas fabulas poeti
cas
et esse multum periculosas iuvenibus ymmo dicit eas esse pellendas a civitate
et credo quod intelligit de illis quae sunt quasi ioculatores
Quinto arguitur auctoritate
quod anima dum coniungitur corpori moritur non quid quod desinat esse sed moritur per pri
vationem
vitalium operationum suarum sic quod laeditur et quia anima coniuncta corpori in
disponitur ad veritatis cognitionem et contemplationem et inclinatur ad falsitatem vocaverunt eam
mortuam et corpus vocaverunt corpus infimum animae et sic non solum sacra scriptura
concedit corruptela in anima sed etiam philosophi secundum quod recitat
corpore inebriatur laetheo fluvio et infernali per cuius potationem obliviscitur et redditur inhabilis
ad cognitionem sui finis et melior per quae deveniendum est in illum Et consequenter ponit fluvios
infernales realiter laedentes animam secundum omnes eius potentias
ultimo arguitur experientia
nam quilibet experitur pravas inclinationes et
est difficilis puris a principio ideo verberibus et terroribus violente introducuntur
Item ex alia
parte experimur de factus naturales et morales in humana specie plus quam in aliis
proportionaliter nam alia animalia statim nata vitam sibi procurant et habent motum progressivum et
homo non habet
et habent prudentiam sufficientem pro vita conservanda et homo non aequalem bestiis
ymmo forte minorem et praecipue per consuetudinem ut si inter bestiales homines nutriretur
humana sibi derelicta tendat in materia et
Ex istis radicibus sequitur probatas vel veri
similitudo
illius quod dicit
est gens sabeorum credente deum esse puram creaturam Ita quod caelum vel ignem ponit
esse deum et idem dicit aliqua quae viderentur esse incredibilia unde illa gens
duxit
niens
attulit fecum arborem dicit ibidem ydolatriam ymaginum
habere ortum
Ex hiis sequitur quod difficultas resistendi dyabulo non oritur ex
nitudine
ad malum quod minus inpulsus sufficit
quod ydolare adorabant tamquam deum reum corporalem scilicet lapidem quia tanta potest
esse mentis depressio quod rem inferiorem se adoret tamquam deum quia corruptela
peccati movet in talia
Sequitur satis esse probabile avarum diligere denarii formam
et eius habitudinem absque relatione in aliud unde secundum ordinationem politicam et institutus
ad usum commutationem et procurationem necessariorum modo contingit delirare sic quod diligat etc ut
aliqui sunt licet habundat denariis non tamen usu patet dictum
est ydolorum servitus
scilicet quod intanto etc quod prostituat sibi divitias etc
Sequitur ulterius
possibilitas ad orationis ignis per
eum de vrbe caldeorum ubi notatur quod
ignis tamquam deus sed quia reprobat et dixit differentiam esse inter agens principale et instrumentum
positus fuit in ignem sed deus liberavit eum Tu domine qui
Confirmatur sapientiae 13o capitulo
liberasti neque operibus attenden
Et sic
tes
cognoverunt quis esset artifex si ante ignem aut spiritum aut gyrum
scriptura satis testatur quia etiam ultimate creaturam pro deo coluerunt
Sed instaretur de caldeis nam gens cadesin est gens caldaica et dicit quod colunt solem
pro deo principali et lunam pro deo minus principali ergo non ignem
Responsio est facilis et duplex
prima nam opinio eorum fuit quod caelum est de natura ignis ymmo omnia corporalia caeles
tia
ymmo ignis etc
ponit stellas esse ignes sempiternos Consequenter inter omnes effectus hic inferius
ignis apud nos est nobilior ideo tamquam effectum non deum ultimatum coluerunt ignem
hic infernis existentem
Et sic dicitur secundo quod coluerunt ignem inferiorem tamquam
effectum dei scilicet quem ipsi posuerunt deum unde non posuerunt unum solum deum
sed quamlibet stellam posuerunt esse deum
Ex hac peste remanserunt vestigia usque nunc
inter christianos unde vetulae faciunt ignes certis noctibus et faciunt aliquas super
stitiones
laesionum ab igne evitandas ut in festo sancti Iohannis intendentes per hoc evitare
quaedam diffortunia Ex hoc ars sacrilegia sumit originem quae vocatur praenomantia
ubi de occultis huiusmodi superstitiones volunt indicare de sonis factis in igne praecipue
ad hoc facto scilicet superstitiose in certis temporibus anni et sic sunt indivisa iudicia secundum
sonos 2o 2m figuras flammae Tertio
introducta intantum quod inter christianos non possunt expelli ex eadem radice habuit originem
Alia quae vocatur
astrologiae et etiam loco medicine quae nullo colere veritatis firmantur sed puere gratis accep
tantur
ab anima Nam in geomantia proiectio punctorum resolvitur ad causas per se Stat
duos proicere pro eodem tempore et 2m velocitatem
ab alio et secundum
ad istud resolvitur ad dispositionem manus ideo nullo radice fundatursed ex corruptela praecise
acceptatur
Contra dicta inquiritur de uno dubio quantum ad huiusmodi corruptelam quia huiusmodi
corruptela vel est habitus intellectus vel voluntatis si primum ergo non immutat reliquas potentias
scilicet concupiscibilem et irascibilem si voluntatis ergo non inmutat inmediate potentiam
cognitivam igitur non erit laesiva omnium trium virium primo dicitur quod nec iustitia originalis
erat qualitas positiva nec eius privatio scilicet cupiditas sibi contraria
Sed potest sic ymaginari
quod iustitia originalis dicebatur esse pro tanto quod tanta erit habitudo virium sensitivarum
ad rationem quod modo obediebant sibi et parate erant obedire sicut forte elementa vel membra
obedivisset ubi nunc non et non oportet ponere qualitatem
Et sic consequenter diceretur quod privatio iustitiae originalis non esset nisi talis habitudo vel dispositio
quod vires sensitivae non obediunt rationi sed saepe devincunt et sic dicitur quod rationalis esset nunc
laesa non quia amisit etc Sed quia ordo solutus est
Replicaretur quia nichil dicis
quia ex hoc non sequitur caecitas in intellectu quia non sequitur nisi difficultas in consequendo
quantum ad potentiam volitivam Ideo dendoest est
sed etiam spiritualis coassistentia quantum ad potestate elevationem et operationem suarum executionem
Secundo respondetur quod cupiditas est realiter qualitas inficiens totum animae regimen et caecans intellectum
et turbans concupiscibilem et irascibilem
Advertendum quod anima est realiter unica potentia
sed secundum quod habet diversos actus denominantur diversimode et sic stat quod sit unica qualitas tripliciter
per
amor et omnis amor est cognitio ut tenet
latitudinem omnium habituum pravorum et vitiosorum quae est inmutativa viciosa et erroneae intellectus
In alia lectione
Visum est quod creatura rationalis non potest nisi in deo finaliter quietari et hoc ex habitudine crea
turae
ad deum quia non reperitur in creatura ratio finalis Pono contra
Ratio
quietationis in deo non est ex hoc quia intellectus non reperit maius bonum
Nam valde bene
staret quod per errorem intellectus iudicaret
petitus
rationalis nichil ultra peteret et tamen non esset illa creatura quieta quia adhuc esset
motio naturalis domine fecisti nos ad te et inquietum est cor nostrum
donec requiescat in te
unde quamvis non esset ibi inquietudo ex actu voluntatis tamen ex mo
tionibus
naturalibus et ideo talis creatura esset
haberet motus contrarios scilicet motum voluntatis et motum naturalem
Si
habere
esse vel experiretur licet non posset resolvere in causam et sic posset experiri quia esset inquietudo
resultans ex motibus contrariis et sic resultaret quoddam male esse quod creatura quasi posset
experiri licet nesciret resolvere in causam Salvatur ex hoc quod licet in bonis temporalibus
esset tanta affluentia quod contentaretur tamen experiretur quoddam tedium propter inclinationes opposi
tas
Dico 2o quod ex naturali habitudine dei ad creaturam licet non sub ratione absoluta competat
ipsi deo quod sit obiectum quietativum ultimate et secundum istam habitudinem dicitur esse obiectum felicitatem
scilicet sub ista ratione qua creatura est a deo causatur et deus dat sibi esse et terminat finaliter
et sufficienter appetitum eius
Tertio dico quod ex propria naturali conditione deus est huiusmodi Consequenter quod
natura sua est Pono istam propositionem
quod si daretur creatura omnino independens per impossibile nihilominus
cuius in deo quietaretur patet quia ex natura sua talis est Sequeretur si essent duo dii unus
unus frueretur alio et quod quilibet diligeret alium sicut se ipsum quia quilibet haberet rationem
summe quietativam Sequitur quod multiplex est ratio in deo propter quam est obiectum felicitativum scilicet ex habitudine
dicatur ex natura propria
Circa hoc
Prima causa quia est causativus et conservativus omnis boni et quod talis naturae est quia nullum potest esse
bonum nisi ab eo Et quod quodlibet bonum ab ipso est bonum et ab ipso est bonum effective et conservative
Ipse dicit quod ymaginandum est quod deus se habet ad creaturam sicut figura sigilli non ad
ceram sed ad aquam quae figura requirit continuam praesentiam sigilli Ita ymaginandum quod deus est magis
intimus creaturae quam creatura sibi ipsi
Ideo consequenter creatura habet magis esse in deo
quam in se ipso
est dicit ipse ut videtur dato quod de per se creatura magis diligeret se quam deum nichilominus
magis diceret diligere deum quia visa ista habitudine magis debet etc quia debet magis diligere
se non esse quam deum Causa est quia ad esse dei potest sequi esse creaturae et non ad esse
dei sequitur destructio creaturae et creatura non potest esse et licet creatura non esset vel esset
tamen adhuc remaneret in arte factiva esset destructa
Secunda via vel secunda causa quia
deus est totale bonum et creatura non est nisi bonum partiale bonum modo totum et pars habet talem habitudinem
quod pars exponit se pro toto ut maius pro toto et quod magis diligit totum quam se modo deus
est fons totius bonitatis ymmo totalitas et quaelibet creatura non est nisi quaedam participatio illius
bonitatis
Ita creatura non diligitur nisi tamquam quaedam umbra bonitatis et ergo illa summa
bonitas plus diligitur et creatura est tenuissima perceptio bonitatis
Item ex habitudine partis
ad totum aliqua relinquit locum proprium ne sit vacuum quia vacuum esset malum toti
universo ita quod pars semper magis diligit totum quam se
Tertio quia est essentialiter talis naturae
quod ipse est pure honestas pura pulchritudo et purum
quod potest explicari reperitur in eo
Tunc est difficultas sub qua ratione est proprie sic diligibilis et sub qua ratione beatus sic diligit
fruitum
obiectum fruibile unde ipse ymaginatur in deo distinctionem formalitatum secundum distinctionem
praedicatorum essentialium Ita quod si deus videretur in esse entis bene videretur ut infinitus et tamen ut
sic non esset obiectum fruibile nec proprie usus sed esset actus medius Dicit de divina essentia
quod ipsa apprehendens se secundum unicam rationem formalem vel solum secundum finitas non
est ratio formalis fruendi et consequenter dicere habet quod ratio formalis fruendi resultat ex
omnibus rationibus in deo existentibus
Sed arguitur contra Quia non oportet concedere quod quilibet
beatus deum videat secundum omnem rationem etc quia stat quod
simpliciter evidenter dici de deo et sic unus non plus cognosceret quam alter et sic unus
quasi non esset magis beatus quam alter quia formalis beatitudo principalis in illis consistit
dicitur ergo aliter quod quicumque videt deum intuitive videt eum sub ratione fruibilis et summi boni
Unde dato quod ponantur rationes formalitatum ex visione unius potest statim elici quod
omnis perfectio in eo et quod est summum bonum et potest elici quod non videtur secundum omnem rationem
sed quod sunt infinitae aliae perfectiones secundum quas non videtur ab illo
Secundo tales rationes formales
non oportet ponere Ideo ratio summi boni stat in hoc quod clare videatur quantumcumque pauca vi
dantur
in eo ymmo licet nulla creatura videretur in eo ymmo quantumcumque remissive vel
secundum quantumcumque pauca praedicata perfectionalia sibi convenientia
Contra
quod habere deum vel habitio dei non est obiectum quietativum Nam istud scilicet habitio dei refertur
ad creaturam quia habitio dei est eius visio quia dicere quod visio dei etc est dicere quod utrum
deo et fruimur visione et est realiter statuere creaturam pro fine ultimato Et sic non dicitur diligitur
ipse deus nec propter visionem
Ex superioribus dictis ex habitudine dei ad creaturas sequitur
quod in eo esset plenitudo deum super creaturas sic quod non potest se ipsum abdicare nec per corruptionem
creaturae quia creatura non potest esse quin deus ducetur sibi
Sequitur quod iuste potest quos vult
ad aeternum regnum acceptare vel approbare et quos vult refutare vel reprobare quia habet
plenitudinem
Sequitur quod habitudo divini in deo in divinum dei non
est ita essentiale sicut subici essentiale est creaturae quia nullo modo stat creaturam esse quin habeat
talem habitudinem et sic non est de deo unde licet non potest abdicare dominum ipsis remanentibus
potest tamen per corruptionem
Sequitur quod creatura est magis deo subiecta quam sit in se ipsa quaedam essentia
Quia secundum totam suam essentiam est deo subiecta et secundum infinitas habitudines videt ut pa
tiatur
ut
Sequitur quod
nullius creaturae mere accidentaliter competit divinum
conclusio licet omnia dicuntur deo praesentia quia sunt in cuius cognitione etc et sic nichilominus tamen in eius essentia
secundum communem opinionem exponitur hoc ultimum sic quod deus ab aeterno est ars factiva omnium pro
ducibilium
et ita relucent in eo
Secunda conclusio licet deus cognoscat omnia tam bona quam mala
bona tamen per beneplacitum et approbationem et mala non sed tamquam apprehensa
3a
omnia dicuntur esse per ipsum deum ex ipso et in ipso quia facit res et conservat eas
Advertendum quod peccata secundum quod dicuntur peccata vel dicunt positive unde nichil dicunt
nisi non conformitatem ad legem
4ta ex ipso intelligitur pater per ipsum filius etc nihilominus
cuiuslibet conpetit aeque primo respectu creaturarum
Quinta non omne quod est ex deo est de
ipso unde ly
Sexta in dei
cognitione vel praescientia sunt omnia bona et omnia mala bona sunt
cita
et approbata unde quando dicitur deus malum non novit id est non approbat ut dicit
In alia lectione
Solutis rationibus quibus probabatur deum posse formaliter influere Restat una qua probatur deum posse
vitaliter perceptivam inmutare quia posset absolvi omnes habitudines dicentes inperfectionem scilicet
inhaesiones informationis et dependentiae et quia habitudo vitalis immutationis non dicit im
perfectionem
sequitur quod deo potest conpetere
Pro responsione pono hanc propositionem Sola divina essentia
sit intrinsece et essentialiter notitia non potest tamen perceptivam creatam inmediate vitaliter immutare
prima
pars patet nam quod divina essentia sit essentialiter notitia non revocatur in dubium nam sui ipsius est essentialiter
notitia et omnium factibilium est essentialiter ars factiva Et quod nulla creatura sit essentialiter notitia
patet nam quacumque notitia creata data ipsa potest esse sine subiecto et per consequens non esset
tunc
notitia Item in subiecto non vitali potest esse et per consequens non intrinsece esset notitia
Item
per prius producitur in subiecto quam immutet vitaliter ergo posterius potest absolvi a priori ergo
staret quod esset in subiecto et non exiret in actum
Secunda pars probatur quia divina essentia per idem
adaequate formaliter est sibi notitia et alteri dato quod esset alteri ergo sicut immense notitia est sibi
notitia etiam erit illi alteri inmensa notitia sed quod creatura inmense cognoscat inplicat
contradictionem.
Secundo arguitur quod limitatio obiecti cogniti non tollit quin notitia eiusdem in verbo
scilicet divina essentia quae est illius notitia sit absolute eius notitia inmensa Ideo ex hoc quod esset
creaturae notitia non tolleretur quin esset inmensa notitia quia intrinsece est talis unde obiectum
adextra non tollit immensitatem notitiae
Tertio arguitur iuxta unam radicem opinantium contrarium
nam adversarius concedit quod divina essentia non potest esse intensius vel remissius forma informativa
quia divina perfectione non est latitudo gradualis sed deus est simplex et unicus gradus immensus
et sic non potest 2m se totum per eandem radicem arguo quod in esse notitiae est unicus
gradus indivisibilis et inmensus igitur non potest esse notitia nisi 2m illum unicum gradum inmensum
unde inesse notitiae est gradus similiter inmensus igitur non potest creaturae inesse perceptivo communicari
subesse remisso
Quarto esse notitia est deo aequae essentiale vel magis quam esse aeternitatem
nam istud praedicatum videtur esse essentialius sed creaturi non potest mensurari aeternitate igitur nec posset cog
noscere
tali notitia
Quinto pari ratione divina posset esse posse creaturae et causalitas creaturae
Nam istud attribuitur sibi esse cognitionem ita videtur de attributo patris ita deus erit creaturae potentia
et causalitas consequens falsum quia si sic tunc causalitas creaturae sufficeret aliquem effectum producere sine
indigentia alterius esse prioris secum concurrentis consequentia tenetur quia causalitas infrustrabilis est sibi communi
cata
ymmo eadem cum prima causa ergo non requirit aliam causalitatem
Confirmatur deus
non est alia causalitas ab hac causalitate igitur nullam aliam requirit ad alicuius effectus productionem
igitur est similiter creatura scilicet actione non dependente ab alia actione
6to Ista positio satis 2m
quos
seu inmutare potentiam vitalem in eadem proportione in qua notitia creata movet igitur etc
Sed ista
radix est falsa ymmo sequitur ex ea inconvenientia
primo sequitur quod divina essentia inperfectissime et remis
sissime
potest potentiam vitale immutare patet quia quantumcumque remissa qualitas creata et in qua
cumque
productione proportione potest inmutare etiam divina essentia potest sed infinite
remissa aliqua creata notitia
potest igitur
Secundo sequitur quod divina essentia posset esse realiter fides et cognitio aenigmatica probatur consequentia
quia in eadem proportione potest inmutare et movere potentiam adaequatam in qua fides movet Et
sicut arguitur de habitu ita de actu fidei et sic divina essentia quae est notitia inmensa erit aenigmatica
quod est absurdum
Item sequeretur quod posset esse error ymmo haeresis nam capiamus talem actum ymmo haec
errorem vel haeresim inmutantem potentiam deus in eadem proportione potest movere potentiam errantem vel haere
ticantem
ergo si immutatio vitalis reducitur ad causam effectivam vel exemplantem sequitur propositum
Item
qua ratione concedetur de actibus intellectus eadem ratione concedendum est de actibus voluntas et sic dicunt adversarii quod posset
esse de divina essentia quantum ad volitivam sed quantum ad intellectivam Ex isto sequitur quod potest esse volitio
prava ymmo odium suum vel sui et peccatum Nam capiamus volitionem pravam quae realiter inmutat
potentiam volitivam deus in eadem proportione potest movere potentiam volitivam et
denominatur odium quia odium denominatur praecise a vitali
Tandem potest argui quod ex illa radice videtur posse inferri quod posset inplere motionem sensationum seu
notitiarum sensitivarum quia ille magis reducuntur ad causalitatem effectivam et sic habitudo
huiusmodi vitalis inmutationis reducitur ad causam
brutis
ultimo videtur quod cognitio in creaturis reducatur ad
vel ad operationem potentiae nam omnem cognoscere est aliquid operari et etiam omne velle quia
in istis consistit operatio quae est felicitas ergo cum cognitio et volitio sint realiter operationes
quaedam et actualiter denominantes et emanantes sequitur quod haec repungnat divinae essentiae quia ipsa
non posset sic creaturae intrinsecari formaliter
Item pari ratione diceretur quod obiectum praesentatum
sufficienter absque quacumque specie multiplicata et absque alia notitia esset notitia sui et tamen praesentia obiecti
non sufficit ergo oportet ponere intrinsecam notitiam seu cognitionem et huiusmodi cognitio sit quaedam operatio potentiae et quidem
eius effectus
Sequitur quod spiritus sanctus in suo esse personali praecise non potest creatam voluntatem gratifi
ce
vitaliter immutare patet quia non potest 2m essentiam ergo minus 2m personalitatem antecedens est satis
probatum
probatur istud
idem corrollarium nam caritas est approbata spiritus sanctus sed caritatem est commune
tribus personis quia quaelibet eorum est caritas sapientia et potentia et quamvis sit approbata sibi
tamen non est sibi propria et sic de potentia respectu patris et sapientia respectu filii ergo caritas vel gratitudo
non est propria spiritus sancti et per consequens inesse personali suo non potest communicare creaturae etiam gratitudo
non est propria spiritus sancti igitur non potest sibi praecise conpetere consequentia tenet quia praedicata communica non sunt sic uni
soli conpetere Et per consequens licet concederetur quod divina essentia posset etc et non tamen sequeretur quod aliqua persona
inesse personali posset sic potentia creata vitaliter inmutare Implicat quod filius in divinis
aliquam creaturam sapientem reddat quin etiam pater et spiritus sanctus et sic etiam patet quod male intelligunt
quod ipse praecise gratificet nam dicitur cum dicitur quod spiritus sanctus gratificat tota trinitas operatur et
operatur ut tota trinitas habet tamen effectum appropriatum spiritus sancti et tamen illa operatio non est sibi propria unde dicere quod potentia
est propria patri est haereticum licet hoc nomen potentia sit sibi appropriatum
Tertio si spiritus sanctus etc sequeretur
quod eodem modo filius in esse personali potest creaturarum illustrare et sic in esse suo personali se solo
potest instruere intellectum et reddere ipsum scientificum Cum filio attribuitur sapientiam et sic reciperet intellectus
suam beatitudinem formalem a concursu patris vel spiritus sancti quod est fidei dissonum et sapit haeresim
Ex
prima radice infero Contra suae
quod lumen gloriae et species divinae essentiae praemia ad notitiae formationem est divina essentia vel
sub aliis verbis lumen gloriae est realiter divina essentia Cuius ratio est deus inquit est
et incomprehensibilis ergo nulla species creata vel qualitas potest esse species ipsius scilicet dei sufficienter
repraesentativa nam nulla qualitas potest sic rem intensam circumscribere et esse eius adaequata similitudo
Ratio illa defuit nam per idem probaretur quod actus videndi beatificus esset met deus nam actus
videndi vel visio ex quo habet obiectum similiter inmensum non potest esse res finita ex quo repraesentat
sibi species et per consequens nullus actus similiter finitus potest deum sufficienter repraesentare ergo ponendum est
quod actus beatificus sit ipse met deus
Respondendum est pro utroque unde quantum ad rationem suam
conceditur quod deus est simpliciter inmensus incomprehensibilis et incircumscriptibilis igitur nulla species creata
nego consequentiam
Dico secundo quod nulla species creata comprehensive repraesentans et aeque perfecte in esse repraesentativa
sicut est obiectum in se si hoc conceditur sine dubio nullus actus creatus potest esse qui sit ita per
fectus
in esse actus sicut est nssentia
Secunda
ratio sua stat in hoc species sensibilis non potest repraesentare creaturam puta animam intellectivam
quae est minime perfectionis inter omnes substans intellectuales sed quaelibet species creata magis
distat ab essentia divina quam quaecumque ab anima nostra igitur si nulla species sensibilis potest repraesentare animam
nostram et sic quaecumque species creata divinam essentiam vel arguitur sic species sensibilis minus distat ab anima nostra
quam species intelligibilis creata ab essentia divina sed anima intellectiva non est repraesentabilis per quamcumque
speciem sensibilem ergo nec divina essentia per quamcumque speciem intelligibilem
Ista ratio est sophistica
nam probaretur per eam quod anima intellectiva nullo modo posset cognoscere deum arguitur in aliis terminis potentia
sensitiva est propinquior
percipere ab anima sensitiva ergo nec deus ab anima intellectiva Comparando ergo deum ad animam intellectivam deus
plus excedit animam intellectivam quam anima intellectiva potentiam bruti
sed etiam Ista ratio
deficit ex hac quod hic variatur genus et obiectorum et potentiarum et notitiarum
Advertendum quod non est eadem
proportio obiectorum cognoscibilium sicut potentiarum inter se verbi gratia anima intellectiva modicum excedit
supremam speciem brutorum scilicet speciem sibi inmediatam tamen ratione illius excessus latitudo obiectorum
cognoscibilium est simpliciter infinita nam eo ipso quod aliqua potentia est in latitudine ipsa ponitur
ex genus quantumcumque modicus excessus cadit extra totam latitudinem unde capiamus
intellectivam quae est inmediate supra latitudinem sensitivarum et forte modice excedit
intrinsece supremam sensitivam et tamen ratione illius excessus habet quodlibet cognoscibile sub
suo obiecto unde anima intellectiva et suprema species creabilis si daretur haberent idem obiectum scilicet deum
Ad formam argumenti quando dicitur notitia vel species sensibilis non potest repraesentare rem spiritualem scilicet
animam concedo ergo nulla creata species posset repraesentare divinam essentiam nego consequentiam Ad probationem
quando dicitur quod divina essentia magis excedit etc nego consequentiam quia huiusmodi repraesentabilitas non
oritur ex proportione potentiarum inter se nec notitiarum inter se quantum ad excessus quia
species valde remissa est repraesentans divinam essentiam etiam species immensa
Sequeretur
ulterius quod deus non sit vel posset esse creaturae formalis visio beatifica in patria nec dilectio
Cuius contrarium tenent aliqui doctores fundantes se super illud non erit
et sic videtur ci tibi
inquit amplius sol ad lucendum per diem nec splendor lunae illuminabit te sed erit tibi dominus in luce
sempiternam
Ad idem
claritas dei illuminabit eam et lucerna eius est
scilicet christus deus igitur christus erit formalis
lucerna beatorum et lux illuminans immediate ipsorum perceptivam
Item adhuc
locis innumerabilibus libro de civitate 4o capitulo libro Regulae illae iustitiae quibus
Alia multae sunt auctoritates eius ad idem scilicet deus nedum in patria
sit iustum vel iniustum cognoscitur non sunt scriptae nisi in libro lucis quae veritas dicitur Et unde
omnis lux iusta describitur
sed etiam in viam est lux realiter
Similiter
quod divina essentia est anima christi sua sapientia Item
sit formaliter caritas verum est
Breviter ad istas auctoritates primo respondendum
est primo unde licet ex arbitrio a veritate sacrae scripturae dicitur ergo quod verum est quod deus erit lux beatorum
obiectiva haec tamen est mediante qualitate realiter distincta ab illa luce quae est deus est ut lux solis videtur a nobis
et tamen species in oculo existens non est lux et sic de aliis Etiam posset dici quod debet intelligi effective quia
deus vel divina essentia efficiet notitiam lucis quae deus est repraesentativam.
Quantum ad auctoritates
primo quod ipse glosando sunt de causalitate
obiective vel effectiva vel exemplari Si deus sit nobis regulam iustitiae dicitur quod hoc est effective
quia efficit in nobis iustitiam de agendum et etc quantum speculabilia Et notitia vocatur
quaedam lux Et quia divina essentia efficit illam vocatur nobis lux
Alii doctores
ponunt quod habet se in ratione cognoscendi non solum obiective nec effective nec formaliter sed
se habet quoddam modo sicut species quae non est cognitio nec obiectum secundum ratio id est quoddam
non quod sit proprie species sed habent aliam habitudinem quam reducunt ad exemplarem quae non
reducitur 2m eos ad aliquam causalitatem potest tamen reduci ad effectivam
Aliter dicitur quod fuerunt
istius opinionis quod deus realiter posset esse notitia
Et dicendum consequenter quod in hac materia
speculativa quo non est modis quia sive ponatur unum sive aliud nihil variatur
quantum ad mores et vitam et ideo non eis credendum nisi inquantum rationabiliter loquimur saltem
non obligamur unde
distinctione 11 Solis illis scripturis quae canonice appollantur scilicet soli bibliae et determinatio
nibus
consiliorum credendum est propter se etiam quantumcumque viderentur esse contra rationem
in eis autem scriptis
credendum si et inquantum rationibus fulciuntur Et ego addo quod eis etiam credendum est ubi sunt
concordes in exponendo scripturam
Sequitur una ratio
divina essentia esse notitiam in patria praesupponit duo
prima suppositio est descriptio dei quae
nedum datur a theologis scilicet etiam a philosophis scilicet deus est spera intellectualis infinita cuius
centrum est ubique et circumferentia nusquam Ita quod per infinitum spatium ymaginarium
etiam reperitur
Secunda suppositio quod circumferentia huius spere est locus spiritualis animarum
et proprius ad quietandum animas probatur per illud
dominus deus templum illius est
et animae beatae et quasi locus quietus
inquietum est cor nostrum donec
etc
Tunc arguit
sic ex quo cuiuslibet creaturae spiritualis ad huiusmodi circumferentia est infinita distantia
sequitur quod huiusmodi distantia non posset pertransiri vel attingi nisi per formam infinitam exemplum
est in naturalibus scilicet concavum orbis lunae infinitum distaret ab igne tunc ignis non
potest attingere ipsum per levitatem finitam ergo a simili ex quo circumferentia divinae essentiae
infinitae creaturae non potest attingere huiusmodi spiritualem locum nisi per infinitam potentiam
Respondendum est quod ista ratio bene probat quod deus non potest attingi comprehensive a creatura
sed nichil plus probat
plus restet de ipso scilicet deo attingendum et sic nec anima christi divinam essentiam attingit
comprehensive
Secundo dicitur licet naturalis distantia sit finita non tamen quantum ad
gratuita id est creatura ex puris naturalibus etiam si in infinitum ascendere per latitudinem
mere naturalium numquam posset attingere locum illius quietis
Secundo dicitur quod non est infinita
distantia in statu gratuito quia gratia est forma sufficiens ad movendum creaturam
in huiusmodi locum
3o dicitur quod non est infinita huiusmodi distantia infinita et huiusmodi difficul
tas
attingendi reducitur in causam effectivam scilicet deum unde quantumcumque quod esset infinita
visio fruitio et caritas creata non esset beata nisi deus per amorem quasi ipsum transferetur
quia dona gratuita non sufficiunt principaliori principaliter agente
Alia lectione Sequitur
Quia plures gentilium dixerunt quod fatum inponit neccessitatem et tollit librum arbi
trium
sic prima propositio Esse in homine librum arbitrium est negandum a catholico fideli sed etiam a quolibet
philosopho confitendum vel concedendum Apparet primo experientia actuum nostrorum nam quilibet potest experiri
de motu digiti ad quamcumque differentiam homo voluerit
Item nisi sic subverteretur tota moralis
philosophica politia 3o ethicorum
propter quod
concedere vel quod omnia de necessitate evenirent vel quod deus non cognosceret futura adextra vel
quod praevideret et quia reputabat primum magis inconveniens tenuit secundum dixit deum non praevidere
futurum contingentia probatur etiam ex sacra scripturam
unde
ponit ad hoc innumerales auctoritates
in evvangelio
etc ergo concedit se posse quod non facit
exhibebit in plus quam
Item negare libertatem
a nobis est negare a quolibet etiam a deo
Item salvator non potuistis una
denotans esse in libertate eorum vigilare Et de sanctis legitur Qui
hora
potuit transgredi et non est transgressus
Sequitur error illius
trologiae
cuiuscumque operationis apparet clare quia iste tollit libertatem arbitrii simpliciter respectu cuiuscumque
operationis
Secundo quia actiones liberas a voluntate libera dependentes reducit indis
positiones
siderum
quod in celesti armonia relucent omnes effectus reluceret in
Infert
dus
Consequenter
infert qui celestem armoniam perfecte cognosceret causa praesentia praeterita et futura praevideret
et cognosceret apparet error quia tollit libertatem arbitrii et ponit celum influere respectu
operationum voluntariarum
necessariam et possibile id est sunt contingentia et in illa propositione eiusdem
Sequitur contra
sequaces quod cum immutabilitate divinae providentiae stat executionis contingentia unde haec copulativa est concedenda
a catholico deus res ab aeterno praevidit et contingenter evenient
Ex quo patet error illorum
qui ex hac radice neccessitatem fati assentiunt unde ymaginatio aliquorum fuit quod providentia divina
ab aeterno praevidit et sapientissime et optime ordinavit ad addunt quod non stat aliter fieri
primo quia tunc deus mutaretur in consilio Secundo quia eligeret minus unde
Et dicunt quod ordo et executio dicitur providentiae est inmutabilis et hoc vocant fatum patet error nam
quamvis divinam providentia sit absolute inmutabilis tamen stat libertas arbitrii Et illud quod praevidit
potest non fore Et illa difficultas tractabitur suo loco
Sequitur ulterius error dicentium
ex infallibili deorum suam fati neccessitatem contingere vel esse a vetulis dictum est de neccessitate
puerorum apparet fatales deae quarum dicta vocantur fata ad hoc dictum est prius Sed nulla
sequitur neccessitas nam spiritus maligni sunt mendaces ideo eorum dictum non ponit neccessitatem
2o
quia dictum dei non inponit neccessitatem ut patebit in materia de revelationibus
Sequitur error aliquorum
philosophorum circa materiam fati dubium quod hymermanas habet se per modum seminis necessitas per modum
germinis ordo texturae per modum fluxus id est positionis rei in esse
in libro de causis et dicit eam esse
et intelligentiae secundum ipsum et alia quantum ad aliud in corpora celestia alia sunt materialia ut
materia generabilium et corruptibilium
Tunc consequenter quamvis esset defectus ex parte materiae flui
tantis
et distinctis a principio de neccessitate evenirent Istud est erroneum quia tollit libertatem a primis
causis Etiam ex parte agentium ponit neccessitatem in effectibus
Et sic apparet quod omnibus istis modis
praedictis fatam nichil est ymmo fictum
Advertendum quod fatum aliter potest capi multipliciter sicut patebit in
lectione sequenti
In alia lectione
Antequam aggrediar materiam sciendum est secundum
quod triplex est visio quaedam est corporalis quaedam spiritualis et quaedam intellectualis Corpo
ralem
vocat quae fit per sensum exteriorem corporalem et speciem sensibilem Spi
ritualem
vocat quae fit per sensum interiorem scilicet ymaginativam vel aestimativam
licet per speciem corporis alicuius et hanc vacat et hanc vocat spiritualem quia fit in virtute
non ita corporali sicut est sensus exteriori intellectualis fit per vim intellectivam
abstractam a materia etiam per speciem non sensibilem Iuxta hoc tres modi sunt revelationum
unus est sensibilis sensibiliter et per signum sensibilem iuxta primum modum visionis Isto modo
fuit de visione et revelatione realiter facta
corporali vidit manum scribentem in pariete licet non intellexerit misterium sed
exposuit ut apparet in loco praeallegato
Correspondenter ad secundum in
in spiritu vas quattuor lincheis alligatum de caelo missum et multis animalibus repletum
hoc fuit per spiritum licet cum ymaginatione rerum sensibilium et ad hoc genus reducuntur revela
tiones
in sompniis ut de sompno pharaonis quantum ad ista duo genera revelationum
sunt infiniti gradus ymaginabiles secundum varias proportiones similitudinis signorum ad signata nam
illud quod intelligitur per talia signa a deo aliquando est valde difficile et aliquando posset esse magis
simile ita potest dici proportionaliter de secundo genere
infiniti possunt contingere visiones nam iudicium quod ex puris naturalibus communiter elicitur circa tales spirituales
revelationes est fallax et deceptorium cuius culpa non est deo inputanda sed praesumptione
elicientis leviter hoc ex hoc nam circa hoc non sufficit humanum ingenium sed requiritur
habitus propheticus qui enim utriusque extremorum secundum hoc
praesumpsit Sed
lectualium
et iste subdividitur tres partiales In primo gradu reperiuntur visiones re
velationes
in verbo factae quibus scilicet videndo verbum videtur secreta quae deus vult revelare
videnti Infimus gradus est revelatio et visio fidei sive sit actualis sive actualis habitu
alis
et inter ista duo extrema scilicet revelationem visorum in verbo et visorum in aenigmatice per fidem
sive actualiter sive habitualiter quae est necessaria ad salutem ponuntur plures gradus scilicet
in medio et ibidem continentur omnes revelationes propheticae et aliae quae non sunt immediate
in verbo ut sunt fides et omnes quae non sunt fides nec clara dei visio reducuntur ad
medium genus et possunt ibi poni diversae species et gradus
quantum ad omnes suos tres gradus potest dividi quidem est modus revelationis absolute sive
sic in verbo sive prophetice sive per fidem Alius est modus revelationis conditionatae Alius
est conminatoriae revelationis ita quod aliquid praedicitur conditionaliter aliquando comminando
praecise
Sed quia primus modus maiorem habet difficultatem quantum ad materiam praesentem scilicet modus
absolute revelationis Etiam de corporali vel spirituali non est ad propositum quia non est re
velatio
assensiva
Sed de revelatione absolute assensiva difficultas est quomodo stat cum ea fu
turorum
contingentia Ideo intendo de ea dicere et
Pono conclusionem unam contradictoriam cuidam errori in hac materia et est ista absoluta revelatio
futuri eventus nullatenus tollit eius necessitatem ad utramlibet contingentiam Quidam
dixerunt quod revelatio facta absoluta non conditionaliter nec
rorum
contingentiam absolute quia deus non potest dicere solum explicite vel inplicite nec
decipere creaturam quibus concessis si deus revelavit et non potest decipere necesse est evenire
quia revelatio transit in praeteritum et contraxit necessitatem
Probatur conclusio in probando simul
errorem dictum
quia talis notitia creata quae est revelatio de futuro contingenti est omnino
inpertinens ad habitudine causalitatis effective vel finalis ad effectum revelatum ergo eius positio
non variat habitudinem causarum ordinatarum respectu effectus producendi nec naturam effectus
in se Ex quo ergo si causae fuissent positae contingenter iterum contingenter poneretur
Con
firmatur
nam nomina divina ut prius probatum est nullam inponit necessitatem evenientibus
futurorum ergo nec notitia creata quae est revelatio patet consequentia quia creatura minorem habet efficaciam
respectu effectus futuri quam divina scientia sed divina non inponit necessitatem effectum producendo
Secundo principaliter si esset una intelligentia pure speculativa et nullo modo practica cuius intrinseca conditio
esset distincte cognosceret omnem veritatem etc nullam inponeret rebus necessitatem
quae minoris est efficaciae antecedens patet quia in
efficientes respectu effectus producendi ex quo praecise intelligeret Etiam patet de oculo vidente sorte
currente qui non necessitat sortes ergo notitia revelata quae nullam habet causalitatem non infert
necessitatem
Item tertio arguitur et fortius apparenter dato isto errare sequeretur quod christus ymmo
tota trinitas cum toto exercitu angelorum non potuisset liberasse christum a sua passione
morte consequens est absurdum et offendit christianum consequentia probatur quia animae christi in incarnatione
verbi fuerit revelata futura passio absolute ergo si inferat necessitatem oportebat christum
pati
Item falsum esset dictum christi dicentis Nescis quia possum rogare patrem
quia revelatum erit quod non invocaret
ut mittat plus quam 12 legiones angelorum
auxilium
Item sequeretur quod deus posset suam potentiam
probatur ponendo quod deus revelet se non facturum
non patet quia revelavit quod non faciet ergo non potest antecedens est necessarium igitur consequens et sic poterat
se reddere per revelationem in potentem respectu
tens
Quinto posito quod anima christi ab instanti suae conceptionis cognovit omnia quae
patet per
verbum
ad omnes effectus qui ante erant possibiles et qui nunc non erunt patet quia in illo instanti
anima christi recepit revelationem de omnibus effectibus possibilibus prius qui non fieret igitur ad
infinite se impossibilitavit ad quae poterit prius igitur fuisset diminutio infinita per incar
nationem
Item sequitur quod verbum dei non potuisset aliter redemisse genus humanum de
potentia absoluta nisi per mortem patet quia revelatum fuit ista igitur necessariam fuit consequens est contra
et omnes doctores
Item sequeretur quod
factam a christo quia revelatum fuit sibi absolute quod negaret christum et primo caret ergo necessita
batur
ad peccandum ymmo videri necessitabantur ad
peccantes de necessitate peccarent ymmo ex revelatione facta animae christi sequitur quod omnia fu
tura
de necessitate eveniunt patet clare quia data ypothesi quod animae christi omnis veritas est
revelata sequitur necessitas et sic nullus praescitus potest salvari nec electus potest dampnari
ultimo
arguitur et investigando quaeritur unde provenit ista necessitas ex revelatione facta non ex divina
scientia quia illa esset licet non esset facta revelatio illa etiam non inponit necessitatem
ut probatum est prius ymmo est compossibilis continue futurorum nec
se habet causaliter respectu effectus
Item inconveniens est quod notitia creata necessitet domini et trahat divi
nam
potentiam ad executionem effectus et sic subicitur divina qualitate creatae quod inplicat
et sic sequitur quod ista positio habet concedere quod potentiam pure liberam et libere activam facit
esse pure naturalem et pure naturaliter concurrere quia per revelationem deus inmittit liber
tatem
et ageret per modum naturae etc
In Alia lectione
Primo ponam conclusionem fidei in hac materia ex qua inferam contra errores deinde particularius
declarabo
propositio sit haec sicut christus ihesus verus dei filius a patre per generationem procedit aeternaliter sic idem
filius homines ex matre virgine processit temporaliter etiam per generationem
Haec est satis evangelii
omnia
quae sibi competunt per aeternam generationem sequitur temporalis generatio scilicet
per ipsum facta suntverbum
quam generationem ad utrumque modum
carum factum estenim
quam quid non vita humana sed spiritu sancto revelante confessus
generationem eius quis enarrabit
est Tu es christus filius dei
vini quantum ad primum Quantum ad
utrumque apostolus
inter
hoc idem ipse met ostendit quantum ad 2am generationem dicens
mulierePater maior me est
Item
tristis est anima mea usque ad mortem
quae quidem conpetunt ipsi christo secundum naturam assumptam
quantum ad aequalitatem divinae perfectionis ostendit se esse deum dicens Ego et pater unum
Item per quam
sumusqui me videt et patrem
igitur clare innuit se esse falsum
utrum haec est contra haereticos dicentes ipsum esse praecise filium ad optimum
Item dicit omnia
Item per operationem miraculorum virtute propria Ex remissione
quae habet pater mea sunt
peccatorum et missione spiritus sancti quae non possunt esse
ipsius et ad caelos ascensione
Patet primo error seu haeresis hebeonis et
denominabitur esse deus more antiquorum etiam philosophorum unde scriptura dixit dii estis
Etiam
tiam
ymmo et heroycam virtutem habentes gentiles vocabant deos vel divinos patet 7mo
ubi ponitur exemplum de
testimonium christi dicens exivi a patre et veni in mundum
scilicet aeternaliter a patre unde dicit
antequam
ubi asserit se esse ante eius generationem temporalem
unde
6to capitulo vado ad eum qui me misit
quod intelligitur de aeterna missione vel generatione a patre
Item nemo
igitur descendit de caelo non per motum localem
ascendit in caelum nisi qui de caelo descendit filius hominis
sed inferiorum naturae assumptionem igitur ex sacra scriptura repellitur dicta haeresis
contra haeresim manicorum dicentes quod non assumpsit sibi corpus verum sed praecise fantasticum
quod loquitur secundum multitudinem more scripturae quia aliquando vocatur leo aliquo
homo similitudinarie
regulam sint nulla recipienda utque de rebus in se virorum apparentibus
et adoravit verum ubi denotatur quod vel angeli vel trinitas personarum sub similitudine describatur
tamen subiungitur et innuitur quod non erant veri
Item contra hanc haeresim christi testimonium luce
ultimo capitulo qui apparens suis discipulis expresse iussit ut cum palparent dicens quod spiritus nec carnem
ostendens se non habere fantasticum corpus sed reale verum et palpabile
nec ossa habet
Tertio
patet error
materiam caeleste sibi vivit Et hoc error est praecedens ex eadem radice per
scilicet tenuerunt quod sunt duo principia rerum scilicet bonum et aeternorum et aliud malum et corruptibilium
infra concavum orbis lunae contentarum quorum scilicet corruptibilium principium est princeps tenebrarum
scilicet dyabolus ideo tenuerunt quod omnia corruptibilia sint realiter et intrinsece mala et sic contraria
secundum quod sunt mala habent effectus malos ideo non decuit quod christus expugnaret infernum
reciperet materiam sibi obiectivam
exemplo consedebant se esse christianos unde
factus est ex semine
Item vocat eum esse factum ex muliere
ergo de virgine sumpsit corpus suum Item
Angelos nusquam apprehendit sed semen
id est non assumpsit angelum
realiter componi ex corpore et deitate falsum est quia non esset homo quia divinitas non esset communica
bilis
secundum gradum praecise figuratae Et non
patet sexto error
esse deus quia est templum dei in quo singularissime habitat tota divinitas Ideo dicunt communiter
quod virgo gloriosa non dicitur proprie mater dei sed hominis quia licet praedicata deo competentia attribu
antur
hominem christo non tamen dicunt econtra quod secundum eos conceditur christus esse filius dei dominus gloriae sanctus
sanctorum non tamen econtra conceditur quod deus sit passus vel mortuus vel de virgine natus Contra
quem
ubi determinatum est quod virgo gloriosa deum genuit et quod realiter est mater dei et quod persona
hominis et dei sunt adaequate unica persona et quod homo vere est deus et deus homo unitus
et sic nedum convincitur
ta
Ymaginatio
quod licet christus ex duabus naturis in una persona consistit non tamen in duabus naturis Contra
quem
tatem
per se humanae et divinae quod duae naturae concurrant pure ydemptice et sic licet christus ex
duabus naturis subsistat non tamen in duabus eo quod ydemptitate concurrunt Contrarium est verum
alias non esset verus homo nisi habeat humanitatem Nec humanitatem haberet nisi materiam et formam
ex quibus constituitur
ydempticum sibi haec opinio modernorum non ponitur inter haereses quod sit falsa est enim modernorum
ymaginatio istorum
et hanc viam recitat
de ista materia et videtur sentire cum eo unde ymaginatio scat in hoc quod ihesus christus natus de virgine
et conceptus realiter est homo et persona et deinde quod secunda persona in divinis taliter vivit sibi illum hominem
quod realiter sunt eadem persona scilicet
una persona
et sic quaelibet creatura potest realiter esse deus Et tunc sequeretur quod quaelibet creatura posset esse beata in
dependens
et inmensa consequenter quod materia prima potest beatificari et esse independens actus et immensus
et purus et sic sequitur quod omnia praedicamenta perfectionalia cuiuslibet speciei quantumcumque in fine esset communicabilia
Item sequeretur quod deus esset realiter anichilabilis patet in casu nam homo christus est realiter
annichilabilis quia posset dimitti et annichilari et tamen est deus igitur deus est annichilabilis
Item sequeretur quod deus posset peccare quia homo christus posset adim
igitur peccare et esse miserrimus et per consequens deus et communiter dampnari
Item si sic nulla est
differentia essentialis nec aliqua diffinitio est essentialis quia quaelibet cuilibet posset
conpetere quia qua ratione potest creaturam ydemptificare sibi ita creaturam creaturae et sic
diffinitio hominis competeretur materiae primae et cuilibet
tiva
periret quae sunt contra theologiam et logicam unde haec positio concedit consequenter sicut
dicit
esse deus et sic concedunt quod aliquas posset realiter incipere esse deus et esse noviter deus posset patet
de homini assumpto
Item dato quod praeexisteret non repungnat quin deus assumpsisset
in hum
assumpsit hominem et assumpsit naturam humanam Consequenter concedit quod idem assumens et assumptus
Consequenter quod homo assumpsit hominem Consequenter concedit quod deus est assumptus quia homo est assump
tus
qui est idem cum deo Ex ista positione sequuntur inconvenientia dicta salvat tamen haec positio multas
auctoritates Primo dicente quod homo factus est deus id est factum est ita quod homo est deus Similiter
homo incipit esse deus id est ita incipit esse quod homo est deus unde de vi vocabuli sunt
false quia numquam aliquid incipit vel potest incipere sse deus quia christus semper est deus
deus et inseparabiliter est deus quia semper emanat et emanavit
Si arguitur quod homo ymmo aliquid
potest incipere vel desinere esse deus Sit
non est deus et inmediate ante hoc homo erat deus igitur in hoc instanti homo desinit esse deus
Ita de incipit per remotionem de praesenti scilicet hoc sit instans incarnationis Responsio est facilis nam
in terminis connotativis talibus dupliciter providendum est uno modo quod in propositione de praesenti demonstretur absolute sine
connotatione illud pro quo supponit subiectum et tunc patet faciliter quia demonstrando personam verbi illa
de praesenti est falsa scilicet hoc non est deus ratione connotationis conceditur ista homo non est deus Simile
est de ista album desunt esse unde licet sortes desinat esse albus tamen non sequitur quod album
desinat Secundo potest dici quod propositio de praeterito ubi agitur de desinit debet praecedere et de praesenti debet sequi
cum pro nomine relativo ut christus desinit esse deus exponitur sic christus inmediate ante hoc fuit deus
et ille nunc non est deus et tunc secunda est falsa quia ly
et sic patet quod instantia non concludit
Sequitur conclusio falsitas opinionis dicentium quod licet huma
na
natura et divina sint inter se realiter distincte concurrunt tamen ydemptitate in unitatem personae
ymaginatur concedo quidque scriptura sacra dicit quod realiter sunt ibi duae naturae realiter
distincte divina et humana et iterum humana composita est ex duabus naturis scilicet materia et forma et
licet inter se istae 3s sunt distinctae concurrunt tamen in unam naturam ita quod sunt christus et unicum
suppositum et est opinio multorum modernorum ymaginatur sicut anima et materia prima sunt realiter
persona humana et illa simul iuncta sunt christus et cum anima est etiam eadem persona Ista expresse
fuit opinio
hoc anima et corpus simul sunt etiam persona humana hanc viam tenuit
etiam
simul iunctae sunt verbum dei et secunda persona et christus et vera per se et cum hoc natura
divina in eidem persona
Aliter ymaginati fuerunt alii scilicet dato asinus et quod humana
informaret totum compositum asini tunc resultans ex omnibus ut dicunt esset asinus et homo et
idem homo esset asinus et tamen praeexistens esset asinus et esset homo et sic plures naturae concurrunt
ydemptice in aliquod unum suppositum et inter illas aliquae sunt idem suppositum proportionaliter divina natura
et duae quae humanam constituunt concurrunt ydemptice in unitatem personae sic quod sunt una
persona et divinitatem personae est illa eadem Contra viam quam videtur tenuisse
in floribus suis dicens quod sicut unica natura divina est 3s personae distinctae quarum una non est alia
Ita christus est unica persona universa et 3s naturae realiter distinctae
Contra arguitur quia sequeretur primo quod persona
divina sit multitudo rerum essentialiter et intrinsece distinctarum quia christus sic est tres naturae quarum
una non est alia ymmo essentialiter distinguuntur quia videtur divinae simplicitati repugnare
Sequitur ymmo quod est compositus ex multis essentialiter distinctis
Item nulla pars multitudinis essentialiter distinctorum
est
constituitur ex tribus et divina natura habet unitatem in hoc trinario ymmo nulla pars multitudinis est tota
multitudo ideo christus habens rationem partis non potest habere rationem totius
Item maior pars
huius multitudinis est creata et dependens ergo cum
esset realiter dependens et creatus et haberet esse per novam inceptionem
Quarto sequitur
quod creatura fuit ab aeterno quia christus fuit ab aeterno ymmo haec multitudo quia christus
patet expositorie et ultra haec multitudo igitur quaelibet pars huius ergo corpus christi et etiam anima quod est
haereticum Ideo haec positio tamquam minus probabilis relinquatur
Sequitur 18 contra tenentes quod
nacatur natura assumpta realiter est deus et sic deus factus est homo et homo deus
haec positio deficit primo quia supponit quod deus possit per intrinsecam actuationem et infor
mationem
creaturae communicari cuius contrarium fuit alias deductum Secundo deficit quia dato quod huma
nitas
christi esset deus etc non salvat tamen difficultatem materiae scilicet qualiter persona divina
et humana sunt una persona ideo relinquatur
Ultima opinio ponit quod in christo realiter sunt
duo supposita et unica persona ymaginatur quod humanitas assumpta realiter sit suppositum
distinctum a divino supposito
Secundo quod de ratione personae es habere supremam dignitatem saltem
negative inter aliqua unita et ideo quia divinum est principalius quam humanum agregatum
Consistit una subsistentia personali et licet sicut plures subsistentiae non tamen personales
Haec positio deficit quia coincidit cum
realitor non sit deus quia ibi est unus homo alius a deo et secundum veritatem idem est suppositum
humanae naturae et deus modo secundum istam positionem suppositum divinum non est suppositum huma
num
Item idem est formaliter in homine persona ypostasis et suppositum quia nihil est persona huma
na
nisi eius subsistentia quia creatura rationalis est persona unde suppositum generale
est ad subsistentiam omnem Etiam subsistentia humana vocatur subsistentia ideo in divi
nis
ponuntur tria supposita ideo quia subsistentiae creaturarum vocantur subsistentia et sic
apparet quantum ad modos dicendi quod nullus eorum dictorum posset cum veritate stare
In alia lectione
Dictum est quod dilectio dei propter se est fruitio
Contra hoc arguitur multipliciter primo si sic aliqua est di
lectio
dei propter se quae non est realiter fruitio igitur illa diffinitio mala probatur antecedens nam dilectio quae terminatur
ad personam secundum rationem personalitatis illa est propter se et tamen illa non est fruitio igitur etc Quod illa non sit fruitio
patet nam suppositum in esse suae personali non dicit aliquam perfectionem vel ut sic non est alicuius perfectionis
igitur non est obiectum fruitionis tenet consequentia quia de ratione fruibilis est quod sit inmensum bonum
Secundo probatur
quia suppositum in esse suppositi scilicet pater in esse
gradum bonitatis saltem ut sic tenet consequentia quia de ratione bonitatis est quod sit sui diffusiva et
per consequens quod sit communicabilis adintra in non adextra consequentia tenet
ad extra communicatur per participationem detur
unde christus
in euvangelio non possum a me ipso facere quicquid
id est secundum nullam meam rationem personalitatis quia
illa non est communicativa sed magis distinctiva
Tertio si verbum in esse suo personali esset obiectum
fruibile sequeretur quod pater realiter beatificaretur in alio et quod haberet obiectum fruibile distinctum a se Patet
quia filius dicitur realiter a patre
et sic pater beatificaretur in alio et hoc esset inconveniens quia diceret
imperfectionem in se quia non haberet plenitudinem in se et sic quilibet persona beatificaretur in triplici
obiecto et quaelibet haberet duo distincta a se et se ipsam etiam pro obiecto Ita etiam arguitur respectu voluntatis
creatae quia quaeritur sub qua ratione se habeat persona respectu beati et videtur quod non possit diligi quia qua
ratione alia et sic essent plura obiecta fruibilia
Item ratio obiectiva fruitionis dicit perfectionem simpliciter
sed ratio personalis non est denominatio perfectionis simpliciter quia esse patrem non est huiusmodi denominatio
quia si sic competeret patri quae non filio et sic filius non esset simpliciter perfectus quia aliqua
esset denominatio essentialis quae sibi non competeret Si igitur diligitur pater vel filius non
erit fruitio nec usus saltem ordinati et liciti
christi aliquis cui divina essentia obiciatur beatifice tunc circa divinam essentiam potest voluntas
habere plures actus dilectionis propter se et solum prius erit fruitio qui est actus incomplexus unde
posset formare plures alios actus complexos scilicet quod simul
et illi complexi fruitivi quia resolvuntur in simplicem et sic habent aliud cur quam deum ut si
quaeratur quarum vis quod habeat summum bonum vel infinitam perfectionem quia est summum bonum
et illa dilectio simplex non habeat cur nisi obiectum igitur praecise propter se deum ultimate est illa dilectio
incomplexa
quod ista positio est male fundata et quod rationes sunt in valide
Primo sequeretur quod pater in suo esse personali
non esset tantae perfectionis sed esset minimum accidens dabile probatur consequentia quia pater in suo esse
personali non dicit aliquam perfectionem nec ponit sed quaelibet creatura ponit aliquam perfectionem
licet limitatam
Item sumamus personalitatem ut sic quaedam proprietates etiam ymaginando distinctionem
inter essentiam et illam proprietatem constitutivam illa sumpta secundum suam formalitatem est ens indepen
dens
ergo est bonum quia ens et bonum convertuntur ymmo est ens neccesse esse et ultra est bonum
ergo habet rationem diligibilitatis et non finite ergo infinite
Item omnis modus qui est deo intrinsecus
est simpliciter inmensus et infinitus igitur omnis
ponatur illa est modus
Item huiusmodi proprietas est alicuius cognoscibilitatis ergo alicuius entitatis consequentiam quia doctrina
Item testimonio scripturae arguitur quia filius diligatur
a patre quia dicit scriptura hic est filius meus dilectus
ergo pater diligit filium ut filius est
Item quaelibet persona divina in suo esse personali diligit se igitur habet rationem diligibilitatis in esse personali
non finite ergo infinite et
Item spiritus sanctus in suo esse personali realiter est amor
ymmo conceditur esse amor quo pater et filius diligunt ergo diligunt se et per consequens in esse personalitatis
habet rationem diligibilitatis alias non diligeret se
Ex istis rationibus videtur evidenter quod fundamentum
oppositarum rationem nullum est quia omnis quasi fundantur in hoc quod ratio personalitatis
nullam dicit diligibilitatis rationem vel bonitatis
Pro materia et solutione rationum advertendum
quod ratio diligibilitatis vel fruibilitatis in deo est realiter essentialis Ex hoc sequitur quod est in qualibet
persona
est realiter inmensa et infinita Ita etiam in esse personali est
in esse personali non sic inmensae perfectionis et inmensae diligibilitatis videtur esse blasphemia
ymaginandum quod sicut essentia divina est communis cuilibet trium personarum et omnino ydemptica Ita
ratio fruibilitatis est cuilibet communis et est realiter cuilibet ydemptica et eadem adaequate
sive distinctione ideo consequenter sicut loquitur de divina essentia respectu personarum ita de obiecto fruibili
respectu earum
est filius et tamen sunt eadem essentia ita realiter distinguuntur et sunt idem obiectum fruibile Et sicut pater
est eadem essentia cum filio ita et eadem fruibilitas Et sic concedendum est quod pater realiter
fruitur filio et quaelibet persona alia et se ipsa quia fruitio essentiae est fete formaliter fruiti
personae unde pater et filius sunt idem obiectum fruibile et pater fruitur se ipso et filio et spiritu sancto
et fruitur tota trinitas etc semper fruitio huiusmodi adaequate respectu eiusdem obiecti nec distinctio personarum
plus ponit distinctionem fruibilitatum quam entitatum Ita quod proportionaliter dicendum de fruitionis obiecto sicut
de essentia
Si dicatur quod in esse personali personae sunt distinctae et plures ergo si in esse personali quaelibet
sit ratio fruibilis videtur quod sicut sunt tres personae ita essent tria obiecta distincta fruibilia dicitur quod
similiter fieret argumentum de essentia ideo consequentia non valet
Sequuntur solutiones rationum iam
factarum Ad rationes igitur factas in principio istius lectionis Ad primum quando dicitur deus vel verum vel pater
in esse personali non dicit bonitatem inmensam nego ymmo dicit a parte obiecti utrum istud
vocabulum pater exprimat inmensam bonitatem non pono Aliqua sunt vocabula quae
supponunt pro infinita perfectione licet non exprimunt Et sic concedendo quod istud vocabulum
esse distinctum non est praedicatum dicens perfectionem simpliciter et sic concedo quod res infinitae perfectionis
simpliciter licet vocabulum non dicat Aeternitas in esse trinitatis est obiectum fruibile ut dicit
unde allegat eum
Secundo arguebatur sic quia persona in suo esse personali non continet aliquam bonitatem
nego ymmo omnem adextra producibilem Ad probationem non est communicabilis ad intra concedo igitur
etc nego consequentiam Ad probationem non potest communicari adextra nego quia licet non sit communicabilis adintra
tamen bene ad extra unde actio fit ad extra in esse
utrum productio creaturarum adextra praesupponat
emanationem adintra teneo quod sit sicut tenet
Et si diceretur quaelibet sufficeret agere sicut de facto est de verbo quod suppositat humanam naturam
Responsum est ad hoc quod est propter ydemptitate essentialem quia agere adextra magis respicit virtutem
intrinsecam quam suppositare Secunda causa principalis est quae agit ut trina
Item sequetur quod pater beatificaretur
in alio etc Responsum est quod pater et filius et spiritus sanctus sunt idem obiectum beatificum ideo non in alio beati
ficatur
unde aliquis est alius a patre qui non est aliud obiectum beatificum nec alia essentia
Item arguebatur ratio fruibilis vel ratio obiectiva fruitionis dicit perfectionem simpliciter etc Per
obiecta concedo quod ratio fruibilis est perfectio inmensa et res inmensa et sic de alia ratione Si
per rationes intelligat praedicata concedo quod hoc complexum obiectum fruibile est praedicatum personale
simpliciter ymmo non potest competere perfectissimo Consequenter de isto praedicato generare in divinis vel ratio
distinctiva non dicit perfectionem simpliciter quia si sit aliquod praedicatum dicens perfectionem simpliciter negaretur
de filio quod est absurdum
Aliter respondetur quod illud praedicatum realiter dicit perfectionem simpliciter Contra ergo aliquod
praedicatum dicens perfectionem simpliciter non dicitur de filio Conceditur nihilominus tamen illa perfectio quod ideo dicit illud
praedicatum est filius et est in filio et ideo si nichil sibi detrahitur sed ex modo significandi terminorum consurgit quod negatur
de filio
Quando dicit salvator non possum
per istud similiter haberent probare quod filius non agit adextra et tamen concederetur esse suppositatur
auctoritas potest intelligi primo quia christus saepe denotat emanationem aeternam a patre secundum quod est filius
hoc habet ab alio nichilominus tamen habet totam perfectionem quam habet pater et sic semper innuit quia procedit
a patre qui dat sibi suum esse
Secundo modo potest intelligi secundum humanitatem unde illa nichil habet
a se operationis attribuuntur supposito et non naturae et talem modum habet
de anima qui dicit animam intelligere dicit eam texere vel aedificare et vult
attribuitur supposito scilicet
Per eandem radicem potest satis solvi alia ratio
amore incomplexo Sed de complexo quia illi complexi sunt dei et fruitivum quia resolvuntur in aliud
cur videtur
inter se non tamen est ordo causalitatis quia sive sit dilectio complexa sive incomplexa terminantur ad idem obiectum
immediate et 2a non propter primam Et iste ordo huiusmodi dilectionum respectu dei non ponit ordinem
obiectalem ymmo est eadem ratio obiectalis
stat quod deus est obiectum fruibile propter se Et sic ista est descriptio fruitionis ordinate scilicet dilectio
dei propter se Ista oratio dilectio alicuius rei propter se est descriptio fruitionis in communi sive sit ordinata
sive non
Advertendum quod ly propter se in proposito tollit relationem obiecti in aliud tam actualem
quam habitualem Ita quod non invenitur alia causa nisi bonitas huius usus ordinatus est
dilectio alicuius creaturae propter deum usus in ordinatus est dilectio alicuius creaturae propter creaturam
ultimate usus in communi est dilectio alicuius propter aliquod Fruitio in ordinata est dilectio creaturae
propter se Aliquando fuit aequivocationes istorum terminorum scilicet aliquando capiuntur quantum ad potentias sensitivas
et de illis acceptationibus non ad propositum et ergo si sic alias accipiat et proponat distinguendum est
Circa distinctionem 40am quae incipit praedestinatorum nullus videtur posse dampnari Prima
conclusio Quod praedestinatio est praeparatio gratiae ad aeternam salutem consequendam Et est duplex eius effectus
temporalis in via
Secunda conclusio Cum dicitur praedestinatus non potest dampnari
potest
nari
Tota difficultas illius state in hoc quomodo deus scit aliquem et potest non scire illud sive sui
mutatione
est composita vel divisa
Quarta praescientia est respectu iniquitatis unde
destinatio
dicitur solum respectu bonorum
Quinta praescitus potest mereri unde quicumque agit ex gratia sive du
bio
meretur dixit
bit
quia non perseverabit usque in finem
Sequitur materia de misterio incarnationis
domini nostri ihesu christi Circa etc
Circa incarnationis misterium Quaero utrum secunda persona in divinis naturam
humanam ypostatice sibi univerit
principiis philosophiae et cuilibet aliter sectae igitur non est rationabiliter ponenda antecedens
pro prima parte nam ex ista unione sequitur quod deus sit temporalis
mutabilis passibilis mortalis et sic de aliis qui divinae immensitati et aeterni
tati
absolute repungnant ut videtur
Item sequitur quod homo ab aeterno fuit
ymmo sequitur quod homo possit esse asinus vel lapis nam qua ratione divina natura
univit sibi unam creaturam eadem potest et aliam et
sequeretur quod pater per aeternam generationem asinum produxisset et sic de aliis inquirentibus quae rationi et
principiis philosophiae videntur repugnare
est temporalis vel mutabilis eadem ratione concedendum esset quod summa bonitas esset peccabilis active ca
piendo
probatur consequentia nam tanta est repugnantia divinae aeternitatis ad immutabilitatem quanta divinae
bonitatis ad malitiam ergo si unum conceditur et reliquum igitur deus potuit esse possumus et sic de aliis Secunda
pars antecedentis patet defecta iudaeorum quae negat aeternitatem trinitatem et per consequens christum esse deum Ad
idem est doctrina vel potius fallacia
expresse negat christum esse deum et sic videtur quod haec positio tam rationi quam omni alteri legi repugnat
Confirmatur de
le
regnum israel restituitur hoc negandum de iudaeis sed de iurem filiorum
inducta
sui regni temporalis et alium a sinistris constitueret Respondit eis christus et non
vescitis quid petatis
Item patet de discipulis quibus apparuit eundo in emans qui dixerant
Sperabamus quod restitueret regnum israel Et sic nedum ydaei ymmo christiani et eius discipuli non
perfecte in lege nostra instructi credebant ipsum temporaliter regnaturum
Secundo opera trinitatis
ad extra sunt indistincta sed pater non est incarnatus ergo nec filius consequentia patet ex suppositione quia
opera trinitatis ad extra sunt indistincta antecedens concedit fides katholica
Confirmatur
haec unio si daretur terminaretur ad essentiam inmediate eo quod ratio personalis ut sic nec inquam
ydemptica essentiae non est intrinsece alicui unibilis ergo unio principaliter habet essentiam pro termino
ergo quaelibet personarum est vi huius unionis unita
Verbum caro factum est
Et symbolum patrum ubi de filio dicitur quod homo
factus est
In ista materia primo videbitur de prima ratione prius facta Secundo sic explicabitur materia
iuxta posse et clariori modo quo possum Tertio videbitur de hac materia maxime in habitudine
ad virginem glossam in cuius utero hoc misterium celebratum est spiritu sancto cooperante
specialiter
Quantum ad primum sit haec propositio prima Ad hanc unionem nulla sequitur repugnantia
Secunda propositio sufficienter sua detur ex misterii decentia
bene dispositum concluditur ex
generaliter apud eas receptum quia proprie loquendo non est lex directiva sed
prima propositio
probatur nam non repungnat ex parte divinae omnipotentiae quia respectu nullius ex parte divinae omnipotentiae
est repugnantia sed bene
asineitatem esse humanitatem non est repugnantia ex parte divinae omnipotentiae sed ex in
compossibilitate
sic factibilium nec ex parte effectus in se
Patet primo solvendo rationes et
satisfaciendo cuilibet philosopho hanc positionem repugnanti istam unionem
Secundo philosophi in lumine
naturali posuerunt aequae difficilia ad subsistendum ut est positio ydearum quae bene resoluta
ponit realiter res mutabiles quidditative deo inmutabili ydemptificari et sic habent concedere
quod deus est intrinsece inmutabilis et cum hoc est aliqua res quae est mutabilis sicut de christo
concedimus quod est res aeterna et est immutabilis ita concedimus quod res mutabilis et mortalis
vel fuit etiam adhuc est de potentia absoluta
Tertio si clauderet igitur repugnantiam hoc
maxime videtur propter infinitam distantiam extremorum Quia persona assumens et natura
assumpta in infinitum distant nec habent aliquem proportionem quae videtur inter unibilia requiri sed
hoc non arguit repugnantiam sicut datur de habitudine dei ut causa finalis est ad omnem creaturam
cuius ut finis ad quamlibet creaturam est quaedam unio et tamen extrema in infinitum distant ymmo secundum
rationes distantae et potius diversitatis est huiusmodi unio magis nam per hoc primum habet rationem finis quia
habet rationem inmobilis et inmobiliter terminantis Aliud scilicet creatura habet rationem fluxibilis et
de directus contrariam Simile est de unione beatifica nam non absolute infinita distantia est quaedam creatura rationalis
inmensae deitati unibilis beatificae quod concedunt philosophi qui concesserunt felicitatem obiectiva principaliter
in deo consistere
Quarto ex hac positione non sequitur mutato in deo patet nam aeque salvatur sicut
denoviter influere sine sui mutatione tam effective quam obiective quam etiam finaliter Ita quod ex
novo dei influxu non arguitur dei mutatio sive effectivus sive obiectivus sive finalis ita in proposito
Tertia propositio suadetur ostendendo decentiam huius unionis primo sicut de regimine naturali deus
propter suam bonitatem assumit causas 2as quibus communicavit se cum coefficere licet se solo potest absolute
Ita in regimine gratuito decet quod summa libertas assumit creaturam ut gratuitate in
fluat
infidelem consequentia patet pro tanto quia divina libertas quae magis exercetur in regimine gratuito
quam naturali magis debet etiam relucere in eodem Ad completam universi dispositionem congruit
haec unio quod patet ex ea quia per hanc quaelibet creatura in se vel in suo simili deo specialiter coniugitur
et specialiter per hanc reformatur Iuxta Omeliam
cum omnium spirituali ratione corporis cum corporali Ideo solet vocari omnis creatura unde dicitur
praedicatae evangelium omni creaturae id est homini et sic non fuisset congruum angelum assumere
quia
Tertio decuit ut divina potentia magis mani
festaretur
nam opera naturae sunt divinae potentiae et creatae communia unde incarnatio verbi et
etiam opera inde sequentia quae exercuit christus fuerunt leges naturae tamquam deifici proprie
Ideo iudaeis interrogantibus Tu es qui venturus es an alium expectamus
Pro responsione deitatis
respondet caeci vident claudi ambulant
et sic de aliis ad ostensionem divinae deitatis unde licet alii
prophetae et sancti fecerunt mirabilia non tamen virtute propria sed orationibus
mirabilia virtute propria sed etiam aliis dedict potestatem faciendi miracula ut apostoli in nomine ipsius
et auctoritate miracula fecerunt et nedum miracula fecit christus circa materiam corporalem sed adhuc for
tius
spiritus sanctus in corda fidelium in mittendo Ex qua missione ydeotae factae sunt doctissimi
ad praedicandum verbum dei coram philosophis vel quibuscumque aliis sive studio vel doctrina huma
na
principiis
Tertia propositio probatur scilicet quod ex dictis vel contentis etc Circa hoc
capitulo 8vo deducit ex prophetia
sine notabili differentia unde
septem ebdomades abbreviatae sunt superunde
populum tuum et super urbem sanctam tuam Sanctus Sanctorum id est christus
Advertendum quod aliquantulum est diversitas propter diversum usum anni lunaris vel solaris sed
quantum ad hoc non ponam differentiam quia non sint anni solares sive lunares quidquid sit concluditur
quod ante mille annos oportuit hanc prophetiam impletam esse nec restat iudaeis responsio
Advertendum quod ebdomades capiuntur pro ebdomandibus annorum et ita frequenter capiuntur alibi
in scriptura et allegat p capiamus septem annos et
tunc facile est videre nisi difficultas proveniret ex parte annorum dictorum multipliciter septem ebdomades
per septem et habebitis quot anni sunt reservata confusione de differentia inter annos lunares et sola
res
et
sarsi
quod ab illo 12o anno secundum historias et
darii ultimi regis persarum fluxerunt 100 sedecim anni deinde mercedones id est graeci habuerunt
divinum super per sas usque ad mortem
bellum et hoc ulterius duravit
pate
fluxerunt quinquaginta anni quae addendi sunt super quingentes sedecim et habentur etc Et sic apparet
quod historia romanorum et cronice gentilium correspondent defectu prophetia de septem ebdomadibus in prophe
tia
Sed
credo male
Item a fortiori et posteriori arguitur fortius Nam tempore dationis legis iudaei in legis confirmationem
habuerunt semper miracula et post christi adventum omnia miracula apud eos cessaverunt et promulgantes
christi legem translata sunt ergo non essent pertinacissimi lex nostra apparet eis vera
Item aliunde secundum
historias veteras testamenti numquam passi sunt persecutionem gravem et ultimum nisi propter
quod tota gens illa commisit nunc autem passi sunt a tempore salvatoris vel liberantur ergo videtur quod habeant
assignari causam vel culpam quare sic affliguntur et non possunt nisi quia interfecerunt regem ipsorum
ideo redduntur
causam ideo non quaerunt remedium Contra quas arguit
receptis habuerunt prophetam in lege eis promissum
Consequenter quantum ad legem
ipse expresse approbat moisen approbat moses christum et prophetas et dicit ut recitat
christus habuit spiritum dei a quo habuit auxilium ut recitat
inducit qualiter
eum esse prophetam veritatis et constat quod fuit salvatoris unde
etc solvere id est unione
non ut
ponam conclusionem fidei in hac materia
In alia lectione
Antequam veniam ad particularem modum influendi caritatem respectu aliorum virtutum
videndum est de habitudine spiritus sancti ad mentem
Quantum ad hac suprema propositio negativa habitu
do
spiritus sancti ad mentem creatam quam gratificat non est per intrinsecam informationem Ista propositio fuit
prius probata ubi inquirebatur ante staret deum actuare in genere causae formalis
Secunda propositio
habitudo spiritus sancti ad mentem spiritus sancti quam gratificat non est vitalis inmutatio actualis patet sicut alias
deductum est quia divina essentia non potest esse actus cognoscendi ipsi creaturae et eadem
ratione nec actus volendi cum quia in se est inmensus actus igitur non potest esse remisse actus
alicui creaturae Cum quia omnis volitio etiam cognitio est quaedam operatio potentiae quod
repugnat divinae essentiae
Tertia propositio spiritus sanctus nullum habet effectum respectu creaturae quod gratificat
quin sit communis cuilibet trium personarum seu toti trinitati nam omnis effectus adextra
qui non reducitur ad subsistentiam personalem praecise est communis cuilibet personarum Et
cum gratificatio creaturae non sit eius ypostatica
incarnatio est communis quantum ad efficere sed sola persona filii est incarnata
Quarta propositio
hoc complexum spiritus sanctus non capitur personaliter et ut est proprium 3ae personae in divinis sed magis tamquam
ad primam propter effectum benivolentiae et benignitatis quae licet sit communis cuilibet per
sonarum
tamen quia procedit per modum amoris ideo sibi appropriatur secundum hanc acceptationem
Quinta propositio licet concedi posset spiritum sanctum esse creaturae habituale dei dilectionem probabilius
tamen reducitur ad causalitatem effectivam
Circa primam partem advertendum
quod licet anima humana sit essentialiter indivisibilis et
habet diversas operationes ipsa vocatur diversae potentiae scilicet ut vegetativa intellectiva
etc Et hoc tripliciter nam consideratur ut actuata vel ut actuabilis se intel
ligibilis
mediante quae ipsa est productiva notitia actualis et sic vocatur memoria et
inquantum est productiva cognitionis vocatur intelligentia et inquantum amoris vocatur volitiva
Sicut potentia intellectiva dividitur in memoriam et intelligentiam unde memoria est
cognitiva habitualiter non prout distinguitur contra actualiter particulare nam informata specie intelligibili
praecise est cognitiva et percipit per illam scilicet speciem et est alterius modi quam sit cognitio producta
mediante specie intelligibili unde illa habitualis notitia non dicitur quando realiter sit notitia
Consequenter
volitiva est dupliciter perceptiva uno modo habitualiter proportionabiliter sicut memorativum
et sic considerando
volitiva secundum duas potentias suas quarum una est habitualis et alia atualis
potest dici quod spiritus sanctus immutat potentiam volitivam habitualiter et ita caritas creata
et est realiter perceptio Etiam dato quod non exeat in actum alium ita etiam species intelligibilis
actuaret memoriam dato quod non exiret in alium actum
Circa istam materiam de
declaratione maiori advertendum quod
veniam ad ipsum advertendum quod multorum doctorum est opinio quod in patria divina essentia in
mutat
inmediate potentiam memorativam ad productionem actus cognoscendi absque se et tamen
non inmutat secundum actum cognoscendi Et sic ponunt quod ibi non est species distincta ab obiecto
tamen ponunt cognitionem mediam inter creaturam et divinam essentiam Et sic dico quod probabile
est quod spiritus sanctus inmutat ut species et tamen non posset esse actualis volitio
de aquino
Quibus
praemissis est haec conclusio
tentiae
neccessario sunt ponendae patet quia omnis ratio probans duas potentias in parte
rationali unam memorativam actualem aliam habitualem omnis talis in proposito probat
duas potentias in appetitiva intellectiva scilicet actualem et habitualem
Alia conclusio spiritus sanctus
in vita praesenti non potest esse formalis actus potentiae fruitive nec actualis sive
actualiter inmutabilis nam fruitio quae
non communicatur fruitio beatifice in via secundum
Alia conclusio solius potentiae
volitive habitualiter spiritus sanctus spe potest esse formalis actus in vita praesenti quia potest esse
actus vitalis et non h actualis erg
Alia conclusio per huiusmodi habitualem immutationem
potentia in suo genere est beatifice actuata patet nam ista actuatio spiritus sancti respectu habitualis
appetitive est volitiva actuatio ad quam ipsa ordinantur quia nec in patria erit alia
eius habituatio licet forte intentius ergo
ergo
quantum ad hoc est beatus quod ex parte est
sicut fides et spes sed caritas remanebit unde beatitudo connotat singularis
evacuabitur
aliarum potentiarum superiorum
quantum ad hoc est in optima
suae dispositione unde
animae ad carnem et spiritus sancti ad hominis vitam sicud anima est
scilicet virtuosa ergo illa habi
vita carnis hominis ita deus est vita hominis in beata vita
tualis
per spiritum sanctum actuatio est quaedam beatitudo
dubitatur nam sic ponendo
tu ponis 4or potentias animae et sic est ymaginatio quaternitatis et non trinitatis quae est
contra doctores ymmo contra scriptura dicens quod anima humana est ad
et trinitas facta
Respondetur negando consequentia Advertendum quod si vellemus secundum operatio
nes
animae distinguere eius actus potentias ipsa esset multarum potentiarum quia
multi sunt gradus operationum suarum sub operatione rationali primo quod est apprehen
siva
simplicium et secundum hoc aliter se habet quam ut est compositiva Alius
gradus ut est assensura et est alius gradus quam apprehendere alius quia esset dis
cursiva
et sic in effectivam sunt variae operationes
Sed quia doctores possunt animam
actuari speciei intelligibili deinde formare cognitionem deinde amorem
Ita quod fit divisio
principalis in trinarium numerum et divisio in quaternitatem et non confert ad trinitatis
similitudinem
dubitatur ulterius utrum habitualis immutatio sit semper actu id est utrum
caritas semper inmutat actualiter Et ita de spiritu sancto ita quod semper dirigit
Potest responderi
quod non nam sicut in sompno ligatur vis rationalis quantum ad actus suos ita
etiam quantum ad vim memorativam quantum ad actus suos et sic etiam affectiva
habitualis et sic non oportet quod sit in actu semper
Queritur ulterius utrum staret esse
immutationem huiusmodi habitualem absque hoc quod esset actualis ut de voluntate absque hoc quod
sit in actu volendi dicitur quod sic sicut de memoria intellectiva non repugnat quod sit
actuata speciei intelligibili absque hoc quod exiret in actum ut in bonis motibus experimur
quandoque vehementem motum antequam elegamus actum et possumus huiusmodi habitualem immutationem
percipere antequam exeamus in actum
scilicet quod habitudo spiritus sancti ad mentem quam gratificat et vivificat reducitur ad causalita
tem
effectivam quia forma habet unam habitudinem sic quod est tamquam motrix respectu mo
bilis
sibi applicati et ideo quantum ad hoc concurrit effective etiam informat mobile cum unitur
Quantum ad secundum seu secundam habitudinem spiritus sancti non potest Sed quantum ad primum potest con
cedi
de spiritu sancto praecise resolvendo in causalitatem effectivam
Sequitur quod ad vi
vificandum
caritatem non requiritur mentis vivificatio nec econtra sicut ad vivificandum
mentem non requiritur caritas vivificans sic ad vivificandum caritatem non
requiritur mentis vivificatio per spiritum sanctum unde sicut alias dictum est caritas nisi
per spiritum sanctum specialiter vivificetur et assummatur a spiritu sancto non posset exire
in actus suos Nunc dico quod staret spiritum sanctum habere huiusmodi habitudinem respectu caritatis
et non respectu mentis et
quia illa habitudo scilicet spiritus sanctus ad caritatem non dependet ab habitudine spiritus sancti ad mentem
Sequitur quod staret voluntate non vivificata specialiter per spiritum sanctum
nobilissimi productionem quia habitudo spiritus sancti ad caritatem non dependet ex habitudine
spiritus sancti ad mentem ergo illa habitudine sublata remanet adhuc habitudo sufficiens respectu actus
nobilis
Dubitatur dato quod voluntas non actuetur sed caritas utrum voluntas
merebitur Breviter hic non esset difficultas considerata acceptatione divina ergo illa
circumscribo sed loquor de dignitate actus in se et acceptabilitate nolo pro praesenti
discurrere quia non est materia praesens de potentia ordinata quia de illa non
quod sit caritas in mente quando spiritus sanctus mentem vivificat Sed loquendo absolute dicet
quod non esset forte vitae aeternae meritorius
huiusmodi actus et potest effectus nobilius produci
ratione supplementi spiritus sancti cum caritate non requiritur quod procedat a potentia vivifi
cata
vivificationem spiritus sancti cum caritate ex sua speciali assistentia scilicet ad hoc
quod huiusmodi actus sit meritorius
Contra tertiam propositionem
arguitur primo quia spiritus sanctus mittitur in creaturam
et tamen pater non mittitur ergo missio in creaturam est effectus proprius spiritus sancti ad creaturam vivi
ficandum
Item nec trinitas mittitur
Item spiritus sanctus producit sortem a patre et tamen pater
non producit igitur saltem trinitas non producit a patre igitur alicui personarum attribuenda est
aliqua operatio adextra quae non toti trinitati attribuitur
Notandum quod spiritus sanctus mitti ad crea
turam
intelligitur primo modo in aliqua specie visibili illo modo filius missus est in carnem
et spiritus sanctus in specie columbae et de ista missione non est ad propositum dicitur tamen quod omnem
effectum adextra operatur tota trinitas cum hoc stat quod solus filius dicatur homo
et incarnatus
et si capitur mitti vel missio pro incarnari est proprium filio et si pro taliter appa
rere
est proprium spiritui sancto sed non est ad propositum Alia est missio quae est creaturae gratificatio scilicet
missio invisibilis
primo isto modo intelligitur missio in mente invisibilis id est donorum
spiritualium et carissimatum collatio vel donatio Certum est quod effectivus totius trinitatis et illo modo
tota trinitas efficitur et mittitur ad creaturae gratificationem licet huiusmodi dona sunt approbata
spiritui sancto quia procedit per modum doni
Secundo modo mitti id est specialiter assistere et creatae menti esse illap
sum
sive detur bona creata sive non Isto modo ponitur quibusdam quod spiritus sanctus posset mitti
se solo in esse suo personali et videtur esse opinio
quaedam unio
Alias fuit improbata scilicet quod sit amor creaturae quia est realiter operatio
adextra
Tertio modo quia spiritus sanctus non est amor essentialis quando sit pater si sic ille
et filius sicut filius non habet sapientiam essentialiter quam non habet pater ymmo pater et filius
et spiritus sanctus sunt eadem sapientia potentia et amor unde tota potentia patris est filius
et etiam spiritus sanctus et ita de amore ut amor non sit terminus notialis et sic dicitur
quod tota trinitas mitti posset quia potest specialiter illabi creaturae et reducitur ad
genus causae efficientis id est quod quantum ad operationes habet se sicut forma se habet quantum
ad operari et ideo iungitur ut motor et non ut informis
Tertio modo mitti specialiter
assistere et illabi et dona causae conferre connotando mittentis distinctionem originationem ab
alio et sub
trinitas et sic stat solum in terminis unde pater non emanat ab aliquo nec
quia potest non posset mitti nullus dubitat et sic divina essentia non mittitur in iustificatione
creaturae quia non
Et hoc patet licet trinitas operetur missionem
passive 3o modo nihilominus non mittitur patet quia non est ab alio primum patet quia missio pas
siva
est operatio adextra tota trinitatis operabatur incarnationem non tamen est incarna
ta
patet ulterius quod omnes auctoritates sonantes quod spiritus sanctus vel filius mittatur a tota
trinitate
quomodo debet intelligi Aliquando dicitur quod filius mittit se aliquando quod nulla
persona potest se mittere
unde primo vel 2o modo intelliguntur omnes tales affirmative vel negativo
intelliguntur 3o modo hoc de illa
Alia lectione
Restat respondere ad rationes inductas alias in hac materia.
prima erat si staret contingentia
cum revelatione facta sequeretur quod in potestate nostra esset decipere christum consequens est absonum probatur consequentia Sit
christum et falsificari assensum christi
Respondetur ex radice heri tacta negando consequentiam quod stat aliquem
decipere animam christi unitam verbo Articulus parisiensis hoc sonat nam per communicationem ydeomatum hoc sequeretur
quod deus deciperetur unde non potest anima christi unita verbo decipi vel in sensu composito nec possibile
est eam unitam etc peccare ratione repugnantiae istorum ad verbum dei Ad rationem anima christi scit per
revelationem et assentit quod tu facies da
cies
admitto tunc sequitur quod sit decepta quod nego consequentiam nam anima christi numquam assensit quod tu fa
cies
Si ponas casum totum sic quod nullum
quod ultimum positionem non deponat praemium Casus est impossibilis utque in arte obligatoria
Breviter pro regula generali dicendum quod in materia revelationum eodem modo adaequate respondendum est sicut in materia praescientiae
dei nam praescientiae et adaequate sicut deus praescivit quod sortes est facturus
potest non scire sed eius contradictoriam ita etc quia revelationes sequuntur modos scientiae dei vel sunt conformes
essentialiter et intrinsece divinae scientiae et sic oportet dicere in hac materia propter articulos condempnatos
Secundum
alias vias respondetur aliter quia via quae concedit quod praeteritum potest non fuisse diceret dato
quod sit perfecta revelatio et assensus respectu futuri contingentis tamen illam qualitatem fuisse et assensum
fuit contingens Ideo sicut potest non fore effectus futurus ita praeteritum potest destrui Ideo nisi ista via
esset condempnata parisius ipsa esset satis probabilis apud theologum patet per inmensitatem
divinae potentiae sed abicienda est propter articulum
Etiam viae anglicorum abiciendae sunt scilicet quod anima
christi unica posset decipi de potentia dei absoluta sed dampnatum est etiam parisius Ideo oportet conformiter
loqui ad articulos quos profitemur et sic dicendum est quod revelatio sequitur assensum divinum quod est
et fuit alicuius assensus et potest numquam fuisse assensus illius sed necesse est illam qualitatem fuisse si
fuit non tamen oportet quod fuerit assensus illius sed potest esse oppositi
Secundo arguebatur sic nam si ita esset
sequeretur quod aliquis ex assensu falso posset salvari et vitam aeternam mereri probatur consequentia posito
etc quidquid sit consequente concederent aliqui quod ex falsa credulitate contingit mereri sed hac non teneo
dico aliter negando quod circa huiusmodi revelationes contingit formari assensus probabiles respectu
revelatorum distinctas a revelationibus vel assensus vel coniecturas probabiles contingit
formari a se ipso modo pure naturali a quibus possunt procedere effectus qui forte cre
duntur
procedere a revelatione et non procedunt sicut de
cathegori quod
sortes habita revelatione de platone potest elicere iudicium ex se ipso aliud a revelatione scilicet quod iste
peccabit de inde odium de testamentum platonis deinde 3o executionem operis tunc posito quod
non peccet dicitur quod per revelationem sibi factam numquam assensit quod sortes erat peccaturus
sed elicuit probabiliter praedicta et stat quod meritorie Et sic solverentur infinitae rationes quae con
sueverunt
fieri de passionibus et operationibus quas dicimus sequi ad assensus revelationis sed facta re
velatione
potentia intellectiva elicit iudicia et consurgunt operationes et passiones gaudii vel tristitiae
probabiliter iuxta revelationem factam licet non sint conforma revelationi ymmo quandoque contraria
dampnatio revelari videtur difficultas esse pro tanto quia illa facta creatura cogitur ad peccandum
scilicet ad desperandum aut firmiter credendum quod dampnabitur quae credulitas est actus oppositus
spei Istam materiam
tamen dico primo dicendum quod in casu
in quo revelaretur divina d futura dampnatio et sic firmiter crederet non per hoc proprie desperaret
Causa est nam spes est habitus magis proprie potentiae volitive quam congrue cognitive Ideo assensus
purus est qui potentiae cognitivae intellectivae non tollit formaliter nec contrariatur actui potentiae voli
tivae
Spes magis proprie est amor futuri boni promissi quam eius credulitas et informat
potentiam appetitivam rationalem Ideo non repugnat actui intellectus ideo non sequitur sortes
credit quod non habebit vitam aeternus igitur desperat quia cum illo staret amore aeternae vitae
Secundo dico licet revelaretur sibi sua dampnatio haberet nichilominus credere nisi ordinatio dei
sit circa hoc mutata quia aequaliter potest salvari quia non tollit contingentiam nec ponit necessitatem
igitur nichilominus habet credere quod salvabitur et non repugnat legi quod salvetur quia habet credere
quod si faciat quod in se est salvabitur illa facta revelatione non debet desperare ymmo debet niti credere ad merendum
et bene agendum ex quo huiusmodi revelatio nullam inponit necessitatem et hoc si non mutaretur
ordinatio facta in divina lege scilicet quicumque fuit quod in se est salvabitur unde posset taliter fieri
revelatio quod deus vellet subtrahere ea quae requiruntur ad consequendum vel non vellet concurrere
hoc dupliciter uno modo quod dampnatio praescientiae diceret ponam absque culpa Secundo ut intelligeretur aliqua
prima culpa
dico quod secundo modo casus est impossibilis quia divinae bonitati repugnat crea
turam
necessitatem ad peccandum peccato actuali Si primo modo intelligitur creatura non habet
sperare quod debet salvari sed debet elicere volitionem conformando se divinae ordinationi et obedire quae obedientia
erit sibi maximus gradus perfectionis dicunt aliqui quod casus possibilis esset quod daretur tan
tus
gradus iustitiae cum maximo gradu poenalitatis et
quod de gradus beatitudinis dabilis Istud pro nunc teneo sed reputo probabile
rationem si sic sequeretur quod aliquis necessitaretur vel obligaretur ad peccandum consequens videtur esse contra divinam boni
tatem
et aequitatem consequentia probatur in casu quod revelaretur sorti quod solum ille qui cras peccabit salvabitur
tunc sortes obligatur ad peccandum et sic semper sequitur quia peccat quod obligatur etc probatur nam sortes obligatur
ad volendum ultimum finem igitur ad volendum modum sive quo non contingit finem consequi ita est
in casu nostro qui solus ille qui peccabit salvabitur et hoc firmiter credit et verum est et possibile
igitur peccare est antecedens ad consecutionem finis sine quo scilicet peccare non contingit finem consequi Respondetur
quod als aliquis obligatur ad peccandum ad casum admittitur et negetur quod obligatur ad peccandum
quando dicitur obligatur ad finem conceditur etiam ad modum quando dicitur tale medium est peccare negetur quia
ordinatio non est necessaria igitur potest non esse medium quia stat scit quod quicumque perseveraverit usque in
finem et fecit quod in se est salvabitur
futura igitur antecedens probatur quia cognoscere futura est ex aeternitate et inmensitati
Respondetur quod
dubium est utrum soli deo competat naturaliter sic quod nulli alteri sit communicabile Sed probabile est quod su
prema
intelligentia si daretur cognosceret futura contingentia per suam essentiam
Secundo dato
quod licet sic esset proprium per essentiam tamen est particibile actualiter ab aliis creaturis rationalibus unde
non plus probat quam quod nulla creatura potest per essentiam suam esse futurorum notitia
Responsum fuit
circa prologum iuxta
creaturam temptare ultra sine facultatem unde
fidelis deus
Antiqui doctores
tenent quod creatura numquam deciperetur si faceret quod in se est
Secunda dicitur quod ars est tradita in
scriptura sacra destruendi unde a fructibus eorum cognoscetis eos Advertendum primo quod
si illud quod dicitur sit contra scripturam vel determinationem ecclesiae contra dictamen rectae rationis contra bonos
modos Ex quibus posset coniecturari
quod assensisset negatur antecedens quia eius assensus est et fuit contingenter assensus respectu huius antichristus erit Causa
huius est habitudo assensus talis creati et necessaria et essentialis conformitas ad sensum divinum igitur potest numquam
fuisse huius quia assensus super naturalis non habuit necessariam connexionem ad res adextra sed ad lucem supremum
cuius effectus in esse tali
erit igitur
peccavit unde ista consequentia non valet sed oportet addere deus revelavit quod ita erit ergo ita erit vel ita fuit
vel ita est Tamen eundo
contingens est quod deus revelavit antichristum fore sicut hoc est pure contingens deus assentit quod antichristus
erit Ita ista sortes assensit quod antichristus erit et sicut deus potest numquam assensisse quod etc ita sortes potest unde
licet ista sit de praeterito sortes assensit tamen advertendum eam ad verificandum eam requiritur veritas propositionis
de futuro contingenti quae est contingens igitur etc unde huiusmodi revelationes non labuntur secundum
sas
rationem sequeretur quod illud quod est praeteritum posset iam non fuisse negetur consequentia ad probationem capiamus
motum christi eundo ad passionem iste processit ab assensu quia credebat se passurum et assensus
ille processit obiective a morte ponamus quod ordinaverit in illo medio se non passurum quo posito
nec assensus nec volitio nec motus ille fuisset quia non causabuntur nisi ab illo assensu et morte ideo
si tollatur causa oportet tollere effectum
hic est difficultas quod non oportet dicere quod habuerit alium assensum
dico ergo quod ab assensu de morte futura non dependebat effective huiusmodi motus localis quia
fortificaretur argumentum Capiamus tristitiam in anima christi creatam illa videtur
morte ponatur tunc quod non moriatur sequitur quod numquam vel fuerit illa notitia vel quod assensus fuerit falsus
Advertendo quod huiusmodi operationes sive sint passiones gaudii sive tristitiae non causantur
ab assensu huius quod erat
ex imperio rationis Causa est quia christus fuit tantae fortitudinis secundum humanitatem quod assensus de
morte numquam causasset in eo tristitiam vel timorem unde multi matres habuerunt habitus for
titudinis
tantum quod sponte aggrediebantur mortem igitur in christo non fuit tristitia causata ab assensu
mortis sed ratio iussit et voluntas imperavit potentiae tristabili ut ita loquar ut tristaretur
tanta fuit in ea habundantia virtutum quod non fuisset in eo dolor vel tristitia sed ex
imperio voluntatis ut ostenderet se esse hominem
Aliter posset dici quod in revelatione aliud posset con
siderari
apprehensio aliquod tamquam iudicium tunc dicitur quod in revelatione illud quod est per modum apprehen
sionis
non iudicii potest causare tristitiam et sic revelatio in esse apprehensionis est naturaliter signi
ficativa
et in esse assensus est oppositorum et sic concurrit ad passiones ut apprehensio non ut
assensus
antecedens conceditur saltis possibile est scilicet quod deus nichil revelat quia falsificat se et hoc est propter reflexionem
quam habet supra se et nullus intellectus creatus est quae est veritas possibilis et non est revela
bilis
ubi propositio infert se ipsam esse falsam Item supposito quod anima christi praecise infinitas veri
tates
cognosceret et non potest plures Concedendum esset quod creatura multas veritates potest cog
noscere
quas christus non ut sunt
ipsarum est ignotum christo non revelabilis animae christi et esset nota petro et sic negatur
consequentia
spiritus sanctus est qui locutus est per prophetas igitur non cadit ibi deceptio vel mendacium Ad probationem de reve
latione
natoria
ciles
super tales ideo intellectus facilime elicit falsum iudicium quia credit elicere iudicium con
forme
suae revelationi et non est sic et sic dicitur de
a se ipso
Ad ultimam ista consequentia est bona sortes assensu vel naturaliter creato assensit quod antichristus erit
igitur necesse est quod assenserit concedo consequentiam esse necessariam igitur a simili ista est bona sortes assensit per reve
lationem
quod antichristus erit igitur necesse est sortes sic assensisse nego consequentiam causa est quia assensus per reve
lati
haberet aliam habitudinem ab obiecta quorum sunt quam assensus naturaliter creati quia assensus naturaliter
sunt quasi effectus talium obiectorum unde
Ex eo quod res est vel non est
sed assensus revelatus scilicet qui est revelatio non habet talem connexionem ad suum secundum quia non
dependet ab illo sed a prima luce et eius conformitate Ideo debet requiri conformitas ad sensum
divinum et non ab obiectum revelationis veritas quaeritur in lu luce illa prima et est quaedam
radius emanans ab illa luce unde non causatur ab obiecto sed ab assensu in creato cuius habitudine
sequitur unde
intemerata mortalibus libertas neque iniquae leges
etc
Et finis adest de materia revelationum Sequi
Sequitur alia materia scilicet de libero arbitrio
In alia lectione de fato etc
Ad discutiendum difficultatem de concorda liberi arbitrii cum fato introducta est materia
de praescientia dei
quod secundum
Ordo fatalis ex prudentiae simplicitate procedit
ideo habent intra se
quandam connectionem
Iuxta opiniones recitatas Secundum
esset secundum primam opinionem nam m
dispositionem materiae ideo ponit omnia fieri a casu secundum quod contingit materiam esse talem vel talem
tamen vocant materiam corpora athomalia secundum quorum combinationes contingunt effectus varii
et quod nichil fit nisi pure a casu et quod nulla est divina providentia respectu regiminis universi nec aliqua
cura dei et iuxta hanc opinionem fatum nichil penitus esset quia haec opinio non concedit or
dinem
causarum nec seriem fatalem
dentia
divina praecise extendit se ad incorrumptibilia et quia immediate est et terminatur ad in
corruptibilia
ideo ex hoc ipsa sunt incorruptibilia et maneret aeterna
Consequenter respectu omnium corporum
caelestium operationum et motuum eorum ponunt esse divinam providentiam ex hoc sortiuntur aeter
nitatem
respectu specierum etiam in spera generabilium et corrumptibilium ponit esse divinam
providentiam et respectu hominis etiam individuorum speciei humanae ratione intellectuum
Opinionem veram
inprobando arguit
quod omnia de necessitate evenirent propter stabilitatem et immutabilitatem divinae providentiae et per consequens
periret leges et regulae morales
videtur mihi quod ista ratio inevitabiliter militat contra ipsam quia concedit
quod divina providentia se extendit ad individua humanae speciei et operationes eiusdem praecipue pertinentes
ad intellectum Ideo si se extendit ad electiones secundum causa etiam ponit neccessitatem scilicet divina providentia
et quod humanae electiones necessario eveniant quod est inconveniens quod intulit contra aliam opinionem et sic omnia
concurrentia ad voluntatem evenirent necessario
Consequenter habet dicere quod fatum non stat cum libero arbitrio
quia causatur fatum pro divina providentia ad intra vel ordine causarum sive sit sive non
habet ponere
neccessitatem et sic illa ordinatio carum provisa est in mente divina ergo est neccessaria Ideo in ista materia
videtur mihi ipse incidit ancillam cupiens vitare
tholica
doctoribus sacris in
ad omnia unde boetius in 4to prosa sexta providentia est summa ratio divina
etc ubi qui ponit
qua cuncta con disponit
notandum quod sicut
tactum est in alia lectione fatuitas vulgi habet originem ex laesione potentiarum scilicet rationalis concupiscibilis
et irascibilis Nam rationalis habet primam veritatem pro principali obiecto concupiscibilis primam bonitatem
Irascibilis primam excellentiam vel potentiam summam quae sunt in deo et illud correspondet tribus
attributis vel personis Sed ex laesione primae potentiae scilicet rationalis prima veritas est occul
tata
sicut saepe prius dictum est Concupiscibilis inclinatur non ad summam sed ad malum non
dico sub ratione mali irrascibilis inclinatur nam ad summam excellentiam sed ad vilem neccessitatem
voluptatem unde ex prima radice ignorando causas effectuum resolvit se vulgus
ad latentem necessitatem et hanc vocat fatum
ex corruptione huiusmodi virium praecise irascibilis
et concupiscibilis convertitur creatura ad colendum vicia Et ex consequenti ad excusandas
excusationes in peccatis finxit scienter homines neccessitari ad vicia ut per hoc liberius prorumperet
in voluptates et alia obiecta illicita et ut etiam excusaretur ab infama ratione expellentis necessitatis
Ita quod ex nequitia quoddam modo deliberata potuit habere originem istud vocabulum fatum
Tertius
modus quod exigentibus demeritis creaturae deus promisit dyabolum in forma sensibili apparere
Et colloqui et parecise in necessitatibus hominum praedicendo prosperitates et adversitates futuras
ipsi nascenti noviter Istud tangit
daemones
in forma mulierum vel virorum possunt apparere et mentiri
Nota quod apud
tale vulgus triplicia sunt dicta daemonum Quaedam
tura
Quaedam consulatoria et illa etiam non sunt neccessario futura ventura et alia nunciata tam
quam
ventura
id est deorum vel dearum decreta dicta et statuta et
nes
aparuerunt in forma mulierum et
Et dicunt ista necessario futura fore et ista est introducta a vulgo dyabolo seducente vel dicitur
fatum a for faris quia fata sunt dicta deorum vel dearum significantia quidam futurum sit
nascenti prosperitatis vel adversitatis
In hoc fundatur una radix ydolatrandi Nam per hoc credit
vulgus daemones habere potestatem dandi prosperitatem nascentibus vel adversitatem et per consequens
resolvunt se in eos tamquam in summos rectores totius orbis Et per consequens decepta rationali con
cupiscibilis
amat et irascibilis exhibet cultum
Et fundatur prima species nephandae ydo
latriae
quae habet decem species quas
prima est cultus daemonum
Quinta cultus ymaginum fabricatarum in certis constellationibus et cum certis
Sexta est de adoratione figurarum 7ma consistit in verbis Octava in temporibus Nona in prin
cipiis
seu
Et per ista veniunt omnes quasi fatuitates et superstitionis et
de quibus formae post reprobando fiet declaratio hoc sit dictum de fato 2m modum vulgarium
primo
ergo capitur pro quadam neccessitate fit eveniendi et non habet aliquid pro obiecto nec resolvunt se ad
aliquid Secundo est ad excusationem vitiorum in 3a vulgari significative est dictum dyaboli in necessitate
primi de futuro prosperitate vel adversitate nascentis
in ista materia prima opinio
fatum sit concathenatio causarum superiorum vel corporum caelestium omnino nccessitans et neccessario faciens
evenire quicquid futurum est inevitabiliter Ad probandum suum errorem inducit plurima exempla et radix
statim hoc quod innocentes puniuntur et male moriuntur pessimi prosperantur ideo resolvendum
est ad fatum neccessitans quod nihil aliud est nisi dispositio corporum caelestium quae est causa respectu omnium
talium effectuum
Exemplum de
captus est a tyranno
romanum et occisus est Et tyrannus
introducendo lucanum quod causa
certavit et tamen alius fato obtinuit Concludit finaliter credamus ita quod fide veritatis oppressi
et confiteamur vel in nostro sed totum in fatarum positum potestate
et quicquid facilius totum fortunae
Ista positio nedum est contra
fidem et sacram scripturam sed contra moralem philosophiam et bonos mores et sive radice gratis
dicta ymmo contra astrologiam ut postea magis dicetur
Ad rationem quam tangit istam quod agens
naturale nunc de rogans fato et stellarum vim obstinata animositate contempnis cum videas
malorum bonos exitus et bonorum malos
Ratio ista non valet
dixerunt omnia de necessitate et a casu evenerunt primum est probabilius quia experimur
libertatem ista ratio turbat antiquos
primum responsio infirmitas
nostrae cognitionis est creata quod non cognoscimus interiore hominis et sic credimus esse bonos qui
sunt mali et econtra et ideo apud nos difficile est iudicare utrum bonum patiantur
Secunda
responsio quod deus qui est sapientissimus et optimus medicus animarum qui sanat omnes
Et alibi
iniquitates tuasego sum qui
Ideo etiam
sanus applicat diversa pro regimine sanitatis
Etiam infirmus diversa procurat ut bonus
medicus quia cum sanitate stat dei veritas complexionum ideo etiam veritas regiminis
vel curae
Ita in proposito deus cognoscens ens
dire
temporalem prosperitatem aliis adversitatem temporalem pro conservatione virtutis Ita de malis
solutio est satis grata quia ex defectu humani iudicii quia istum bonum hominem ditat et
forte alium meliorem
varias medicinas ubi tamen appareret vulgo quod esset omnino eadem infirmitas
Tertia responsio
virtuosis quandoque dat prosperitatem quia habent quemdam pusillanimitatem innatam eis nam
dico vitiosam ergo adveniente adversitate corruerent a veritate ideo dat eis ne ex privatione
corruant sic fecit et concessit dyabolo de fidelis
deus qui non patietur
Quarta causa quid pos
sunt
esse in contemplatione tamen elevati et ita virtuosi quod deus vult inferre inpedimen
ta
contemplationis sicut paupertatem et aegritudines ideo sanitatem corporum et divitias
competentes tribuit
Quinta causa bonis dat potestatem temporalem ad hoc quod possunt donare
domare malos et subiugare et punire et sic exaltavit
ut resisteret
Sed
quare bonis mala contingunt
primo ne semper propter suam excellentiam cadant
in superbiam Exemplum de
Secundo deus aufert
bona temporalia virtuosis ne ex divitiis exeant in luxuriam vel in excessus
3o ut fir
metur
virtus vel augeatur Exemplum de
bona sua et eius virtus roboraretur vel intenderetur Exemplum de
miseriam temporalem in qua tamen profecit in virtute in
Quarto ad reprimendum praesumptionem
contingit quod nedum mala poenalia dantur permittit deus corruere in peccatum Exemplum de
qui de se ipso praesumens dixit quod nullo modo christum relinqueret etc ut fragilitatem humanam magis cog
nosceret
permissus est cadere in peccatum quia ad vocem ancillae negatur christum
Item permittit bo
nos
pati ut virtus magnificetur et ostendatur inexpugnabilis quod factum est in martiribus qui
nullo modo a vera constantia virtute et fide potuerunt exterminari quia mors tribilissima
et hoc patet in populo gentilium de marco regulo primo de civitate dei
Restat quare est quod malis
male contingat nullus miratur quia de dictamen rectae rationis est
Sed quod bene hoc pertinet ad summam provi
dentiam
ex multiplici utilitate quia quod malis bene accidit quo ad effluentiam temporalium est evidens
argumentum quod sunt contempnanda et quod mens non est felicitas
Secundo permittur malis ex divina provi
dentia
quod habeat bona ne efficiantur deteriores vel peyores nam per privationem bonorum
pent
Tertio nam si habundantia bonorum potest eis esse
occasio virtuose vivendi primo ex gratificatione divinae beneficientiae non considerans suam malitiam
et dei bonitatem provocantur ad divinum amorem
vitae pro motu in epistolam ipse audiens hoc reliqui omnia et factus est totus
ponitur in libro
contingit bonum
Quarto datur influentia bonorum impiorum poenam nam possunt ese tantae
malitiae quod digni sunt reliqui a deo quantum ad spiritualia et per bona temporalia corruat de peccato
in peccatum ut priora peccata cum divitiis sunt occasiones aliorum peccatorum
ultimo
propter exercitium bonorum datur malis potentia nam si non fuisset imperatorum
non fuissent tot martires ideo profuit eorum potentia sed non eis
quantum ad passiones
et adversitates quas virtuosi patiuntur dicit
per singula mala poenalia quod dolor est optima medicina rationis contra sensum Nnon existens in do
lore
modicum prosequitur voluptates et sic sunt valde bona licet sunt poenalia quia illa
poenalia sunt in natura inmediate ad bona spiritualia et sunt remedia contra vitia et sic dicit quod sunt
medicinae purgativae
Aliter responsio et resolutio stat ad duo
primum est quod iudicium nostrum est infirmum in
cognoscendo altitudinem divinae providentiae et ideo standum est fide quae est data in medicina in illis
quae non per rationem habemus e sic habemus concludere quod singula deus optime regit licet nesci
remus
ostendere modum bonitatis regiminis
Alia solutio quod bonitas ordinis rerum non
est prior obiective divina providentia sed magis contra unde deus per suam providentiam non habet ad intra
repraesentatione bonitatis ordinis rerum sed per prius deus vult et disposuit res sic ordinari Etiam hoc sequitur
quod bene ad nullam aliam radicem debet resolvi bonitas ordinis rerum unde quod electa sic se habeant
licet habeamus bonitatem congruitatis ordines tamen sortitur suam bonitatem taliter a divina
providentia Si terra esset in concavo etc orbis lumine optime esset quia bonitas ordinis non
est ex habitudine rerum sed etc
Et sic si deus aeternaliter cruciaret animam innocentem in inferno di
co
quod iustissime faceret quia bonitas ordinis rerum debet resolvi per providentiam divinam scilicet quia sit
vult et ita iudicat et ibi est tota radix ordinis praeter pure essentialem Et licet ista appareat vul
garis
est tamen multo subtilior si bene inspiciatur etc
In alia lectione
Pro clariori intellectu istorum terminorum usus et fruitio Sciendum quod quamvis omnis
fruitio sit amor et omnis amor
deum odiuntur etiam ordinate Ex istoo patet quod fruitio debet describi per amorem per velle diligere
et prosequi per acceptare vel assumere propter se Secundo patet quia usus sub distinctione debet describi
scilicet per velle vel nolle diligere prosequi et sic de aliis propter aliud Ideo in descriptione usus debet poni
dilectio vel odium vel aliqui termini aequivalentes scilicet aliqui terminorum enumeratorum
Sequitur iuxta viam
potest se ipsa immediate odiri non enim oditur nisi propter aliud et cum non sit processus in infinitum
oportet quod denominatur ad finem qui maxime diligitur
Sequitur 2o quod omnis nolitio est volitio nam nolitio
alicuius mali est volitio boni propter quod creatura vult ut ita loquar vel respuit illud malum
et sic nolitio est volitio eiusdem rei propter quam malum refutatur
dicitur consequenter quod cum isto stat
quod primus actus voluntatis sit volitio sic quod non procedit aliqua volitio prior ad illam volitionem
Nam licet nulla sit volitio nisi propter bonum volitum stat quod deus sit idem actus adaequate
quo respuitur malum propter bonum et sit volitio illius boni verbi gratia
qui
volendi propter deum ergo illa volitio vel ille actus erit fuga mali et prosecutio boni et per consequens
nolitio non requirit aliquam volitionem de bono propter quod respuitur malum saltem primam ad illum actum
vel illam volitionem quae simul est volitio
Sequitur quod omnis usus mundi sive licitus sive illi
citus
sive ordinatus sive inordinatus est fruitio patet primo de usu ordinato ex dictis nam
dilectio creaturae propter deum est fruitio dei usus inordinatus est dilectio creatura propter aliam
vel igitur in illa statuit finem vel datur alia et non est processus in infinitum si stetur ibi tunc
erit fruitio respectu illius
Sequitur quod amor est superius ad odium ita quod omne odium est amor sed non
econtra Primum patet quia omne odium alicuius mali est amor boni propter quod illud malum oditur
Secundum patet de fruitione ordinata aliqua quae non est odium ut esset fruitio beati quae haberet solum
deum pro obiecto
Sequitur ulterius contra quoddam doctorem qui ponit istam propositionem informa
idem actus est fruitio illius quo contingit ordinate frui et tamen est usus inordinatus
Contrarium teneo unde sensus illius corollarii est quod sit aliquis usus qui habeat realiter obiectum
fruibile debitum et tamen huiusmodi usus inordinatus probat corollarium per istum modum stat quod
aliquis velit propter deum formari quo
obiectum fruibile scilicet debitum et tamen est usus inordinatus
Respondeo quod nullus est talis usus
quo habet obiectum etc quin sit licitus et ordinatus ad
quod aliquis velit fornicari propter deum dicitur quod casus est simpliciter impossibilis nisi ly propter dicit con
temptum
dei et sic deus non est obiectum fruibile sed obiectum usus et obiectum illius fruitionis
esset creatura Sed si ly propter dicat finem ultimum tunc casus est possibilis ut videtur saltem nisi fornicari
caderet sub praecepto vel dispensatione ut in
vade et fac filios fornicationemunde
Item conversio et aversio respectu eiusdem obiecti non sunt compossibiles eodem actu et
in eadem potentia unde quod idem actus moveat ad contraria simul et semel videtur inpossibile Actus
fruitionis movet sursum et actus fornicationis ad oppositum
Item fruitio in esse fruitionis
quae est dei per se propter se ultimate et propter suam bonitatem scilicet secundum illum modum est quaedam
rectitudo et sic ille actus in quantum esset fruitio esset licitus quia ex illa habitudine afficeret
Confirmatur nam si istae habitudines essent ad
imaginationem ad invicem separatae quarum una esset velle fornicari propter deum quae est
etc et haberetur una alia quae praecise esset fruitio in eadem potentia tunc secunda non erit inordina
ta
propter primam et sic una habitudo illarum non erit inordinata propter aliam
Item iudaei propter
zelum legis volentes christum prosequi credebant frui deo et tamen non fruebantur quia non
erat zelus debite ordinatus In istis casibus nisi alias per actus viciosus credit frui deo decipitur
quia habet aliquem alium finem latentem respectu christi unde propter difficultatem resolutionis
ad causas suas et reflexiones super actus suos et cognitionis earum creatura quandoque utitur
deo et credit eo frui
Ideo dicendum Quod in isto casu iudaei licet credebant obsequium praestare
deo nichilominus tamen propter cupiditatem suam vel
bant
Omnis fruitio est dilectio dei super omnia ergo in casu nostro iste frueretur deo ergo
diligeret deum super omnia et ultra ergo non est in peccato quia intendo tenere istam viam
quod non stat quod aliquis sit in peccato et diligit deum super omnia
Consequenter infero quod omnis usus
ordinatus est vitae aeternae meritorius multi doctores modum tenent contrarium nego offendam
recito probabiliter patet quod omnis talis est fruitio dei ergo est dilectio dei super omnia semper loquor
de actibus de liberatis unde vel est odium creaturae propter deum vel dilectio ergo fruitio patet ex
istis dictis
Sequitur quod omnis actio meritoria proprie dicta scilicet quae est elicita a voluntate est
fruitio patet quia omnis talis vel est dilectio vel odium creaturae in relatione ad deum propter se
et sic sive sit dilectio dei sive odium creaturae propter deum est fruitio quia sic est usus licitus
quia omnis talis habet deum pro obiecto dilecto et non odito sed malum oditur et eodum actu deus
diligitur
Sequitur quod cuiuslibet meritoriae actionis deus est obiectum patet quia omnis talis
actio est fruitio ergo habet deum pro obiecto Ex istis patet quod debet esse magna sollicitudo ad referendum
actus omnes in deum quia si quis non referat in deum fruitur creatura Et secundum
est maxima diversitas non referre in deum
sive mandu
unde praecipit omnis actus
catis
sive bibitis vel quid aliud facitis omnia in dei gloriam facite
interiores referri in deum hoc enim est deum ex toto corde diligere scilicet habere respectu cuiuscumque operationis
intentionem ultimi finis sit quod cor nihil statuat sibi qui finaliter referat ad deum
in captivitatem redigentes omnem intellectum in obsequium
etc ibi dicitur ex toto corde id est referat etc sicut dictum est
Secundo dicitur ibi ex toto men
christi
te
id est ad fidem scilicet quod credat credenda iuxta ordinationes ecclesiae Et licet evidentia maxima esset
ad contrarium debet captivare suum intellectum et assentire
Etiam 3o generaliter omnem suam affectionem
in deum dirigat
Caritas christi urget nos
Postillae glosant
quod caritas christi debet nos sic artare quod nullam habemus affectionem nisi ex caritate et sic operationes
exteriores debent fieri ex caritate et hoc tunc ex fortitudine unde actus fortitudinis stant in executione
operum adextra
Resumendo ergo diligimus deum super omnia quando ex toto corde id est dum tota inten
tio
fertur in deum ex tota mente propter continuam considerationem et spontaneam absque etiam qua
cumque
apparentia propter deum ex tota anima sic quod tota affectio in deum dirigatur
Circa distinctionem 41 Prima conclusio infima quod nullus meretur suam praedestinationem patet quia antequam sumus
nati vel sumus praedestinati vel praestiti
Secunda conclusio creatura non potest mereri suam
patet quia aeterna est tamen eius effectus bene meretur quia creatura meretur deferri et obdu
rari
Tertia conclusio deus elegit ab aeterno quos voluit non elegit quia fideles sed quia
elegit fideles ita quod a gratia praedestinationis procedunt bona opera Dixit
quod tenendum est quod indifferenter quilibet potest salvari ita quod nulla necessitatem ista praedestinatio ponit
unde dicit
deus vult omnes salvos fieri
Quarta conclusio quod fuit antiquorum opinio
quod animae fuerunt creatae in caelo et quia peccaverunt superius ponuntur hic incorporibus
ut hic patiantur miserias dicit
tur
corpori Ultimo dicit
aliquando scivit nullam creaturam esse et mundum fore producendum sed debet intelligi quod nichil
desinit cognoscere quia eandem notitiam habet de futuritione mundi sed non assensum
In alia lectione
Restat de duabus propositionibus aliquid dicere
ubi vera omnes mirabiles effectus hic inferius
contingentes reducit in dispositionem syderum et corporum caelestium tamquam in causam to
talem
et sufficientem Ita quod in certis constellationibus
mirabiles naturaue facultatem excedentes Dicit quod ymago in certa constellatione fabricata recipit
a syderibus vim praedicendi futura et oculta revelandi sicut dicunt de capite saturni quod si de
bite
scilicet observata hora et constellatione certa fabricetur habebit etc
Contra istam propositionem arguitur primo
non est dubium quin sit contra fidei veritatem arguitur rationibus primo ratione simili ratione
contra
omnia animalia perfecta quae non posset vivere in
produci Sicut videtur opinari
ductivam
cuiuscumque speciei individui et tradidit stellis ad incorporandum et exequendam unde
et
generalium et corruptibilium generationem productionem
animalibus perfectis in quibus est tanta organisatio partium et diversitas quod non videtur naturaliter possibile quod ge
nerarentur
nisi ex semine naturaliter virtualiter totam huiusmodi organizationem continente et cum hoc in loco ipsius
conservatio scilicet
nisi secundum institutum naturae concursum et ita de aliis animalibus perfectis igitur non stat virtute stellarum
quod in aliquo metallo sit tota vis nobilitas et perfectio quod sit in eo vis prophetandi et secreta
revelandi quia hoc est maior perfectio et tamen stellarum virtus non sufficit ad generationem animalium
igitur nec hic
Secundo si virtute stellarum posset alias generari tunc saepe vel perfectum generaretur a solis
stellis absque ordine naturae patet quia contingit similes constellationes saepe fieri sicut post diluvium factae fuerunt
si arguitur de inpressioone virtutis prophetiae quia si in metallum quare non in lapidem vel in
aliud corpus magis dispositum etiam non procurante humana arte
Tertio corpora caelestia vel stellae
non possunt producere intellectum secundum omnes rectae philosophantes ut docet
nationem
omnium rerum prima causa igitur corpora caelestia non possunt inprimere metallo vim prophetandi
quae est de supremis virtutibus intellectus
Quarto metallum non est organizatum nec flexibile igitur non est
organum locutionis
Quinto huiusmodi ymago vel metallum sit causa figurativa figura non vivit ergo
non loquitur antecedens quia si sic vel esset homo vel brutum quia omne substantiale compositum vivens
vel est homo vel brutum vel vegetabile sed nullum potest dici igitur etc
Sexto in tali casu forma
substantialis
forma sic vivificans igitur nec vivit nec stat nec cognoscit ergo positio falsa quia adhuc requiritur
alta cognitio et perfectio unde ydolum nichil est
et nulla ita quod nulla corporalis crea
tura
quae habeat efficaciam quam ydolatrae attribuunt
ydolis simulachra
id est figuram oris et sic non habent sensum et per consequens nichil
gentium argentum et aurum etc os habent
producunt nisi aliquid sciunt vel cognoscunt Et sic quod ista superstitiosa positio sacrae scripturae
et fidei contradicit nullum penitus habens fundamentum sed leviter recepta vel credita ab aliis sine
rationis fundamento
Sequitur positio
omnia resolvere ad causas naturales quae positio inter omnes forte est magis execrabi
lis
et ab
false et male applicantis
Ipse plura dicit in libro qui dicitur de radiis
primum dictum
Quaelibet stella radiat sperice suam influentiam undique orbiculariter
secundum partes quae variantur secundum propinquitatem ad agens et secundum angelos supra
passum et istud est satis transibilem
Secundum dictum quaelibet stella habet radiationem alterius speciei
ab alia
Tertium tales radiationes omnes commiscentur simul ex quibus resultet caelestis
armonia quae continue variatur propter motus et applicationes varias istud enim est etiam
satis transitive
Quartum aliqua varietas est vulgo nota quantum ad effectus et
aliqua sapientioribus et aliqua non reperta vel ex parte communitatis ymaginatur ex variatione
huiusmodi alterationis influentiarum corporum caelestium quaedam sunt valde notae in vulgo
ut de sole appropinquante ad
Alia est nota sa
pientioribus
scilicet philosophis et astrologis quae particularius considerant habitudines et effectus particulares
Alia potest esse variatio se habens ad secundam sicut secunda ad primam sicut communes philosophi cognoscunt
conbinationes influentiarum ubi vulgus Ita sunt aliquae non notae communibus philosophiis
5m
dictum quasi declarans ultimum sub ultima latitudine 3o continuentur omnes effectus mirabiles
contingentes hic inferius quos nedum vulgus etiam consequenter philosophantes numerantur ideo sub
ista latitudine omnia mirabilia quorum causae non possunt a vulgo inveniri nec communiter philoso
phantibus
reducit ad istud genus combinationum corporum caelestium quae non sunt notae
nisi quibusdam quae secreta naturae magis investigaverunt
Pro cuius particulari declaratione dicit
ultra aliqua primum quod omnis res mundi inferioris est quoddam speculum totius
ordinis sperarum caelestium et multiplicat suos radios per totum mundum inferiorem
orbiculariter totum speram generalium et corruptibilium immutando conveniens caelesti armoniae
quantum ad aliqua et quantum ad aliqua disconveniens scilicet minans quantum ad aliqua et quantum ad aliqua
impediens unde vult quod quaelibet res mundi ut est repraesentativa caelestis armoniae sicut effectus
causae et cum hoc ad modum corporum caelestium est multiplicativa per totum mundum inferiorem
licet forte lateat nos et quod vi multiplicationis inmutet elementa et omnia alia Et consequenter sicut quaelibet
res est causaliter magis ab una virtute caelesti quam ab alia Ita radius ab ea multiplicibus
magis habet effectum in ordine ad stellam q cuius habet virtutem
Secundum dictum quod homo est tamquam
minor mundus nam sicut immundo reperitur certa diversitas et
patet per
et corruptibilium et maxime inter omnia generabilia et corruptibilia propter eius maiorem perfectionem
et continentiam omnium reductorum in ipso ad meliorem proportionem
Tertium dictum radiatio
cuiuslibet rei iuvatur proportionali radiatione Ita quod res saturni iuvant radiationem eius quantum
ad effectus suos et sic de aliis Et sic quaedam radiationes promovent quosdam effectus
proportionales suae armoniae et alias impediunt
ulterius dicit quod radiationes huiusmodi
inferius factae habent motum ad illam armoniam caelestem consequentiam sed inter se et dependentiam
et concathenationem et una iuvat aliam
Consequenter quod radiatio hominis maxime iuvatur istis radi
ationibus
scilicet intentione ymaginatione desiderio fide spe vocat fidem assensum firmum non
habitam infusam sed acquisitum Et sic dicit quod
quare prima est ordinatio radiatio intentionis animae quae influit deinde ymaginatio fortis respectu effectus
intenti deinde vehemens desiderium Consequenter isti subordinatur vocalis expressio vel sermo
prolatus habens conformem efficaciam ad praedicans radiationes et tandem manuum operatio et caractorum
fabricatio et istae radiationes sunt proportionales et adiuvantes radiationem animae vel hominis et quando
simul combinantur cum prima quae est fortitudo dispositionis vel a ratione respectu effectus intenti tunc istis
concurrentibus fit effectus mirabilis ulterius ultimo superaddit quod completo dispositionis spe
rae
generabilium et corruptibilium expedit sacrificium aliquod facere sed scilicet interficere aliquod manu
nam violentia eius interfectio est omnium elementorum inmutatio quibus sic combinatis posset
fieri effectus mirabilis in fine a libelli dicit quod in inceptione vel productione cuiuscumque effectus
datur sibi certa constellatio scilicet vel fortuna vel fortunatum regens effectum usque ad finem vitae
unde inquit desiderium additum ymaginationi est
ditur
etc
Ista
positio est valde periculosa et nepharia propter subtilem et cautum ab usum verae artis
astrologiae et gratum modum ymaginandi non est tantum fundata nec roborata ratione sed vere
tamquam in causam necessariam quia dicit quod timor spes et desiderium procedunt ex ignorantia
Istud est contra
et diffamat astrologiam
Secundo quia magus fuit et dyabuli discipulus sed ad colorandum ma
litiam
suam ista scientia ab usus est et sub eius praetextu dyaboli invocationibus usus est ideo magis
gladio quam ratione exterminandus est unde provocat hominem ad sacrificia exhibenda quae realiter
implicite vel aequivalenter dyabulo exhybentur quia adhoc inducit dyabulus hominem
quia eum odit et libenter pervertit et libenter divinum honorem usurpat unde in
Confitemini
postquam narravit beneficia in pensa egiptiis sequitur quid egerunt
domino quoniam bonuscommixti sunt
inter gentes et didicerunt opera eorum et serverunt sculptilibus eorum etc ymolaverunt filios suos
daemonis
ponit quod animal nobiliorum complexionis utilius est ad ymolandum Sed quid sequitur in
iratus
et sic ponitur extrema passo sed secundum quantitatem praemodis expressimus non quod in deo sit
est furore dominus
furor
sed dicitur sic detestando hoc genus et tunc
signum suae detestationis huius ymolationis et sic apparet contra
fidem philosophandum et astrologiam tenuit hanc viam
Item secundum eum concursus causalitatum
sunt inpertinentes quia neccessario omnia eveniunt et caelum omnia continet igitur opera potest producere
sine hiis additis et sunt inpertinentes nam istis sublatis caelum est sufficiens ad ista omnia igitur
inplicat dictis et sic omnes rationes quae sunt contra illos dicentes omnia de necessitate evenire fierent
contra eum
Item quare iubet vel docet huiusmodi agentia applicare ad effectum videtur quia inutiliter
quia omnia de necessitate eveniunt igitur non oportet applicare ideo repellendus est et eius doctrina
In alia lectione
difficultas tractanda est utrum secundum proportionem statuum debent esse gradus gratiae
Advertendum
quod in tota latitudine perfectionis gratiarum primus et infimus gradus est gratia baptismalis
ad quam quilibet obligatur id est ad tantam vel maiorem et illa sufficit ad salutem utque de pueris
noviter baptizatis decedentibus deinde ponerentur gradus secundum dispositiones hominum
naturales etiam gratuitas verbi gratia quae capacior esset ingenio magis obligaretur
unde daretur creatura rationalis quae tam remisse haberet usum rationis ratione dispositionis ingenii quod
confusissima cognitio et dilectio dei sufficerent et forte in quibusdam simplicibus personis habet
locum et sic latitudo esset praeceptorum quia staret quod sortes obligaretur ad maiorem gratiam
quam
omnes obligantur aequaliter nec omnes obligantur ad dilectionem inimicorum
Advertenda est distinctio
quia praeceptum videtur esse generale de quolibet proximo
et nomine proximi intelligitur quilibet via
tor
sub quo comprehenditur inimicus Respondetur quod nomine christi potest esse dilectio generalis qua
generali dilectione et volitione optatur cuilibet vita aeterna et sic tenemur quemlibet diligere
Sed si occurrat inimicus ut sortes non teneor in particulari ipsum diligere sicut alium sed sufficit ad
inplendum praeceptum quod non odiam vel quod non habeam aliquem alium actum repugnantem
dilectioni proximi generali Et sic partim concedendum quod diligendus est inimicus ex praecepto
scilicet quod debemus cuilibet optare suum finem quia in hoc est similitudo omnium creaturarum scilicet in
finem ultimum et sub illa generali dilectione impletur praeceptum vel dilectio cadens sub praecepto
Sed si quis diligat inimicum speciali dilectione et opus super erogans et est supra praecepta
et est consilii
Ad istud tamen opus tenentur pastores ecclesiae unde pastoribus ecclesiae generaliter
debet esse conceptus sui proportionaliter proximum et deum
ego sum pastor bonus et pastor bonus
Ideo episcopus pro grege tenetur exponere animam suam
est qui ponit animam suam pro te ovibus suis
id est vitam corporalem Et si vitam etiam debet abicere corporales voluptates et decimas
subveniendo pauperibus considerato quod pauperum sunt
Ex isto apparet de gravitate
peccati summi pastoris ubi videret oves perire tueretur ex officio patet quod quantum gradum cari
tatis
obligatur ultra alios Et multi gradus sunt praecepti in superioribus praelatis Quantum
ad hoc summus pontifex teneretur habere supremum gradum caritatis et maxime animam pro ovibus
ponere et tamquam servus ecclesiae ecclesiae omnium adhibere
Consequenter episcopi unde mitto vos sicut oves inter lupos
id est inter inimicus blasphem
atores
vestros quos debetis ad viam veritatis reducere
Sequitur quaestio in eadem lectione etc
In alia lectione
Circa materiam de caritate prius tactum factam rationes alias Primo probo quod constat aliquem
in caritate existentem esse perplexum inter duo mala
primo arguitur de iudaeis simplicibus sic
non litteratis in caritate existentibus tempore praedicationis christi nam tunc praelati eorum praedi
cabant
eis quod interficerent christum tamquam adversorium legis et prophetarum igitur simplices
habuerunt credere suis superioribus nam istud videtur enim scripturae consonum maxime consideratis
duobus tenebantur credere suis et praelatis
primum est maledictio in
Item est ibi alia lex Si sur
rexerit
propheta aliquis et aliquid praedicaverit contra legem vel
ficiatur
rationabiliter debebat suis praelatis adhaerere Quod etiam christo debebant adhaerere
patet ex fide nostra quia ad christi legem era omnes fuerunt obligati post eius promulgationem
miraculorum operatio sufficienter solvebat miraculum perplexitatis
Ista responsio non sufficit
primo quia ita
antichristus nostrae legis subversorem attestationem suae nequitiae facit miracula
Secundo magi
pharonis etiam faciebat miracula similia miraculis moysi sicut de conversione virgae in serpen
tem
fluvii in sanguinem de generatione ravarum
Etiam in attestationem cultus ydolatrie fiebant
miracula quia secundum volentium dabantur responsa ab ydolis igitur ex parte miraculorum non sufficienter
determinabantur iudaei simplices seu non litterati ad christi legem
Item videtur quod ignorantia in
vincibilis
excusat peccatum totaliter ergo est caritati conpassibilis
deinde arguitur
contra aliud dictum scilicet istud quod caritas nullo modo sit qualitas intensibilis ymmo quod sit
Contra quia omnis forma absoluta vel denominans
suum subiectum denominatione absoluta intensius vel remissius est divisibilis vel intensibilis
sed caritas est huiusmodi igitur est intensibilis scilicet per additionem gradus ad gradum
Item arguitur contra verum
scilicet quod caritas non repungnat essentialiter culpae quia caritas est intrinsece rectitudo igitur repungnat
omnium obliquitati morali antecedens patet quia sicut odium dei est intrinsece obliquitas ita cari
tas
est intrinsece recta quia intrinsece dirigit de directo in fidem in finem in quam ordinatur et
ille motus est rectitudo igitur non stat cum culpa
Item dictum est quod caritas requiritur tam
quam
causa praeordinata aliis virtutibus Contra sit ita quod aliquis existens in caritate fecerit
multa opera meritoria circa omnium virtutum materias scilicet temperantiae iustitiae et sic de aliis tunc ex huiusmodi ope
ribus
generabuntur habitus Sit ergo quod postquam per viginti annos sic operatus fuerit pec
cet
non tolluntur vel corrumpuntur alias non plus esset de ipso quam de puero unius
igitur illi habitus habebant efficaciam exeundi in similes actus igitur operatio virtutum non depen
det
ab influxu caritatis essentialiter igitur ficticium est dicere quod est essentialis ordinatio vir
tutum
aliarum ad caritatem sic quod aliae non possint transire in actum sine caritate dirigente
vel sine influxu caritatis
Item dictum est quod huiusmodi qualitas remaneat cum culpa licet non
habet
contra ut probatum est habitus generati per actus sufficienter exire in actus similes
vel sic virtutes informes sufficiunt exire in actum igitur caritas quae est nobilior Confirmatur
de fidei nam existens in culpa potest exire in actum fide ergo operatio fidei non dependet essentialiter
ab influxu caritatis et sic pari ratione caritas poterit quia fides est donum supernaturale
sicut etiam caritas
ymaginatio eius stat in hoc quod
caritas causa essentialiter est caritas et tam necessario denominat suum subiectum carum sicut albedo essentialiter
est albedo et denominat suum subiectum necessario denominat subiectum si ad inhaerat ultra hoc
addit unum fortius et difficilius quia non solum huiusmodi qualitas denominat
suum subiectum sed etiam denominat deum esse diligente illum qui habet huiusmodi formam sic quod ista
consequentia est bona caritas informat hanc animam igitur deus diligit eam Tertio dicit quod non stat
subiectum sic denominari nisi per temporalem formam sicut nec esse album quin inhaereat albedo ita de
caritate ultimo dicit quod dilectio quam deus habet ad creaturam est quoddam modo posterior ad
caritatem ita quod creatura per prius obicitur ut informata tali forma quam a deo di
ligatur
Arguitur primo contra istam ymaginationem antequam respondeatur ad rationem primo contra
ultimum scilicet de ratione prioritatis informationis caritatis et respectu divinae acceptationis
contra nam
generaliter sicut conceditur habitudo dei ad res ita viceversa est de habitudine nostri ad res etc omnia
alia ad alia quia scientia dei est causa rerum et econtra quantum ad nos res sunt causae
scientiae nostrae in hoc concordant omnis
aliis scilicet volitio et complacentia dei sunt causae et rerum bonitatis rerum
ponere quod caritas creata sit causa divinae dilectionis est contra philosophiam et contra theologiam nec
videtur bene sonare sed potius econtra quod deus est causa rerum ymmo scientia dei est causa scibilium
et volitio dei est causa omnium bonorum
Ex ista radice sequitur contra alia dicta quia ex quo
divina complacentia nullo modo sic dependet a creatura sequitur quod posset acceptare absque
quocumque dono creato vel quacumque alia causa extrinseca quia potest praecise propter suam bonitatem
scilicet dei et non propter obiectum unde quia deus diligit rem ideo bona est et
sua bonitas est in ordine ad originale bonitatem dei
Circa hoc
prior dilexit nos
ita quod dilectio dei est omnino prior in ordine ad dilectionem nostram caritativam
Item de
Item in
iustitiae nostrae sunt in conspectu dei tamquam pannus
innuitur quod a parte creaturae non est dignitas vel ratio sufficiens ad
menstruate
hoc quod deus diligat eam
Item in evangelio dicamus quod servi inutiles sumus
alibi non ex operibus iustitiae quae fecimus nos sed propter suam misericordiam salvos nos fecit
Etiam non sunt condignae passiones huius temporis nec habitus
etc
Ad rationes primo
Item pure gratuite et propter suam bonitatem ordinavit nobis beatam vitam igitur pure
gratuite et propter suam bonitatem ordinavit nobis media ad illa consequenda igitur propter suam
bonitatem ordinavit nobis caritatem
Item queritur in quo genere causae esset huiusmodi
dependentia dilectionis dei ad caritatem creatam
Item istud videtur contra divinam liberali
tatem
et inmensitatem
Item radix sua de odio dei retorquetur contra ipsum quia
arguit sit deus non potest odire aliquem nisi in ea sit aliqua malitia positiva ideo non
potest aliquid diligi etc nisi in eo sit aliqua qualitas positiva modo stat quod deus aliquem
candi
quia tunc non habet aliquam qualitatem positivam et tamen si sic perseneret deampna
bitur
Item de anima in sua infusione ubi non est nisi carentia iustitiae originalis
Advertendum quod similitudo non est bona de odio ad dilectionem quia dato quod deus non posset odire
aliquem nisi sua malitia exigente non tamen sequitur quod non posset diligere sine positione
caritatis creatae quia malitia esset odire non malum sed libertas est diligere non bene fa
ciente
ut virtuosus non odiret nisi male facientem sed bene diligeret indifferentem
Ideo advertendum quod deus aliter concurrit respectu bonorum liberaliter se communicando quam respectu ma
lorum
quia non nisi inquantum rigor iustitiae requirit
Ad primam ergo rationem
actus aeternus non potest transire super rem mutabilem etc Caritas obicitur ut aeternaliter
dilecta
iste doctor in materia de praescientia etiam in materia de delectabilitate adextra
tenuit opinionem quae non est iudicio meo solida quia tenuit quod voluntas dei nullo modo est
determinata respectu effectus adextra et quod ergo non ageret adextra volendo patet igitur quod fundamentum
primae rationis stat in hoc quod actus aeternus non transit supra rem nisi pertinet rationem obiecti aeterni
Pro responsione dico distinguendo complacentia quantum ad propositum posset complacentia uno modo
accipi pro aeterna praedestinatione quia numquam potest noviter transire sive aliquod obiectum quia quidquid
est praedestinatum ab aeterno fuit praedestinatum cum illo tamen stat quod quodlibet praedestinatum potest
non esse praedestinatum
vel capit pro acceptatione secundum praesentem qui iustitiam et sic bene transit sic
noviter super aliquod obiectum quod ab aeterno deus voluit producere sortem hoc potest intelligi dupliciter
Si intelligitur sic quod ab aeterno habuit volitionem quod in aliquo instanti voluit producere sortem verum
est ibi sed sic intelligitur quod ab aeterno sic se habent quod voluit ita esse sicut per istam significantur
sortes producitur propositio est falsa deus sic noviter acceptat non quod in eo sit mutatio unde tota difficultas
est in modo respondendi tunc Sequitur
In alia lectione
Pro aliquali declaratione materiae
incipiendo ponam istam propositionem Quamvis creatae caritatis donum non sit absolute neccessariam viatori
pro salute consequenda tamen 2m legem nunc statutam requiritur aliquod donum creatum concurrere in tripli
ci
genere causae in regno animae principaliter influxiva et cum hoc essentialiter requisita ad virtuose operandum
prima pars probatur supponendo quod quaelibet forma unica suo subiecto unitur ut motor vel motrix
etiam ut actus inhaerens quantum ad habitudinem formae ad subiectum ut est motrix constat quod
deus vel spiritus sanctus potest supple nam omnem operationem quam posset habere forma spiritus sanctus potest habere ex eo quod hoc
reducitur ad genus causae efficientis unde spiritus sanctus se solo sufficit inclinare animam et producere actum
se solo quem producit
Item divina acceptatio quae est actus interior dei est causa sufficiens
ad hoc quod creatura consequatur saltem nam eo ipso quod creatura deus vult esse dignam vel
habetur vitam aeternam digna est sed voluntas divina non dependet ab alio creato nec est alicui
creato allegata quando sufficiat dare creaturae vitam aeternam absque hoc quod creatura habeat aliquem
habitum puta caritatis vel alterius doni creati ymmo sola voluntate potest acceptare creaturam
quae est sufficiens se sola
Item ante determinationem ecclesiae quod infunduntur fides spes et caritas
non concludebatur sufficienter ex scriptura quod esset alia caritas quam spiritus sanctus ymmo plures vide
bantur
auctoritates ad hoc quod nullum donum creatum esset caritas utque per
clare patet de potentia dei absoluta possibile est creaturam esse in statu salutis absque dono creato
quocumque
Probatur secunda pars
quod secundum legem nunc statutam requiritur aliquod bonum aliquod creatum
concurrere in triplici genere causae in regno animae et cum hoc praeordinatum essentialiter respectu omnium actuum et habitu
um
virtuosorum producibilium in anima
primo quod requiratur aliquis habitus creatus vel donum creatum
adhoc est expresse decretalis dicens quod in baptismo infunditur donum creatum et gratuitum
Item
qua ratione fides et spes ponuntur dona distincta eadem ratione de caritas
Item accidentia ponuntur
et ordinantur in operationes substantiarum generaliter licet forte apud
doctrinaliter procedendo concedenda sunt accidentia conferentia adextra operum
substantialibus quae indiget accidentibus adexecutionem suarum operationum ita in proposito requiritur
accidens nobile puta caritas creata
Item iustitia originalis ponebatur quaedam qualitas
distincta in statu innocentiae subiciens vires inferiores superioribus et eas concordans Cum ergo cari
tas
ponitur supplementum illius ipsa debet poni distincta
Sed quod concurrat in triplici genere causae probatur primo
de causa formali quia habet modum formae actuantis et vivificantis
virtutum Ideo scriptura concordans cum proposito dicit fidem esse mortuam quae est sine caritate
igitur est veluti forma et vita omnino alias formas vivificans
Unde
Ita quod singulae aliae virtutes fit sunt
nihil
ramus boni operis nisi remaneat in radice caritatis
sicut rami et carentes vita nisi sint in radice caritatis
Aliae sunt auctoritates innumerabiles ad hoc quod
caritas est forma aliarum virtutum
et per consequens est forma aliarum
deinde quod concurrat in genere causae finalis patet ex prioritate regiminis
animae Nam sicut dux exercitus est finis omnium partium exercitus Ita caritas est finis et omnis
aliae virtutes subordinatur sibi ad modum militum subordinatorum duci
Item
praeceptorum est dilectio ergo caritativa dilectio est finis omnium mandatorum legis
deinde quod concurrat
effective patet quia generaliter sicut actus generant habitus ita viceversa habitus generatur actus similes
ergo caritas non minus potest producere actus quam habitus morales possunt producere actum
Item actus meri
torii
excedunt voluntatem naturalem facultatem igitur requiritur concursus supernaturalis scilicet ipsius caritatis
alias caritas solum poneretur ad animae decorem Et sequitur quod ex puris naturalibus posset quid
mereri vitam aeternam quod favet errori
cilitatem
animam ad executionem operum meritoriorum licet 2m ipsum non requiritur caritas et sic concederetur
quod negatio active concurreret esset error peyor quam sit error
Advertendum quod
de natura et gratia comparat animam sanitati unde notat ibidem quod status innocentiae habuit sanitatem virium
omnium respectu animae constituentium nam portior superior animae habuit in animae superius imperium et simile
vires inferiores plene obediebant et in optima tali proportione consistit sanitas et
ratione culpae originalis sublata est iustitia originalis quae servabat concordiam et introducta est cupiditas
cuius officium est trahere portionem superiorem ad obiectivam inferiorum et trahere animam ad terrena contemp
landa
Caritas est sanitas animae intellectiva sursum et inclinativa virium inferiorum ad obediendum
superiori
Advertendum quod in statu innocentiae anima
deum super omnia non tamen in actum eiusdem speciei cum actu qui nunc elicitur caritate manente lo
quor
de specifica conditione actus unde non esset difficultas quod non fuit tunc actus meritorius
sed loquor de perfectione de specifica
Sequitur quod caritas potest evidenter denominari omnis speciei virtutis scilicet ut
sic evidenter prudentia fortitudo iustitia et temperantia Etiam causaliter sufficienter et exeat in actum
et sic intelligendo dictum alias potest dici quod materia prima contineret omnes virtutes evidenter quia
continet animam quae est subiectum virtutum Roboratur istud per
caritatem vel maiorem pro genere omnium virtutum et ponit quod nobiliori modo potest in actum quam alia
virtus
Sequitur quod ut caritas sit realiter cognitio probatur quia caritas potest inmediate in actum
prudentiae et hoc non esset nisi habitus
potest vocari prudentia scientia sapientia unde scriptura in unctio
ita quod caritas dirigit intellectum practicum etiam speculativum ideo est unctio docens
docens de omnibus
Sequitur quod in habitu caritatis relucent veritates credendorum nam ipse potest in actum cuiuscumque virtutis
igitur in actum credendi et licet ex ordinatione divina non exeat se sola scilicet sine spe et fide quia impossibile
est sine fide placere deo ut patet per
sine fide Istud non est mirandum plus quam quod fides est amor
Sequitur quod credendi facilitas
ex intentione caritatis maxime habet originem patet nam caritas sic credendorum relucentia sequitur
quod anima facilitetur ad credendum ex intentione caritatis
Sequitur quod caritas sit medicina
inferiorum circa fidei articulos sic quod caritas recurrat ad deum sicut ad hoc sunt positae regulae nam est supre
ma
medicina
Sequitur quod duplex simplex persona caritate informata est magis virtuosa quam
sint
virtus quam quaecumque data
Etiam est extensior virtus quia res cuiuscumque mere potest habere actum sed sic non
est de aliqua alia virtute igitur etc ymmo potest inferri quod parvulus noviter Baptizatus et non habens usum
rationis sit magis virtuosus quam unquam fuerat aliquis philosophorum non habentium caritatem licet sint
in parvulo inpedimentum quantum ad executionem operum scilicet propter impedimenta naturalia ut etiam
patet de adulto noviter baptizato converso qui difficiliter exit in bona opera propter repugnantias habitus virtuti infusae
Sequitur ulterius quod pro quocumque regimine caritas est aptissima dispositio patet primo quia pro regimine animae
ipsa est sufficientissima dogma et reductiva Etiam ad regimen politiae quia qui potest primo regem
regnum animae est aptior ad regimen politiae Et quia caritas non quaerit quae sua sunt sed quae christi
et proximi ideo est aptissima ad regendum Et maxime excludit tyrannidem quia tyrannus non
regit propter bonum politiae sed proprium et sic non est de habente caritatem Et si ita est in regimine poli
tio
maxime debet ita esse in regimine sip speciali quia ibi debet quaerere illa quae sunt ecclesiae et christi
Sequitur quod in regimine pollitico et spirituali maxime debet ita esse attendi ad caritatem acceptandarum
pro huiusmodi regimine
unde caritas praesentat res secundum debitum ordinem scilicet deum tamquam summum
et semper digniores res praeponit nisi sit specialis obligatio ad contraria et per consequens per caritatem faciliter
faciunt consilia Cuius scilicet caritatis oppositum est cupiditas et habet oppositas conditiones
Sequitur
quantum ad materiam scismatis quod maxima dispositio sedandi scisma esset recurrere ad caritatem nam
illa quae non quaerit quae sua sunt non est ambitiosa non quaerit in inimicorum suspitationem
Et sic posset inferri quod ad sedandum universale scisma primo sedandum esset scisma regiminis animae
Sequitur
quod omnis deliberata actio non producta a caritate sortitur difformatis aliqualem rationum quia
in toto regimine debito ipsa essentialiter praeordinatur igitur quidquid fit praeter caritatem sit praeter ordinem patet ex hoc
quia omnis talis actio est peccatum saltim veniale
Sequitur quod operationes ex caritate procedentes vel
nullum generant habitum vel talis habitus non exiret in actum sublata caritate ut si sortes
frequenter ex caritate eliciat actum diligendi deum dico quod huiusmodi actus non sunt sicut alii actus
virtuosi quia non sunt similes essentialiter et non intelligo quantum ad
si habitus aliqui generarentur nam possunt in actus similes unde voluntas non posset sublata caritate
in actibus eiusdem speciei sicut cum caritate
Sequitur quod difficultas cognoscendi se esse in caritate
non consurgit ex hoc quia habitus acquisiti per actus caritativos producunt similes actus sublata
caritate Sed consurgit ex parte caritatis cupiditatis et malorum habituum caritati inpossibilium
partim ex ignorantia relationum actuum quia stat quod aliquis credat actum esse vere fruitivum et
tamen non est sed refert ad se et non potest habere actum reflexum super illum actum ad sciendum quantus
sit
Sequitur quod caritas non solum est anima sanitas sed ultra gradum naturalis causalitatis
est argumentatio vel elevatio quia voluntas in statu innocentiae non poterat in actum
in quem non potest cum caritate
Proportionaliter sicut in materia fidei fuerunt illata correlativa de fide
ita possent hic fieri de caritate ymaginandum est quod sicut fides est instrumentum liberi agentis
scilicet spiritus sancti et conformae illi primo agenti ita caritas
Ita sequitur quod caritas non potest
exire in actum contra legem
Sed contra subtrahatur spiritus sanctus subsistentia manente
qualitatem et ponamus quod tunc ex caritate producat voluntas aliquem actum ille actus
erit peccatum et obliquitas quaedam et per consequens caritas non est essentialiter subordinata
rectitudini ista ratio fuit facta de fide et soluta
Ad rationem tamen admitto casum scilicet quod posset
manere Sed dico quod non esset tales caritas
Secundo dico quod non staret quod tunc exiret in actum
quia activitas caritatis est activitas super naturales requirens spiritualem influxum
Spiritus sancti Ita quod non posset causari quando habeat causam superiorem concausantem speciali
modo igitur non stat quod agat ad mali actus productionem et sine tali influentia non potest
exire in actum sed spiritui sancto repugnat oblique agere per concursum specialem etc
In alia lectione
Advertendum circa dicta in alia lectione quod ea quae tacta fuerunt quantum ad materiam nobilitatis
non sunt intelligenda de materia pollittica secundum communem usum quia illa subiectio de qua
dictum est non sufficit ad talem nobilitatem de qua agitur in materia pollittica quia ista di
lectio
non est nisi amor dei et voluntas obediendi ei offerendo se totum deo et non reflectendo
ad se dicit
duas civitates fecerunt duo amores
de hoc dictum fuit circa principium Et huiusmodi obiectio non sufficit ad nobilitatem polliticam
De secundo quod ab umbra eius nobilitas pollitica sumpsit originem Nam gentiles
virtuosos constituerunt principes suos
Item ad nobilitatem polliticam ultra virtutem
apparentem vel existentem requiritur applicatio ad conferentiam pollitiae Requiritur ulterius lon
ga
continuatio nam propter unum factum non repraesentaretur quis nobilis sed ex pluribus
circa pollitiae regimen
dico consequenter quod servitus peccati non tollit nobilitatem polliticam
dummodo non nimis diu continuetur
dico ulterius quod non tollitur per peccatum habi
tudo
dominii Dicit scriptura obediendum dominis licet
materiam satis apparet quod deus est solum obiectum licite fruitionis seu obiectum beatificum quia in nulla
creatura reperitur ratio fruibilis vel terminantis vel satiantis fruitio dei ordinata est
dilectio dei ad dilectionem dei licet minus principaliter propter se
in una ratione tacta Nam deus est diligendus propter beneficia igitur beneficia magis sunt diligenda
Item contra illud propter se quia vel capitur negative vel positive Si negative tunc etiam creatura
est fruendum etiam fruendi est virtutibus quia sic frui est diligere sine relatione
in aliud modo licet non sequeretur melius ad virtutes deberemus eas diligere et per consequens eis
frui 1o modo capiendo ly
se tamquam pars obiecti vel quia huiusmodi dilectionem praecedit alius amor dei per quem huiusmodi
amor causatur et elicitur neutrum potest dici Si dicitur primum sequitur quod realiter deus erit
bis obiectum eiusdem dilectionis Si 2m sequeretur quod numquam staret habere unum actum dili
gendi
deum sed semper requirerentur duo
Aliae difficultates possent adduci quia
videtur quod persona in causa personali non habet rationem obiecti fruibilis quia si sic tunc essent plures tales
quia tunc opporterent quaerere qua ratione pater diligeret filium
Item de ratione totius
trinitatis in esse pluralitatis personarum qua ratione diligibilitatis
deberet diligi
Item de formalitatibus
Item idem actus est visus et fruitio ordinata sit ille actus
et sic aliud a deo est obiectum actus fruitionis
Ad primum respondendum est scilicet de dilectione dei
propter beneficia quod beneficia multipliciter possunt concurrere ad dilectionem dei fruitivam primo ut ostensivo rationis
diligibilitatis scilicet ex diffinitione bonitatis ad extra arguitur interior bonitas ideo beneficia sunt indi
cativa
bonitatis divinae Isto modo beneficia divina arguunt ad intra
bonitatem et fecunditatem modo ex hoc quod inducunt vel indicant huiusmodi non arguitur quod conclusio habeant
rationem obiecti formalis
Secundo concurrunt ut causa rememorativa quia faciunt
occurrere materiam obiecti fruibilis
Tertio concurrent allective scilicet alliciendo et movendo potentiam
Nam ex receptione beneficiorum creatura redditur promptior et voluntas abilior unde
beneficia abilitatis potentiam volitivam et reddunt eam promptiorem
Quarto in genere causae
5to in genere causa funla
ordinatae ut iste intellectus est magis ad propositum in ista materia ad istum intellectum quod realiter
per modum finis beneficia aliquo modo moveat ad productionem dilectionis dei super omnia non habitudine
essentiali quia non est essentialis habitudo huiusmodi finis ad illum sed si revolvatur erit habitudine
essentialis nec etiam amores huiusmodi obiectorum habent ordinem essentialem sed mere accidentalem Ideo
non sequeretur quod magis diligantur quia non est ordo essentialis obiecti ad obiectum sed beneficii
ad deum vel quod amore beneficii sit prior essentialiter ad amorem dei Realiter exprimitur quod non
diligo principaliter propter beneficia vel beneficium et sic apparet quod ly
dicere habitudinem diversam
Quantum ad secundum de dilectione propter se dicitur quod positive capitur
et non negative quia si negative tunc oportet dicere quod non referretur positive in aliud
Et tunc est difficultas in modo exprimendi
ligitur
propter se quia diligitur et propter nullum aliud nec diligitur nec actum nec habitum secundum rectam
rationem et quodlibet aliud propter ipsam diligitur loquendo semper de dilectione ordinata
Advertendum
quod in dilectione fruitiva dei concurrunt duae causae una est praeceptum legis Alia est
ratio particularis sub sumpta verbi gratia Solus deus est super omnia diligendus
super omnia diligendus hic assumitur maior quae est legis et accepto illa per fidem minor assumitur
Et est ratio particularis et deus sumitur vel aliud supponens pro deo concluditur quod
diligendus Advertendum quod ly
quod subicitur in minore minor dicitur quid ad medium Et resolvendo clarius non est aliud nisi
quia consideratio de istis est medium concludendi in syllogismo practico quod deus est super
omnia diligendus
Istam propositionem ponit
se
praecedit una maior cui assentitur propter fidem et praecedit una minor cuius subiectum supponit
pro deitate ideo propter se id est principaliter ex consideratione sui
conclusioni quia oportet habere volitionem respectu is
apprehensa illa quod deus est super omnia diligendus statim assentit ei sed sic non est in aliis
quia in aliis oportet habere desiderium respectu maioris
et per consequens nec respectu conclusionis formaret electionem conformem verbi gratia Ponamus alias
qui non sit infirmus tunc assumatur sibi ista maior Omne remedium pro sanitate est
acquirendum ipse non assentit illi et sic sola consideratio deitatis est illud propter quod deus di
ligitur
etc
sunt a deo
Secunda conclusio si res non essent futuro deus non staret eas
Tertia praescientia
dei non potest falli etc
Alia lectione
Ex praecedenti lectione apparuit circa fatum quadruplex error Primus dubium causarum
superiorem ordinem et seriem esse fatum Secundus dicentium ex immobilitate divinae providentiae
immutabiliter et inevitabiliter omnes effectus evenire Tertius dicentium ex
immutabili et necessaria executione nos effectus esse contingentes Quartus error est philosophorum resolventium
ad inperfectionem materiae quae non potest sufficienter inmutari primum et spernam si sic semper esset in actu
Et ideo
posuerunt rerum seriem etiam sub primo Primo posuerunt intelligentias quasi inmutabiles
scilicet
secundum casum et vocaverunt necessitatem in quibus sunt tamquam in germine Tertium posuerunt
verunt
texturam et sic posuerunt tres deas vel tria fata scilicet
Addo quin
to
errorem negantium fatum maxime propter radicem negationis nam
negaverunt connexationem causarum ideo dixerunt omnia a casu contingere et sic nichil esse fatum ideo
negaverunt fatum
ex illa radice et positio illa ad mentem ponentium est erronea dixi in
reprobatione huius erroris quod ex radice erroris et non pono in se reprobatur nam dicit
telligit
tamen secundum praedictus modos
si quis virtutem vel potestatem
Et si dicatur de
dei nomine fati appellet sententiam teneat et linguam corrigat
consolatione
Secundo licet apud vulgus vel simplices
usus illius vocabuli sit periculosus ne vulgus coincidat cum sententia gentilium Apud tamen doctores
nullum est periculum
Advertendum quod fatum potest multipliciter capi in bona acceptione vel significatione
ut patet per
fatum potest dici a
id est loqui vel dicere Nec inter
omnia summe conpetit deo esse verbum omnium expressivum verbum scilicet essentiale quod conpetit cuilibet
persone et totae trinitati Etiam verbum notionale quod conpetit filio et nulli alteri et ergo tota trini
tas
personarum potest dici fatum quasi
per quem omnia facta sunt
hoc tangit
pro effectu divinae providentiae vel executione ymaginandum est quod divina providentia est tamquam spe
culum
intelligibile et mundus
sime
repraesentans et omnes habitudines rerum et totum ordinem universi
Consequenter ymaginandum est quod huiusmodi ars
explicatur successive ad extra secundum varia tempora et loca et secundum quod est quasi effectus
artificiarum unde res producuntur eodem ordine quo conceptae sunt et huius executio et ex
plicatio
ad extra divinae providentiae potest vocari fatum
fatum quod est inhaerens rebus
utrum sit dispositio super addita non
mobilibus dispositio per quam providentia suis quaeque nectit ordinibus
est ponendum sed res sit dispositae ita quod debitae ordinant licet relatio multarum operationum in finem debitum
non sit nobis nota deus tamen non promovet vel incitat ad peccatum
et sic tota latitudo omnium operationum
quae fiunt etiam a deo et habitudo et connectio diceretur fatum ita quod temporalis explicatio esset fatum
et non esset nisi res sic ordinata inter se
pono propositionem iuxta hoc quod non stat aliud fieri et non fata
isto modo quia si fiat a divina providentia tunc sit fato isto modo sicut quaelibet res mundi quae sit dicitur
fieri a fato quia secundum debitum ordinem Et sic est inpossibile quod aliquid evadat ordinem divinae provi
dentiae
quantum ad hoc igitur etc
Secunda propositio licet non stat aliquod fieri contra fatum potest fieri aliquod
isto 2o modo patet nam alias erit effectus divinae providentiae qui non potest non fore igitur aliquod erit fatum
quod non potest esse fatum igitur sortes illud quod fatatum est
festucam tamen potest non levare
Tertia acceptio est ut fatum dicatur explicatio divinae providentiae
circa res tempori subiectas et ista est strictior quam praecedens inmediate nam isto modo illa quae subiacent evo
et illa quae sunt
moveatur orbis circa centrum nichilominus remanet centrum ymaginabile inmobile deinde ymaginatur
orbes scripti circa centrum magis distantes velocius moventur ymaginatio ergo eius quod datur aliqua
latitudo distantiae a centro ultra
temporale et sic magis et magis tendunt ad inmobilitatem ideo dabitur rotulis orbis qui
dividat temporalia et eviterna non subiacent fato
Secundum hoc posset poni duae propositiones prima
stat quod liberum arbitrium non subiacent fato isto modo
unde stat quod aliquod per contemplationem in deum elevetur absolvatur a temporalibus quod nullum motum
illorum experitur sed solum motum ad deum propter propinquitatem ad centrum Iuxta potest haberi intellectus
unus dicit ipsius virgilii in libro georgicorum felix qui potuit rerum cognoscere causas
Ita quod quasi tetigit vitam contemplativam vel speculativam ad quam venerunt philosophi et sic apparet
adhuc quod secundum gentiles bene sapientes fatum non ponit necessitate licet sit in exorabile et
semper habeat effectum quantum ad causas naturaliter agentes et sic salvarentur poete scilicet quantum
ad executiones operum naturalium Ita quod sic non inpeditur Cum hoc stat quod intellectus
elevetur et appropinquet ad divinam contemplationem et non subiciatur fato
pro naturali
naturae quantum est ex parte huiusmodi agentium in quarum causarum cognitione est maxima intellectus perfectio Ideo
circa hoc post insistam aliqualiter
Quinta acceptio iuxta peripotheticorum acceptionem opinione ut dicit
quidem vocatus
Iste vocat vatum naturalem rei dispositionem et innatum et effectus qui de per se consequuntur vel innati
sunt consequi illam dispositionem naturalem fatales appellantur Exemplum in naturali dispositione
et connexione
consequenter inclinatur ad malitia et ad arma Et sic breviter discurrendo de ea quae inclinatur vocat
fatum et effectus sequens vacat fatales Et sit quod sortes tantum duret et sic miles fato contingit
Advertendum quod sicut me ille
ymmo contingenter
sortes viveret per decem annos sed poterit malum regimen eligere et sic fatum non habebit effectum vel potest
meliorare regimen et sic prolongabit Et licet a natura sit colericus et inclinatus ad exercitari in malitia
potest per doctrinam ad alia se divertere et fieri religiosus et sic causa
electionum animae potest fatum non habere effectum Exemplum ponit de
esse inclinatum Respondet
per virtutem et rationem Allegat ad istud
tem
hyemps debet esse frigida secundum futura tempora et forte est secundum aliam translationem Item allegat
librum sufficientiae
Addo sequendo ymaginationem quod inclinatio quae esset secundum instinctum naturae
communis posset dici fatum Et secundum hanc ymaginationem salvarentur multa dicta poetarum et vul
garum
nam spirituales cura est naturae consequens ad praeservandum principes
temperamentum totum
Et sic de
salvarentur effectus mirabiles sicut de equo
naturae universalis Et iste modus non offendit catholicum ymmo magnificat divinam providentiam respectu regiminis
naturalis
Sexto capitur pro naturali conditione rerum praedictarum nam rerum productarum naturalis conditio
est quod habeant terminum a quo scilicet generationem et ad quem scilicet corruptionem etiam medium scilicet existere et istud
relatum ad tria tempora optatur tribus fatis quae dicuntur
Septimo fata
possunt dici dispositiones rerum
et mensura In numero quantum ad naturam specificam et correspondet
suae durationis quam activitatis et correspondet
correspondet
fata Item ad 3s dimensiones posset reduci prima est longitudo et sic Et sic dixerunt antiqui
omnia reduci ad dimensiones vel ad numerus cubitos Radix quae ducta in se producit
deinde radix
Aliae rerum habitudines
concernentes philosophiam possent ad hoc applicari et ad istam resolvi Et vulgus inperitum
non capiens ista cecidit in scandalum et incidit in errores
Circa quartam acceptationem
fati intendo introducere de modo coordinationis causarum inter se Et tandem
de habitudine primae causae ad voluntatem
alia lectione
Quantum spectat ad propositum pro maiori declaratione materiae tactae Sciendum quod triplex
est divinae providentiae executio
quantum spectat ad propositum una per influentiam summi boni concreta
providentis et ista est volitio divina quae est semper uniformis respectu omnium quae fiunt ad extra nam
ipsa est pura et summa libertas simpliciter inmensam et concurrit respectu effectus infirmi et arduissimi
et non est activa ad extra nisi pure libere quod non conpetit causae creatae
Secunda est respectu 2arum causarum
quae non est naturalis et est respectu creaturae quam executionem divinae providentiae faciunt angeli non appropriati
naturaliter ad agendo aliquibus corporibus vel orbibus seu materiis corporalibus et sic seraphim con
templatur
divinam bonitatem secundum habitudinem quam habet ad ipsum deum quantum ad finem
ex qua consideratione rerum in finem ultimum concluditur inmensa bonitas propter quam omnia bona sunt
facta et in ipsum ordinata ex qua bonitate respectu creaturarum in deum sit considerata consurgit max
imus
amor ideo officium seraphin est circa obiectum amoris occupari ideo interpretatur ardentes
et negandum illud est eorum officium sed etiam eorum est eandem veritatem et angelis et hominibus revelare
Con
sequenter
considerando dispositionem rerum optime factam et habitudinem inter se ad suum finem per hoc explicatur
divina sapientia quae ita bene scivit ordinare quod officium pertinet ad cherubin et interpretatur ple
nitudo
scientiae et docet etiam angelos et homines
Consequenter
angelorum officia scilicet circa regimen humanum et hoc tripliciter
Nam aliquod officium angelorum est
circa bonum humanum commune politicum et ad hoc deputati sunt angeli quorum officium est conservare
politiam principes instruere de modo iuste regendi vel gubernandi politiam unde
sompnia principum sunt vera nam etiam ipsis dormientibus immittunt angeli revelationes
politiae necessarias ut est ficticium unde sacra scriptura idem testatur
et alius personarum
et sic apparet quod angelorum officium est circa humanas pollitias et principes Et ad
dunt
doctores quod translatio regnorum spectat ad deorum officium unde si principes noluerunt
inclinationibus angelorum obedire a suis principalibus corruant
Aliud officium habebant negandum circa
communem polliciam et rectorem eius sed circa illam et quamlibet personam simul et ad hoc officium deputantur
angeli ad revelandum et enunciandum illa quae tangunt religionem debitam et divinum cultum et
sic
nis
Et sic divinam
ponit obicere
Aliud est circa particularem personam et actus eius Et sic dicitur angelis suis mandavit
quod exponunt doctores respectu cuiuscumque rationalis creaturae et sic officium angelorum non est naturale
de te
sed ex divina gratuita institutione scilicet sic homines dirigere nisi ipsi met ponant obicem et istae acceptiones
sunt extra propositum
corpora movenda respectu naturalium actionum concurrant effective
et utrum omnes angeli non uniti
breviter quia materia est positiva potest dici quod secundum quod est ordo essentialis perfectionis ita quantum ad hoc
potest esse influxus et sic superior angelus influeret per modum voluntatis respectu accidentium naturalium
nolo tamen asserere propter articulum parisiensis dicit quod error est quod intelligentia movet
se solo voluntatis imperio
Tamen potest dici quod articulus intelligitur de intelligentia appropriata orbi
Secundo diceretur quod angelus
superior agens per voluntatem non sufficeret effectus naturales producere naturaliter sive miraculo
nisi concurrentibus aliis causis naturaliter requisitis Et sic bene cum concursu angeli naturaliter
moventes influeret
Et dicitur quod resolvendum est ad divinum decretum quia ordo causalitatis
non sequitur ordine intrinsecum rerum
Sequitur de 3o genere magis ad propositum scilicet de influentia
naturali scilicet qualiter motores orbium vel causae superiores naturaliter agentes inter se habent ordinem
et qualem inter se habent dependentiam utrum quaelibet sufficiat quamlibet speciem producere vel
una sola unam et alia aliam speciem Circa hoc sunt modi dicendi
primus quod prima intelligentia
coniuncta orbi dato quod deus non moveat se solo orbem ipsa scilicet prima intelligentia creata
movens primum orbem scilicet decimam speram habet naturalem causalitatem universalem respectu omnium
producibilium naturaliter materia respectu omnium hic inferius educibilium de potentia materiae habet tamen confuse
et taliter quod non sufficeret exire in actum Ideo ymaginandum est quod secunda intelligentia scilicet novi orbis
vel agregatum ex ipsis non curo habet causalitatem naturalem super omnes quidditates rerum et species
producibilium naturaliter et per eductionem formae de potentia materiae ymaginandum est quod nova addit super decimam
causalitatem productivam quiditatum et specierum universi ita quod est ydeatam omnium specierum et quidditatum
producibilium naturaliter ut excludatur anima humana deinde haec causalitas non sufficit
quia est praecise quidditatum
de quarta specie qualitatis scilicet figurarum et
et debitam figuram Ideo omnes antiqui astrologi et moderni ponunt figuras in octava
spera ex dispositione stellarum ut omnes figurae hic reperibiles in octava spera reperiantur Et in nona
ponuntur ymagines non quidam figurabiles sed virtuales quae sunt causae quiditatum rerum
Consequenter ponunt ulterius quod planetae et orbes planetarum non habent in se ymagines rerum
sunt tamen susceptivi influentiarum trium superiorum orbium et a prima capiunt vim producendi
confuse sicut dictum est
A 2o vim producendi secundum
constituendi effectus individuales in esse secundum accidentia individualia scilicet ex hoc materia et secundum talem
dispositionem hoc enim fit a plentis ideo planetae moventur tot diversi motibus ut consequantur
a superioribus virtutem inferius influendi quam non possunt exequi nisi recepta influentia su
periori
et secundum hoc est mirabilis concathenatio Et omnes varii modi ponuntur propter necessitatem
susceptionis influentiae quia non sufficiunt exequi virtualem suam causalitatem nisi etc Ideo
indigent diversis aspectibus Item ut istud intelligatur facilius comparamus maiorem mundum
ad minorem videbimus quoddam similem nam cor habet universalem influentiam respectu totius mundi minoris
sed per illam non posset omnes particulares effectus consequi nisi habent diversa membra sibi subor
dinata
recipientia eius influentiam
quod stat vita in corde et tamen non potest exerceri operatio in membro Ita de ultima spera respectu aliarum
eius tamen influentia non sufficit nisi
ferunt
ultimos effectus Et ideo est maxima similitudo minores mundi ad maiorem
Alia ymaginatio
quae videtur apud aliquos esse contraria primae sed videtur mihi quod quantum ad aliquod satis coincidit
ymaginatio est quod planete sunt effectuum hic inferius primo et principaliter effectui et ydeatum Ita
quod continent rationis causales universales rerum etiam quiditates rerum nichilominus possunt exire in effectum
nisi superioris orbes influant cum eis influentia satis in generali et modice perfectionis Exemplum
sicut poneremus quod color est naturaliter suae speciei visibilis et contentivus et productivus ita planetae omnium
suorum effectium deinde sicut color non potest nisi radiante lumine ideo nec planetae nisi radian
tibus
superioribus et ideo orbes superiores concurrunt cum planetis non proprie agendo sed
actuando orbes sicut lumen non producit speciem coloris sed tamen color non potest sine lumine
Et sic de planetis dicitur quod non possunt suos effectus producere nisi
Tria via quod planetae habent proportionales stellas fixas et stellae fixae proportionalies
influentias non nona spera ideo effectus fiunt nec a planetis nec a speris superioribus sed quasi aeque
primo planetae et stellae fixae continent effectus inferiores ideo planetae moventur ad hoc quod sint
correspondentia planetae ad stellas sibi proportionales et secundum quod est correspondentia vel non cor
respondentia
effectus eveniunt
semper requirunt causalitatem superiorum eius correspondentem adaequate sed sufficit quod est communis
propter varietatem
produceret ignem applicabiliter sibi materia disposita ideo sufficit quod correspondeat in communi et non oportet adaequate
generaliter ad omnia mixta vel promovetur vel inpeditur a causalitate proportionaliter vel contraria
in dispositione caelestium
animalia et mixta perfecta
solum ex parte materiae
sed etiam influentiae ut quod asinus
humana contingit monstrum habens similitudinem equi et in aliis habet similitudine hominis non ratione materiae
sed ratione influentiae vigentis tempore emissionis semines et sic salvat mala mirabilia et monstra
Sequitur quod multum recipienda est radix inferior in generalibus inferioribus quia rarissime
superior habet effectum nisi infertur secum concordaret
Sequitur quod praesumptuosissimum est intromittere
de astrologia indicativa nisi quis sit maxime naturalis
Sequitur quod etiam licet monstra pes
tilentiae
et varie imitationes reducantur in causam caelestem et superiorem radicem
ut plurimum tamen debent reduci in inferiorem quia super habudante materia potest fieri monstrum
vel ratione male dispositionis materiae ubi materia habundat fiunt plura membra Et pestilentiae possunt
fieri ex resolutione cadaverum et fiunt
nihilominus tamen aliqua
resolvi possunt in causas superiores nam sicut aliqua animalia sunt nobis venenosa et aliqui pla
netae
Ita influentia productiva illorum posset notabiliter aliquo tempore vigere et inprimere in aere
dispositionem venenosam nobis et sic possunt oriri mortalitates et pestilentia Et sic talia non debent
praenosticari vel iudicari per astrologiam sed per utramque
Alius modus ponendi quod ordo naturalis
non requirit aliquam connexionem causarum mediarum necessariam inter se sed quilibet orbis connectitur
soli primae causae et agit suam influentiam hic inferius
Ex istis quacumque istarum viarum data
sequitur primo quod tota naturalis influentia corporum caelestium non se extendit ad aliquam electionem
liberam causaliter effective productive patet nam secundum omnes influentia corporum celestium
et intelligentiarum non est nisi ad imitationem elementorum et ipsorum mixtorum et productionem specierum
secundum mixtionem scilicet elementorum vel suarum qualitatum dico ipsorum quod plures et valentes
philosophi tenuerunt quod
moventis orbem appropriate non se extendit ad productionem actus liberi quia non agit nisi naturaliter
quia non se extendit ad animam nec eius actus quantum ad superiorem potentiam Sequitur
quod tota causarum concathenatio aurea nulllam potest inferius necessitatem primo non quantum ad
actus liberos nec respectu supernaturalium corporalium quia stat quod influentia spiritualis equi productiva
tamen non producitur equus nisi sit applicatio causae particularis
Sequitur quod fiant perditiones seditiones et
talia non debent attribui vel inputari saturno nec homicidia mara nam homines met sunt
causa suae malitiae Sequitur quod nec Iovi attribuendus divinus cultus nam Iupiter praecise influit
naturaliter alterando elementa et
non attribuitur soli
Sequitur quod nec illa quae pertinent ad sectas sacrilegas vel ad
sacram religionem Et sic secta machameti non fuit introducta per venerem Et ita de
caldeis et aliis nec a mercario lex christiana sed a deo summo qui misericorditer voluit
nobiscum agere Sequitur quod ationes
nullam habent efficaciam Et respectu traditae ad faciendum et habendum amorem id est ut ametur
ad habendum honorem id est ut honoretur est ficticium quia corpora celestia non se extendunt
ad illum ideo inpressio ab eis facta in materia quae non est capax non habet efficaciam nisi forte quantum ad
naturalem influentiam bene fiat inpressio qui remanet variata influentia et sic si influentia
et sic si influentia erat calefactiva forte remanet inpressio quae forte faciliter excideret Et
hoc est maius quod potest eius attribui Et si forte variant aliquod haec est diabolo seducente ut homines
recurrant ad astra et non ad deum vel forte per accidens quia talia homines animantur et sollicitantur
ad fines quos intendunt Et quia radix est mala et ideo peccat horribiliter Ideo animus qui non
vult frangi non debet talibus subici
Sequitur quod electiones quae fiunt in certis constellationibus
ad incipiendum opera non habent efficaciam nisi per istum modum quod stat ratione dispositionis
temporis quod homo sit magis gratus ad loquendum quia non est turbatio electivorum
Et concedendae sunt
electiones per
Sequitur quod magnae coniunctiones quae sunt cum mutatione triplicis
sectarum et regnorum et quod sunt per saturnum et iovem quia graves in novo domo sic quod
tria signa faciunt triplicem non habent efficaciam
sed est superstitiosum unde de
quia sunt quandoque variate diversorum morum vel nascentur duo eodem tempore unius erit filius regis
et aliter pauperis non erit rex et provenit quandoque ab extrinseco Etiam staret
filium pauperis esse melius complexionatum et licet unius esset inclinatus ad malos mores ratione
consuetudinis et exercitationis cum bonis possent fieri bonorum morum
dico finaliter quod fatalis or
do
rerum non ponit necessitatem in
omnino
Articulus sequens erit de
arbitrii utrum necessitat ipsum etc
Alia lectione
Ad declarationem materiae heri motae sciendum primo quod scutum fidei katholicae sufficit liberare animam
contra errores gentilium et a vexatione quam patiuntur propter huiusmodi errores circa fata et divinam
providentiam mens humana est depressa et sicut actus affectus sine caritate magis efficitur
contrariae suae finis quam proprio fini ma
ita intellectus non intus lumine naturali fideli magis
erroribus inclinatur et sophisticis quam veris
In prima fa via quietandi intellectum est firma
fides
Sciendum quod ex carentia fidei perniciosissimi errores habuerunt originem apud vulgus
gentilium nam generaliter simplices videntes mirabiles effectus
causis huiusmodi et phylosophi propter huiusmodi
ginem
ut homines
unde secundum quod legitur in
tamquam deum
quam
deum
premum
deum tonitrum propter numerabiles effectus ymmo omnes species ydolatriae et superstitionum
a vulgo inducto videntur sumpsisse originem de quibus in
mutaverunt gloriam dei in
et ad
similitudinem vituli comedentis venum
etiam philosophi ratione depressionis ingenii naturalis non fuerunt concordes in ponendo deum
absolute negaverunt esse e
Alii posuerunt deum sed iterum variae radix
huius erroris tacta est alias propter laesionem intellectus in poenam peccati originalis
quod omnes conpetenter et subtilius philosophantes posuerunt unum primum principium et unum deum esse licet
non convenirent in eius proprietatibus
ubi advertendum ulterius quod iuxta fictiones vulgarium et inventiones
philosophorum poetae delectabilibus carminibus humanas ad inventiones descripserunt scilicet tam vulgi
quam physicorum
quam litteratos nam illa scripta poetica plures receperunt ad litteram et sic de pluralitate
deorum et varietate eorum varii poetae variam scripserunt Aliqui posuerunt unum deum
esse principium scilicet
Advertendum quod secundum opinionem vocatii probabiliores poetae denominaverunt deum
Consequenter dixerunt quod habet
quam quod deus est simpliciter aeternus et praeter hoc est positio
sibi coeterna ita quod per
rerum producibilium
Deinde ponunt quod
et distinctionem rerum quia per litigium non intelligitur nisi rerum distinctio et ordo et imparitas Consequenter
ponunt quod primus deus generat alium filium
instinctus ad suas operationes exercendas
Tertio quod demogogon inmediate genuit
tres filias per quas vocant et
tas
vel conditio naturalis
nam conditio rei creatae est quod producatur de non esse ad esse et sic prima
parta
nere
nisi conservatur quantum ad hoc 2a parta lathesis Consequenter omnia quae generantur cor
rumpuntur
tandem ideo corruptionis rerum assignatur alia quae vocatur
et sic per fatum secundum veram philosophiam non intelligeretur aliquid nisi proprietas rei creatae
relatae in suas causas vel magis proprie causae requisitae ad rei creatae productionem conservationem
et periodationem et in hoc sensu resolvendo fatum nullum esset inconveniens concedere fatum
litteratos ubi simplicibus non praeberetur occasio errandi cum gentilibus Sic ergo resolvitur fatum
ad genus causae efficientis et cuius concathenationem sed quia de modo concathenationis sunt variae opiniones
secundum quas fatum variae acciperetur Nam aliqui philosophantes resolvunt se ad divinam providentiam
tamquam ad causam principalem quae etiam fatum vocari potest
Alii ad causas secundas divinae provi
dentiae
subordinatas
Alii mixti capiunt pro agregato ex illis Et circa hoc secundum varios
modos intendo aliquid dicere iuxta opinionem
Et primo circa materiam divinae providentiae
Advertendum quod circa divinam providentiam sex fuerunt opiniones quas recitat
in 3o libro
prima fuit antiquorum a tempore philosopharum dicentium quod
a summo caelo etc usque ad terram etc et quidquid contingat in universo mundo contingit similiter a casu
ita quod ymaginati fuerunt quod deus se ipso et in se ipso sufficienter
extrinsecis sed omnes motus generationes et corrumptiones fuit a casu secundum causales applicationes
causarum et maxime resolvebant se ad corproa athomoalia quae secundum diversam applicationem
etc Et istam opinionem secuti sunt quidem de filiis israel deum blasphemantes
et ista
opinio est contra philosophiam et non solum contra fidem orthodoxam Et quod non sit unus
solus princeps est philosophiae dissolutum utque in fine duodecimi methaphysicae Ista opinio perturbat
ordinem universi et istam secutus est
in voluptatibus locum daret dixit deum non terminare de rebus exterioribus quam opinionem
eggregiae reprobat
Secundam opinionem ponit
esse
et curam singularem de tota caelesti essentia vel quinta essentia scilicet a summo caelo usque ad orbem
lumine inclusive et de intelligentiis tam ad species quam ad individua etiam quantum ad omnes
eius operationes et motus sed de mundo inferiori non habet curam nisi praecise de speciebus et quod conserventur
propter primam curam quam habet deus respectu corporalium caelestium nedum quantum ad species sed etiam quantum
ad individua sunt aeterna propter singularem
activorum et passivorum constitutus ideo sunt aeternae Sed quia non habet curam de individuis ibi
constitutis igitur corruptibilia sunt dicit hic fuit ramus radicis de antiquitate mundi et aeternita
te
apud
Sed ex processu
est verum probatur ratione nam sicut allegatum est entia
ergo ille est princeps omnium igitur habet singularem
volunt male disponi vel regi unus ergo princeps
curam de omnibus
Confirmatur ymaginando quod maior mundus sit tamquam animal tunc
sic deus habet curam totius igitur membrorum et partium constituentium
Item deus principaliter agit respectu
cuiuscumque individui productionis et conservationis ergo cognoscit ipsum et vult producere et conservare
antecedens patet quia respectu cuiuscumque effectus plus influit et quia
in genere causae finalis sed etiam efficientis igitur Etiam non agit a casu sed ut artifex sum
mus
igitur cognoscit et ordinat principalissime
Confirmatur nam secuncum
mentales
causae rei regunt istum mundum inferiorem ergo cum
providentiam divinam est magis contra opinionem
quantum ad hoc fidei nostrae conservare licet forte per modum naturae quantum ad hoc
3a
Opinio
universo nec quantum ad universalia nec quantum ad individua Et ista concedit cum positione fidei
quia nichil facit a casu vel fortuna respectu primae causae
Contra arguitur sic quia sequeretur quod non
esset divina inter casum foliorum de arbore et actum nobilem effectum sicut esset de necessitate hominis
etc unde quantumcumque effectus sit magnus vel parvus deus principaliter concurrit et casus foliorum ab aeterno
fuit praevisus et ergo positio illa est valde consona fidei et forte fuit divina a fide
Secundo arguitur
sic quia si sic sequeretur quod omnia de necessitate evenirent probatur consequentia quia si deus ab aeterno ordinaverit
casum huius folii essent etc
Respondent ipsi ut narrat distinctio quod omnes effectus in deum relati neccessario
eveniunt relati autem quantum ad causas particulares non Breviter ista est
et
hoc ergo erit
Item facit unam consequentiam quae procedit ex ignorantia sciendi concordare scientiam dei
vel providentiam cum contingentia futurorum
Item ista ratio fieret contra eum in sexta opinione
quam ipse tenet
Quarta opinio et vacat eum separatorum ponentium quod omnia quae fiunt sunt
per sapientiam creatoris sive in caelestibus sive in concavo orbis lunae et intelligitur de positivis
Dicunt consequenter quod quidquid sit melius fit quam non fieret loquendo de actibus positivis non de pecca
to
patet quia a summa sapientia et introducitur propter gentiles quia multa bona accidunt nocentibus
et mala innocentibus
Consequenter ponunt quod iustus puniatur vel laedatur melius est quod fiat
quam non Alias notebatur quod respectu boni debet resolvi ad dictamen nostrae rationis quia nostra
ratio infirma est sed debet resolvi ad inmensam rationem quae est regula infallibilissima si ergo non
apparet bonum secundum nostram rationem non sequitur ergo non est bonum vel non sequitur non
apparet bonum quod iste innocens puniatur ibi etc Et hoc est ex defectu nostrae rationis quod nobis
apparet ut si de consilio regis intromitteret se vilior de domo eiusdem
periculosum est istud
scilicet resolvere bonam rerum dispositionem propter habitudinem quam habent inter se et non ad divinam ordinationem
unde ymaginandum quod bonum est sic fieri quia deus ordinat et vult sic sine causa est quia si ordo
rerum haberet praevenientem scilicet si poneretur econtra tunc deus necessitaretur patet quia ordo bonus
est et est unus de radicibus ponentium fatum Aliqui dixerunt et audivi quod deus saepissime or
dinat
ab aeterno igitur non potest mutare
salvaretur quod
et
numeraretur quia non vi
ideo ista via scilicet 4a bona est et consona nostrae fide
unde
dicunt quod melius est innocenti pati quam si non pateretur Etiam aliunde melius est quia
si patiatur non est nisi ad maius praemium recipiendum
Quinta opinio est iudaeorum qui re
solvunt
se ad naturalia cuiuslibet speciei Ita quod sicut homo exercet suos operationes ita aliae species
et econtra Videretur dicere quod generalis est providentia omnium et reddit unicuique iuxta sua opera
dicunt circa hoc allegando scripturam universo viae
et de innocentibus dicunt quod deus nullum puniret nisi realiter demeruisset sed merita la
tent
nos etiam de merita Sine dubio istud non consonat experientiae utque de innocentibus
Item experientia sufficiens est visa de virtuosissimis qui passi sunt ut
morte interiit
pro libertate rei publice succubuit et
Secundo
de homine quantum ad speciem et individua deus habet curam sed non quantum ad individua aliarum specierum et
dicit se fundari in sacra scriptura quia deus habet curam singularem de hominibus quid est homo quod memor
es
eius etc Contra ipsa sunt multae auctoritates quantum ad homines verum dicit sed de hominibus habet singulare
curam
Restat positio fidei quod deus ex summa sua libertate regit mundum et nullam
necessitas quantum ad hac ponenda est etc Et sic est finis lectionis illius
In alia lectione
Dictum est prius quod divinae simplicitati repugnat influxus formalis vel etiam
materialis Restat solvere rationes
primo occurrunt rationes philosophorum volentium quod deus respectu
omnium quae fiunt concurrit in triplici genere causae vel quadruplici Etiam videt esse opinio magis ponentis
quod omnia mutabilia formantur ab immutabili forma etiam
videntur sonare quod deus sit forma rerum et sic concurrit in genere causae formalis
primo dico
quod in hac materia auctoritas philosophorum non est multum ponderanda quia sicut alias dictum est primi
philosophantes non posuerunt aliquod ultra sensibilia et sic quidem aliquam quaedem aerem quidem
caelum etc deum vocaverunt
Secundo dicitur quod illi qui vel relatione quod adiutorio divino deum cogno
verunt
non tamen sicut deum coluerunt ideo lapsi sunt in errorem intantum ydola coluerunt
Tamen pro declaratione materiae sit haec
prima propositio licet deus sit simpliciter et absolute primum rerum principium
non tamen est principium in genere causae materialis vel formalis
Istam ponit
thaphysicae
est quia non sequitur in genere causae materialis est aliquod principium scilicet in 2o genere ergo est aliquod primum
absolute
Secunda propositio licet deus labilem creaturam sustinet et in se contineat tamen non in ordine
ad aliud nec per hoc est sibi aliqua creatura perfectio
prima pars patet
quod est portans omnia verbo virtutis
suae ergo est quasi suppositio creaturae et quasi subsistentia
quaedam Etiam
Ex ipso per ipsum et in ipso sunt omniaergo videtur habere habitudinem
Si deus subtraheret respectu caeli suam influentiam caelum desineret esse etc necessitas caeli non
oritur ex intrinseco sed ratione dei
Secunda pars patet quia tendere et per aliud perfici sunt duae
conditiones omnino deo repugnans quia deus est omnino inmensa perfectio sibi similis possiblis
actualiter et semper Item non potest ordinari sed omnia in ipsum
Primum corollarium est contra
in libro
apparentiae huius fallaciae fuit semper subsistentiam rerum mutabilium et illam conditionem dicit esse ipsius
materiae et sicut concedimus de materia quae contineat formas in se Ita quoddam modo deus continentia
et sic est subsistentia rerum et cum hoc continet eas Causa defectus huius fallaciae est quia non considerat
alias conditiones materiae quarum una est perfici per formam alia tendere in formam et illae conditiones
non possunt esse dei unde dicit
sus
in esse videtur Et est suam opinionis
ut primum principium similiter est natura Et consideratus ut diffundit se in diversos effectus vocatur noys
id est mens vivificans
Tertia propositio quamvis deus sit fons summae bonitatis et effluat in varias
rerum species a qualibet tamen earum inmense dicitur
prima pars clara est ex communi theologia
2a
pars et nota est Sequitur falsitas aliquorum philosophorum
quod
ydemptice Ideo dicunt deum dupliciter considerari primo in se et sic vocatur deus Alio modo in suo opere
et sic est mundus et emanata inmediate unde
dei in se considerata gignit monadem id est mundum et in se reflectit ardorem id est propter
se gignit mundum Causa defectus est mala consideratio quia non fluit ydemptice sicut
rivulus a fonte Cuius
Alii materiam primam
Alii dixerunt palladem esse quicquid est fuit erit ut recitat
scilicet de causis In istis duobus radicibus habuit ortum ydolatria quae fuit inter philosophos
et
inter
tamquam dei filium Advertendum istum errorem procesisse ex malo intellectu sacrarum
scripturarum et revelationum factarum antiquis patribus nam articuli fidei aliqui trahuntur ex
scriptura patrum et doctrina tractata est ad sensum perversum et quia quantum ad articulum
trinitatis nesciverunt capere productionem ad intra traxerunt ad alium sensum ut facti sunt
ydolatriae
Quarta propositio licet deus sit omnium specierum omnipotens artifex non tamen agit per
exemplaria ab eo distincta ydemptificata speciebus productis Ista propositio tangit opinionem
Cuius ymaginationem alii secuti primo posuerunt deum patrem post
ymaginatio in generali quod deus ratione suae bonitatis et fecunditatis producit exemplaria
deinde ex patre noym generantur anima mundi dispersa et vivificans omnia et secundum hoc
concurrit deus in genere causae formalis sed anima mundi et non noys Et ista ymaginatio
oritur ex articulo trinitatis male intellecto versimile est quod haeresis arriana ex hoc
sumpsit originem nam
patrem et spiritum sanctum et posuit distinctionem essentialem et sic errores philosophorum sumpserunt
originem a dictis sanctorum patrum male intellectis
Alia propositio licet deus omnia in pondere
formaverit numquam tamen in genere causae formalis vel materialis concurrere
et in numero in tur
potuit
Advertendum quod scriptura sacra et doctores concedunt saepe deus
incommunicabilem sed evocatio est in vocabulo nam format dei quandoque formativa Etiam forma
est quoddam modo terminativa et sic attribuitur causae finali forma habet certas operationes et in
mmanentes
et extra euntes et etiam transeuntes quae reducuntur ad genus causae efficientis
etiam aliquas quae reducuntur ad genus causae formalis sed eminenter finalis reperiuntur
in genere causae finalis
et sic deus dicitur forma
inquit ponimus quod deus sit forma realiter constitutiva materiae vel informativa sed ad modum sigil
li
applicat materiae fluidae cuius voluntas sit efficax respectu materiae fluidae eo ipso quod vult materiam flui
dam
applicari applicatur a materia taliter vel taliter disponitur Eodem modo deus ymaginatur
forma rerum quia est figura per artificium ad intra et habet voluntatem omnipotente et materiam
fluidam scilicet creaturam sibi plene obedientem ideo quando vult materiam formari formatur in
eo quo vult
Secundo advertendum quod
esse rerum non quod concurrat ydemptice cum rebus ad intellectum
sicut accidens non potest per se subsistere et quod subiectum est quodam modo suum esse
ita de deo respectu creatu
rarum
quod est esse creaturarum et hoc debet intelligi quasi causaliter et illo modo habet ratione formae
Secundo potest intelligi quod deus sit forma rerum quia deus vivificat res 2m suas species pro
portionaliter
2m ordinem specierum universi est ordo assistentiarum dei
et ita quod concurrit quantum ad effectum
unde deus aliquo modo concurrit respectu in fine speciei et operationum suarum et perfectiori modo con
currit
respectu superioris speciei ideo ratione proportionalis assistentiae ad operationes formae
deus dicitur esse forma vel quia operatio iudicat formam et quia in operationibus magis
relucet quam formae Ideo dicitur esse forma unde plures negaverunt esse aliquas formas
sed posuerunt deum producere et exercere operationes et
Venio ad haec quomodo fides
est languorum animae sanativa unde partes
est
Sed contra primum fides auget realiter
causalitatem intellectionis et reddit ipsum vigorosum et dominativum
Contra 2m confert
lumen
Contra tertium tollit affectionem temporalem et inducit affectionem spiritualium quia iudicat
illa esse nociva ad proprie perfectionis consecutionem et sic ista tria sunt reformativa intellectus
de primo patet primo quia ipsa est suprema dispositio potentiae intellectivae hic in via ergo etc
Confirmatur quia fides facit intellectum exire in assensu
et hoc est maxime virtutis et vigoris quia non est ex apparentia obiecti
Confirmatur quia sicut
caritas se habet ad voluntatem ita fides proportionaliter ad intellectum Sed caritas reddit voluntatem
potentiorem ergo etc posset addi quod fides est potentiae quod sibi annectetur quantum esset ex primaria
sui institutione
unde christi videtur hoc confirmare dicens Si habueritis fidem etc dicetis uni monti etc
Item
Dico tamen 2m
lorum
est aliquid causatum vel aliquod donum causatum Et si probabiliter potest dici quod virtus
faciendi mirabilia communicata creaturae pater vocari fides
Tria
remansit sibi quantum oportuit scilicet quantum ad fidei sfr?tem[?] de inlgatem[?] et ideo non opor
tuit
fidem postea habere huiusmodi efficaciam
Et sic potest
concurrat ad mirabilia et credo quod habet certam habitudinem et hoc incerte gradu secundum
si se haberet esset virtus faciendi mirabilia slatem aptitudinaliter nescio si actualiter
Istud videtur mirabiliter sonare in sacra scriptura et tamen est retinendum a modo loquendi doctorum
et ista vis debet merito attribui fidei quia mirabilia erant fidei manifestativa Et ergo quod
fides fuerit respectu illorum aliqualiter causa effectiva probabiliter tenere non videtur erroneum
Sequitur quod intellectus efficitur victor carnis
nescio quoto capitulo Hoc vincit
Sequitur qualiter
lex christi et adventus christi non potuerunt
quod de talibus intromittere se est contra astrologiam
Sequitur veniendo ad propositum quod ratio probabilis
Vigore fidei dicitur si
formosior efficitur per fidem Unde proposita ratione[?] quae esset m[?] probabil[?] solum propter intellectus
debilitatem et alti de modo habendi fidem infusam ut stat unum esse cui una
ratio solum esset probabilis quia non esset capax et alteri esset de?o[?] Capiamus
ergo intellectum sub gradu quem habet ex se 2us[?] gradu quem habet ex fide et sic pa
teret
etc quia fides illuminat et ideo magis facit cognoscere
Sequitur quod fides intantum posset
augeri quod vigorabit intellectum proprie elevationem status innocentiae quantum ad vivacitatem[?]
et vigorem non cum volo dicere quando maneant aliquae penalitates patet quia
addit certum gradum ergo si in duplo augetur et sic de aliis
Sequitur quod per adiutorium
fidei deducuntur articuli fidei in lumine naturali nam in lumine naturali posset fieri rationes
probabiles aliquae ad probandum quod deus est
scilicet deum esse et deum esse trinum et unum Sed deductio[?] latet ex minima distantia
a principiis et quia fides potest roborare intellectum et intellectus mediante ex lumine naturali potest venire
Contra fides non intenditur Quia vetula firmiter credit sicut theologus
ibi non intenditur
Concedo antecedens et nego consequentiam quia firmitas fidei in intenditur
in esse firmitas quia firmitas fidei omnem rationem et apparantiam abnegat et quilibet gradus
facit hoc et sic quantum ad firmitatem non capit latitudinem tamen bene inten
ditur
in esse luminositatis et etiam in esse vigorositatis
deductionem conclusionem fidei ex lumine naturali cum adiutorio fidei postea tamen magis vi
debitur
diffinitio theologiae in speciali
Sequitur contra
est firmior fide quia licet sit clarior tamen non est perfectior unde lumen fidei est superioris
speciei et nobilioris non obstante quod sit enigmatica notitia
Sequitur quod ad perfectionem theo
logice[?]
expedit proficere maxime in fide patet quia est creatura neccessario requisita ad bene theolo
gitandum
Sequitur quod 2m proportionem augmenta?ris[?] fidei etc augmentatur theologia
Sed
quaeritur quomodo intendi potest huiusmodi
materia de deo ad regratiandum et etiam de ca?catur[?] intenditur caritas Item etiam per frequentem
exitum habitus in actum intenditur habitus et sic st sibi meritorium si sic frequenter
exeat sine ratione
Quiritur[?] de articulis fidei contingentibus quomodo possunt deduci ex lumine
naturali quia articulus incarnationis non habet aliquam habitudinem ad coram latitudinem
luminis naturalis
Aliqui sunt articuli qui habent neccessariam habitudinem ad creaturam sicut deus
est et deus est trinus et unus et talia possunt deduci per media intrinseca Alio modo per media
extrinseca
Unde duplex est deductio quae per media intrinseca Alio modo per media extrinseca
scilicet sivadendo[?] vel quasi rethorice ut triangulo Ego recordor me alias scivisse
d?urvee[?] quod habet tres angulos etc et nunc non scio dem?re[?] et tamen quod?uo[?] scio que[?] habet
tres etc quia alias recordor me scivisse dem?re[?]
et sic articuli contingenter ut
articulus incarnationis non potest deduci ex lumine naturali quia non dependet ex eo nec
habet habitudinem annexionis neccessariae ad lumen naturale fides per theologiam non
debet probari ut credantur articuli sed ut credatur credulitas eorum esse rationalis contra haereti
cos
Circa textum conclusio Catholoice tenendum est quod spiritus sanctus procedat a patre et a filio
Advertendum est consilio nyceo fuit congregatio parum[?] sollempuissimorum[?] et fuit
in factum symbalum missae et ibi nichil fuit dictum de filio Ita quod ibi fuit
Consilium quod procedat a patre et postea in fine consilii fertur sententia anathematis
si quis aliquid addiderit Et propter hoc istud graeci
nos addidimus filioque
tatibus
vel contradicentibus in illis contentis scilicet quod aliquid adderetur quod falsificaret
incontenta et sic quando fuit consilium ecc?rit materia et fecerunt de patre et non fuit
totum
maiores eorum tenuerunt nobiscum ut recitat
vocati quia ab eis fuit ablata sapientia et fuerunt sancti eketes[?] Credo in libris
deret
flisis falsifitas[?] dicta in illis libris Et sic stat in proposito quod etiam dixit
pro tunc quod spiritus sanctus praecedit a patre expectando ulterius quosque aliud esset
magis determinatum et discussum per doctores
Alia lectione
Tactum est circa materiam caritatis quod ad creaturam esse caram non requiritur caritas
creata ad hoc quod contra
Contra hoc arguitur Nam divina
acceptatio est actus aeternus in deo ergo omnes praedestinati sicut deo cari consequentia tenet parte quia denominatio
concretiva quae est esse carum communicatur ex sola divina acceptatione sine concursu cuiuscumque
qualitatis creatae
Et sequitur quod parvuli ante baptisimum sunt deo cari
Et etiam quantumcumque
vilis peccator est deo carus et est in caritate
Sequitur tertio quod parvuli praesciti in
baptismo non recipiunt gratiam nec sunt deo cari patet quia ibi de est istud quod est formale
scilicet divina acceptatio et hoc videtur esse haereticum et contra ecclesiae determinationem scilicet quod non recipiunt
gratiam et sic videtur opinio
Pro coneu dicendum
est de acceptatione unde deum acceptare creaturam multipliciter intelligitur
primo modo id est velle
aliquando sibi dare vitam aeternam vel simpliciter vel cum dignitate habendi Et utrumque dubiorum
vel scilicet determinato tempore vel taliter ad qualiter velle sequitur creaturam recipere huiusmodi donum
unde ista propositio deus vult sorti dare vitam aeternam unus sensus est quod habet
tempus in quo vult dare Alius sensus est id est taliter vult sibi dare quod ex sic velle sequitur
quod habet ut deus vult creare ante christum unus sensus est quod deus vult creare ante christum hoc
tempore praefixo
Alius sensus est quod deus vult taliter creare ante christum scilicet quod ex sic velle sequitur
ante christum esse Ita quod commodus est efficax ad ponendum rem in esse Et utrumque scilicet primo modo
sive secunda potest intelligi dupliciter uno modo cum dignitate habendi unde isti effectus
sunt distincti vel ut distincti conceptibiles scilicet creaturam frui deo et esse tutam de sic perma
nendo
perpetuo Et habere dignitatem ad sic esse ita quod istae habitudines ab invicem
separabiles
Etiam sic de praesenti iustitia potest dici quod deus posset acceptare crea
turam
ad statum gratitudinis et velle eam esse gratam 2m primum modum
exponendi ly
prima propositio quod primum acceptare sive ad
gloriam sive ad gratiam nullam ponit perfectionis gradum in creatura accepta
patet
quia est mere sibi extrinsecum et stat cum quacumque culpa et quantacumque malitia ymmo absolute
loquendo q cum tota
scilicet
Et
sic etiam acceptandum dicendum est respectu acceptionis gratiae quod nullum ponit gradum perfectionis
Secundo modo acceptare id eset velle taliter dare quod ad sic velle sequitur habere vel sequitur gratum
esse Isto modo dico quod sola divina acceptatio sufficit ad gratifactionem creaturae nam eo ipso quod
deus vult creaturam esse digna est digna Et etiam alias explicatur scilicet quia
quod deus vult creaturam ideo est dingna esse dingnam absque infusione cuiuscumque doni Istud
potest collocari nam omnes concedunt in communi scola quod ad merendum et ad hoc quod creatura
sit in bono statu concurrit acceptatio divina et reliqua non sufficiunt scilicet liberum arbitrium
gratia virtus et actus eorum unde creaturam esse dignam vita aeterna est quoddam modo supernatural
facultatem et sic est ex summa dei clementia et bonitate quod aliquid sit dignus vita aeterna
Sequitur primo quod stat praescitum esse perfectissimum viatorum omnium nam sicut dictum est quod praedestinatio
aeterna nullum ponit perfectionis gradum in creatura ita nec praescientia vel reprobatio igitur
staret quod creatura esset praescita et tamen esset acceptata
Secundo modo qui potuit perfectionem
quia staret quod alias esset praescitus et tamen esset in summa caritate et in statu et in quo si
decederet haberet vitam aeternam
Sequitur ultra quod male dicunt quidam quod
gratia creata sed non acceptatio divina patet primo quia gratia creata non sufficeret reddere
creaturam gratam nec dignam
quin opus illius esset meritorium vitae aeternae ergo oportet quod concurrat divina acceptatio
Sequitur
contra alias dicentes spiritus sanctus non assistere praescitis unde ymaginantur aliqui quod spiritus sanctus assistit
gratiae et voluntati in praedestinatis vivificando utrumque sed in praescitis non Contra dico
quia deus quantum ad hoc non est acceptor personarum
Sequitur contra ponentes gratiam
alterius speciei infundi praescitis a gratia quae infunditur praedestinatis ita quod gratia unius
perfecta infunditur praescitis vel reprobatis quam praedestinatis Cuius contrarium apparet
nam in sacramento baptismi sint duo parvuli non habentes rationem usum rationis unus praescitus
alter praedestinatus Isti quantum est ex parte sui sunt aeque bene dispositi et sacramentum
est aeque efficax igitur infunditur aequalis gratia
Item non consonaret bene
ecclesiae quod ibi esset omnino dispositio similis personarum reciperet aequaliter sacramentum et gratiam
Item
meritum passionis christi quantum ad efficacia sacramentorum et gratiae collationem fuit generale
et eius redemptio quantum in se fuit generalis Ita quod pro quolibet est nisi quis ponat met
obicem unde paulus deus vult omnes salvos fieri
unde praescientiam nullam ponit necessitatem
quia quilibet eam potest salvari quantum est ex institutione sacramentorum passione christi
sed aliqui ponunt obicem
Sequitur quod licet ex hoc quod aliquis sit praescitus non sit deterior ex
christo cum secundum communicationem ydeomatum repugnat esse praescitum
prima pars est satis probata
quia illud quod est totaliter extrinsecum ergo nec dignificat nec indignificat creaturam
2a pars patet
quia sequitur iste est praescitus ergo dampnabitur nam licet antecedens sit contingens et etiam consequens
tamen illa est neccessaria
unde ista sortes est praescitus includit unam de futuro scilicet quod ita erit quod sortes
dampnabitur
Sequitur hanc consequentiam non valeret deus unit sibi naturam praescitam igitur deus
est praescitus unde dato sicut concedo esse possibile quod deus assumeret naturam alicuius quam postea
dimitteret et illa peccaret et dampnaretur ex hoc tamen non dampnaretur christus praescitus
quia licet praescitum esse non infert esse malum tamen infert fore malum quia summam mi
seriam
non solum poenae sed etiam culpae
Sequitur quod propter unionem ypostaticam haec
consequentia non est infringenda A est praescitum ergo a dampnabitur Ista consequentia concessa a doctori
bus
et
assumeret talem naturam ex hoc non esset praescitus unde non sequitur deus assumit naturam pecca
bilem
ergo est peccabilis Advertendum quod
difformitatem nullo modo possunt communicationem ydeomatum verbo competere quia natura assumpta
peccativa et tamen christus nullo modo Sed alia praedicata quae
ex assumptione naturae praescitus peccabilis non arguitur assumens peccabilis ita ex assumptione
naturae praescitae non arguitur praescitus assumus quia ex esse praescitum arguitur miseria non solum poenae
sed etiam culpae
Sequitur quod magis essentiale esset volitioni dei de qua vult creaturam
esse gratam etiam creaturam denominare gratum concretive quam sit cuicumque qualitati in
formanti
vel inhaerenti comparatio tamen est abusiva Causa corollarii est quia essentiale est voluntati
divinae quod eo ipso quod vult creaturam esse gratam consequentia non est necessaria quod sit grata Ex quo patet
quod volitio divina quia vult se esse sicut significatur per istam propositionem sortes est gratus habet quamdam
similitudinem quo ad denominare respectum causae formalis licet non informet
Sequitur quod huiusmodi
volitio denominat creaturam bonam in summo gradu caritatis bonitatis creaturae communicabilis
quia pure honestatis nam inter omnes latitudines bonitatis creaturae communicabiles
istud genus est supremum scilicet primo ad latitudinem bonitatis per conformitatem ad iudicium rationis etc
ad habitus morales et habitus theologos per ista creatura dicitur esse bona et sunt gradus
etiam ad gradum quia habetur per formalem cognitionem dei etiam intuitivam unde primo quod
huiusmodi volitio est supremus gradus patet quia cum omnibus aliis gradibus staret inperfectio quia staret
cum primo quod esset deacceptio
et etiam staret quod aliquis conformiter operaretur ad caritatem et tamen deac
ceptaret
nec videtur absolute implicare quod creatura clare videret deum et tamen non esset accep
tata
ergo vel absoluta rectificat creaturam essentialiter nisi acceptatio divina sed volitio quia deus
vult creaturam esse rectam est essentialis rectitudo creaturae et illo modo exprimitur nec stat cum
obliquitate quia et quaelibet alia absolute loquendo bene staret vel non implicat et sic nulla alia est
essentialiter recta
Sequitur quod stat duos habere aequalem caritatem et tamen quod unus sit magis gratus
carior dignior rectior et melior patet cum aequalitate duorum stat quod deus velit unam
creaturam esse magis dignam Etiam staret quod unus haberet infinitam caritatem et alius
nullam et tamen nullam habens est magis scilicet per acceptationem divinam
Consequenter inferri potest quod cum aequalitate
formalis latitudinis stat inaequalitas statuum beatorum
duabus visionibus eiusdem
nam intelligo quod datis potentiis aequalibus et naturalibus et beatitudinibus formalibus existentibus aequalibus
secundum intentionem stat quod habeat inaequales gradus status quia deus magis acceptat unam
quam aliam et vult unam esse magis dignam quae volitio est maxima pars beatitudinis
Sequitur quod
dignitas est omnino inpertinens ad primum patet quia stat quod deus velit creaturam esse dignissimam
et optimam et quod velit dare praemium et istud est de potentia dei absoluta possibile Sed de potentia
dei ordinata dicendum est quod sunt gradus proportionales dignitatis in ordine ad gradus praemii
Obicem contra dictum quia si acceptatio divina redderet creaturam iustam tunc deacceptio redderet
creaturam malam
Respondetur negando consequentiam causa est quia est deacceptio divina est quasi totum
iustificans vel principale et deacceptio non sed actus prohabitus commissus vel obmissus contra praeceptum
unde deacceptio est parva pars eorum quia integrunt difformitatem peccati
2a radix est
quia in hiis quae rectificant creaturam acceptatio divina habet rationem priorum et est principalis causaliter et
prima et sic non est de deacceptione nam actus prohibitus prius natura fit contra legem quam deaccept
ur
creatura et sic non deacceptat nisi prius natura male agat quia oppositum repugnat eius
bonitati
Tertio quia omnibus aliis concurrentibus cessantibus deus potest acceptare creaturam et
non potest deacceptare nisi concurrente actu malo sicut non potest fallere decipere immediate et
mentiri quia esset deordinatio
Quarto dico quod deacceptatio dato quod daretur per se non
tamen est tota ratio mali sed acceptatio est tota ratio boni vel iusti id est ratio sufficiens ad integrandum
rationem iustitiae vel bonitatis Sed forte deacceptatio reduceretur ad penalitatem et non
ad culpam Concedo tamen secundo quod deacceptio nichilominus est aeque mala creaturae sicut aliqua partium
integrantium culpam unde ad integritatem culpae requiritur liberum arbitrium lex obligatoria
etiam requiritur actus positio in commissione saltem et nullum illorum quantum est de se est malum sed
deacceptio in se et de se habet rationem fugibilis ideo in se considerata est peyor quam etc
Contra
ponamus casum quod cessat deacceptatio in
deacceptatio it quod deus deacceptet omnia opera
de
Respondetur primo quod casus est inpossibilis scilicet quod deus deacceptet petrum cum actibus quos habet circa deum
sine peccato et si ponatur concurrere peccatum status sancti petri esse deterior quia esset sta
tus
culpae et licet lucifer faceret opera contra legem non tamen esset demeritoria quia non
deacceptarentur et deacceptatio est de integritate demeriti
Sed ponat quod sanctus petrus
non peccet de
ciferi
et reatum scilicet quod non deacceptet luciferum tunc diceretur probabiliter quod deacceptatio sancti petri
esset peyor quam quodcumque opus
de potentia sua absoluta circa aliquam creaturam nullum eius actum deacceptet vel deaccepta
ret
vel imputaret et sic quodam modo licite operaretur eo quod non deacceptaretur nec imputaretur sibi actus
suus ad malum Sicut non videtur repugnantia quod deus odium suum acceptaret ad aliquod praemium
et pro illo vellet dare aliquod praemium Concludo ex dictis quod sola acceptatio divina est sufficiens
ad ratificandum creaturam et nulla alia est sufficiens etc
Alia lectione
Dictum est prius quod nomen fati sumpsit a vulgo originem et ibi fuerunt tacti tres modi
unus fuit ex libine mentiendi circa illud primum punctum pro maiori declaratione ponam propositiones
prima propositio quamvis cuiuslibet creaturae rationalis primaeva naturales tendentia sit semper recta
ex corruptela tamen peccati magis ad contrarium inclinatur
Ista propositio habet duas partes quam
in sententia pluries posui sed facit ad fundamentum praesentis materiae
prima pars patet ita quia ratio
nalis
creatura etc fertur in primam veritatem per se propter se et nata est ferri in quamlibet
aliam propter primam Sic concupiscibilis ex primaevo instinctu fertur in summum bonum propter
se et nichil diligit primaevo instinctu nisi propter primum et ita de aliis scilicet s
Et ista propositio fundatur ex dicto philosophi declarato per
quod omnia bonum appetunt
ita quod primaevus naturae instinctus est rectus
semper
etc Et idem declarat
recta est naturalis intentio
prima pars fuit lata deducta circa primam distinctionem
Secunda pars patet quia maior est inclinatio ad
oppositum primae veritatis et summae bonitatis quam sit primaeva naturalis inclinatio probatur ex scriptura
nam natura humana ab adolescentia sua prona est ad malum et hoc non est intelligendum
de primaria intentione sed de 2aria quae successit in poenam originalis peccati patet de paulo quae
confessus est se sentire legem in membris legi naturae repugnantem et multo maiorem
ex parte inclinationis cupiditatis quam naturalis
Sequitur quod proportionaliter sicut ex cupiditate ex corrup
tela
peccati voluntas magis inclinatur ad malum quam ad bonum Ita vis rationalis
ad falsum licet non sub ratione falsi et voluntas non sub ratione mali quia secunda magis movet
et recto movet ad oppositum obiecti debiti igitur natura corrupta sibi derelicta plus tenderet in obiectum
contrarium quam in verum
Sequitur primo realiter inclinationis intellectus ad multas falsitates
non curo de appellatione quia non sub ratione falsi nec voluntas sub ratione mali
Sequitur quod crea
tura
rationalis magis inclinatur ad assentiendum falsitati sacrilege quod certa neccessitatio constellatio
neccessitabit natum descriptum ad stuprum vel ad furtum etc sicut consueverunt dicere aliqui deli
rantes
astrologi quam quod sit tunc proportio corporum caelestium inter se scilicet quod sol est maior tota terra
etc i
de quantitate solis ad terram de distantia et proportione ad alios planetas et alias habitudines
Et si huiusmodi veritates proponantur vulgo dissentiunt et si falsitates sacrilegae faciliter assen
tiunt
ut quod
credit ymagini
tunandum
ad procurandum deitas vel honores quantum ad primum magis quam mediante quam etiam humanae
prudentiae quantum ad concilia
Sequitur ulterius radix facilitatis ad credendum contra christi legem
nam creatura rationalis ex corruptela peccati inclinatur ad credendum si proportionaliter absque ratione
quod lex christiana salutarum introducta est interiorem Et quod acerbitas poenarum in servi
propositio ut peccata vitentur nec deus praevenit et fides elevet quae omnia
ex corruptela peccati procedunt in creatura rationali Et hac corruptela consurgit
falsa credulitas circa animae inmortalitatem circa corporum resurrectionem etc
Sequitur ulterius quod ydo
latria
et malus dei cultus sit quodammodo naturalis vocando naturale secundum statum naturae nunc
currentis ex corruptela peccati hanc ponit
vocando quod competit secundum tum
ex consuetudine nutrito per malum cibum ut per venenum ut legitur de quidam puella et sic secundum
quid scilicet stante tali dispositione et complexione illo modo inducta venenum fuisset sibi naturale et bonus
cibus innaturalis et sic concedit
concedit primam partem propositionis et quod illa inclinatio remanet cum 2a sed secunda tollit talia
mala Inducit
omnes viget malus dei cultus Ita quod ydolatria extenditur ad omnem cultum non debitum
modo constat quod fere apud omnis viget huiusmodi cultus nisi gratia dei specialiter elevet ad
virtutes theologicas
nam ab initio mundi viguit et semper duravit ergo cum in sit semper videtur quoddam modo
naturalis non simpliciter sed secundum quid scilicet secundum conditionem naturae corruptae quod semper patet
per hystorias gentilium et aliorum
Tertio probatur ex
ydolatriae tam difficulter a circa rationali removetur quod vix potuit populus dei constare
quin corrueret in ydolatriam unde licet ex morbo procedat tamen patet quoddam modo eius naturali
tas
et per assuefactionem filii israel fecerunt
vitulo noviter fabricato Iuxta istam radicem constitutiones ceremoniales quantum
ad formam exteriorem habuerunt quandam similitudinem ad rytus ydolatrarum ut de
ymolatione animalium nam populus nisi habuisset ceremonias aliqualiter similes ydolatriae non
suscepisset legem et ex hoc apparet vehemens inclinatio ad falsum dei cultum
Infertur
quod multa tractanda est corruptela peccati originalis etiam inperfectis viris etiam quantumcumque
gratia habundantibus et magna est eius activitatis et primi motus non sunt peccata si per fidem
et caritatem et refrenarentur
Quarta ratio est ex per hoc
promptitudinem ad hoc quod vires fornicentur a vera sponsa nam prima veritas est vera sponsa
rationalis potentiae prima bonitas ipsius concupiscibilis prima magnificentia ipsius est irascibilis
experimur quod rationalis occupatur circa bona Ita concupiscibilis circa temporalia
versatur maxime et ad amorem eorum ex ista prostitutione et corruptela si sit in tanto gradu
quod magis adhaereat et caritas non est compossibilis stante lege
Sequitur causa introductionis
et receptionis sacrilegarum artium sine ratione sine fundamento sine experientia sine veri
tate
receptae sunt a vulgo nam hoc est ex corruptela istarum virium ut rationalis
magis falsa fertur Sub istis artibus continentur artes
et aliae multae fatuitates recepit ex ista corruptela
Patet ex hoc quarum plures student
in scientiis supervacuis quam in vera patet sapientia quia communis est illa corruptela quam omnis sequentur
Patet consequenter quare maior est multitudo non tenentium fidem salu
tarem
quam tenentium fidem
Et hoc patet quanta erit facilitas introductionis sectae
antichristi nam minima ratio movet vulgus ad ea quae sunt contra fidem ratione corruptelae
Sequitur ex hoc maxima legis christi
co corrumptam omnium et cum hoc praedicabat sobrietatem et virtutes et illa quorum executio
est contra corruptelam tam concupiscibilis quam irrascibilis nichilominus per homines simplicissimos
igitur factum fuit divinum et deo specialiter cooperante
Patet una radix caritatis introductionis
de fato etiam mendaciter et receptionis sine ratione et sine fundamento prout fatacio aupd
vetulas dicitur esse praeordinatio necessaria fortunii vel infortunii
patet quare facilius
credit vulgo fortunam esse deam quandam cuius una facies est pulchre prosperitatis et bonae
fortunae et alia obscura quam sciat capere conbinationes causarum accidentalium respectu alicuius effectus
ut sortes ex proposito posuit thezaurum in agro et plato de proposito vadit ad colendum terram
et ex concursu illarum causarum accidit in ventio thezauri et sic quasi una domus vocatur
fortunata potest reduci ad causas per se
nec oportet tales superstitiones fingere
Radix principalis
quae procedit non ex ignorantia sed malitia ut potuit esse causa superstitionum quae dividebatur
in plures nam primo vetulae causa quaestus potuerunt fingere ut
sicut forte accidit
Radix Inquit
et avaritia ydolorum
cultus et aliquos fecit apostotare unde avaritia fuit causa homicidii Alia causa reduc
ta
ad eandem ex appetitu inanis gloriae quo nulla persona minima etiam vilissima caret
ut dicit
accedente matrem suam
Et de illis qui libros vendunt qui non moverunt litteram dicentes
quod multa acquiruntur partes et sic vetulae ut magnificarentur dixerunt se habere responsa
deorum
Alius modus tactus fuit per demerita ut quod creatura relinquatur tunc po
tuit
esse quod daemones culpis creaturarum exigentibus conversari sunt creaturis dicendo
mala etiam quandoque mentiendo et ex hoc coluerunt daemonem et secundum varias indigentias
et varia officia dederunt eis nomina quae officia exercebant circa homines qui praesidebant
domini vocabantur lares
praesidebant famios vocabant a fatuitatibus quas exercebant etc fatos vocabant
deas quod dicebant in
etc negandum dicere sed etiam tribuere etc Et sic secundum diversa officia nomina dederunt et adorabant
Etiam posuerunt deam cloativam scilicet quae praesidebant cloavis et dixerunt illam esse infimam
et fatam principalem tribuentem statum prosperitatis
Postea accesserunt poetae quae facta vulgi
et philosophorum simul voluerunt describere et descripserunt simul hystorias et philosophiam unde et minor
nam vocabat vulgus etc etiam ut patet in libro
Quantum ad istam
materiam duo sunt tractanda primum deceptionibus daemonum et potestate eorum et modo et modo
praenuntiandi futura et de modo apparendi et vivendi sibi corpora etc
In alia lectione
Dictum fuit in praecedenti lectione quod notitia non dicitur sui obiecit notitia ratione suae similitudinis
nec convenientiae essentialis nec ratione specificae conditionis 4o dicebatur quod homo est ex modo habi
tudinum
causarum notitiarum proximarum et obiective motivitatis earum
Pro declaratione ampliori advertendum
quod non loquor hic de notitia increata
unde quantum sufficit ad propositum triplex potest
notitia prima increata quae est deus Secunda est notitia immediate causata ab obiecto
sensibilibus Et ex huiusmodi notitiis intuitivis intuitive 3a est causa ab obiectis
sensibilibus et ex huiusmodi notitiis intuitivis et vocatur abstractiva Quantum de prima
notitia si quaeratur unde est notitia dicitur quod ipsa est cuiuslibet veri notitia necessaria
Ita quod hoc est necessaria ipsa est cuiuslibet veri notitia et hoc in ex immensitate suae per
fectionis
licet sit bene notitia respectu contingentis Istud consurgit ex duobus
primo non stat quod potentia intellectiva simpliciter perfecta et sive actuata sit purus
actus summe perfectus qui cognoscat omne cognoscibile nam si aliquid esset quod ipsa non
posset cognoscere vel quod posset posset noviter cognoscere non esset talis quia hoc
repugnat actui pure et universaliter perfecto 2o fundatur et hoc in particulari et universali et
super eminenti omni virtuali continentia nam deus est fons
sequitur vel habetur quod inpossibile est aliquid veraciter quando deus illud cognoscat
nam qualitercumque est vel potest esse taliter in eo relucet et taliter illud cognoscat deus
Quantum ad primum dicit
secundum dicit omnia in ipso vita erunt
Alia est notitia inmediate derivata ab
ipsa divina essentia ipsius inmediate repraesentativa Sed petitur unde consurgit quod huiusmodi notitia
est notitia Advertendum quod huiusmodi notitia sive complexa sive incomplexa a potest dici ad pla
citum
significativa non in quam ad humanum sed divinum Et hoc dupliciter intelligi potest
uno modo quod deus habens se simpliciter uniformiter et adaequate etiam obiective concurrendo sive
etiam effective producit notitias diversas diversarum specierum cum uniformi concursu utro
bique
producit notitias diversarum specierum et Et ita producuntur huiusmodi notitiae ad placi
tum
sic influentis Simile est in productione effectuum ad extra unde deus non immenso
agit respectu cuiuslibet effectus ita quod eodem modo influit quantum est ex parte sui producendo
sua proveniunt diversitates
Ideo quod haec notitia sit tantae repraesentativa non provenit
ex diversitate obiectivi concursus in deo sed ex voluntate dei et sic dici potest ad placitum
significativa 2o modo potest intelligi significativa ad placitum in quam dei ad istum intellectum Quod
eadem notitia adaequate vel duae similes essentialiter in patria sic se habeant quod una significet
plus quam alia ita quod una divinam essentiam et una solum obiectum creatum Alia eiusdem
speciei divinam essentiam et duo obiecta creata vel 2m quemcumque numerum voluntatis Ex isto sal
varetur
cum unitate specifica essentiali omnium visionum beatorum quod servaretur diversi
tas
mansionum Iuxta illud in domo patris mei mansiones multae sunt videlicet quod serva
retur
quod secundum pluralitatem repraesentatorum esset mansio excellentior et sublimior Et
sic staret quod anima christi cognosceret omnia quae verbum Et tamen notitia animae christi non
differt species ab alia notitia quae non est tot obiectorum repraesentativa saltis illud potest
Advertendum de 3o gradu scilicet de notitia creata ab obiectis vel e
licitis
ex sensitivis vel intellectivis causatis inmediate a sensitivis ubi advertendum
quod notitia specialiter intuitiva creata inmediate ab obiecto magis consequitur motivitatem
obiectalem in repraesentando Ita quod secundum rationem particularem et individualem secundum quam
obiectum movet potentiam secundum hoc huiusmodi notitia repraesentat verbi gratia Capiamus
sortem tunc secundum quod substantia
stantiis
capit notitia quod sit huius repraesentativa et sic
rationem obiectalem mere individualem et sic consimiliter de
et
dualem
secundum quam una repraesentat et non alia Advertendum quod repraesentare
notitiae tali conpetit ex natura propria quod sit huius notitia unde dico quod conceptus
quem alter et alter econtra tunc haberetur quod conceptus
sibi accidentale quod etc unde non solum est istud possibile de concursu obiectuali sed etiam de concursu cau
sative
nam bene stat quod conservatio faceret ad productionem huius ymaginatio
ut mihi videtur stat in hoc quod conceptus non repraesentat a sua naturali proprietate et sibi omnia
accidentale quod est conceptus istius vel illius
deus est causa mali quia producit odium et illd est intrinsece malum quia illud est huiusmodi
quia eius operatio est movere creaturarum rationalem a suo fine debito quia est natura sua
habet movere in contrarium naturaliter de ordinare et per consequens est res intrinsece mala Dicitur quod
illa qualitas de natura sua intrinseca non est odium dei quia non est inprobabile quando illa
qualis posset esse inmutatio vitalis potentiae volitive et tamen non esset odium dei et est sibi
extrinsecum scilicet ex apparentia quod fit odium dei
tia
de tertio genere quae est mediate causa ab obiecto sensibili et illa sequitur inmediate notitiam
obiectalem cum omnibus circumstantiis etc Alia est quae elicitur ex huiusmodi notitia causata in
mediate
ab obiecto
primo modo dicta sequitur motivitatem etiam etc et causas individuales etc Ita
notitia abstractiva quae sequitur in repraesentando motivitatem omnium causalitatum concurrentium
ad sui productionem Ita quod sui productionem concurrit notitia sensitiva Differentia tamen est
de intuitiva et abstractiva
Ad talem notitiam abstractive causatam potentia cogni
tiva
principaliter concurrit et respectu eius ipsa notitia abstractiva habet mensurari verbi gratia
Ponamus quod sint duae potentiae cognitivae quarum una sit in millecuplo perfectior
quam alia ut si angelus unireretur materiae et verteretur organis corporeis
tunc notitia intuitiva causata ab angelo et alia causata a
dispositionem motivitatis obiectalis Sed in abstractivis
cognitiva est principalissima causa
ab obiectis scilicet intuitivis potentia perfectior potest elicere notitias abstractivas omnino alterius
speciei et perfectior et sit illa audacter una propositio nam habeat angelus duas noti intuitivas respectu alicuius obiecti et
tias
abstractivas omnino alterius speciei et perfectioris
etiam duas aequae perfectas respectu eiusdem obiecti et eodem modo repraesentativas ex quibus
de
bet elici una notitia abstractiva in angelo et alia in
tibus
est perfectior etiam effectus erit alterius speciei et sic quia causa est superioris
speciei videtur quod producit effectum superioris speciei Et sic stat esse duos conceptus
respectu eiusdem quorum quilibet est hominis et erunt diversarum specierum
et experientia est
in mathematicis inter homines quod unus producit conceptum perfectiorem et alius minus perfectum
unde generaliter ad augmentationem causae sequitur augmentum effectus et ad variationem
causae sequitur variatio effectus Et sic consequenter potest dici quod conceptus supponens pro homine
convertibilis cum ly
secundum diversitatem specierum producentium semper ascendendo
Confirmatur
quia semper inter conceptum ydealem in deo de homine et conceptum
et potest semper elici conceptus magis perfecti Et sic stat esse conceptum seu tantum
simpliciter univocum et sibi correspondere conceptus diversarum specierum sed verum est quod illi
pro eodem
Sequitur quod secundum proportionem perfectionis potentiarum pauciores notitiae re
quiruntur
ad causandum notitias abstractivas quia semper superior indiget pau
cioribus
iuvamentis posset consequenter dici quod posset dari potentia abstractiva quae
ex qualibet notitia intuitiva posset eliciere conceptum dei sibi proprium unde sicut creaturae
habent ordinem ad deum ita notitiae creaturarum habent quandam causalitatem primam
respectu notitiae dei et quia potentia ita excellenter perfecta posset percipere huiusmodi habi
tudinem
possent etiam etc
Et quia potentia nostra est debilis requirit plures noti
tias
Et sic consequenter secundum quod potentiae sunt magis debiles secundum hoc plures notitias
intuitivas requirunt ad causandum notitias abstractivas
multipliciter potest elici notitia uno modo quod ex una alia convertibilis tamen cum prima verbi gratia
ex notitia
conceptum absolutum convertibilem in praedicamento quia ambo
stractiva
licet non suscipit convertibiliter pro illis pro quibus notitiae a quibus causatur tamen
pro eiusdem licet etiam pro aliis et sic fiunt notitiae universales Tertio potest fieri notitia abstractiva
omnis supponens pro aliis et nullo modo pro eisdem pro quibus supponunt notitiae primae a quibus
causatur unde datis certis notitiis requisitis potest causari notitia quae nullo modo sit no
titia
illorum quorum illae notitiae sunt a quibus est huiusmodi notitia abstractiva causata
vel aliqua illarum Isto modo causatur notitia dei nam ex notitia creaturarum vel
notitiis creaturarum notitia de elicitur causatur tamen vigore intellectus ab
strahentis
et non supponit etc verum est quod
quae
nibilis
sic abstractarum quod una dependeat ab alia et utrum notitia singularis determinata dependeat
Istud posset probari supponendo dicta ubi ponitur ly
Dico primo probabiliter quod notitia et
aliam notitiam universalem nec praesupponit singulare vagum nam in sensu potest causari
inmediate notitia
et producetur notitia singularis
catum
non videtur quin posset inmediate causare notitiam singularem determinatam Cum hoc
stat quod facilius est rem in universali cognoscere quam in particulari
una esset alia perfectior haberent diversas notitias de eodem obiecto sicut male videns
et quasi caecus et
universalium inter se dato primae universali sicut ens descendendo utrum sit processus in infinitum de
hoc postea dicetur
advertendum quod utendum est modo loquendi ecclesiae sanctorum doctorum prima conclusio Solus pater est
tantus quanta est tota trinitas unde
quod pater et nullus alius esset falsa ideo aliter intelligatur
ex sua perfectione intrinseca excludendo omnem aliam perfectionem est tantus quanta est tota trinitas
Et sic debet dari talibus propositionibus intellectus et debet removeri intellectus vocalis
Qui posset capi a male intelligentibus
Et sic potest dici iudicio meo quod illa de
bent
capi prout ex de excluso subiecto et non prout est exclusiva
Secunda conclusio licet
dicatur etc tamen non solus pater est deus
Tertia conclusio pater et filius et spiritus sanctus
sunt unus deus et econtra patet quia non est pluralitas deorum
Quarta conclusio Cum
dicimus trinitas est unus solus deus id est nulla alia res est deus quam illa quae est
trinitas etc
In alia lectione
Ex hiis quae dicta sunt circa divinam providentiam infero propositiones mere aliqualiter declarativas
Prima
Ex hiis propter quae magis ammiramur divinam sapientiam vel prudentiam apud intellectum bene
dispositum clarius apparet eius inmensae bonitatis et spu sapientiae profunditas Sunt enim aliqua
contra quae intellectus male dispositus
ordo iustitiae ergo praeter omnem regulam limitatam istud reducitur in aliam omnino inmensam
Secundum
corollarium sicut male dispositis divina providentia est per accidens occasio nam data sed acceptata desperationes
et odii Ita viceversa bene dispositis est causa spei et amoris prima pars patet ex historiis nam
plures philosophi vel non negabant deum esse vel rebus providere Secunda pars probatur nam quicquid operatur
divina providentia circa regimen universi totum est in bonum totius universi et cuiuslibet partis
quia divina providentia est directiva rei in suum finem debitum seu bonum et perfectionem ergo ex huiusmodi regimine
debet consurgere maior respectu sic dirigentis et specialiter curantis
Tertium correllarium divinae providentiae
cognitio est maximum contra fortunae adversitatem remedium patet Nam cognita divina providentia adversitates
fortunae quae contingunt sunt realiter eligibiles et directive creaturae in suum finem et perfectionem et
secundum dictamen rectae rationis eligendae realiter ideo illa cognita fortuna aspera non erit durior
scilicet privatio sanitatis vel membrorum
praedicta
et sic sine virtutis
ymmo fama privatio non sunt malasapientiae patientiae
nam aeger aegrotans sciens evidenter medicum infallibiliter posse curare gratanter recipit
medicina purgativam et sufficienter ergo proportionaliter
tamquam medicinae et sanitatis spiritualis inductive sequitur quod sunt amplexandae et diligente
Sequitur quod etiam in inferno poena sustinentis est dampnato melior quam eius carentia patet
quia licet non sit ad felicitate directiva quia dampnati sunt obstinati in malitia
est tamen creaturae praeordinativa quantum cum reatu sit compossibile
Sequitur quod deus non posset circa suam
creaturam positive sic ordinari quia ex hoc rationaliter creaturae deberet turbari vel male contentari
patet nam omnis executio divinae ordinationis circa creaturam est effectus divinae providentiae quae
de necessitate est rei in suum finem directivam et ipsius ordinativa
Sequitur quod ceteris remanentibus dampnati
deberent rationaliter eligere tanto gradu poenae cruciari et non minori data optione
verbi gratiam si daretur optio mediate reatu et aliis secundum dictamen rectae rationis deberent optare quod poena
remaneret quia poena tanta est ipsius dampnati ordinativa et directiva et ergo ex hoc crea
tura
sortitur quemdam modum dignitatis et bene essendi quantum adhoc Igitur recta ratio dictaret etiam
stante casu dampnationis remissiorem gradum esse fugiendum data optione
Sequitur
quod divina providentia non est nec potest esse
dentia
divina est causa effectiva et ordinativa rei in suum finem sed peccatum est recte dispositio
contraria scilicet de ordinativa rei igitur super ipsum non cadit inmediate executio divinae
providentiae patet qui pure se habet permissive respectu culpae Et quicquid sit peccatum vel substantia
vel actus quae utique bona est vel actio vel alia habitudo relativa quae sit tantae inperfectionis quod
non requirit concursum dei sed deus solum praemittit et istud salvaretur apud ponentes re
lationes
distinctas quae dicunt quod huiusmodi relationes non sunt entitates sed modi quidam
Simile est de ponentibus complexa significabilia obiective adextra distincta etc quia dicunt quod non sunt
entitates sic sortes non esse est entitas ymmo aeternum nec dependens adeo nec producibile nec
indiget causa effectiva ita quod ponentes respectus distinctos dicerent de peccato Si
ponatur quod sit actus non tamen sub ratione difformitatis divina providentia immediate est causa
co
expedit quosdam peccasse turpiter adhoc ut postea peccatum superbiae ad quod proni erant
declinarent et sic et providentia divina omnia ex peccato elicit virtutem scilicet humilitatem
diligentibus deum omnia cooperantur in bonum
Etiam peccata quia ex peccatis oritur
eis humilitas etiam ordinatio etiam punitio quae bona est et universi decorativa etiam ut
virtutes eliciantur
Sequitur quod divina providentia non tollit libertatem arbitrii creati
patet quia ponit legem arbitrio creato ergo dat sibi libertatem ad implendum nam dato contrario
sequitur contra praecedens corollarium quod deus esset causa peccati ymmo neccessitaret creaturam ad pec
candum
patet nam si deus det legem et necessitet voluntatem ad transgrediendum sequitur quod ne
cessitet
ad peccandum ergo deordinat creaturam quod est contra rationem providentiae nam de ratione eius est
rem in suum bonum dirigere ergo repugnat sibi etc
Sequitur quod stabit cum lege positu libertas
arbitrii istud corollarium concedunt morales etc excellentiores philosophi et fides ideo licet
ratio ad conclusionem est difficilis ad solvendum vel insolubilis nichilominus esset haec veritas tenenda
Exemplum quia stat quod
tamen nullo modo sciat solvere insolubile factum contrarium ubi recurrendum est ad infirmitatem
duce solvetur satis apparenter argumentum solitum fieri in ista materia scilicet de praedestinatione
Sequitur
quod divina providentia non tollit casum et fortunam Addo tamen quod respectu divinae providentiae vel est
fortuitum vel casuale Secunda pars debet esse nota quia prima causa omnia universaliter cognoscit quam nihil
latet vel nihil agit quin ipsa cognoscat omnes habitudines effectuum ad suas causas nullus
effectus accidit primae causae praeter suum intentum quia causa fortuita non intendit effectum pervenien
tem
ex sua operatione Exemplum de colente agrum vel inveniente thezaurum quia finis motus est colere
terram et seminare bladum et omnino latebat thesauri inventum vel in loco latitatio deus autem
cognoscit omnes rerum habitudines et nichil agit quin a proposito igitur respectum eius nullus effectus
est formalis nec casualis
Sequitur ex hoc quod per ymaginationem divinae providentiae
recederet causa fortuita ab effectu fortuito Ita quod staret voluntatem creatam vel intellectum
practicum tamen divinam providentiam imitari quod nihil posset sibi fortuite contingere patet de anima
christi quia secundum
cuiuscumque effectus videbat finem
Consequenter patet quia intellectus propositionis
dicentis quod ubi maximus intellectus ibi minima est fortuna
hoc enim non esset intelligere quod philosophi ele
vati
in ingenio habeant fortunam magis asperam nam quantum magis elevatus tanto magis
videt rerum habitudines ubi depressus intellectus non videret et sic maximus intellectus qua si
omnia praevidet quae
quia eveniere a fortuna est evenire absque intentione et praevisione et sic quantum ad hoc propter
ignorantiam causarum vulgus finxit fortunam esse quodam numeri vel quamdam causam latentem
quod non oportet dicere sufficit enim doctrina a
Nihilominus advertendum quod fortuna potest capi quamcumque modis et ista videtur tagere
de bona fortuna
respectu intellectus vel voluntatis creatae etc ex intentione respectu providentiae divinae quia staret quod specialiter
dirigeret sortem adinveniendum thezaurum ut dicere unde staret quod idem effectus esset
fortuitus respectu unus voluntatis creatae et non respectu alterius hic possunt multa dici dicendo
ad dicta vetularum
Et
naturalis quam moralis quam gratuiti remitto quantum ad hoc ad
in libro de animalibus facit digressionem super hoc
fila et qua arte et quomodo ibi relucet divina providentia et divina bonitas Etiam de formica
fungente granum ne pullulet Similiter de apibus quae quasi politice civiliter operantur habent regem
qui non habet puncturam nec aculeum ad denotandum quod reges debent esse mansueti faciunt
ex agones quo replent sic locum quod nihil manet vacuum
locum sed ex agoni replent inter alias figuras quas docuit apes istam geometriam
Pro
maiori declaratione heri dictorum sciendum quod fatum vulgariter dictum in tertia acceptatione scilicet pro enun
ciato
potuit habere originem uno modo per modum demeriti vetularum quae ratione gravium peccatorum potuerunt
esse digne illudi a deo ut dyabolum colerent tamquam deum et divinum honorem deo sub
trahentes
et dyabolo attribueremt et hoc contingit in casu de peccato in peccatum ut patet Ad romanos 5o
Biblia satis narrat fuisse magnos arioles fitemissas ydolatras et eos exime de testa
tur
et suis demeritis exigentibus esse relitas in manibus dyaboli haec affirmant
etiam dicta gentilium et quantum ad hoc appropriuntur quod in ydolis fuerunt daemones et dabant re
sponsa
sic potuit contingere quod daemones dicerent mulieribus
Secunda potuit habere
originem ex libidine mentiendi vetularum nam potuerunt quandoque fingere quod haberent huiusmodi decreta
deorum ubi penitus nichil habuerunt vel causa potest esse causa
ad boni conferrent dixerunt filios esse fatatos ad magnam prosperitatem et
audisse decreta deorum vel in casu inanis gloriae ut reputarentur
viderentur minima scire et exaltarentur et ita possunt
Tertio potuerit radicem
habere ex deceptione quae credunt vel reputabant se habere responsa deorum non habuerunt Et
istud potest secundum plures modos deceptionis contingere inter alias ratione sortis et vehementis
ymaginationis unde vis ymaginativa potest formare ita intensum actum suum ad obiectum obiectum ymmo
credo obiectum esse praesens Alii sunt modi deceptionum de quibus forte postremo dicitur
Prima
tamen radix non valet quia licet ita esset non tamen debemus ponere necessitate fati primo quia
daemon est mendax
Est pater mendacii et homicidii
ideo dictum daemonis nullam ponit necessitatem
ymmo nec revelatio divina vel dictum dei de effectu nullam imponit necessitatem ergo a fortiori de daemone
qui est mendax et maxime invidet generi humanus
invidia diaboli
etc
Alia lectio
visum est prius qualiter naturalis inclinatio feratur in deum ultimate propter se principaliter et quantum ad hoc
est insolubilis habitudo Et in ista consideratione consistit tota virtus methaphysicae et etiam
moralis scientiae
Pro maiori intellectu et declaratione materiae inquirenda sunt duo primum utrum incli
natio
naturalis creaturae in deum sit in ipsum tamquam in trinitatem sub ratione trinitatis personaliter
Secunda difficultas utrum voluntas habens deum clare ostensum more naturae feratur in ipsum etc
Circa primam materiam teneo partem affirmativam scilicet quod naturalis inclinatio rerum in deum est in ipsum
tamquam terminum probatur primo nam creatura quaelibet est quoddam vestigium illius in creaturae trinitatis
ergo tendit in ipsum deum sub habitudine qua est eius vestigium
Confirmatur nam tres creatae procedunt
de non esse ad esse a deo ut trinitas est et ut est trinum suppositum ergo revertuntur ad ipsum et convertuntur
sub eadem habitudine nam sicut in genere causae efficientis deus concurrit ut trinus ita in genere causae fina
lis
igitur terminat rerum dependentias ut trinus et habitudo causarum ad se ipsum est ut ad
terminum unde ut deus non potest concurrere in genere causae finalis efficientis praecise ut essentia
vel ut unica persona eo quod opera trinitatis ad extra sunt indivisa ita in genere terminandi
vel finis non potest
Restat difficultas de voluntate creata utrum possit habere actum
dilectionis vel volitionis qui terminentur ad essentiam et non ad personam vel ad unam personam
et non ad aliam vel alias
Breviter bene resolvendo credo quod sit tenendum quod non potest tendere
in deum quin tamquam in trinitatem nec in essentiam quin in personam nec in unam personam quando
in alias
licet alias tenuerim contrarium scilicet quod staret divinam essentiam cognosci vel hanc rem
cognosci non habendo respectu ad personas Breviter eadem est difficultas de visione et dilectione
tenendo partem affirmativam
quia non stat videri divinam essentiam quin videatur persona
et non stat videre unam quando quaelibet videatur
probatur primo per rationem tactam iam quia sicut deus
non potest concurrere in genere causae efficientis nisi ut trinum suppositum ita nec id esse obiecti benefici
nec causae finalis nam ille concursus est adextra et ideo debet competere uni sicut alteri
Secundo
quia concursus obiectivus qui non est realiter supplebilis ille est reducibilis ad causalitatem
effectivam et illa est indistincta adextra ideo non stat unam personam obiective concurrere quando alia
concurrat et sic quia iste concursus est indivisus sic quod non stat unam personam concurrere sine
alia sequitur propositum
Tertio arguitur testimonio christi qui fecit aequivalenter istam consequentiam si aliquis
videt filium videt patrem nam dicit pater in me est et ego in patre
et sic unus est in alio per idemptitatem
essentiae ergo si una persona videtur et alia
sive audiamus ostende nobis filium
possibile
est videre unam personam sine alia
Item doctores sancti scilicet
semper obiectum fruitionis ponunt trinitatem unde
Item sicut alias
dictum est ratio fruibilitatis est essentialis ergo est indivisa et indivise conpetit cuilibet personarum
quod sit essentialis patet nam dicit summam perfectionem et habet rationem bonitatis ideo est ratio communis cuilibet per
sonarum
igitur non stat quod aliquis fruatur aliqua quin qualibet
Item ponatur quod sortes beatificetur
in a scilicet patre videndo solum patrem et plato in
Item sequitur
quod staret sortem esse amatum patris in divinis et tamen non esset amicus filii patet ponamus
quod videat patrem solum et diligat et viceversa pater sortem tunc inter patrem et sortem
est mutua benivolentia et non in sortem et filium
Ockam facit unam rationem quae videtur
sibi satis apparens quia de una persona non debet aliqui affirmari quod negatur de alia vel
de essentia nisi sacra scriptura vel determinatio ecclesiae vel alia auctoritas cui non licet contra
dicere
liget ad hoc vel nisi ratio convincens sit ad hoc istud ponit tamquam principium
quia sunt idem modo in proposito est sic scilicet dicere quod essentia videtur et pater non videtur unde
ad istud non videtur esse aliqua auctoritas scripturae ymmo magis scriptura videtur esse mag ad contrarium
nam concedere duo contradictoria de rebus ydemptite concurrentibus videtur magnum inconveniens ubi
fides nos non cogit
Advertendum quod aliqua sunt praedicata quae competunt deo ab aeterno et aliqua
temporaliter Illa quae competunt deo ab aeterno sunt in multiplici differentia quaedam sunt absoluta et
essentialia sicut esse sapientem esse bonum esse perfectum et sic de aliis absolutis praedicatis dicentibus perfectionem simpliciter
Alia competunt deo ab aeterno ratione aeternae deampnationis emanationis vel productionis
ad intra ut generare esse patrem generari esse filium spirare esse patrem esse filium spirari esse spiritum sanctum
Alia competant deo ex tempore et hoc dupliciter Quodam competunt ratione operationis suae temporalis
sicut creator creare vel creans Nam ex operatione sua illa sibi competunt
Alia competunt deo ratione
operationis creaturae sicut cognosci amari honorari toli et sic de aliis
Quantum ad prima praedicata quodlibet
est commune toti essentiae et cuilibet personarum per se et omnibus similis nam essentia est sapiens et est ens
et tota trinitas et quaelibet personarum et sic de aliis absolutis perfectionis
Quantum est de relativis competunt
aliqua aliquibus et alia aliis sicut generare soli patri generari soli filio spirare patri et filio spi
rari
spiritu sancto
Quantum est de tertiis quae competunt sibi ratione operationibus suae dicti dicunt
doctores quod ista praedicata sunt communia essentiae et cuilibet personarum Ita quod non stat quod aliqua
persona creet quin essentia creet et quaelibet personarum et sic de omnibus aliis scilicet gubernare dirigere
etc qui sibi attribuuntur Consimiliter de aliis dicitur quod quilibet tale indifferenter conpetit essentiae et
cuilibet personarum
unde si non esset cognitus pater et essentia cognita est et tota trinitas et ita de
dilectione et sic videntur accipere doctores istud qui videt me videt et patrem meum
etc Etiam
similiter qui diligit me et patrem etc
Advertendum quod proprie loquendo difficultas principalis non solvitur per istud
nam 2m istam viam concederetur quod quilibet qui cognoscit deum etiam trinitatem cognoscit
quia illam quae est trinitas cognoscit et ita etiam philosophi trinitatem cognoverunt et deum qui est pater
etc Sed hic non est radix difficultatis in se tamen quantum ad illum modum explanandi doctores
locuti sunt unde staret quod aliquis trinitatem concederet et negaret trinitatem et faciliter
respondetur
quod diceretur quod non diligeret personam veniendo ad punctum difficultatis ipsa est de notitia intui
tiva
inmediate terminata ad deum Ita quod difficultas est utrum stat habere notitiam intuitivam intellectu
de deo virtute cuius intellectus potest elicere evidens iudicium quia illa res est essentia et tamen virtute
eiusdem non potest elicere iudicium quia huiusmodi res sit persona vel personae
aliquis habeat notitiam intuitivam divinae essentiae ante evidenter possit elicere iudicium quod est tres
personae scilicet pater filius et spiritus sanctus Ita quod in illa notitia relucent tres personae repraesentatione simplici
virtute cuius potest elicere quod est essentia pater et filius et spiritus sanctus
Alii dicunt quod stat aliquam habere
intuitivam notitiam incomplexam et quod vi illius non potest elicere quod sit trinus in personis
Probo quod intentio
salvatoris fuit loqui secundum divinitatem suam quando dicit Qui videt me etc Quia illa visio
corporalis non ostendebat patrem quia non potest elici vi illius visionis quod fuit
pater vel filius etc
Istud fundatur maxime in ratione facta de concursu obiectivo quia obiectivus concursus
est operatio adextra et sic sequitur essentiam divina concurrit obiective igitur quaelibet personarum et igitur quaelibet cog
noscitur
et ista ratio et michi multum apparens
Item propter ydempticam rationem diligibilitatis
et cognoscibilitatis quia illa est mere eadem ideo non stat quod obiciatur quando cognoscatur omne
illud cui competit illa ratio
Item alia tacta sunt ad istud idem probandum ymaginandum consequenter
quod prima ratio secundum quam deus obicitur intuitive est ipsum esse trinum quia illa est ratio constituitiva
dei
Ita quod deus sic est deus quod est tres personae vel essentia dei est tres personae et sic illa est prima
ratio et sic dico ratio entis quantum ad deum praesupponit illam rationem
Contra istud arguit quidam
modernus doctor nam intellectus potest habere notitiam intuitivam de aliqua re et tamen dubitare
cuius speciei sit res visa et per consequens a fortiori potest dubitare dere individuali antecedens probatur per experientiam
Quae solet adduci circa primum physicorum Quia stat quod aliquas videat aliquod ens
et tamen non potest elicere cuius generis proximi sit illa res nec speciei nec quale individuum Ita etiam
proportionaliter potest stare quod aliquis angelus praesentetur alteri angelo in tanta distantia quod dubitaret
utrum esset anima rationalis vel de genere angelorum et sic consequenter staret descendere a pluribus noticiis ad
inperfectores etc Ita de essentia divina staret quod intellectus non posset iudicare vi alicuius notitiae
intuitive quam haberet de deo vel non posset elicere quod esset deus vel deitas sed quod esset an
gelus
et sic diligeret hoc visum et non sub ratione deitatis nec trinitatis nec alicuius personae
Respondendum
est quod ista ratio procedit ex falsa ymaginatione propter comparationem notitiae intuitive de cre
atura
Nam notitia de creatura hic in via communiter causatur mediante ordine
secundum quod res est nimis distans causatur debilior notitia Et utrum sint eiusdem speciei non discu
tio
pro praesenti videtur quod sic quia causatur a similibus causis videtur quod non quia virtute unius
non potest elici iudicium cuius speciei sit res visa et virtute alterius potest
Concedo sibi de
notitia intuitiva creaturae quae causatur mediante organo corporeo quod potest esse aliqua
talis virtute cuius non potest elici iudicium cuius speciei sit res visa igitur sic erit de deo nego consequentiam
Et est duplex causa prima est quia deus non praesentatur 2m aliquam distantiam
quia se toto praesens est animae et concurrit obiective et praesentissimus est Secunda causa est quia intellectus
videndo deum intuitive nec mediante utitur organo corporali quod facit respectu visionis creaturae etc
Quantum esset de hoc quod unus angelus videret alium ad minimam distantiam admittatur
casus licet forte non sit possibilis ergo ita erit de deo nego consequentiam propter causam applicationis
Quia deus non potest distare a nobis nec potest esse causa inperfectionis notitiae et sit procedunt
ex hoc quod non advertunt dissimilitudinem obiectorum concurrentium quia ista removeretur respectu notitiae
et sic procedunt ex hoc quod non advertunt dissimilitudinem obiectorum concurrentium quia iste re
moveretur
respectu notitiae intuitivae dei Etiam deus agit et concurrit obiective semper ut trinum suppositum
ita quod illa ratio est primo simpliciter
Arguitur contra dicta primo probatur quod una persona potest sine alia dili
gi
vel videri quia una potest incarnari sine alia igitur videri vel diligi consequentia notatur quia non
apparet maiori difficultas vel incompossibilitas de uno quam de alio antecedens patet quia solus
filius est incarnatus
Secundo potest non est spiritus sanctus ista propositio est vera vel ergo extrema servit penitus
idem vel non si primum tunc esset falsa quia ibi esset negatio eiusdem de se ergo oportet quod unus terminus
significet aliquid quod non significat reliquus et non aliud nisi personam igitur etc
Tertio conceptus
mere absolutus non dependet a respectivo ymmo prior est ideo potest haberi conceptus absolutus de deo absque
hoc quod habeatur relativus quo dato habetur propositum scilicet quod cognoscatur essentia et non pater
et eodem modo de dilectione
Quarto intellectus potest dictare quod producens summum bonum
est summe diligendum
et voluntas potest se illi dictamini conformare et tunc diligeret praecise patrem quia praecise pater
producibilis summum bonum scilicet filium in divinis
Quinto quia filius potest ab aliquo plus diligi
quam pater ab eodem igitur etc Antecedens probatur quia filius potest diligi tamquam redemptor ultra patrem
Sexto
magi pharaonis habuerunt praecise cognitionem duarum personarum unde defecerunt in 3o signo ut
philosophi antiqui aliqui igitur potuerunt diligere duas personas sive 3a
Septimo de personis
sunt tres distincti articuli ergo distincte cognitiones ergo una potest haberi sine alia
Octavo arguit
naturae et non temporis quantum ad hoc et sic pater est perfecte beatus in instanti ymaginario in quo non produxit
filium igitur pro tunc dilexit se plus quam filium ergo etc
Nono et est alia ratio
aliquis actus habet duo obiecta unum primarium et aliud secundarium talis actus potest absolvi a se
cundario
modo obiectum primarium est divina essentia in ratione propria et secundarium obiectum sunt divinae
relationes seu proprietates personarum igitur etc ut de visione qua videtur essentia divina
obiectum primarium est essentia divina et secundarium est creaturae ita in proposito divino proprietates
non possunt movere sine essentia sed
obiectum secundarium et essentia sicut primarium
per
et sic secunda persona determinat dependentiam humanitatis et sic una persona posset videri sine
alia quia una persona per
In alia lectione
Ex principatu caritatis respectu omnium virium animae et respectu omnium operum virtuosorum et operationum
deliberatarum Infertur consequenter quod non stat existentem in gratia ignorantia invincibili ad orare
creaturam ut in casu suo angelus sathanae transfiguratus esset in angelum lucis
quia formaliter
repugnaret caritati ad hoc inclinare sicut dictum fuit de fide et sic per consequens si fieret adoratio
fieret ex culpa et fieret contra caritatem
Secundo quia caritas est unctio de omnibus docens ideo
in illo casu causaret aliquod iudicium dubitativum vel suspensivum huius operis
Ex simili radice
respondendum est ad omnes casus qui solent poni de ignorantia vincibili quia numquam caritas
inclinaret ad actus malos ymmo ad contrarium ut de accidente ad alienam uxorem quam
crederet esse suam
Sequitur quod non possibile talem in caritate existentem esse perplexum inter duo
mala
Sequitur quod omnis deliberata assentio contra fidei articulos repugnat caritati Nam
est unctio docens de omnibus igitur quia non inclinat ad malum sed sibi repugnat
modo deliberate assentire contra articulos fidei est peccare
illud corollarium est contra
quod cum sanctitate vitae stat aliquem errare in fide circa aliquod ad quod tenetur sicut
Respondetur quod si haereses tenuerunt contra fidei articulos pro tunc non erant in caritate et hoc potuit con
tingere
ante sanctitatem sicut patet de sancto petro et david qui post habuerunt gloriam perpetuam
Secundo
dicitur quod forte non fuit assertio deliberata sed opinativa praecise ex aliqua apparentia
sophistica et isto modo contingit aliquem habentem caritatem errare mortis materiis scilicet utrum
possit esse superna intelligentia creata possibilis quia talis opinio non inducit
moralem turpitudinem sed assertio esset illicita et ponit
Alia propositio
sicut se habet caritas respectu aliarum virtutum scilicet quia est forma et vita aliarum ab ipsa aliarum
virtutum effectus dependet Ista spiritus sanctus se habet respectu caritatis quia dirigit eam et est eius
vita et sine ipso caritas non potest exire in actum
potest probari multipliciter
primo
super lucam super illo verba praeibit ante illum in spiritu et virtute
inseparabiliter coniunguntur Ita quod caritas semper habet spiritum sanctum ipsum vivificantem
Item
sanitate medici habita cessat eius operatio Et sic non est de sanitate spirituali vel
de spiritu sancto
quia post sanitatem acquisitam vivificat et roborat subiectum
Sequitur primo quod per carentiam
assistentiae spirituales spiritus sancti caritas redderetur mortua et informis patet per similitudinem comparationis
fidei ad caritatem et caritatis ad spiritum sanctum quia per carentiam caritatis fides redditur mortua
Sequitur non esse impossibile de virtuoso fidei non vituosum ymmo vitiosum absque formae
habitus vel actus acquisitione vel deperditione quia stante tota latitudine caritatis et sublata assistentia
spiritus sancti caritas redderetur mortua et subiectum reddere vitiosum quia semper cupiditas
moveret et neccessitate ad terrena
Sequitur quod caritatis essentia non absolute culpae repugnans
vel compossibilis quia subtracta assistentia speciali spiritus sancti et remanente illa caritate nullo modo
ipsa caritas repugnat culpae quia ut sic non est virtus
Sequitur non includere repugnantiam
quia caritas semel habita numquam excedat quantumcumque quis peccet non dico de lege ista tuta
sed intrinseca ratione caritatis non repugnat
dei
in actu non haberet illam denominationem scilicet quod diceretur caritas
Sequitur causae sustinibili
caritatem intrinsece esse indivisibilem intensive etiam extensive omnis concedunt secundum scilicet
extensive primum etiam potest salvari nam eadem res scilicet caritas secundum proportionem maiorem vel minorum
assistentiae magis vel minus vivificatur ergo secundum hoc pater salvari scilicet secundum proportionem minorum
vel maiorum vivificationis eius et sic non oporteret ponere eius intentionem
Sequitur quod quamquam
non realiter intenderetur nec remitteretur eliciens tamen actum circa particularem materiam
temperantiae efficitur virtuosior promptior nedum respectu eiusdem materiae talis virtutis sed respectu
cuiuscumque alterius virtutis
Sequitur quod aliquis exercendo se caritative et virtuose circa materiam temperantiae
aequaliter proficit circa materiam fortitudinis vel iustitiae quia proficit in caritate et caritas redditur
promptior quae habet quamlibet for materiam virtutis pro obiecto et hoc est ex generali influxu caritatis
Sequitur
quod licet caritas sit originali iustitia perfectior tamen cum influentia dei generali minus proficeret quam iustitia
originalis sufficit
prima pars patet quia elevat ad nobliores actus quam iustitia originalis
nec in statu innocentiae iustitia originalis sufficit ad opera meritoria
Secunda pars patet nam cum
influentia dei generali iustitia originalis deo inclinaret inferiores potentias ad
obediendum superioribus et sic refrenaret passiones sensitivas moventes contra rationem et vinceret
caritas cum sola influentia dei generali esset mortua nec hoc dicit imperfectionem in caritate
sed perfectionem quia arguit ipsa esse causam super naturalem
Sequitur quod esse caritate non
est essentialis denominatio sibi nam per solam extrinsecam assistentiae carentia deperderet denomina
ret
caritatis nec denominaret subiectum carum
Sequitur quod non infert esse carum talem qualitatem
informare subiectum aptum natum denominari carum potest addi quod nec econtra sequitur iste est carus
deo igitur habet caritatem patet quia per solam acceptationem esset cara creatura deo
contra
subiectum etc igitur etiam carum et econtra deus diligit creaturam in creatura illa habet talem qualita
tem
Ita quod deus non potest diligere creaturam rationalem quando habeat caritatem Ipse ponit duas
vel tres propositiones vel saltim dicta sua reducunt ad duas vel tres propositiones spiritus sancti
prima aliqua est
forma creata quae ex natura rei et de neccessitate cadit sub dei complacentia
Secunda propositio forma cuius ex
istentia
in anima reddit animam deo gratam ex divina acceptatione formaliter non procedit effective
Tertia propositio forma qua redditur anima grata est habitualis dilectio nichiominus procedit effective
a deo et non potest ex puris naturalibus acquiri
Primam conclusionem probat quia actus aeternus non fertur
noviter in aliquod obiectum mutabile nisi illud obiectum noviter participet aliquam rationem aeternam ergo
non stat quod
aeternaliter complacet et hoc est caritas et non essentia divina ut notum est igitur est sibi noviter
aliquem collativum
Secundo deus non potest odire aliquem nisi in eo sit positiva ratio displicentiae ergo
a simili non stat quod diligat aliquem nisi in eo sit ratio diligibilitatis et illa non est nisi caritas
igitur
Confirmatur quia deus non facit aliquem sine rationabili motivo ergo non diligit aliquam
nisi debite dispositivum et nullus eset debite dispositus nisi habeat caritatem ergo unde proverbiorum
octavo inducitur modus debite diligendi dicitur enim ibidem diligentes me diligo
et sic deus necessario diligit diligentes se et oportet quod
Confirmatur ioannes 14o capitulo Si quis
et pater meus diliget eum
diligit me sermonem meum servabit
Tertio quia bene sequitur
deus diligit virtutem igitur diligat participantem virtutem si quis sit talis et antecedens est neccessarium
igitur neccessario diligit habentem virtutem
Tertio conclusio patet quia acceptatio divina est quodammodo posterior
nam a parte obiecti requiritur quidam ordo prioritatis et sic caritas quodammodo habet rationem prioritatis igitur
Tertia conclusio patet quia omnis effectus mundi procedit a deo
Adam inducit aliam rationem si sit
ita quod sortes sicut nunc non deo gratus et parte possit fieri gratus absque gratia creata tunc
fieret transitus de contradicto ad contradictionem sive mutatione facta in re quod est contra articulo parisiensis
consequentia probatur nam ista est vera iste non est deo gratus et non fuit mutatio in deo quia immutabilis
est nec in creatura quia nichil deperdit vel nihil acquisivit
Solet confirmari per unam rationem
sequitur quod quandocumque ponuntur deus et creatura quod etiam creatura erit deo grata unde ad veritatem
istius propositionis
vera quando formabitur positis deo et creatura nisi quod ponimus quod requiritur relatio distincta vel caritas
igitur oportet carae aliquem gratitudinem scilicet caritatem
Consequenter potest argui de attingente cari
tatem
respectu omnium aliarum virtutum quia si sic caritas esset causa essentialiter prior in ordine causarum
igitur posset in effectu sine concursu causae inferioris quia illa est habitudo causarum essentialiter subordinatarum
Item attendat
quod esset illicitus sicut forte fuit de peccato primi angeli scilicet quod dilexit se nimis intense
Intendat ergo sortes dilectionem sui continue donec sit gradus tantus quod non sit licitus
tunc arguitur sic vel tunc concurrit caritas ad peccatum vel prius non concurrebat sed voluntas non
sufficiebat prius in remissionem igitur nec post intentionem et ille erit primus qui est in peccato igitur
dicere quod numquam concurrit caritas effective vel quod concurrat ad peccatum
Item sequitur quod posset exire
in actum in carentibus usu rationis quia non dependet a voluntate et nullum est impedimentum
Item sequeretur quod stante uniformi conatu voluntatis in infinitum augeretur gratia patet nam
in eodem instanti in quo caritas concurrit ad productionem actus meritorii huiusmodi actus mereretur
vel anima
quod habet aliquem causalitatem aliquod additur gratiae et actus super actum praecedente et ratione illius
aliquod ultra additur per modum meriti igitur propositum
Item caritas est maioris perfectionis quam
cupiditas sed cupiditas necessitat voluntatem ad malum ergo caritas neccessitat voluntatem
ad bonum Sequitur etc
In alia lectione
Tractandum est nunc de divina simplicitate Quae potest describi esse summam simplicitatem
est esse actualiter et necessario quamlibet inmensam perfectionem possibilem Ista descriptio est prius declara
ta
quia illud quod esset in potentia ad aliquam perfectionem habendam non esset summe simplex
Item illud quod haberet in eadem speciem potentiam ad pluralitatem individuorum non esse summe
simplex una est ergo simplex habens omnes perfectiones sibi possibiles
Sequitur corollarie quod impossibile est
divinam essentiam aliquo modo multiplicari Istud sequitur evidenter quia eo ipso quod multiplicaretur
nulla haberet omnem inmensam perfectionem ymmo cuilibet inmensa perfectio deficeret
Secundum
corollarium
id est a nullo potest produci patet quia non a superiori quia non habet nec habere potest nec ab aequali
ut notum est nec a se per
errores reputat maximum errorem istum scilicet quod aliquod producat se ut sic utque primo de trinitate
unde nec reperitur in deo nec in creatura
Tertium corollarium aliquod suppositum simplicissime
naturae scilicet divinae est productum patet quia ipsa est inproducta et consistit in aliquo supposito vel
aliquibus ergo datur aliquod eius suppositum non productum quia esset circulatio alias
4m
corollarium Summa simplicitas non potest in unico supposito consistere vel persistere probatur
ex duplici radice
primo quia summa simplicitas ut dictum est inmensa fecundi
tas
ergo est communicativa proportionaliter et summe ergo ad aequalitatem et non multitudo essentiam quia
non est multiplicabilis propter simplicitatem ergo etc
Confirmatur nam esse diffusi
vum
est denominatio perfectionis simpliciter ergo conpetit deo nedum simpliciter sed cum ista additione inmense
igitur deus est inmense diffusivus sui et hoc non potest esse nisi habeat terminum immensum quia
per creaturam non inmense se diffundit ergo hoc erit generando aliam subsistentiam
quae erit eadem essentia et quae est diffusivus diffundit quia in aeternis idem est esse et posse
esse
non producta verissime potest dici generatio ymmo verissime est generatio patet quia vi
vens
producit aliud vivens et producit aquale sibi per omnia modo hoc est generatio proprie dicta
mere unica ex quo productus et productum sunt eus eiusdem naturae modo prima productio
communicans essentiam suam est vivens et secunda est vivens et est eadem essentia igitur est realiter
generatio unde ad generationem requiritur quod extrema scilicet gignens et genitum sunt viventia
Secundo quia communicent in natura et sunt similia et per modum naturae unum praecedit aliud
Sequitur quod persona divina producens et non producta propriissime loquendo debet vocari
pater Sequitur consimiliter quod persona producta debet vocari filius Et quia non est hoc in vita vegetabili
vel sensitiva sed intellectuali persona quae est filius debet dici verum nam in vita vegeta
tiva
sortitur denominationem filii Ita quod ly filius est nomen commune sed quia est intel
lectuale
quod generat genitum dei verbum et est nomen filii per modum intellectualis
procedentis quia est expressivum
Et ideo etiam
debet vocari ymago patris quia est verbum mentale exprimens totam naturam patris seu
esse aeternum et totam naturam essentiae divinae unde eructavit cor meum verbum bonum
apparet quare filio attribuitur quod est speculum et ymago patris quia procedit per modum verbi
Ex istis apparet quod pluralitas divinarum personarum non repugnat summe simplicitati ymmo
sequitur quod pluralitas divinarum personarum est proprietas summae simplicitatis et inmense et eam sequens
tamquam eius propria conditio patet error illorum qui propter simplicitatem divinam negant
pluralitatem personarum quia inferunt contrarium illius quod deductio natum est inferri
Sequitur
quod non est adextra communicabile creaturae scilicet quod una essentia sit plures personae vel
subsistentiae vel supposita quia esse plura supposita est propria conditio summae simplicitatis
ut deductum est non nego quin staret eandem creaturam pluribus subsistentiis sub
sistere
extrinsece et tamen non esset aliquod illorum ut si tres personae
eadem eandem humanitatem
pro declaratione praesuppositis principiis alias positis de infinitate praemittam propositiones
ex quibus patebit in quibus consistit positio fidei deinde addam tres modos
Ad quos reducuntur omnes propositiones pertinentis ad materiam trinitatis Positio fidei consistit in
istis tribus propositionibus
prima unica natura vel essentia summa est res distincte personae ypostases
supposita vel subsistentiae quarum una est alia et essentia divina est quaelibet illarum supponitur
tamquam proprietates naturae inmensae
est persona producit aliam
et non producitur et ambae producunt tertiam quae non producit et loquor semper ad intra
Tertia propositio exprimenda est praesens materia 2m modum a spiritu sancto nobis per scripturam et ecclesiam
sanctorum patrum et etiam doctorum doctrinam nobis traditam ut prima productio vacetur generatio
unde licet sint rationes ad probandum melius est tamen primo reducere ad fidem unde prima persona
producens vocatur pater secunda persona dicitur genito et vocatur filius et verbum Secunda productio
dicitur esse spiratio Et 3a persona non producens sed producta dicitur esse spiritus sanctus amor
vel donum vel caritas Et sic ista sunt nobis data spiritu sancto revelante
Circa istam
materia sunt tres latitudines propositionum
prima est propositionum habentium difficultatem ex usu vocabuli
Secunda latitudo est propositionum habentium difficultatum ex difficultate a parte rei
Tertia propositionum
quae nichil addunt super articulum principalem
prima latitudo reducitur ad 2am per potentiam vocabulorum
et resolutionem ad bonos conceptus Secunda reducitur ad tertiam
Antequam veniam ad reductionem
difficultatum particularum circa ista tria genera propositionum sunt prius aliquae manuductiones
adducendae Iuxta instructionem
contra iudaeos ad ostendendum quod in veteri testamento reluceat huiusmodi articulus trinitatis
primo arguitur sic nam
articulus trinitatis est articulus fidei principalis ergo ad illum obligantur iudaei consequentia licet quia est de articulis
principalibus et non de illis qui ex parte sumpserunt originem et circa sacra novae legis
Item testimonio christi qui dicit expresse iudaeis scrutamini scripturas in quibus putatis
Et hoc loquendo de sua divinitate et emanatione eius a patre et ideo si diligenter scru
vitam habere
tentur
scripturas reperirent quod in veteri testamento reluceat huiusmodi articulus trinitatis
Item alibi
Salvator dicit
Circa istam materiam
tas
auctoritates
finaliter quod sufficienter deducitur sed non evidenter scilicet ex veteri testamento Contradico sibi
quantum ad hoc et dico quod evidenter deducitur Advertendum quod evidentia deductionis non debet
attendi nisi quantum ad illum qui capit scripturam et intelligit patet quia nisi sic ex commento
ideo intelligitur quia intellectus sit bene dispositus et intelligit naturam unde haec consequentia non valet
Solem esse maiorem tota terra non est demonstrabile rustico
ad probandum et ostendendum quod evidenter apud iudicem non male dispositum deduceretur articulus
trinitatis ex veteri testamento unde sub
iudaeis cum christianis constituti fuerunt duo iudices indifferentes scilicet philosophi qui audiverunt
deductiones iudaeorum et christianorum Expresse christianis detulerunt sententiam Et sic non est dubium
quin ita sit positio fidei et istud sufficiat pro fundamento
Advertendum quod circa istam materiam
primum ymaginandum dicit quod sunt duae res
repugnantes relative inter se taliter quod nullo modo in tali habitudine una possit esse alia
Postea ymaginandum
quod ille duo res respectu unus alterius rei non habeant huiusmodi repugnantiam ymmo quod uni alteri
possit ydemptificari ut sic
nantiam
relativam scilicet ponamus quod
tunc
vel talis habitudo quod numquam una possit esse alia et respectu illius 3ae scilicet respectu
habitudinem repugnare quam habet inter se
unde tanta ydemptitate pater est idem cum essentia
sicut cum se ipso quia ad essentiam nullam habet causam intrinsecam distinctiones ad filium habet Et sicut in
exemplo praedicto ponitur de duabus rebus Ita ymaginemur de tribus et habebitur ymaginatio trinitatis
Secundo ymaginatio sua est ista ipse ymaginatur quod sunt duo genera distinctionum realium realiter
distincta Ita quod relativa distinctio est unus modus distinctionis et essentialis distinctio est alius modus in eadem
re et ymaginemur quod isti modi vel istae distinctiones sunt realiter res diversae ergo stat quod inter distincta
tam relative quam essentialiter tollatur distinctio essentialis remanente alia distinctione relativa quo dato
habetur ymaginatio trinitatis
Alia lectio
dictum est quod fides est donum dei supernaturale
Ex qua conclusione infertur alia conclusio
Quod fides elevat
Ex qua sequitur contra
Ad idem arguitur ratione primo quia est sumptur[?] dispositio supreme
potenciae intellectus reddens ipsum virtuosissimum igitur antecedens probatur quia maximus
vigor intellectus implicatur incredibilium dispositione[?] quae est excellentissima
fides est lumen expulsivum ignorantiae intrinsecus[?] igitur consequentia tenet quia iuxta proportionem obiectorum
est proportio habituum
Item habitus fidei annectitur spirituali assistentiae divinae igitur
Item
felicitatem varios errores
est parvum bonum tollere rationes sophisticas circa felicitatem
testimonium non solum inclinat ad assensum sed ad amorem
procus[?] materiae in
tellectum
clariori videndum est quae sunt languores animae quae per fidem curari
habent Ubi advertendum quod primaria radix est pena originalis culpae et causa est
peccatum originale
Primus ergo languor est poena per quam anima est ymago dei diffor
matur
et post perdit vigorem per quem sensum deberet dominare[?] Quia in homine bene dis
posito
anima debet dominare corpori divino dispotico[?] Nunc econverso si non sit dei gratia specialis
ex poena peccati originalis domni[?] mutatur Ita quod est subiecto[?] ad sensum ipsius
animae
Prima pars vocaretur memoria quae propo?rtur[?] patri in divinis
vel 2a pars est quia per huiusmodi procedit rationis rectitudinem acceptando temporalia et in hoc
deformatur
respondet
filio intantum quod per quendam similitudinem
econverso
Sic
rem
sencientes philosophi dixerunt animam mebriari[?] Et dicit
ta
ita et istos languores incurrit anima nec ex speciali dei gratia
Et in hoc deimeperatur[?]
ymago spiritus sancti
Tercius languor parvulis est ex parte humanae complexionis
Nam in statu innocentiae non fuisset de?us[?] in humana complexione
rationem per totum tempus vitae suae nam in infusione animae primaria ipsa anima caret
usu rationis et post
emptis
ut ipso et aliis et haec ex culpa originali et ista complexio terminatur ad
brutorum complexionem et ascendit per gradus remississimos
Et circa hoc dicitur quod staret esse
hominem qui non haberet nisi unum sensum scilicet tactum et quod non potest uit naturaliter aliis sensibus
nec exterioribus nec interioribus nec intellectione de factu aliqui non habentes auditum eciam
non habentes visum nec requiritur gustus quia puer motto[?] capit cibum et non
per gustum et sic eciam alia vegetabilia Et ideo possibile est quod sic alias homo qui non exerceat
nisi vim tactus sic quod alias operationes non exerceant nec eciam operaciones superiores
Et confirmatur quia forma substancialis potest educi sub aliqua dispositione sub
qua non potest debite exercere omnes suas operationes
Circa hoc d?? duo prima propositio
non facit formam substantialem esse in materia cum dispositione quando possit cum illa
aliquam operationem exerecere patet quia maxime esset ociosum in natura si nichil operaretur
et natura abhorret ocium sim?om[?]
Secunda dispositio sub qua sufficit aliquem suarum operacio
num
exercere sufficit ad eius conservationem et cuius educcionem hoc videmus in[?] elu?tis[?] nam
aliqua diu stat sub dispositione sibi disco?veniente etiam in generatione clutorum[?]
Ex ista ra
dice
potest fundari quod complexia[?] seu dispositio sub qua capitur[?] anima humana illa est immediata dis
positioni
sub qua est forma bruti vel vegitabilis patet quia constat quod forma educatur
sub minima[?] operatione humana scilicet dispositione tactiva et ista est minima pro rationabili creatura vel
forte vegetabilis si non sit ordo essencialis ergo quaecumque minor debetur illa est brutalis
Sequitur primo quod ex gradibus operationum cognoscendi specifice dit[?] contenter sub intellectis
non concluditur diversitas specifica creaturarum rationabilium producibilium sub specie humana
Aliqui volunt dicere quod ymaginibilis esset creatura quae intelligeret confuse solum Alia comparando
et dividendo solum alia sylogizando Ita quod essent gradus specifica sub specie humana c?a
biles[?]
Ita quod ex illis operationibus essent diversae species quod non est dicendum quia istae possunt
esse in eadem specie ymo de facto aliqua conclusio est demonstrabilis
solum ratione complexionis organicae et sic magis reductiva est talis diversitas specifica addversitatem
complexionum organorum et non etc Ex quo patet quod falsum est quod possit communicari alicui esse volun
tarium
non cognitum
Sed diceres[?] esse intellectum est superius vel diceres sic esse intel
lectivum et esse volitivum sunt subordinata ergo unum alicui communicari potest sine altero dicitur
quod non habet ordine ymmo non sunt subordinata quia omne[?] volitii[?] est intellectivum[?] et
econverso unde esse volitivum non est nisi esse appetitivum intellectualiter et sic non stat unum communicari
sine alio Sed forte volitivum habet ratione passionis et intellectum subiecti Sed quidquid sit de hoc dicitur quod istae
buissemus
organa bene disposita si mansissemus in statu naturae integre et sic ista
est multis causa[?] ignorambr[?]
Tercius languor est consuetudo audiendi errores
tator
dicitur quod numerabiliter[??] impedit veritatem quia propter confirmationem quandoque creduntur Et dicit
hoc
de
Quarta infirmitas est affectio prava quae est sui obiecti offensiva sub ratione boni quia
amor et odium pervertunt iudicium Et ideo
malicia excaecavit eosEt psalmista
iniquitates
meae supergressae sunt caput meum et lumen oculorum meorum non est mecum
Istis
igitur praemissis ut aliqualiter deveniantur ad materiam principalem Una propositio Anima cum
vel apparentia falitatis quam veritatis Ita quod falsitas plus movet quam veritas evi
dentissimis
veritatibus Ex hoc satis tangit
quibusdam veris sunt probabiliora et haec ex?at[?] corruptela quia verum quantu est
de se
nobis quantum ad haec sicut de infirmo iudicare dulce amarum
Secunda propositio Htte[?]
cata
animae volnerata[?] et languoribus ipsa in humana investigatione indiget fide quadam
vel proportionali fidei unde q[?] modo[?] eleucorum[?] Oportet addiscentem credere Similiter in philosophia
quaedam principia recipiuntur quadam fide et non sunt de se evidencia Eciam pt?iones[?]
assumuntur in mathematica et geometria quae non fuit evidentes Similiter
in
dici potest
corrollarie quod maxime pars scientiae humanitus in vente est quaedam fides ex defectu rationum ad illa quibus
assentimus fide et ex defectu rationi ad contrarium ex debilitate humanae investigationis et sic intrinsecus[?]
indiget fide
Ex quo sequitur quod de quacumque de infinitum plus ignoramus quam sciamus Conclusio
quod cognoscere se in ori?m cognoscere ex maximum cognoscibilium quia est propositio disponens
ad fide et tollit superbiam Unde de caelo venit noceselitos
Et ideo ad hanc ve
niens
maximus philosophus rep?tur Unde
dicitur ul
terius
quod licet geometria sit de quantitate continua et maxime faciliter est cognoscibilis tamen hu
manitus
non est proprie et praescientiae scibile de aliqua re quanta sic et per consequens geometria fundat
se super principia ignota probatur quia sic vel hoc esset per virtutem mensuram seu per a?am[?] quanitatem
et hoc non quia non potest constare quod inter a quantitatem et ?[?] non sic excessus quia non est m?[?]
concludendi quia una non excedat a?am[?] quia non sequitur non percipitur excessus ergo non est quia forte
indivisibiliter unum excedat aliud Item si dicatur quod quantitas est nota convenitur[?] quomodo sic nota
sed dicitur est de se nota quia pluries est per cep[?] probo quia non sufficit sed semper per a?am[?] et nulla est ex se
nota quia detur illa quam dicis per se notam et si a[?] Pono casum quod omnes res mundi praeter
istam duplentur tunc stante ista casu[?] intellectus iudicabit quod ista res sit a[?] sic sub
duplam quia supponitur quod huiusmodi dupla?o[?] aliarum[?] rerum lateat
Alius casus subduplentur
omnes aliae res ipsa non subduplatur tunc iudicabitur duple quantitatis in ordine ad quantiatem
secundum quam prius iudicabitur
Tertius casus ipsa duplata et aliis eciam ipsa reputaretur
aequalis sicut prius maneat ergo tantae quantitatis et aliae omnes subduplentur Tunc
n?us[?] iudicabit [?] esse maius et supponitur quod semper lateat duplatio[?] vel subduplatio[?] Etiam
potest exemplificari de motu augmentationis et motu locali ymmo de velocitate
et tarditate ponamus quod omnis motus mundi velociteretur in sensibiliter apud me sc?em[?]
quod
tempus
Ut sicut nunc fit per ymaginationem una revolutio fieret semper centum[?] revolutiones
vel ponatur quod retardaretur et sic potest salvari per homines diucius ven? per talem ve
locitationem[?]
motus caeli quia melius conservaretur et sicut posset iuxta istud dici de peryodis
et sicut potest salvari quod aliqui fuerunt fortiores et hoc[?] per tarditionem motuum et quod fu
issent
melius complexionati propter velocitatem motuum caeli Et sicut intellectus
potest infinitis modis falli et indiget quadam credulitate
Ex praedictis
apparet de infirmitate humani intellectus et postea videbitur de cura
Circa textum
patrem posset generare filium et filium non posse generare non dicit aliquam perfectionem
in patre vel imperfectionem in filio quia filius est tota
re
filium est proprietas personalis et ista
In alia lectione
fuit facta una ratio
turae
rationalis vel etiam cuiuslibet et utrum naturali tendentia quaelibet creatura tendit in ipsum
tanquam in summum bonum id est utrum quaelibet creatura iuxta suum modum et capacitatem fruatur
deo
Primo recitabo
conclusionem quod dilectione naturali creatura diligit se propter se
Consequenter tractando materiam de angelis
introducit expresse utrum dilectione naturali angelus dilexit deum super omnia Respondet
negative ymmo se semper propter se Consequenter quod
propter se scilicet se esse
et conservari et suam utilitatem id est conferentiam ad sui status perfectionem verum
est quod prima facie videtur istud esse contra
duo amores de hoc alias dictum est circa principium et etiam postea ut tamen habeatur intellectus
ymaginationis istius doctoris distinguit tres modos diligendi se
Primus modus est propter utilitatem
iste modus includit quod diligit se esse et illa quae pertinent ad perfectionem sui status et ista est licita
Alius est proprie excellentiae et ista dilectio est superbia Advertendum quod dilectio excellentiae
potest dupliciter considerare uno modo quantum requiritur ad integritatem sui status 2m modum illius
rei et sic est licita
Alio modo fit non debite videlicet si appeteret plus quam requiritur ad sui status
perfectionem et sic esset illicita et esset peccatum superbiae et hoc intendit iste doctor Tertia dilectio
est temporalium ut divitiarum et talis est illicita
Ego pono contrarium et arguo primo
contra dicta sua quia omnis dilectio et praecipue deliberata est usus vel fruitio ergo huiusmodi
dilectio quae est ad se si non referatur ad aliud est fruitio sui et per consequens est summa perversitas
secundum
Secundo ista ymaginatio procedit ex ignorantia habitudinis
creaturae
ad deum et movet ad contrarium illius ad quod movet dilectio naturalis et per
consequens condentia naturalis creaturae et tendentia caritatis haberent terminos incompossibiles
Item
sequeretur quod status innocentiae tam angelorum quam primi parentis fuisset inordinatus patet
nam quod aliqua dilectio terminetur ad creaturam quae non habet rationem terminantis est inordinatio
huiusmodi dilectionis quia non reperitur modus secundum quem movet et per consequens fuisset ibi inordinatio
Item sequeretur quod beati quantumcumque essent per gratiam elevati violenter ferrentur in deum quia
natura tendit in contrarium scilicet ad se
Item creatura non sufficit sibi ad esse nec alteri nam ad hoc quod crea
tura
in esse producatur requiritur prima causa efficiens et etiam ad conservari requiritur prima causa
si ergo non sufficit adesse nec ad bene esse et sic non habet rationem finis quia finis habet rationem opti
mi
et per consequens ista positio non est rationabiliter fundata
pono ergo istam conclusionem Quod primarius naturae
impetus ad deum super omnia terminatur ultimate licet caritas incomparabiliter nobiliori
modo moveat ad se idem
Secunda pars patet nam caritas elevat materiam supra se unde secundum doctores
Caritas gustum spiritualem
piendo
quam natura in se est ideo ex caritate movetur creatura ad diligendum deum super omnia
prima
pars probatur primo quia natura agit directe ab intelligentia non errante igitur ordinatissime igitur quicquid
agit hoc agit propter finem et maxime illum qui habet rationem ultimi et per consequens propter deum Item
per diffinitionem boni primo ethicorum Bonum est quod omnia appetunt
Item auctoritate
ubi ponit expresse quod semper recta est naturalis tendentia ubi deducit quod est unicus finis
ad quem omnia tendunt licet varii varios elegant colles eadem tamen felicitatem naturaliter in
tendunt
licet statuant sibi varios fines Ideo dicit
nihil antiqua lege solutum
Ad idem est
Ad idem
Ad idem
parisiensis
tes
2m quod exponit illud omne bonum optimum
Primum bonum seu
prima bona sunt
caritas fides etc.
Alia sunt bona pure naturalia scilicet virtutes naturales naturaliter nobis
innatae unde unicuique sunt datae inclinare iuxta capacitatem suae naturae et speciei
Alia sunt bona quae sunt bona simpliciter et sunt virtutes consuetudinales et ibi
tutes
naturales virtutibus consuetudinaliubs
Forte argueretur quia si sic videretur sequi quod
aliquis ex puris naturalibus posset frui deo patet consequentia quia virtutes naturales nobis in
natae
inclinat fortius quam virtutes consuetudinales ergo potest ferri per illas
Item
experientia est quod creatura faciliter fertur in dilectionem boni temporalis igitur faciliter fertur
in dilectionem summi boni per se propter se probatur consequentia quia ex quo virtutes naturales in
clinat
naturaliter ad deum sequitur consequens illatum
Respondendum quod multiplex est causa quare
creatura rationalis facilius diligit bonum temporale quam deum non obstante naturali inclinatione
ad ipsum deum
Primo ad hoc quod feratur fruitive in deum requiritur consideratio et deliberatio
et cognitio divinae bonitatis quae non est sine difficultate magna
Sed ad hoc quod diligatur bonum
temporale non requiritur discursus non requiritur electio unde
da
vitium vero princeps
non requiritur deliberatio nam staret quod creatura teneretur ad deliberandum et non faceret et sic
vitium non requirit deliberationem ergo dicit
Secundo ad diligendum
deum super omnia requiritur in hoc statu mentis elevatio sed ad diligendum temporale non
requiritur hoc ymmo voluntas se ipsa inmediate potest diligere temporale unde
in sexto facilis decessus
etc.
quia dilectio fruitiva dei excedit humanam
facultatem non obstante inclinatione naturali difficile est deum diligere super omnia
Tertia causa
licet aliqualiter implicetur in priori bona temporalia intuitive et inmediate se ostendunt delectabilia
et alliciunt voluntatem deus autem non videtur sic in hac vita ut scriptum est deum nemo vidit unquam
et sic quia deus non movet obiective inmediate ibi etc et bona temporalia inmediate movent
Quarta
causa quae est potior est cupiditas vel fomes poena peccati scilicet originalis quae inclinat de directo
contra caritatem ad dilectionem sui ipsius scilicet diligentis propter se cuius activitas maior est quam sic
activitas inclinationis naturalis
primum corollarium quod moralis honestas pulchre describitur
in natura patet nam ibi res ordinatissima dispositione quantum in eis est tendunt in summum bonum et
quicquid agunt hoc agunt gratia huius
Patet qualiter ars debet unitari
vel imitatur naturam nam natura regulatissime agit nam sequendo naturam non potest decipi
Patet
etiam qualiter vita moralis relucet in natura nam licet leges naturales sunt positae scilicet grani
quod descendat deorsum tamen in casu speciali utitur
deorsum sed vel ascendit vel stat propter implere vacuum
Sequitur quod natura particularum videtur plus
diligere bonum commune quam proprium patet in casu posito quod natura particularum bonum proprium dimittit
et pro sequitur bonum communem
Sequitur quod gradus dilectionis creaturae ad se propter deum magis
est ex divino statuto quam diligibilitate creatura nam enim ex diligibilitate quae sit maior
in creatura creatura se plus diligit sed totum consurgit ex divina obligatione quae
hoc dedit cuilibet creaturae quod sit plus sollicita de se ipsa cum etiam melius cognoscat
suas operationes proprias et consurgit ex commissione speciali
Sequitur quod omnis affectio
commodi est contra inclinationem naturalem
naturalis et inclinatio cupiditatis et huiusmodi sunt absolute et sunt ab homine separabiles Alia
est caritas
Et est advertendum quod inclinatio cupiditatis quae vocatur habitualis dilectio
commodi semper inclinat creaturam ad diligendum se propter se et semper inclinatio naturalis est
in contrarium quia semper in ultimum finem
Et sic inclinatio cupiditatis est est formalior
quam illa naturalis et ideo sive gratia nullus pater bene operari quia inclinatio cupiditatis vincit liber
tatem
arbitrii Ideo requiritur tertia inclinatio quae est prima adiutiva et elevativa scilicet inclinatio
caritatis quae est contraria inclinationem cupiditatis et est formalior Semper est in libertate
liberi arbitrii bene operari cum gratia et malum evitare et sic sequitur quod semper est victoria
caritatis ad cupiditatem nisi ex negligentia liber arbitrii unde spiritus iuvatur caritate
et caro cupiditate et iuxta hoc dicitur spiritus adversus carnem
Sequitur ulterius quod omnes primi
motus sunt ex cupiditate nam caritas ad hoc quod exeat in actum praerequirit electionem
debitam id est dictamen practicum et intellectum scilicet deliberationem et per consequens omnis alia operatio
quae in voluntate producitur
creaturae fruitio etc illicitus quia semper propter se diligentem quia voluntas et caritas
sic se habent quod non operatur caritas nisi voluntas agat deliberate Omnes aliae sunt
ex cupiditate et quaedam sunt culpabiles scilicet quando circa aliquod obiectum voluntas posset
deliberare et si tenetur sub peccata peccati mortalis est mortale si venialis est veniale
Patet quomodo gratia non corrumpit naturam ymmo perficit quia est conformissima inclinationibus
naturalibus
Sequitur quod si appetitus rationalis seu voluntas semper esset conformis appetitui
naturali et inclinatione naturali semper esset recta vel rectus rectitudine naturali patet quia illa est
inobliquabilis et semper est recta et numquam peccaret
Sequitur quod si posset dari aliqua
creatura quae essentialiter esset talis scilicet cuius appetitus rationalis non posset esse
difformis appetitu naturali illa esset essentialiter recta et essentialiter iusta patet quia voluntas
eius non posset esse difformis secundae naturali
Sequitur ulterius quod tota natura immobiliter
adhaeret ultimo fini quasi fruitive patet quia inclinatio naturalis non est removibilis quia terminantur
ad deum obiective
patet quod non stante aversione in dyabolo vel in dampnatis quantumque etiam in
voluntate sit aversio quantum est tamen ex parte inclinationis naturalis est quaedam cum suo fine coniuncto
Sequitur quod quantum ad appetitum naturalem dampnari aliqualiter in deo quietantur Consurgit tamen
inquietudo ex aliis quae sunt ad poenam dampnationis
quod obiectum illud summum est subiectum a quolibet fruibile iuxta capacitatem suae naturae
Secunda
divina voluntas absolute inmobiliter et neccessario fruitur huiusmodi obiecto nam quaelibet alia potest
averti
Tertio omnis appetitus naturalis iuxta suam naturam et capacitatem fruitur huiusmodi obiecto
Et consequenter quod solus appetitus rationalis et sola voluntas creata est quae est ab huiusmodi obiecto potest
averti etc
Alia lectio sequitur
Antequam veniam ad materiam inducam argumenta ex parte repugnantiae praecise cum contingentia
futurarum
si cuncta prospicit deus neque falli ullo modo potest evenire
necesse est esse quod providentia futurum esse prodixerit vel praeviderit
Secundo arguitur sic Si ita sunt ea
futura ut esse
quae vel stabile compraehendit aliquid hoc refert ab illo ridiculo
cerdos
distinctione et ideo nisi sit determinatio non videtur aliqualiter de praescientia divina quam de
parisiensis
Item secundo deus inmutabi
liter
cognoscit futura ergo necessario
Item arguit homo scivit a fore igitur necesse est hominem praescivisse
modo scientia dei non est magis mutabilis quam hominis Ita quod de scientia humana sequitur igitur etiam de scientia
divina unde scientiae humanae humana non potest sub esse falsum igitur nec divinae quae est inmutabilior ymmo infi
nitum
minus mutabilis igitur totaliter immutabilis
Item numerus praedestinorum est inchoatus et inpli
cat
contradictionem quod perpetue remaneat incompletus ergo necessarium est quod aliqui sint futuri boni
et salvandi prima pars auctoritatis est satis nota verisimiliter supponitur aliter nullus esset in statu salutis quod est contra
ecclesiae decretum 2a pars antecedentis scilicet quod implicet contradictionem etc patet quia sequitur evidenter numerus prae
destinatorum
incompletus igitur aliqui alii salvabuntur alias maneret perpetuo incompletus
Item
nicus
patet quia divina essentia non minus naturaliter est suorum obiectorum repraesentativa quam creata notitia et cum crea
ta
naturaliter etiam illa
novit facta igitur etc prima pars est
tura
quam praeterita vel fienda quam facta sed iam facta necessario novit et scivit illa esse igitur etiam futura
Ibidem arguit sic Cupiamus praescientiam quaeritur utrum iste potest salvari vel non si sic ergo potest mereri
suam praedestinationem consequens falsum quia praedestinatio praecedit nedum merita creaturae sed etiam eius existentiam
iuxta testimonium scripturae antequam boni vel mali quidquam egissent
Item divina voluntas respectu cuiuslibet producibilis futurum ab aeterno est determinata ad ipsius productionem
modo haec consequentia est bona voluntas absolute est determinata respectu alicuius igitur necessario est sic determinata etc
istam consequentiam facit
mutabilis in divina potestate voluntate nec potest de non determinata fieri determinata et sequitur ex hoc
quod effectus necessario erit quia consequentia est bona necesse est voluntatem divinam esse determinatam respectu
ultimo arguitur sic si aliquid sit futurum contingens ut antichristus vel ergo
est dare maximum tempus per quod potest esse futurus vel minimum per quod non potest esse futurus
Si dicatur primum contra significato instanti terminante huiusmodi tempus ultra illud instans potest divina
libertas differre igitur etc Nisi dicatur quod instans temporis est de integritate rationis individualis tunc
sequitur quod nulla res posset in alio instanti produci quam producatur et per consequens deus numquam potuit producere
antichristum ante hoc instans
Etiam nullum corruptum de potentia dei posset reverti vel reparari Si
dicatur 2n contra multipliciter quia quocumque tempore oporteret quod illud esset infinitum
Sed contra quocumque tali datur minus infinitum quia lapsa aliqua parte residuum remanet
minus per quod potest esse futurus Item
non potest esse
et per infinitum tantum igitur
In contrarium arguitur quia concordia futurorum contingentium cum praescientia divina
sequitur evidenter ex fide Brevior deductio est ista deus est liber libertate contradictionis ad extra
igitur futura contingenter eveniunt patet consequentia quia signato instanti in quo producit effectum fu
turum
Quaero utrum habeat libertatem contradictionis ad nam producendum si sic igitur potest non producere et
per consequens effectus si producitur ad utrumlibet est vel potest non produci
quod ex necessitate naturae producit quod est contra ypothesim
Circa praesentem materiam sciendum primo est quod licet
deus sit res simplicissima ut testatur philosophia et theologia et quod idem sit in eo intelligere scire
et velle et quidquid est in eo est essentialiter idem propter tamen infirmitatem nostrae cognitionis sicut partialiter incom
plete
et inperfecte cognoscimus ita vocabilia diversa sic in ponimus propter necessitatem inperfectionis
nostrae naturae quia non est possibilis nobis aliquis conceptus unus qui repraesentet eum secundum omnem suum modum
ideo ut potestate effectus in esse vocamus eum voluntatem et quia ordinatissime experimur
eum agere vocamus ipsum sapientem et sic de aliis Iterum secundum quod varie ipsum consideramus in or
dine
ad dispositiones creaturarum vocamus eam notitiam indicativam et sic de aliis quorum distinctio patet
primo huius distinctione 37a in qua diversitate est maxima aequivocatio ut praescientia restringatur ad notitiam
futurorum malorum Ideo debet tolli aequivocatio et vocabula debent resolvi ad
Pro
generali responsione ad istam difficultatem prima via est ista quod articulus de libertate
contradictionis
propositio quod deus sit contradictorie liber est articulus fidei et quod potest agere extra libere contradictio ad quem
natura humana non sufficit ex puris naturalibus nisi iuta fide vel longa exercitatione Et
ex consequente propositiones particulares ex huiusmodi propositionibus deductae circumscripta speciali evidentia ex
trinseca
sunt eiusdem generis id est sunt aenigmantice nedum aenigmatice sed quantum est de se sunt minus evi
dens
apparet ex processu doctrinali in una quaecumque doctrina nam semper propositiones priores
sunt posterioribus evidentiores nisi semper superveniat alia extrinseca evidentia Et est doctri
na
philosophi quia principia sunt magis nota quam conclusiones Et quanta est maior distantia veri
tatum
a suis principiis tanta est minor evidentia Et sic diceretur quod concordia praedicta est particularis conclusio
sequens ex divina libertate et fide ideo debet esse minus evidens quam principium
Ex quo sequitur quod debet
recipi tamquam propositio fidei et sequens ex fide non habens maiorem evidentiam et apparentiam
quam fides habeat ex qua deducitur Et ista sufficit pro simplicibus quibus fides creditur et nullo modo
est ab eis cognoscibilis
Sequitur error volentium resolvere ad evidentiam naturalem praesentem dif
ficultatem
nam est ignorantia tertii principii alias positi scilicet modi doctrinalis inquirendi verita
tem
secundum unumquodcumque genus
Secunda via pro magis
oppositae proprietatibus competentibus rebus finitis hoc late deductum est alias et in omni materia
fidei ubi de proprietatibus dei agitur debet supponi unde in
non enim cogitationes meae ut co
Scientiae enim finitae vel limitatae naturaliter creatae repugnat contingentia Ita quod de scientia crea
gitationes
vestrae
ta
naturaliter sequitur sortes scit ergo est necessario secundum modum loquendi philosophi de scientia autem increata consequentia nulla
Et hoc est resolvendum ad aliam proprietatem et conditionem quam limitate et finite Illo
considerato debet intellectus quietari quod haec
omnino et necessaria et a potest non fore ymmo possibile est a non fore et pure contingens ad utrumlibet
est a fore et debet concedi nec est laesivum
deus inmutabiliter cognoscit mutabilia et indivisibiliter divisibilia et sic de aliis proprietatibus quae
prima facie respectu humanae scientiae viderentur aliena iuxta quam viam unusquisque debet rationabiliter contentari
Tertia via contentandi vel satis faciendi magis particularis notat quod compositio et divisio sunt ratione
inperfectionis in nobis quia partialiter res cognoscimus etiam caritas valde partialiter ideo etiam
partiales
In deo nulla esse omnino inperfectio sed eius notitia est inmense perfecta ideo est simplicissima nec compositiva
nec divisiva proprie loquendo et est omnium virtutum vita Iuxta hanc radicem facile est dicere ad praesentem
difficultatem quia scientia dei non est compositiva nec proprie assensiva sed omnium
existentium sed possibilium vel contingentium Tunc iuxta hanc viam si illa simplicem rerum notitiam
vocemus scientiam tunc deus necessario est scientia huius antichristus erit et si absolute consideretur in se etiam
scientia est cognitio tunc deus necessario scit antichristum fore quia necessario ipse est eius virtutis possibilis
evidentissima intuitivo Etiam concedi potest quod sit deus contradictionum ut s ly
ad divinum intuitum quae intuetur omnes rerum habitudines et modos et successiones et possibilitates
ad contrarium
tales propositiones deus scit antichristum fore debent distingui nam si quis per eas intelligat divi
nam
scientiam in se consideratam tunc concedendum est quod haec est necessaria deus scit antichristum fore
Secundo potest recipi in hoc sensu deus scit antichristum fore
complexum antichristus erit et cum hoc antichristus erit Tunc haec copulativa convertibilis hac deus scit
antichristum fore est pure contingens et hoc ratione secundae partis possibilitatis quod antichristus erit quae est
contingens Et sic eadem scientia divina ad intra stat cum utroque contradictorum et sic primo modo considerata
est necessaria Et ideo consequentia non valet deus scit antichristum fore igitur antichristus erit quia antecedens est necessarium
et consequens contingens communis tamen modus loquendi est quod recipiantur secundo modo scilicet quod includat perfectionem
divinae scientiae vel cognitionis circa hoc
quod ita erit a parte rei non consequenter conceditur esse contingens ratione 2ae partis copulativae quae est
contingens posset et tamen dici hic circa primum modum et probabilius apud me quod haec
deus scit antichristum fore primo modo sumpta est vera et hoc neganda deus scit antichristum non
fore reverendo ad illum divinum intuitum Cur tam varie resolvendo de ad divinum intuitum
cum aeque cognoscit modum secundum quem potest verificari quod non erit sicut quod erit
Breviter haec
resolvitur ad rationem divinae inmensitatis quae eodem modo se habens adaequate nunc producit sortes
et nunc non producit ymaginatio stat in hoc quod divina essentia non cognoscit compositivae
et indicative sed uno simplici intuitivo cui omnino repungnat falsitas 3o de anima omnis cognitio
simplex est vera quo tamen infinitum perfectiori modo videt
falsum Et istam vitam Ad istam vitam est
ad istam deus scit antichristum fore Quaero inquam quod intelligas ergo per illam si sic intelligas
deus habet notitiam universaliter perfectam de hoc enunciabili et de quolibet et cum hoc quod antichristus erit ratione secundae
partis est contingens prima tamen pars est necessaria et inmutabilis veritatis et stat cum utraque parte con
tradictionis
eo quod non est assensiva vel non est limitata nam negativa assensiva est limitata
et valde limitate facit cognoscere suum obiectum et illuminatio facit cognoscere demonstrativa
Quarta
via sicut intellectus noster circa singularia et circa contingentia reperit modum habendi scientiam
infallibilem et scientiam scilicet per universaliter contingere vel demonstrative vel secundum demonstrative vel secundum alios modos quis sibi quan
tum
poterit procuravit de mutationibus immutabilem scientiam scilicet quantum ad falsitatem ita ymaginandum
est intellectum divinum se habere respectu omnium virtutum circumscripta habitudine inperfectionis quae invenitur in universali
vel in confusione distinctionum Ita quod intrinseca conditione suae perfectionis deus habet modum cognoscendi singularia
sine inperfectione
ponit exemplum nam inquit haec propositio alterum istorum est viam scilicet
non erit ymmo intellectus noster hoc scit sed cum quadam confusione cognoscit et non nos et tamen etiam
subiectum supponit pro aliquo contingente ut ita alterum istorum est verum et sic est vera Et illa
pro qua supponit est mere contingens
Quinta via quod notitia vel scientia divina respectu futurorum
contingentium est scientia practica mere libera nec est numerale bene resolventi quia formaliter
idem intellectus ymaginandum quod sicut voluntas est mere libera respectu effectus producibilis
ita ymaginadum quod scientia practica divina respectu eius sit omnino libera et voluntas in deo et
non habet originem ista difficultas non ex infirmitate nostrae cognitionis Visa igitur inmensitate divinae
voluntatis quae se habens uniformiter nunc antichristum fieri et per eandem vult eam non fieri et per eandem
vult ipsum fore et postea non fore et in hoc denominatur libera non quod eliciat novos actus
sed eadem volitio adaequate est quae vult antichristum fore et potest velle eum non fore et ipsum esse etc
ipsa nullo modo mutata Item de scientia quod eadem est adaequate quia scit ipsum fore esse fuisse et qua
potest scire ipsum non fore unde proportionabiliter sicut voluntas sed habet ad sic fore id est scientia ad sic esse
ita quod deus nec incipit producere alium formaliter se habens adaequate et ante non produxit maior
difficultas est de hoc quam de praescientia Ideo dicendum quod talem habitudinem haberet sicut nostra libera vo
luntas
et sic est propter eius inmensitate sicut non sequitur voluntas vult quod in hoc instanti a
fiat et ante non valebat igitur aliquo modo mutatur consequentia non valet ita de scientia ideo scientia respectu futurorum
contingentium potest salvari proportionabiliter sicut volitio respectu producibilium In alia lectione videtur sexta via
In alia lectione
Ad videndum distinctius habitudinem spiritus sancti et caritatis ad mentem ponuntur propositiones
prima propositio licet de communi lege concurrunt assistentia spiritus sancti specialis caritas creata et
divina acceptatio Nichilominus per divinam acceptationem creatura est magis intrinsece digna
quam per spiritus sancti assistentiam ut sic concurrentem vel caritatem informantem
prima pars
ad dignificandum et gratificandum
Secunda pars patet nam sola acceptio est causa sufficiens
gratificandi creaturam ita quod illa posita creatura est grata nec stat eam poni respectu alicuius
creaturae quoniam illa sit grata
Ita quod haec consequentia non est bona creatura est sic acceptata igitur est
digna et econtra
Sed absolute consequentia non valet spiritus sanctus sit specialiter assistit creaturae igitur est deo grata
nec sequitur de caritate Causa est nam influxus spiritus sancti quantum ad hoc reducitur
ad causam effectivam motivam
et sic staret quod spiritus sanctus sic moveret et tamen non fieret acceptatio
et ita de caritate creata et ideo nulla est repugnantia quod illa qualitas realiter moveat
et tamen deus non acceptet
Confirmatur nam dignificatio quam dat spiritus sanctus vel caritas ex illa habitudine
quam habent ad invicem non est nisi instrumentalis ad divinam acceptationem est per consequens divina acceptatio
est principalior et essentialiter l respectu huius dignitatis
requiritur liberalitas qua scilicet deus per suam bonitatem vult creaturam habere vitam aeternam
et per consequens assistentia spiritus sanctus et concursus caritatis sine acceptatione divina non attingant gratificationem
creaturae haec conditio inmense divinae liberalitatis non communicatur creaturae
Sequitur istam consequentia non
valere tota perfectio caritatis creatae et essentia creaturae rationalis concurrunt ydemptitate uni
tive
et essentialiter ergo huiusmodi resultans est simpliciter essentialiter gratum vel iustum patet quia tota
perfectio caritatis creaturae est citra illum gradum dignitatis quae procedit a libertate inmensa
et sic licet creatura esset intrinsece caritas et essentialiter nihilominus ipsa non esset essentialiter
digna patet quia tota bonitas caritatis non sufficit ad dignificandum creaturam
Sequitur
falsitas opinionis aliquorum dicentium quod aliquam posse esse creaturam rationalem inpeccabilem
per naturam per hoc quod caritas posset realiter ydemptice concurrere cum creatura rationabili unde yma
ginatur
quod esse caritatem est denominatio perfectionis simpliciter et etiam esse naturam intellectualem et
quaelibet est adextra communicabilis et una non repungnat alteri igitur possunt alicui communicare
et concurrere ydemptitate essentialiter et sic habetur propositum quod illa creatura esset inpeccabilis per naturam
pono conclusionem quod nichilominus quod possent sic concurrere non tamen inpeccabilis unde ipsa solum
esset apta nata esse iustitia et quod esset apta partialiter dignificare sed non totaliter
Sequitur
quod si habitudo dignitatis passivae acceptationis posset intrinsece competere naturae talis esset
omnino inpeccabilis sic quod illa habitudo essentialiter concurreret patet quia haberet intrinsece unde esset
digna nam acceptatio passiva esset medium sufficiens ad concludendum creaturam esse dignam
igitur si essentialiter alicui conpeteret illa esset essentialiter digna vita aeterna nec posset
deus eam dignificare Sed utrum sit excommunicabilis illa denominatio adextra dicitur quod non
quia dependet libere a dispositione divinae voluntatis quae est contingens respectu huius
patet ex isto quod
in divinam bonitatem et clementiam reducitur tota radix meritorum creaturae nam ex li
bero
arbitrio non sufficit quis habere dignitatem vitae aeternae nec ex caritate nec ex speciali
motione spiritus sancti igitur
patet conformiter ad scripturam quod non ex operibus iustis non etiam caritatis
Ad romanos IXo dicitur quod
creatae disposuit nobis salutem vel salvos nos fecit sed propter suam clementiam bonitatem
et misericordiamnon est volentis neque currentis sed dei miserentis
vitam
aeternam etc Sed reducitur ad divinam clementiam etc
Sequitur evidenter quod nec concursus acti
vus
increati doni vel etiam creati dignificat creaturam intrinsice vel sufficienter quia
non sunt condigne passiones huius temporis ad vitam aeternam etc Sequitur
hoc est contra
assistentia spiritus sancti actus redditur dignus vita aeterna secundum medium iustitiae commu
tative
quasi ad qualitatem in bonitate
Sequitur quod actus productus a caritate et spiritus sancti assis
tentia
circumscripta divinam acceptationem esset dignissimus actus summae virtutis quantum ad genus
licet tamen non esset meritorius et intelligitur circa gratuitam dignitatem patet quia caritas
inter omnes virtutes est nobilissima et perfectissima Et secundum philosophum virtus proficit habentem
et opus eius bonum reddit Ideo quantum virtus est melior tanto actum nobiliorem
producit Et sic spiritus sanctus concurrit quantum ad agere licet non informet
Sequitur quod licet
caritas et spiritus sanctus secundum communem concurrendi modum non possunt ad culpam concurrere possunt absolute
cum culpabili actione stare
prius alias deducta sint quia spiritus sanctus concurrit cum caritate speciali
modo credendi et movendo specialiter creaturam modo sic non potest ad culpam concurrere nec ad
actum erroris nec creaturam decipere inmediate speciali concursu ergo nec potest actum pravum
sit producere ymmo magis repugnat sibi
Secunda pars probatur quia divina acceptatio est se
parabilis
ad huiusmodi speciali assistentia ergo stat creaturam inclinatam per caritatem et
spiritus sancti assistentiam remanente huiusmodi inclinatione eligere contra huiusmodi inclinationem remanente caritate
et assistentia spiritus sancti quia non est formalis repugnantia illis stantibus in esse inclinationem
oppositam scilicet vel positive male eligendo et sic staret habitudo spiritus sancti et caritatis
et tamen creatura concurret omissive vel commissive sed istud non stat de lege currente
Item
de facto ita est respectu peccati venialis igitur non repugnat absolute quin respectu mortalis
Etiam staret
quod caritas inclinaret ad actum cuius omissio esset peccatum mortale et tamen voluntas ad oppositum
inclinaret Sequitur quod staret absolute habitualem vim appetitivam esse rectam et tamen actualem
esse deturpatam vel in culpa vel mortificatam patet nam habitualis dispositio est compossibilis
male actuationi Ita forte staret econtra in moralibus ut quod sit aliquis valde male habituatus
et sic tamen in statu salutis et eligat recte
Alia est ymaginatio in ista materia de qua alias dicam
In alia lectione
Consequenter continuando materiam probatur quod fruitio dei stet cum culpa nam istud videtur
posse probari de opere obstitricum
Bene fecit dominus obstitricibus
etc tamen erant
infideles et extra gratiam unde arguitur sic Opus earum fuit bonum et fuit circa creaturam
ergo fuit usus licitus creaturae ergo fuit fruitio dei
Confirmatur per actus
et etiam aliorum quia fecerunt aliqua bona et per consequens actus eorum fuerunt boni et ordinati
in debitum finem et per consequens fuerunt actus fruitur
Restat respondere ad rationes inductas
in prima probabitur quod voluntas ex puris naturalibus potest frui deo
Breviter ego stabo circa antecedens solum
unde secundum quod latius ante declaratum est creatura ex puris naturalibus non adiuta specialiter non
potest pertingere ad deo cognitionem
nisi stellas
antecedens posset negari nisi interveniret aliqua revelatio numquam posset quis ad dei cognitionem pertingere
Secundo dato quod ratio naturalis et naturalis investigatio humana posset pertingere ad cognoscendum
quod deus est non tamen posset quod sit super omnia diligendus utque de multis philosophis qui posuerunt
deum esse et tamen non posuerunt in eo consistere summam felicitatem et sic non oportet quod cognoscens
deum esse cognoscat eum 2m quodlibet praedicatum de eo dicibile Et sic de isto praedicato quod est esse obiectum fruibile
non oportet si quis cognoscat deum esse quod illud praedicatum cognoscat sibi competere et sic negetur
ista consequentia philosophus potest cognoscere deum esse igitur ex puris naturalibus non est possibile etc cognoscere ipsum
esse obiectum fruibile et sic illud antecedens non est clarum quod ibi
rias
sectas philosophorum ponentium felicitatem consistere in diversis quidem in honoribus aliqui in
divitiis etc et tamen cognoverunt deum esse et sic licet possent devenire ad cognoscendum deum esse
ex puris naturalibus
Tertio diceretur quod licet intellectus quantum esset de se ex puris naturalibus
posset devenire ad istam veritatem quod deus est Sicut per ea quae
etc tamen non sequitur ad propositum sicut tangit apostolus nam licet ad hoc devenisset et scivisset
facta sunt
quod deus esset summum bonum et fruibile tamen propter malitiam ipsorum non diu steterunt in hoc quod
pos potuissent deliberate elicere actum fruendi Causa est quia licet deum cognoverunt tamen
non sicut deum coluerunt et sic non permanserunt in notitia quae esset sufficiens in voluntate ad
eliciendum dilectionem dei fruitivam nisi forte obiceretur quod pro illo tempore potuerunt diceretur quod pro illo
instanti quo habuerunt talem notitiam de deo obligati fuerunt ad eliciendum actum frui
tivum
sed propter malitiam non steterunt
Secundo dicitur quod licet intellectus potest cognoscere
quod deus est et est fruibilis tamen peccatum inpedit fruitionem
primo ratione habitudinis potentiae intellectivae ad
volitivam voluntas movet intellectum et divertit ipsum a consideratione diligibilis
Secundo quia
realiter affectio prava est quaedam apparentia de sic esse sicut voluntas afficitur ideo affec
tio
prava depravat intellectum quantum ad iudicium et bit
no
quod sit malum de malo quod sit bonum
Et iuxta istud intelligitur quod amor et odium
pervertunt iudicium nam affectio prava facit apparere sicut voluntas afficitur Potest tamen probabiliter
satis dici quod malitia eorum inpedit ne possintt elicere actum fruitivum
Alia causa est
quia secundum ordinem potentiarum est ordo assistentiarum dei ad illas et per peccatum
creatura et sic non potest habere debitum iudicium relatum in deum
Circa distinctionem 46tam prima
conclusio voluntas dei semper adimpletur
Secunda non vult mala fieri quia deo autore nemo
deterior fit unde dicit
In alia lectione
Ex habitudine dependentiae creaturae ad deum ostensum est quod in deo et non in aliqua
creatura potest esse obiectalis felicitas quae quid dependentia non est nova nec noviter
opinata unde dicit
in ipso ex ipso et per ipsumetc Item
Item licet de neccessitate naturae caelum non posset non esse tamen
neret
esse
Sequitur quod in nullo bono creato potest reperiri ratio bonitatis ultimate
Sequitur quod omnes
affecti ad bona temporalia recte quaerunt in creaturis quod non est in eis quia quaerunt
ibi bonum ultimatum et non est Sequitur quod quia illam nobilitatem quae est terminare ultimate
attribuunt creaturae possunt dici ydolatriae
Et ideo dicit
perna que conspiciunt animalia cetera terra os homini sub
lime dedit caelum que videre
Sequitur contra
rationalis creatura quae possit in aliquo bono finito finaliter quietari patet quia non
habet rationem finalem Cuius oppositum patet sub hac forma
Quamvis absolute foret possibile
creaturam rationalem ordinate frui creatura distincte et in particulari hoc tamen non est possibile
de creatura rationali sufficienter capaci finis ultimi debitum usum rationis habens Quantum
est de secunda parte illud consonat dictis Probat primam partem quia possibile foret
esse creaturam rationalem liberam quae de natura suae speciei esset causa diminute
et inperfecte cognoscitiva quod non esset elevabilis ad cognitionem primae causae et per consequens nec ad
fruitionem
ipsa tenderet in ultimum finem et citra ultimum semper inquietaretur vel citra ad
eptionem
illius igitur antecedens est deductum est qualibet creatura secundum possibilitatem suae caeca
capacitatis
tionis
2o quia illa creatura felicitabilis et non in aliqua creatura
quia nullam habent rationem felicitandi ergo solum in deo est felicitabilis
Item 3o pari
ratione infantes et
Item 4to huiusmodi fruitio
esset deo
ultimum quod non est ultimum
5to arguitur per unum correlarium quod immediate postea ponit unde
dicit quavis foret possibile hominem sufficienter capacem dei frui creatura sine culpa ad pe
nam
inputata non tamen hoc posset sine peccato Prima pars patet quia deus possit cum
hoc non imputare ad culpa pro qua esset infligenda pena igitur Secunda pars patet dicit
quia semper
est de prima parte quod staret de potentia dei absoluta quod homo frueretur creatura et deus
vellet quod non inputaretur sibi ad culpam vel ad demeritum De illo quod huiusmodi fruitio moveret
hominem in rem per modum finis ultimati quae non esset finis ultimus ymmo esset motus
in talem rem tamquam in finem ultimum et non esset
Et ex ista radice patet quod illa pars
est falsa quia huiusmodi creatura esset omnino de ordinata Consequenter dicit quod deus non potest facere
quod homo absque deordinatione ultimate frueretur creatura quia licet non esset demeritum tamen
est deordinatio et sic esset in proposito de creatura rationali quia habet ordinem et habitudinem essentialem
et insolubile ad deum et fertur tamen per illam fruitionem in aliquid tamquam in ultimum finem quod non
est ultimus finis
Consequenter instat
cipiatur
sibi quod fruatur creatura utrum tolleretur deordinatio dicit quod sit in alio casu
Sed contra praeceptum superveniens non variat naturam illius actus inmutandi ergo eodem
modo inmutat ergo eius operatio non variatur Item dicit fruetur deo et non creatura
Sed contra sicut dictum est quia eodem modo immutat animam vel voluntatem sed primo
respectu creaturae propter se ergo nunc
quae non sit capax dei ergo ista potest quietari in creatura Nego antecedens et consequentiam nego
antecedens quia sicut alias dictum fuit nulla ratio cogit penitus quod inter supremam speciem brutorum
et speciem humanam sit aliqua alia possibilis nec cogit ratio quod aliqua species negetur
lectualis
sit producibilis quae sit sub anima intellectiva humana quia dispositio sub qua
producitur anima humana est minima sub qua non potest produci species inferioris Intantum quod forma
intellectiva producitur sub aliqua dispositione quae videtur esse minus perfecta quod forte fit
quod
latitudinem brutorum
Secundo nego consequentiam quia dato quod daretur licet non esset capax
dei in particulari tamen in generali sufficienter et sic diceretur aliqua ratio maxime conveniens sub qua
sufficeret ad sui felicitatem unde sufficeret quod iuxta suam capacitatem caperet deum Ita quod
posset habere actum in quo consisteret eius felicitas formaliter et obiective in deum quia talis
creatura frueretur deo fruitione
possibilis est fruitio proportionalis scilicet iuxta suam cognitionem et similiter delectatio proportionalis esset sua
felicitas formalis et obiectalis eius felicitas esset deus ergo sequitur quod illa ratio sua
non concludit
Tunc de illo quod tactum est de homine habente usum rationis differentia magna
est inter peccatum et demeritum stat quod aliquis peteret et non demereatur quia demeritum
connotat aliud quam deordinationem scilicet pena infligi quia deus posset tollere pena
non absolute quod peccatum maneret et sic in proposito staret quod non demeretur et tamen peccaret peccato
non est in praedicamento ad penam Ulterius dicitur quod deus non posset illud percipere quia malum est
Item illa quae cadent sub praecepto sic se habent quod deus specialiter concurrit ad hoc quod in
pleantur
modo non stat quod deus specialiter concurrat cum tali creatura ad fruendum alia creatura
licet staret quod concurreret generaliter scilicet ad talem actum de ordinatum
Et sicut ponimus quod ratione suae
bonitatis non potest immediate se ipso decipere creaturam et facere assentire falso inmediate
et hoc tenent multi doctores sic nullo modo potest obligare creaturam quod frueretur alia creatura deus
praecepit filiis israel quod caperent vasa et potuit quia omnia sunt ei sic non est in proposito quia
in proposito semper esset de ordinatum sicut odium dei licet daemones non demeretur tamen pec
cant
quod odiunt deum et eliciunt nova odia respectu nostrum quae sunt peccata Item
hoc est deus non ordinavit aliquam penam pro tali novo peccato ymmo etiam peccant omissive
quia tenentur adimplere praecepta dei et non faciunt nec excusantur quia posuerunt se
in huiusmodi statu
posset creatura rationabilis quietari ultimate
primo arguitur nam deus finite delectat creaturam
ergo potest dari creatura quae unam aliam voluntatem moveat et delectet et una alia crea
tura
quae aliam adhuc plus moveat et delectet et sic consequenter et per consequens erit dare unam
quae tantum vel magis moveat quam deus eandem moveat
primo potest responderi quod licet ad
ymaginationem concederetur quod aliqua creatura possit intensius delectare aliquam creaturam
non tamen conveniens Ita quod non
non est ita conveniens Unde si creatura infinite delectaret non tamen ita perfecte quia
creatura non habet rationem terminandi ergo non quietaret et sic licet infinite non tamen quieta
tive
Similiter respondet
in deum et alia in obiectum creatum et obiectum dupletur non sequitur quod liter
Causa est quia non duplabitur habitus diligendi huiusmodi creaturam unde non solum obiectum con
currit
sed etiam habitus concurrit Similiter vigor voluntatis si voluntas esset in duplo for
tior
et omnia alia concurrentia etc bene duplaretur sed antecedens est inpossibile quia voluntas
non potest
quia posset concurrere tali concursu quia
infimus gradus visionis beatifice quietat et sic non est de aliis
Ad 2am quando arguebatur
quia est sibi praecise finite bene igitur per creaturam potest sibi esse ita bene etc consequentia non valet quia ista
bene esse sunt omnino diversarum specierum Quia quantumcumque illud bene esse quod habet a creatura
intenderetur numquam pertingeret ad bene esse quod habet a deo ut de igne si esset ex locum
suum naturalem et moveretur ad ipsum quanto velocius moveretur tanto melius esset sibi
et si infinite velociter moveretur non sequeretur quod melius esset sibi quam si quiesceret
in loco suo naturali vel non esset sibi ita bene quia ille motus esset ordinatus in illum
finem et ergo quantumcumque intenderetur non esset melior illo fine ipsi igni et sic in proposito quia
omnes illi alii sunt motus ordinati in ultimum finem et ergo quantumcumque bene esset creaturae
per creaturam vel quantocumque gradu non tamen esset creatus sicut minimus gradus
quo eundem creaturae bene est propter deum
Item arguitur de potentia obedientiali Respondetur quod potentia
obedientialis non se extendit ad hoc quod creatura non inclinetur ad deum ymmo neccessario
et insolubiliter inclinatur quia illa habitudo inclinationis creaturae ad deum est mere essentialis
et insolubilis Probabiliter tenendum quod deum potest elevare creaturam ad quemcumque effectum producendum
et etiam ad quemcumque nullum et sic posset materia prima producere intelligentiam per elevationem dei quia
habet se in potentia obedientiali
Alii dicunt quod potentia obedientialis creaturae se
extendit praecise ad illa quae continet eminenter vel aequivalenter verbi gratia individuum unius
speciei potest producere individuum eiusdem speciei et cum hoc individuum inferioris speciei unde
quod homo producit hominem et non lapidem est ordinatum a deo etc statutum secundum cursum
naturae tamen de potentia dei absoluta posset producere lapidem per modum diffusionis suae in
trinsecae
perfectionis et sic dicunt de potentia obedientiali quod est infinita quantum ad modum dictum
de casu potest dici quod possibile esset creaturam diligere creaturam sic quod non appeteret aliam
creaturam et ille actus non esset fruitio sed esset actus medius inter
quod credat quod talis creatura sit deus ex consequenti crederet se esse beatam et non esset beata et crederet
se quietari et non est quietus
Arguebatur aliter quia tendentia creaturae in deum est quaedam
motio et deus posset subtrahere motionem quo dato non inclinabitur in deum
dicitur primo
quod huiusmodi inclinatio non est res distincta a creatura ymmo est ipsa creatura et est talis naturae
quod oportet quod sic mutando
ipsum non habet esse sed in esse et sic deus de potentia sua absoluta non posset etc vel dicitur quod est formaliter
dependere et conservari passive et est habitudo ad causam finalem et sic reduceretur ad causam
finalem
Tertio licet poneretur aliquod distinctum tamen poneretur per modum non separabilis ab extremis et sic
non posset remanente creatura separari ab eadem
ultimo diceretur quod licet esset res positiva realiter
distincta non tamen potest tolli creatura remanente quia esset de ordinata
quia esset malus ex quo ad illud sequeretur formaliter malum ergo repugnat hoc divinae voluntati sicut
licet deus posset producere illam qualitatem quae est odium dei et ponere eam in omnia tamen non posset
facere inmediate quod immutaret anima
Item arguebatur creatura magis diligit se quam deum patet
quia neccessario diligit se actu vel habitu quia non posset se odire ergo est maior habitudo
dilectionis ad se ipsum quam ad deum
Respondet
ligat
se affectione comodi etiam potest intelligi de affectione iusti quantum est de affectione co
modi
necessario diligit se quantum est de affectione iusti non neccessario diligit se ymmo potest se non
diligere affectione iusti et sic consequentia non valet quia illa dilectio non est quietativa quia non
sufficit se ipsam felicitare
De illo aliter quod creatura magis intendit in deum et diligit
et tendit in deum propter ipsum deum et non tendit in se ipsam nisi propter deum de corrupta tendentia
quae est mala propter penam peccati originalis illa corrigitur per affectionem iusti Diceretur
consequenter quod si creatura distincte cognosceret deum et se et habitudinem ipsius ad deum in illo casu affectione
comodi et iusti sive naturalis magis afficeretur deo quam sibi ipsi et videret se non habere
rationem finis quietativi sed quod magis afficitur sibi hoc est ex ignorantia Et stante illo
casu non posset odire deum ymmo potius se
dei cum sit una et simplex tamen propter varios rerum status appellatur illis nominibus unde secundum
varium modum ipsum concipiendi utrum variis vocabulis vocatur aliquando scientia aliquando
praescientia sicut patet in textu satis clare etc
Alia lectione
Secundum Argumentum alias factum contra libertatem voluntatis creatae ex causalitate
et concursu primae causae Arguebam sic deus vult concurrere cum voluntate creata ad producendum
actum igitur necessitatur et antecedens non est in potestate voluntatis creatae igitur nec consequens
pro intellectu et de
claratione
ponuntur propositiones
prima prioritas concursus causae primae respectu voluntatis creatae
non est aliquo modo durationis patet nam aliter esset effectus productus ante concursum voluntatis creatae
quia signetur instans in quo voluntas divina concurrat in illo instanti ponit effectum
igitur voluntas crea
ta
si concurrat bis produceretur effectus ergo solum haberet se passive
Secunda propositio talis prioritas
concursus primae causae non neccessario includit praeter effectum aliquem causari in ipsa voluntate
patet nam si sic pari ratione ad illud influendum in voluntate requiretur alia dispositio prima et sic
esset processus in infinitum ergo tenendum quod deo concurrente cum voluntate ad actus productionem
nihil aliud producit deus nisi ipsum met actum ad quem voluntas concurrit
Tertia propositio
respectu actus boni deus voluntatem praemovet et inclinat ad agendum patet nam ita est de facto in iustifi
catione
impii unde
Ego foris ad ostium pulso
Ita quod
peccatores specialiter praemovent ut convertantur Etiam praevenit in iustificatione impii gratiam prim
am
inferendo et incitat voluntatem ad actus boni et meritorii executionem
Quarta
propositio respectu actus prohibiti concurrit deus secundum minimum gradum possibile et extensive indivisibilem
Advertendum quod ut alias tenui concursus divinus respectu cuiuscumque effectus est simpliciter infinitus nichi
lominus
extensive potest dici minimus respectu actus mali vel prohibiti quia non concurrat nisi quantum
neccessitas effectus requirit concursum causae inmense unde non inclinat motibus specialibus praemiis
Quinta propositio prioritas domini concursus est sufficientiae necessitatis et excellentiae dictum est in prima propositionem quod
non est durationis igitur non primo concurrit deus Et deinde voluntas creata
dicitur
quod est sufficientiae quantum ad primum membrum nam causalitas prima non indiget causalitate 2a
Ad ponendum effectum in esse ideo habet
Secundo necessitatis nam quilibet effectus
requirit eam necessario concurrere id est si effectus producatur apparet quod a prima causa
Tertio excellentia
apparet quia illa est suprema et excellentissima causalitas in primo gradu a quo omnis causalitas
2a derivatur igitur habet praevenitatem dignitatis et excellentiae
quamdam prioritatem respectu temporis et praevenientem et priorem et posteriorem aeternitas continet
modo perfectionis et excellentiae totam ymaginabilem latitudinem temporis Consequenter quantum ad situm quia licet divina
essentia sit simpliciter indivisibilis tenet tamen situm ymaginarium continet et praevenit
Ita divina causalitas
habet repectum causalitatis creatae excellentiam eminentiam continuendo ante et post est posterior et prior Et
illo modo causalitas divina est prima in cursu effectus communis sibi et causae creatae In quibus
magis particularizando advertendum quod prima causalitas continet secundam et producit eam tamquam
umbram suae causalitatis et tenuissimam vestigium causalitatis unde quicquid producit ad
extra hoc continet infinitum nobiliori modo
Secunda divina causalitas dat mensuram et limitationem
causalitati creatae
Tertio quia divinam causalitas conservat creatam
Quarto actuat et vivificat
plus quam anima corpus
sed etiam ratione cuiusdam intuitis quam habet ad deum essentia ipsa elevatur et vivificatur
et redditur in potentia propinquissima ad hoc quod possit exire in operationes ymaginantur Alii
quod si deus praecise conservaret creaturam in esse tollendo actuationem et vivificationem creaturam non esset
in potentia propinqua producendi aliquem effectum ymmo aeque vel magis redderetur destituta sicut materia vel
corpus non habens actum
Quinto quia divinam voluntas causalitas est origo fatalis omnium pro
ducibilium
ideo quantum ad hoc habet prioritatis rationem
Sexto divina causalitas est summa libertas
et summus gradus libertatis ideo in genere potentiarum liberarum ipsa est prima et summa
Sequitur quod de prio
ritate
praedicta et non de prioritate temporis concedendum est quod prima causa prius influit et incipit influere respectu
effectus qui est communis primae causae et secundae quam causa secunda
Secundo sequitur quod posterius
nit
tiam
activitatis independentis et inmensi et sic deo conpetit
etiam perfectionem nam ratio continentiae
magis intensive
7ta propositio desinere prius influere dicit perfectionem patet ex simili radice
Sequitur
quod divina causalitas respectu creatae in infinitum est prior et in infinitum posterior patet proportionalem
modum comparandi causalitatem divinam ad creatam sicut comparando eternitatem ad tempus
Sequitur ex hoc quod aeque posterior est sicut prior quia ab omni parte continet immense
Sequitur quod haec prioritatis habitudo est totaliter inpertinens ad neccessitandum liberum arbitrium quia
non est nisi prioritas dignitatis et excellentiae et non est temporis vel durationis ymaginatio concludens
formaliter voluntatis libertatem eo quod concurrit liberi volendo causam secundariam libere
concurrere igitur etc
aliud nisi volitio divina ad intra quia vult talem actum libere a voluntate creata produci
quia sola voluntate agit deus adextra et sic non indiget ministro sed sola voluntate sua
vocasti ea quae non sunt tamquam ea quae sunt
Item man
davit
et creata sunt Item dixit et facta sunt Et sic divina causalitas respectu creaturae est circum
stantionata
taliter quod vult officium produci
illa habet pro obiecto hoc totum effectum libere produci ab hac voluntate creata ideo illa influentia
includit formaliter voluntatem creatam libere concurrere
se divina volitio sit talis simpliciter inmensa ut sic tamen circumstantionata dicitur quod non est positiva
effectus nisi creatura concurrent libere patet ipsa includit hoc quia non est volitio talis
nisi quod res sit a creata libera potentia et per consequens negandum non tollit sed formaliter ponit libertatem
Exemplum de effectu quem deus vellet producere
volitione nam staret effectum aliquo produci nisi a se solo cum tali volitione
nec in alio tempore nec loco
Sequitur quod censenda est magis libera voluntas creata ex divina
praeventione quam si prima causa concurreret solum in conservando vel concurreret in genere finis praecise Ita quod
auget libertatem et est magis libera quam si prima causa communicaret sibi potentiam per se producendi
patet nam si quid deus influit voluntati praeter actum non influat modum libere agendi ex eo
quod iste est ordo earum Ideo reddit voluntate magis efficacem ad prompte et libere exeundum
in actum
Sequitur quod solum ex sua intrinseca libertatis conditione voluntas non necessitatur ad
suas electiones
sed etiam per divinam praeventionem et magis eq ex praeventione divina quam intrinseca po
tentia
libertatis
Sed prima causa determinat voluntatem creatam non necessitando multipliciter
primo vivificando eam vel actuando suam libertatem quia non sufficit exire in actum nisi vo
luntate
divina actuetur Secundo limitat eam quantum ad individualem actum quia quaelibet
causa creata est indeterminata respectu effectuum ab ea producibilium eiusdem speciei aequate
Sequitur quod nullatenus inputandum est primae causae quod concurrat ad actum prohibitum patet quia nullo modo
necessitat voluntatem ad ipsius productionem ymmo concurrit remississimo gradu et ita remisse
sicut potest et praecise tantum quantum naturalis necessitas requirit quod male eligat voluntas creata est suae
inperfectionis etiam talis actus non est deo illicita vel prohibitus
Sequitur error negantium actus
positionis voluntatis propter peccatum commissionis vel fingentium respectus ymaginati sunt
quod non staret cum divina
igitur esset causa deformitatis Ideo dicunt quod actus voluntatis nichil est sed est met voluntas
et hoc propter ignorantiam istius prioritatis dictae dixerunt quod actus non sunt peccata sed ponitur
respectus qui suas modi rerum ad quos deus nullo modo concurrit quia non potest ad peccatum concurrere
Sequitur error negantium divinum concursum respectu talium quia impossibile est quod creatura sit aliqua
entitas et producta adextra quando sit adeo effective
Sequitur error dicentium liberum arbitrium prius
agere in electionibus sine bonis sine malis quam deum et quod deus concomitanter concurrit nam
propter prioritatem concursus non oportet sequi necessitatem
Sequitur error
summae suae de causa de 18o capitulo 2o 3o 4o dicentis quod ex praeventione primae creatae volun
tatis
voluntas humana necessitatur ad quemcumque suum actum sive bonum sive malum Istud
est periculosum et erroneum et sapit haeresim quia tollit inputabilitatem ad peccatum Ipse rationes
ponit et solvit aliorum rationes in sequenti lectione tangentur
In alia lectione
Aliae sunt rationes solvendae quarum solutio patet ex radicibus tactis quia nulla earum probat volun
tatem
divinam esse necessitatem antecedentem patet nam dato quod deus necessitaret voluntatem adhuc contingen
ter
necessitaret ita quod posset libere non necessitare igitur non est necessitas antecedens et sic licet voluntas crea
ta
quantum est de se non posset
Secundo omnes rationes per eum
factae solum probant de possibili scilicet quod voluntas creata posset per divinam voluntatem necessitari et sua conclusio est
de in esse modo ex hoc quod deus posset sic agere non sequitur quod sic agat et sic non probat intentum
Tertio dicitur quod omnes per eum factae rationes pro credunt de causalitate naturali voluntatis et non de causalitate
libera igitur non sunt ad propositum quia non revocatur in dubium quin voluntas necessitetur quan
tum
ad primos motus et eius multos actus ad quos habet causalitatem naturalem et modo
naturali et sic fertur obiecto sibi praesentato Et sic dicit
potestate et sic quamvis concederetur quod voluntas potest concurrere cum deo ad multorum actuum productionem
non sequitur quod liberum arbitrium secundum causalitatem sed bene secundum causalitatem
naturalem
Quarto diceretur pro solutione omnium rationum simul quod procedunt non de causalitate activa
voluntatis sed de vitali
multipliciter concurrit
primo producendo actum quantum ad hoc habet rationem cauae libere agentis et
de hoc habitudine consideratur libertas voluntatis Aliam habitudinem ad suum actum quia actu
producto per eam afficitur scilicet volendo si sit volitio vel volendo si sit volitio et istae
sunt habitudines distincte quia 2a non est productio aliqua nec actio proprie loquendo scilicet vitalis immutatio etc Quia
voluntas informata actu suo nihil producit ad hoc quod per eam velit vel nolit sed utitur eo et
forte magis se habet passive quantum ad hoc quam active et sic neganda est ista consequentia voluntas potest
necessitari ad producendum actum suum liberum forte
secundus modus posset dicit quoddam modo naturalis cuius
ratio est quia producto actu a voluntate non in potestate sua quin per illum velit per aliquod tempus
ergo habitudo voluntatis ad suum actum videtur quoddam modo esse naturalis productio vero actus est
summe simpliciter libera nam positis omnibus causis requisitis ad actus productionem voluntas habet in
sua potestate exeundum vel non exeundum non aut sit actu producto nam illo producto non
est in potestate voluntatis quin per illum pro tempus afficiatur et sic neganda est consequentia deus potest necessi
tare
voluntatem ad volendum igitur potest necessitari causalitatem eius liberam ad exeundum in actum
quia habitudines sunt diversae
Inferri posset quod stat voluntatem commissime peccare tamen nec ad velle nec aliquid
volle nec aliquid nolle patet quia habitudo voluntatis ad suum actum ut voluntas est ipsius effec
tiva
Est alia habitudo quam ut per actum suum est afficibilis Quia stat quod deus velit con
currere
cum primo et non cum secundo scilicet ad hoc quod voluntas producat actum suum et non ad hoc
quod voluntas afficiatur per eundem Sed difficultas est quod magis cadat sub prohibitione
vel productio actus vel per eam vitaliter inmutari Teneo pro praesenti quod utramque
Secundo dico
quod magis libere subiacet voluntati productio actus quam affectio per eum patet ex dictis quia pure
liberum et voluntati producere actum ipso tamen producto est partim naturale per eum affici
dico 3o
quod illo non obstante voluntas magis deordinatur positive per inmutationem actus mali producti
quam per eius productionem primo quodlibet istorum cadit sub prohibitione de actu illicito quia
negandum prohibitum est voluntati ne producat odium dei sed etiam non odiat et sic videtur utramque
contra legem Et ultra inmutatio vitalis actus prohibiti est positive de ordinatam voluntatis
quia odium dei movet voluntatem in contrarium suis finis igitur est formaliter et positive ipsius voluntatis
deordinativa igitur praeter prohibitionem habet annexam deordinationem ideo credere quod immutatio esset de
terior
Quinto dico quantum ad rationes habentes difficultatem de confirmatis in via vel prima
quod rationes illae possunt
firmatio
ex multis inter alia potest consurgere ymaginando tres gradus causalitatis duos extremos
naturales complacenter tamen et tertium medium et secundum primum voluntas agit circa primos motus
2m exemplum superius voluntas agit circa summum bonum sibi praesentatum et est supremum genus
media portio poneretur electiva libere et esset respectu mediorum ad finem Suprema esset respectu
finis inmediate nec est inconveniens in eadem potentia activitatem naturalem ponere supra liberam quia
causalitas patris in divinis ad inter est naturalis et causalitas eius adextra est libera libertate
contradictionis
quod necessitaret etc esset aliquod et non ad propositum
ultimo sciendum est circa materiam tactam propter
modum loquendi
primo pro causa
activa qua posita respectu effectus non est in potestate causae
cepit
causa posita sive prima sive secunda causa activa habet in potestate sua libera quod non sequatur effectus
Secundo capitur magis ad mentem doctorum pro causa activa qua posita respectu alicuius effectus non est in
potestate agentis naturalis quin sequatur effectus et sic prima causa respectu cuiuscumque operationis extra
liberum arbitrium causatum est necessitas antecedens
Tertio modo capitur pro causa activa qua posita
non est in potestate liberi arbitrii quin effectus ponatur esse Et tunc circa hoc tenendum est contra
tas
habet in sua potestate quae non ponatur actus Addo quod in instanti in quo producitur effectus
positis omnibus etc in potestate liberi arbitrii est quod huiusmodi actus non producitur
mino
pro quo producitur nullam contrahit necessitatem essendi ymmo possibile est eam nec esse nec fuisse
pro instanti pro quo est sed solum contrahit necessitatem ex praeterito si vellemus dicere quod illa consequentia
esset bona diceremus quod actus qui nunc est productus sic dicitur in libertate voluntatis quia
inmediate ante voluntas habuit in sua facultate quod effectus poneretur in hoc instanti vel non po
neretur
sto tamen in prima via apparet satis concorda liberi arbitrii in praeventionis divinae voluntatis
respectu voluntatis creatae et sic apparet error
creatae nam praeventio divina sive gratuita sive naturalis magis auget executionem volun
tatis
creatae quam inpediat ideo praeventio illa non debet turbare fideles quod inducat necessitatem
liberi arbitrii.
Tertius articulus difficultas restat concordare liberum arbitrium et contingentiam futu
rorum
cum divina sapientia aeterna et inmutabili Ista tanta est quod
ti
Cui si abscinditur unum caput crescunt duo secundum poetas ita praesens materia est tantae difficultatis
quod solutionibus efficitur difficilior
Et una solutione data occurrunt duae replicationes
O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae dei quam incomprehensibilia sunt iu
allegat
dicia
et investigabiles viae eius
deum quasi diceret nullus
duae regulae sunt praemittendae morales ut intellectus in aliquo
ficet
prima est quod in arduis difficultatibus non est innitendum proprio ingenio sed primae veritati in
fallibili
quod officium ad fidem pertinet et ideo circa talem materiam sufficit scutum fidei assumere quod est
et quod debet esse fortius quam apparentia demonstrativa in contrarium quia ut tactum est prius fides
pro tegit a falsis apparentiis demonstrativis et eas repellit ideo tenet rationale inmobile
Secundum quod est potentia rationalis sed per alias potentias temporari per concupiscibilem et irascibilem et
econtra Ita in eis debet esse mutua influentia et temperamentum quod una non excedit aliam
quia si rationalis excedit irascibilem et concupiscibilem acquiritur scientia quae inflat et de
struit
irascibilem per praesumptionem qua postea influit in errores irrationalem et destruit eam
Ideo inquisitio circa ardua debet esse cum humilitate
noli altum sapere
sed timere
Istis praemissis venio ad punctum tria intendo facere circa praesentem difficultatem primo intendo
praesentem modum generalem satis faciendi in materia Secundo in speciali intendo
reprobare modos falso Tertio intendo modos particulares circa materiam inducere et colore infundere
iuxta posse
Quantum ad primum recolligenda sunt principia alias per me posita saltem recitata
quia non fuit inventor eorum primum est de se inmensitate divinae perfectionis ad quam sequuntur
contrarie proprietates ad res finitas vel limitatas nam divina essentia esse nulla ratione suae in
mensae
perfectionis est independens et quaelibet creatura est dependens est aeterna et quaelibet crea
tura
est temporalis et sic de aliis conditionibus competentibus divinae essentiae quo sunt opposito aliis com
petentibus
creaturis
Ex isto principio adiuncto alio debilitate humani ingenii Et ad
iuncto
3o scilicet quod sufficit secundum materiam subiectam inquirere
Istis habitis satis congruere persuadetur
compossibilitas divinae praescientiae de futura contingentia et singula alia quia divina notitia
est omnis alterius modi et aliarum proprietatum a notitia naturali nobis compossibili unde nostra est
dependens et illa independens nostra non potest esse singularium contingentium et illa omnium singularium
Et sicut sequitur in nobis sortes credit vel iudicat quod
potest esse deceptio et est fallibilis vel potest esse error Ita universa in deo sequitur deus credit
quod
quoddam modo concluderetur de notitia creata ex radice tacta quia est alterius conditionis omnino
Et
ista est causa malorum errorum apud illos qui resolvunt se ad modum suum concipiendi
vel credendi vel manifeste vel latenter
In alia lectione
In praecedentibus visum est quod divina cognitio vel praescientia nullam necessitatem inponit futuris
evenientibus plusquam aliqua creabilis intelligentia quae de sui natura esset omnium veritatum cognitiva
Constat quod nullam necessitatem inponeret sicut nec si viderem
in ea visio variat contingentiam
Et sic videt divina praescientia res secundum
quod sunt vel erunt nec ut sic debet considerari nec causa rerum et prior causaliter nec posteriori sed quasi ut
inpertinens
et inter alias vias ista est magis facilis ab intelligentia nostro ad concipiendum
Restat difficultas maior de praedestinatione et reprobatione nam ultra veritatis cognitionem praedestinatio
videtur dicere actum voluntatis divinae et determinationem specialem quae habet determinationem causalitatis
Et sic licet praescientia non poneret necessitatem tamen videtur quod praedestinatio ponat necessitatem ex in
mutabili
determinatione divinae voluntatis respectu praedestinatorum et sic proportionaliter de reprobatione
claratione
materiae sit haec prima propositio Quilibet quae est viator potest esse praedestinatus stante lege
patet nam quilibet potest facere quod in se est stante lege ad sui finis executionem contra lege stante numquam
excidit a gratia quia quandoque
contrarium deus non aufert gratiam quia in potestate sua est facere quod in se est et sic uno ad
iuncto
scilicet
nullam inponat scitis vel scibilibus necessitatem a fortiori nec divina voluntas cuius intrinseca
conditio vel causalitas est intrinsece libera Patet ergo quod praedestinatio ratione actus voluntatis seu determinationis
nullam penitus addit difficultatis gradum nec est color ad ponendum quod aliqua inducat necessitatem
patet quia voluntas divina respectu talium est intrinseca libera
Patet contra
esse bonum ymmo periculosum voluntas divina determinata fuit ab aeterno ad producendum
effectum futurum ergo necesse est eam sic esse determinatam respectu eiusdem effectus nam antecedens est verum
et consequens est contra veritatem fidei nam sequitur quod necessario produceret huiusmodi effectum pro tempore
unde ipse deficit ex eo quod non considerat de ratione libertatis quae est idem actus inde et potentia
in deo sit quod uniformiter se habens posset nunc agere et nunc non agere hac ut ipse dicit reperitur
in voluntate nostra et sic consequenter de deo sed non advertit de inperfectionem nostri intellectus indigentis alio distincto
a primo actu et sic non habet se uniformiter omnino
Sequitur quod deus magis positive concurrit et aliter
ad praedestinationem quam ad reprobationem licet utrobique aeque contingenter 2m modum est
quod deus respectu operationis elicite a viatore praedestinato habente usum rationis concurrit primo modo
in gloriam conferendo gnam gratiam non sit autem de reprobato quia non specialiter vult nullum finem
scilicet aeternam mortem vel dampnatione peccatorum
vel privative divina voluntas respectu praesciti vel reprobati ubi se habet positive respectu praedestinati
Sequitur
quod licet non steterit tamen lege tunc ordinata nec staret nunc ex ypothesi praedestinatum posse
esse praescitum de nullo tamen est econtra loquor in sensu composito
peritur
gradus praedestinatorum primus est generalis de quibus constat divino intellectu quod felicitatem
aeternum consequenter finaliter et tamen hoc voluntas divina est determinata licet contingenter ad
conferendum gratiam in hac vita et postea futuram gloriam et haec est generalis cum qua bene stat
vel potest stare non agere conformiter quia pure contingenter voluntas facit actus qui inclu
duntur
in ratione totali habentis usum rationis
Alius gradus est specialior electionis scilicet specialis
cum confirmatione et inpossibilitatione respectu creaturae scilicet de carentia finalis perseverantiae Aliqui prae
destinatorum
taliter fuerunt praedestinati quod not futurorum potestate ut antecedentur etc non esse
praedestinatos ut
simile
est quod eos in hac vita confirmaverit quod a gratia non potuerunt excedere vel discedere quantum
de praescitis habentibus usum rationis non sic quia licet deus posset creaturam confirmare tamen stante lege
non potest obstinare in via igitur nulli praecluditur quin posset esse praedestinatus
Advertendum quod
doctores loquentes in praesenti materia et scriptura quandoque quod
intelligendae sunt iuxta 2am acceptionem reprobationis unde concedendum est quod non est in eorum potestate
quod sunt praescitae stante legi Et sic potest concedi quod electi non possunt gratiam finalis perseverantiae perdere
De reprobatione dicitur quod non cadit sub misericordia divina quia inpossibilitate aliquem viatorem ad bonum unde est
contra eius bonitatem Et sic dicuntur se habet respectu illorum et istorum misericordissime tamen
Pro declaratione materiae
ponam alias propositiones
primo modo et communiter argumenta nullum tribuit intrinsece dignitatis gradum
praedestinato nec
malitiae Et proportionaliter de reprobatione cum aeterna reprobatione stat quantumlibet magnus perfectionis gradus quia
potest in caritate perficere primo potest perficere recipiendo sacramenta et postea potest consequenter perficere in caritate per exercitium bo
narum
operationum et proportionaliter correspondet divina acceptatio ad intra et istam materiam deduxi in materia cari
tatis
dicebatur quod divina acceptatio qua creatura principaliter denominantur grata et secundum quam creaturae red
ditur
vita aeterna digna est alia quam praedestinatio quia illa potest esse respectu praesciti utque de puero
praescito quia sicut habet gratiam informantem ita acceptantem
Item praedestinatio quantum est ex parte
divinorum actum intrinsecorum dicit cognitionem de futura felicitate deinde proportionalem volitionem sed constat
quod determinatio divinae voluntatis respectu actus dependentis a libera voluntate humana nullum dicit
perfectionis gradum nisi dum voluntas humana exit in actum eligendo conformiter ad divinam volun
tatem
Sequitur quod dictum scripturae De fi
geret
solvere
Secundo potest intelligi de speciali dilectione scilicet quod dilexerit
quia non datio alicuius boni vocatur apud deum quandoque odium quia hanc gratiam non contulit
fuit opinio quod praedestinatio quasi quandam causat necessitatem respectu creaturae ut vitam aeternam consequitur
licet concedant possibilitatem ad contrarium tamen eodem modo super de revelatione divina vel futuro iudicio sed haec
via non removet quod credunt evitare quia daretur occasio negligendi falsum quia dato quia sit praescita
ad hoc in libertate sua est praedestinari ita quod stante lege et misericordia etc sequitur quod salvabitur ergo melius
est ponere quod quilibet potest salvari
Sequitur quod nulli praescito repugnat habere dignitatem ad vitam
aeternam et mereri vitam aeternam quia omnia requisita potest esse in eo quia illa prae
destinatio
divinae voluntatis est inpertinens patet quia aequaliter reperitur vel reperiri potest dignitas
tam in praescito quam in praedestinato Sequitur quod nichil se habet repugnanter in praedestinato ad cul
pam
mortalem et mortem perpetuam Sequitur falsum est quod esse quod meritum est effectus divinae praedestinationis
patet ex eo quia stat quod sortes realiter meretur et tamen scit praescitus igitur etc quia actualiter meretur
Quis audeat negare quin petrus peccavit negando christum
praedestinati et si decessissent fuissent
unde si vis vitam ingredi serva mandata modo stat praescitum servare mandata et mereri vitam
ultimo advertendum quod tenendo aliam viam non est alia resolutio nisi quod divina inmen
sitas
est ultima
naturam pro curabile diceretur consequenter quod divinae iustitiae vel bonitati non repugnaret aliquem
non exigentibus suis demeritis aeternaliter vita aeterna privari Etiam sublata libertate
deus occulto suo iudicio iustissime faceret quod unum eligeret et alium reprobaret non respiciendo
opera scilicet merita vel demerita Ideo qui vellet sequi sicut dicit
figulus facit
etc tamen
via videtur melior quod quilibet potest salvari et aequaliter est in libertate voluntatis ante
cedenter
et dispositive quod praescitus salvetur posset alias dari occasio
occasio desperationis
In alia lectione
Quia in lectione praecedenti manserunt aliqua scrupulosa Indicam
Argumenta ut mala sint magis aperta et resoluta primo dictum est quod verbis
non debetur nisi naturalis efficacia
panem in corpus christi et in baptismo producunt gratiam vel caritatem quia sacramenta novae
legis nedum sunt gratiae significativa vel figurativa sed realiter effectiva quia per hoc ponitur
differentia inter sacramenta novae legis et sacramenta veteris legis
Secundo non ut collitur
ex dictis
curandi morbum
Item capitula evvangelii gestata vel audita inveniuntur profuisse quam
plerius
Item ut dicit
curavit
Item intellectus evvangelium Iohannis supponebat
Deinde arguitur quod
entia patet de
apostoli usi sunt sortibus Item Iosue 7mus furtum
misit sortem super tribus deinde super familiam deinde super personas tandem
est reus iussum deum Item primo regum 14o capitulo
vel per sortem Item luce primo Sacharias sorte exivit ut poneret incensum igitur
patres usi sunt sortibus in veteri testamento et novo igitur
de augurio probatur genesis
44o capitulo
scientia et vocat eam scientia et per consequens efficiam et non legitur in hoc defecisse Item probatur
quod avibus sit fides adhibenda nam eventus pluries decuit quod aliquod omen boni significatum
et aliquod mali patet per valeriarium qui de hoc fecit tytulum in libro suo Et de hoc ponit
Item de avibus et ipsarum operationibus
et praenostinationibus quae fiunt ex usu auditu vel volatu ponit
igitur augurum est licitum et habet efficaciam
unde de
iudificare non est dubium de tempore iudiebus succedentibus quin sit temporate complexarum
et
Item cum aves fluviales evidentius frequentius
expecta
Item cum clamorem cernicis audias matutinam fluviam petit id est significat
Item
Quod non reprobavi efficaciam esse in verbis sed reprobavi illam quam magici et malifici
eis attribuunt Posui quod habeant multiplicem naturalem efficaciam ymmo ad interficiendum ut in praesenti
lectione et quod habeant vim
uebat
quod oratione homines silvestres et quasi bestiales facti sunt deum et quasi civiles Et sic legitur de
quodam philosopho quia ita
pro vita futura habenda
attribuitur maxima efficacia unde verbis sacramentalibus potest attribui vis productiva gratiae non quidem
ex natura proprie sed miraculose elevando scilicet accidentia super naturae facultatem sacramenta
novae legis realiter efficiunt quod sufficiant
secundus modus potest esse quod verba habeant efficaciam
per modum meriti ita quod vera prolato sint meritoria opera et boni temporalis vel gratiae acquisitiva
Et sic oratio dominica est meritoria gratiae vel sanitatis potest vel potest esse inpetrativa quod haec verba
habeant pro tunc hanc efficaciam ad curandum habet
non esset inconveniens dicere orationes devotas scilicet petendo per modum meriti gratiam sanitatis habuit conferri
omnia quae facitis in nomine domini facite
Tertio potest ymaginari quod verba habent efficaciam per modum
causae
producant sed ex ordinatione divina factam est quod ad baptizandum requiruntur verba et quantumque proferuntur
aliis causis concurrentibus deus se solo infundit gratiam quamquam tamen ipsa verba non produ
cunt
Quarto quod haberet efficaciam ex spirituali dei providentia in suplementum virtutum deficientium
in necessitate verbi
derunt
in alio non est inconveniens quod quibusdam verbis daretur efficacia herbarum deficientium et non
sequitur ex hoc superstitio utrum sit vel ne non discutio pro praesenti et sic salvaretur de cura equorum
non assero dico tamen esse possibile
Quinto ex poteste faciendi mirabilia concessa alicui bono
viro nam data potestate faciendi miracula quis potest uti certis verbis in exequendo tanquam
mediis causis ad quorum probationem sequitur circa secundum quod libuit eligere Et sic sive dicat in nomine
patris vel christi vel trinitatis huiusmodi christum poterit habere efficaciam curandi
Sexto dico
quod haec oratio
applicatum ad infirmum nisi referatur ad deum et dei gratiae inpetrationem peccatum est ymmo illi
citum
et supersticiosum sicut malifici consuerunt sacramenta vel maleficia sua applicare et
orationes devotas
dico quod hoc est superstitiosum et oratio non habet efficaciam nisi forte per istum
modum quia tamen delirat vel offendet rem sacram quod vi peccati deseritur a deo et relin
quitur
servituti dyaboli et quandoque deus permittit quod dyabolus illudit et facit miranda
Et sic patet
quid dicendum est de vi verborum
sunt inpertinens ad propositum capitur hic quando profertur aliquod verbum vel fit aliquid ad
maxime quando effectus medius est sine deliberatione vel electione humana in decretis distinctione 26a
dicitur quod sortes quaedam sunt licite quod illicite Illicite sint quae
et figuris sicut gemoantia et isti sunt dampnanda
Alia potest esse sortis causa necessitatis
et ibi esset paritas et determinatio respectu humanae diligentiae in illo casu non esset inconveniens committere
divinae providentiae quae nichil facit a casu
nibus
rationaliter prohibuit sortes satis habetur in decretis 26 d quantum est de sortibus in sacra scrip
tura
repertis dicitur quod fuerunt licite vel a deo vel ex necessitate omnes dictae processerunt
quod factae fuerunt per divinam dispensationem
gurum
est omnino illicitum et semper fuit leviticis 19o capitulo non
sompno
Item
non inveniuntur
Ad inq in te qui observabunt sompnia
atque auguria
quod non faceret nisi esse res ficta
Respondetur 2m viam postillam quod cepit speciem pro genere nam
habuit spiritum propheticum et habuit gratiam cognoscendi futura et expressit sub vocabulo speciali
scilicet auguriandi
Aliter dicunt alii quod ioco vel Iocose loquebatur fratribus et quasi derisorie
Tertio
dicunt alii quod propositio sua non est assensiva sed pure interrogativa quia dicitur an igno
ratis
etc Ibi est interrogatio nec est vera nec falsa nec ex ea sequitur aliquid
Quarto resolvit
reprobando augurium nam
summe augurium detestabatur dicebat se habere illud quod summe odiunt
cognosceretur ab eis
Quinto diceretur quod non esset inconveniens concedere quod patres sancti aliquando de
fecissent
et peccassent sicut de apostolis legitur quod in fide dubitaverunt ut legitur
negasse christum
Circa materiam augurii advertendum quod in volatu avium specialiter vocibus et aliis mu
tationibus
potest quandoque aliquod futurum cognosci pure naturaliter etiam maioris animalium ymmo etiam
elementarum et sine superstitione vel saltem potest coniecturari
Advertendum quod animalia bruta quia
non habent prudentiam nec considerant de futuris ideo in eis non est sollicitudo nec occupatio sicut
in hominibus qui per talia afficiuntur et occupantur quod etc Bruta talia non habent ideo anum
mo
obiecto mutantur et percipiunt mutationem ubi homo non perciperet quia homo vehementioribus mutationibus
agitatur et sic aves propter mutationem factam in agere vel in alio elemento vel etiam in influen
tiis
celestibus mutant suos motus tam in motu locali quam in voce Ideo
ruorum
et ex hoc potest insurgere pugna inter aves et quia influentia est generalis potest movere homines
non oporteat sequi sed est dispositio vitae librum arbitrium potest corrigere passiones et quan
tum
ad hoc non esset illicitum nec prohibitum et sic salvantur experientiae inductae de avibus
Restat respondere de avibus quod sunt vanitates vel
vel quandoque per accidens potuit contin
gere
talis effectus nam quid ex connectione sed mere per accidens ut si sortes cadat exeundo
domum per accidens potest contingere quod obviaret sibi inimicus
vel 3o potest contingere quod de meri
tis
exigentibus illudantur a dyabolo et hoc dicit
ad morum honestatem consueverunt emittere
lumine factum fuit ut iudaei territi conversi fuissent ad
ultimo in
condempnatur usus astrologorum dicitur quod quantum ad fabricam ymaginum et quantum ad horas et
certas constellationes et ad invocandum daemones et etiam usus astrolabii ad idem per quod inve
nitur
ascendens ec reprobantur et condempnantur Scientia tamen quantum ad motus et
iudicia aliqua non debet reprobari Sequitur etc
In alia lectione
Dictum est prius quod deus est subiectum theologiae sub quadam ratione quam elici
iudicium quod deus est universaliter perfectus et hoc potest
quem habitus de deo est complexus quod est
sua sic primarie est ex iis simplicis
ubi advertendum quod deus nisi a se ipso est comprehensibilis
et ideo non est aliquis conceptus nobis possibilis adequate et sufficienter simpliciter deum repu
tans
sed praedicata creatus attributa nobis nos ad ipsum referemus per quandam similitudinem
scilicet quod videmus creaturam esse attribuimus deo et sit de intelligere et vellet et aliis
praedicatis perfectionalibus attributis creaturis et hoc est propter penuriam praedicatorum deo propter
conpetentium Advertendum quod aliqua praedicata dicunt perfectionem simpliciter et alia
perfectionem limitatam scilicet mixtam cum
quod est melius ipsum quam non ipsum Et experimitur sic negando quod perfectionem simpliciter
vocat denominationem perfectionis simpliciter vel praedicatum perfectionale dicit perfectionem simpliciter
Tunc intelligitur quod illud praedicatum dicitur perfectionale simpliciter quod sic se habet quod ex ipso quod
conpetit
aio esse melius quam
perfectionale simpliciter etc Alia dicunt limitatam perfectionem scilicet speciei vel generis
ut
esse hominem esse animal
Advertendum quod ista vocabula vel praedicata quae sic di
cuntur
de creaturis non dicuntur de deo nisi 2m quandam in propriam translationem
supponitur pro praesenti et postea probabitur Et ista attribuimus deo
Ex
isto consideratur limitatio ingenii et
In isto fundata est opinio formalitatum Nam deus existens
quod sicut est nobis
vocabulis deo attributis quod ita
ex parte rei
sicut in modo concipiendi habemus diversos conceptus habentes ordinem
scilicet ens idem unum et diversa praedicata Ita
diversae formalitates
Pro nunc
dico quod ista
totius
Sequitur quod omne nomen sine deo
Qui Ego sum qui sum
nam hoc est sibi
proprium dicit qui est misit me
et sic ipsemet usus est illo
vocabulo tamquam sibi proprio sic quod fuit sibi proprium nomen connotans negationem
et affirmationem actus
Sequitur quod in solo deo idem
est esse et essentia secundum istum doctorem non solum quantum ad rem
ad modum concipiendi sic quod non potest eius essentia concipi sine existentia
Iste modus dupliciter potest
different
formalitatum non ponit distinctionem realem ut bonitas et sapientia in deo sunt idem
secundum rem differunt tamen formaliter
Alius modus
quod creatura quantum est de se est omnino fluxibilis et insufficiens ad esse intantum quod requirit
quandam
tures
est deus sic quod creatura denominatur extrinsece esse a deo
denominat intellectum cognoscere ita
esse
Sequitur quod omnis conceptus deo proprius
realiter tamen in se
quod aliqua notitia est simplex et aequivalenter complexa Si esset ad principium perfecte reputationis
omnes veritates
Et sic subiectum theologiae omnes veritates repraesentat consi
deratas
in theologia et sic posset vocari notitia
Sed
utrum
est contingentia sic quod est signum alicuius contingentis complexi veri Et sic deus posset
propositio contingens aut contingenter deus est
notitia per modum signi Et sic per modum propositionis posset concedi quod esset assensus respectu alicuius contingentis
et capitur
et pater non fore
In hoc stat quod deus sit summa necessitas et quantum
prout immediate respicit res prout res distinguitur a signo
subiectum theologiae apud nos non potest haberi nisi cum adiutorio luminis fidei et diligentia
magna quia in illo relucet divina bonitas et inclinat illo conceptus ad maiorem
cognitionem dei
Cuius conceptus carentia
errores
Sequitur quod sollicitudo debet adhiberi ad habendum huiusmodi conceptum et consequenter
tutum est procedere per actus reflexos Et huiusmodi conceptus ignorantia defecerunt
philosophi et ceciderunt in errores varios Quidam posuerunt eum solum liberum
libertate complacentiae et agere
perfectum aliter iudicassent deo eo
Sed ipsi non dixissent esse perfectionis simpliciter
esse liberum libertate contradictionis sed esse rationabiliter limitatum secundum quod congruit
naturae et universo
Et Ideo
Notandum
quod in 11o
Notandum quod quanto commento theologiae
subiectum esset perfectior tanto ad plures conclusiones esset aptus
potentia facile est inducere quod deus est quod potuit creare in mundum Quia est
illa potentia
sionem
panis in corpus christi passionem christi et eius est
conceptu bono de deo omnes articuli sunt valde faciles adhaesionis scilicet habita
te
te
proprietates et operationes
unum principem lucis et alium tenebrarum vel unum principium bonorum et aliud malorum
unde si posuisset ipsum
Circa textum prima conclusio Spiritus sanctus non tantum procedit a patre et filio temporaliter
scilicet etiam a se ipso une ista processio non est nisi quaedam gratificatio et sic dicitur
descendere non quia movitur sed quod sanctificatio naturae est
sunt adextra indistincta
Secunda conclusio filius fuit visibiliter missus in instan
missione operatae sunt omnes tres personae Ita quod in uno facta per tota trinitate
Tertia conclusio Etiam filius invisibiliter mit
titur
ad bonum sensum quia sanctificat
Quarta conclusio Quod pater propter hoc d
maior quia procedit filius et emanat ab ipso Quia filius procedendae et
nitatem
unde christus met dicit quod pater maior me est scilicet secundum humanitatem
In alia lectione
In praecedenti lectione fuit tactum quod sicut divina acceptatio se sola est causa gratificationis
creaturae Ita stante peccato primi hominis et poenis inde consequentibus scilicet privatione iustitiae
originalis pro tota posterioritate et cupiditate sequente quae est quaedam habitualis tur
pitudo
habens se per modum habitus virtuosi viciosi stante laesione virium inferiorum
et superiorum dicebatur quod deacceptatio est formalius in peccato originali sed hic non ca
pio
ly deacceptatio active quia sic non esset nisi deus sed capio ly deacceptatio passive Et
illa potest dupliciter ymaginari vel intelligi uno modo potest ymaginari deacceptio per privationem ac
ceptationis
requisitae ad hoc quod creatura non sit indigna
ubi ymaginandum esset quod
varii sunt gradus deacceptationis de supremo genere esset gradus reddens creaturam
formaliter dignam vita aeterna et gratam deo Alius gradus ymaginabilis esset
respectu moralis bonitatis non dico intrinsece Contra istum 3m advertendum quod bonitas ordinis
rerum magis consurgit ex divinam acceptatione 3o modo supra quam extrinseca specifica rerum
valde bona
Ex quo consequenter ymaginari posset quod nulla facta mutatione intrinseca in rebus
per solam subtractionem acceptationis 3o modo male esset universo creato
Iuxta hanc ymaginationem
consequenter ymaginari posset quod subtractio totius latitudinis acceptibilitatis divinae haberet
rationem turpitudinis et culpae et sic ymaginari possit quod deacceptatio esset formali in pec
cato
originali Alio modo magis positive potest capi ut sit quaedam indignitas in creatura con
surgens
ex hoc quod deus realiter cum reputat indignam quod non potest facere nisi praecederet aliqua dis
positio
ad hoc sufficiens scilicet peccatum primi parentis pro quo perdidit iustitiam originalem
et infecta est caro
Ideo formale in peccato originali esset indignitas consurgens ex
divina indignatione vel deacceptatione videtur hoc conservare dictis omnes nasci
id est indigni Et huiusmodi deacceptatio est quaedam ira dei quae reputat nos indg
mur
filii irae
nos
nec vult conferre gratiam nisi per
Consequenter
dictum est quod ad gratificationem creaturae non requiritur aliquod additum
Iuxta quod dubitatur
utrum creatura quando gratificatur realiter mutatur scilicet utrum aliquid de novo sibi additur etc
potest responderi quod sic scilicet quod est realiter quaedam mutatio nec est ex de necessitate quod quaelibet species mutationis
habeat aliquod distinctum pro termino acquisito vel aliquod deperdit quod aliae sunt species mutationis divinae potentiae
possibilis quam sint secundum communem cursum naturae
Secundo adhuc communiter philosophando a pluribus conceditur
quod stat esse mutationem localem absque acquisitione alicuius rei vel de perditione scilicet ponendo quod motus
localis sit ipsum mobile ut ecclesia tenet et plures alii nichilominus concedunt articulum parisiensis
scilicet quod deus potest totum mundum movere moto recto quo dato nichil acquiret nec spatium nec alias
et sic non videtur repugnantia quod aliqua res realiter mutetur et tamen nec aliquid acquirit nec deperdit
Tertio dictum est quod
verificatur pro rebus si qualificatum positio rerum illarum non sufficit ad verificationem propositionis
oportet ponere respectus alios unde secundum opinantes vero respectus per istud principium scietur ubi
debet ponit respectus relationis
verbi gratia ad verificandum hanc sol conservat radium non sufficit
quod sol sit radius sit quia staret quod sol esset et radius etiam non a sole sed a deo ergo oportet
ponere respectum
et totum resolvitur ad istud
non sunt verae substantiae nec acci
dentia
absoluta sed potius modi rerum distincti et tamen nec a rebus inhaeret realiter Et ymaginatur
tertius gradus entium vel rerum ut dictum est alias Et breviter quasi omnium doctorum
antiquorum opinio est quod sunt ponendae 3s res applicandae ad materiam
si vellemus ponere
aliquem respectum in creatura quando gratificaretur facilius salvaretur ita quod acquireretur aliquis
modus se habendi qui dicitur respectus ratione cuius creatura dicitur grata deo qui
non vult ponere tres respectus faciliter potest dicere quod ad verificandum istam propositionem sortes est deo
gratus non sufficiunt deus et sortes quocumque sed taliter se habentes Et
modum
Restat ideo consequenter respondere ad rationes alias factas quibus probatur quod caritas crea
tura
non sit activa respectu actuum virtuosorum quia si sic scilicet quod esset prima causa sequeretur quod
posset se sola exire in omnes actus virtutum et sic non requiritur prudentia etc
Respondendum est tenendo positionem primam consona veritati theologicae ut videtur quod habet se tamquam prima
causa in regno animae et potest se sola exire in actus aliarum virtutum quia si non maxime
videretur de prudentia quae est habitus intellectus et caritas voluntatis
Thomas
ut habetur in canonica iohannis et sit respectu omnium necessariorum ad salutem Caritas est sufficiens
ad exeundum in actum intellectus practici et ad volendum conformiter
Ad secundam rationem
quia si sic activa ponamus quod intendatur caritas in sorte continue usque ad gradum prohibitum
tunc quaeritur quando et gradus illicitus utrum caritas concurrit si sic tunc concurrit ad peccatum si non
tunc voluntas sufficienter se sola et per consequens prius suffecisset et sic caritas frustra poneretur
Respondetur
quod in isto casu ad gradum illicitum caritas non concurrit nec potest unde sicut fides non posset
inclinare ad falsum ut dictum est in prologo ita nec caritas ad malum ymmo magis repung
nat
quia perfectiori modo dirigit potentiam in obiectum quam quaecumque alia virtus vel habitus
Sed contra quia voluntas se sola producit huiusmodi gradum
Respondendum est quod non et quod non
sufficit in eadem specie actus nec potest lege stante communi sed voluntas in instanti in quo apta nata
est ad huiusmodi gradus productionem exibit in actum alterius speciei negandum in genere morum sed intrinsece
et essentialiter
dubitatur utrum caritas possit concurrere cum voluntate ad huiusmodi gradum
exclusive scilicet ad quemlibet alium circa gradum illicitum
Arguitur quod non ex ista radice quia
si sorti esset prohibitum quod non producat gradum ut 10 et producat quemlibet circa
Culpandus est quia sequitur produxit quemlibet circa gradum ut 10 igitur si maneat habebit gradum
ut
materiam tangit
Breviter dicendum quod non stat caritatem usque ad illum
gradum exclusive continue agere sed ex promissione speciali in aliquo instanti circa 3s in quo anima
non sufficeret considerare in quo gradu distaret actum a gradu prohibito caritas
movet intellectum ad considerandum propinquitatem gradus prohibiti et ista solutio solet dari
in materia de omissione quia dicitur quod appropinquante tempore tenetur considerare
Ad aliam rationem
quando dicitur si voluntas in regno animae esset sic prima causa potest agere non coagente
voluntatis etc
Breviter negetur consequentia quia de necessitate voluntas concurrit saltem receptive
et
Secundo dicitur quod voluntas respectu actus sui liberi non
necessitatur nec a deo nec a suo actu igitur non sequitur quod posset sic neccessitare voluntatem ad
talem actum
Tertio dicitur quod licet caritas sit realiter in
habet tamen modum libera agendi quia est instrumentum spiritus sancti sequens
quo ad modum agendi proportionaliter sicut dictum est prius de fide
Ad aliam si caritas esset sic
activa sequeretur quod fieret in actu infinita quia ratione meriti debet argui quia meritum nedum
est meritum gloriae in patria sed etiam gratiae in via et loquor in arguendo semper in eodem instanti ergo
actus producit habitum infinitum et econtra habitus actum infinitum et sic posset argui
de quolibet actu virtuose et sic quilibet talis habitus infinite intenderetur et consequenter actus
debet infinite intendi
Respondendum est quod nullo casu in materia caritatis quod licet caritas concurrens
ad actum meritorium mereatur augeri tamen non pro illo instanti sed pro futuro tempore
Secundo dato
quod caritas in eodem instanti augueretur illud tamen quod quo additur ratione meriti non confert ad actum
pro eodem instanti sed habet rationem posterioritatis ut sit caritas ut duo Et addatur unus gradus caritatis
ratione actus dicitur quod non confert ad merendum gratiam in hoc instanti sed est posterior et disponit
alios actus Quod sit posterior patet quia sequitur
Ad aliam rationem de iudaeis scilicet de proplexitate
simplicium existentium in caritate quia habuerunt in deuteronimo quod qui a lege recederet vel
Etiam miracula non movebant eorum proplex
itatem
Breviter respondendum est quod caritas nullo modo patitur perplexitatem nec potest
necessitate ymmo est unctio etc
De praelatis ymaginatur
praelatorum consequenter quod semper praesto est in non ponentibus obicem et radiabit illustrationem
respectum necessariorum ad subiectum et sic consequenter non debet credere praelato sed inclinabunt eum ad veram partem
acceptandum et sic diceret talis Audiam quid loquatur in me dominus et sic in illo casu
non conceditur quod talis crederet praelato
Tunc ad rationem materia est soluta per dictum christi
dicentis quod non venit solvere legem sed adinplere unde vetus lex quicquid novae legis
est continebat in figura nec christus quantum ad moralia contradicit sed figurae cessaverunt adveni
ente
veritate scilicet cerimonalia quae erant sacramentorum figurativa unde tenebantur
credere in christum quantum est
et ydolatras
debiti ad decipiendum faciunt naturales coniunctiones quae videntur mirabilia et addunt mala
et per adorationem vel rogationem tollunt appositum per eos met Etiam ratione peccatorum potest contingere
quod deus permittat
Tamen ad discernendum inter miracula vera et alia advertendae sunt
primo
personae per quas sunt fiunt
Secundo debet attendi suus quantum ad primum visa sanctitate christi et
apostolorum eorum qui non erunt suspecti de ambitione avaritia vel appetitu aliquo rei
temporalis Etiam ratione finis legis directive poterat concludi quod erant vera dei
miracula Si autem sunt magi videbimus eos nephandissimos et amores quaerentes praecise
temporalia ergo attendi debet quantum a talia morum sanctitatis vel militia Etiam finis
quia finis miraculorum erat verus cultus dei magorum autem erat malus finis
Tertio possunt esse ex invocatione divina inmediate quia vera miracula sunt ex vera invo
catione
dei inmediate et sic concluditur quod non in dei inmediate sed dyaboli contingunt huiusmodi miranda
non mirabilia
Per idem de vetula de ignorantia invincibili dicitur quod non stat cum carita
te
quam ad illa quae sunt de necessitate salutis
Ad aliam rationem caritas denominat magis
vel minus ergo non est simplex qualitas
Respondendum quod caritas denominat secundum extrinsecum
dupliciter
primo modo quantum ad vitalem ymaginationem quae non est intrinsece cognitio et albedinem
est intrinsecum denominari album
Secundo dicitur quod caritas dicitur aliunde extrinsece caritas
scilicet per divinam acceptationem qui requiritur quia staret quod informaret et tamen non denominaret subiectum carum
et secundo quod magis et magis acceptetur creatura secundum hoc dicitur magis et magis cara secundum eandem
caritatem in numero
dicitur quod nulla mundi quali
tas
est intrinsece recitando ymmo absolute seu de potentia dei absoluta stat cum culpa Etiam staret
quod esset in subiecto non vitali et staret quod esset in subiecto vitali et tamen non inmutare et vitaliter
Ad
aliam rationem saltem apparentem quod caritas in regno animae habet simpliciter principatum quia sit aliquis
habitus habituatus in operibus virtuosis et caritatis tandem peccet tunc materiam habitus caritatis
acquisiti et illi possunt exire in actum etc Et confirmatur de fide nam existens in peccato potest in actum
fidei scilicet informis
Respondendum est tenendo positionem 2m quod probatum est quod nullus est actus
virtuosus nisi
ymaginandum est circa istam materiam quod causalitas huiusmodi
habituum qui stant cum culpa quantum est de se non sufficiunt ad actus meritorios scilicet ad actum
fruitivum et in existentibus in peccato huiusmodi habitus exit in aliquem actum qui apparet esse actus fruc
tivus
et non est talis sed habet finem temporalem explicite vel inplicite vel aequivalenter
et
contingit ex hoc quod creatura non potest discernere utrum actus eius sit ordinatus indebitum finem
et sic stat quod creatura nesciat an odio vel amore digna sit et ista videtur mihi esse intentio
antiquorum philosophorum unde
virtutem semper dicit concurrere caritatem
quantum est de fide dico quod habitus supernaturalis non
potest concurrere nisi concurrente caritate
Et ideo quantum ad proprios actus est mortua tamen acquiritur
habitus et huiusmodi habitus acquisitus exit in actum qui sufficit pro credendum pro elevando ad vere
credendum et sapiendum et sic concurrit ad actus omnino alterius speciei nec sunt realiter meritorii actus
fidei est realiter cognitio etc
In alia lectione
Prius fuerunt inductae rationes ad probandum quod possibilis est creaturae fruitio dei absque carita
te
Circa praesentem materiam advertendum quod doctores faciunt etiam difficultatem utrum possit actus
moraliter bonus elici stante lege sine concursu dei Et in ista materia quae habet eandem radicem
cum materia quae pro praesenti tractatur duplex est ymaginatio
nam aliqui dicunt quod absolute cum
influentia dei generali solum quis potest dei frui et actum moraliter bonum elicere
Alii dicunt quod ad eli
ciendum
actum moraliter bonum requiritur adiutorium dei spirituale et maxime ad actum fruitivum
notandum sufficit communissime adiutorium sed requiritur gratia gratificandum
Advertendum quod positio
fundant se in hac radice quod voluntas ratione poenae peccati originalis omnem actum suum
retorquet in se et ad se et ideo quia actus virtuosus etiam actus deum super omnia diligendi
debet habere finem debitum scilicet alium a creatura ideo ad habendum huiusmodi artum requiritur aliquid
innans eam et elevans ideo non potest ex eo elevare se super se et ideo si debet elevari ut actus
suos in finem debitum ordinet requirit aliud elevans
Sed dubitatur utrum gratia grati
ficans
vel caritas iustificans creaturam se sola sufficit animam absque hoc quod deus
specialiter concurrat sed quod solum concurrat concursu et influxu generali diceretur
primo quod
caritas non est apta nata concurrere ad inclinandum vel elevandum voluntatem nisi deo specialiter
concurrente ad eundem effectum Causa est quod caritas non est causa secunda subordinata influ
entiae generali sensu communi scilicet agenti secundum communem influxum ideo dicitur quod ipsa non
est apta nata agere quicquid nisi deus specialiter concurrat quia non est instrumentum
nisi specialis concursus dei ideo si subtraheretur specialis concursus dei non sufficeret
agere et ideo dato quod caritas poneretur in anima cum influentia dei ita quod non generalis
Secunda dicitur
quod dato quod caritas haberet suum activitatem respectu voluntatis subordinatae et hoc cum influentia dei
generali non tamen sufficeret ad actum fruitivum eiusdem speciei cum actu quae nunc producitur ex caritate
scilicet cum influentia nec esset ita nobilis patet ex subordinatione trium causarum
respectu huiusmodi actus concurrentium prima est prima causa scilicet specialis dei influxus et in isto
genere est superioris speciei et ideo per subtractionem illius inpeditur effectus productio
Ideo dicunt
sancti et dixerunt doctores quod liberum arbitrium et caritas non sufficiunt ad meritum nec ad temp
tationes
superandas sed specialis dei influxus est principalius concursus quam aliqua illarum
causarum
et sic diceretur quod caritas produceret actum nobilioris speciei quam aliquis habitus moralis
naturaliter acquisitus scilicet prout caritas solum ageret cum concursu et influxu dei generali
Secunda diceretur quod nedum huiusmodi habitus nam posset producere actum eiusdem speciei cum actu producto
a caritate cum concursu dei speciali sed nec actum ita nobilem sicut in statu innocentiae nam in statu
innocentiae homo staret et resisteret temptationibus unde
tuit
sed non unde perficere et cum actu isto non possemus omnibus temptationibus resistere igitur non esset ita
nobilis sicut in statu innocentiae
utrum ex puris naturalibus posset quis elicere actum moraliter bonum non
Tamen opinio
voluntas potest bene referre actum suum ad debitum finem etc caret principali circumstantia scilicet fine
debito et ideo ut bene moraliter aget requiritur gratia nam dicit gratia gratificante respectu cuiuscumque actus
boni licet respectu aliquorum
Unde deus habet specialem influentiam quae non est gratia gratificatus
qua pulsat peccatorem ut dictum est prius sto ad ostium et pulso
Sed quaeretur quomodo aliquis
posset bene moraliter operari et nullo modo videtur esse in potestate creaturae et per consequens non videtur quod possit
se disponere ad receptionem caritatis seu gratiae gratificantis
Respondetur quod ista assistentia specialis
nulli denegatur ymmo deus continue sic pulsat animam ideo in creatura non requiritur
nisi obedientia et quod sequatur in pulsum huiusmodi motionis sed quomodo illa sequela vel dispositio
possit fieri videbitur in solutione 4ti articuli
Advertendum tamen quod tenentes quod ex puris naturalibus
cum influentia dei generali solum possit esse actus moraliter bonis Credo quod ymaginantur
quod creatura potest sibi aliquem finem temporalem bonum constituere verbi gratia Cuius in politia
potest sibi constituere tranquillitatem et pacem pro bono civitatis sine suo bono quia bonum
civitatis redundat in suam
Advertendum ulterius quod ratione corruptele creatura naturaliter tendit
ad se nec est in potestate sua tendere in finem ultimum nisi concurrente alio nichilominus tamen per huiusmodi
relationem malum evitatur dicitur ulterius quod actus moraliter boni non sunt ordinati in finem
ultimum supremum sed in bonum pollitiae et personarum ut
tranquillitatem et pacem
sicut bonum malis est debita proportio quantum sit bonum pollitiae
est debita proportio partium scilicet pax modo quis potest sibi potest constituere tale bonum pro fine specialiter
politico non loquor de heroycis nec actus civiles requirunt relationem talem in deum et sic deus
excusat creaturam quia intendit bene operari quia vult evitare vitia et sic non consurgit
malum nisi ordinatio ad se sed ex illa ordinatione vitantur vitia
Et sic dicitur quod non requiritur
huiusmodi ultimus finis ad actus polliticos moraliter bonos secundum hoc quis omnia vitia repelleret
propter se ita quod nullum admitteret vitium in politia per huiusmodi ordinationem
Sed difficultas specialis
est de fruitione illa quando dicitur esse de supremo genere ideo teneo istam viam quia fruitio
in creatura lege stante in deo specialiter concurrente
Contra arguebatur staret quod quis ex puris
naturalibus dictaret practice quod deus esset super omnia diligendus
haberi fuit responsum quod antecedens
est falsum causa fuit deducta de fide ex infirmitate humanae considerationis etiam
malitia excaecat eos et
ratione culpae tamen quia voluntas quae habet locum
ideo etiam alia depravatur cum etiam quia habitus pravi et volitiones seu actus
voluntatis quae sunt in voluntate sunt quaedam apparentiae moventes caritatem voluntatem
Quod volitiones sunt cognitiones satis est cum
Item intellectus ratione cor
ruptele
est inferius et quasi fornicarius sic quod magis inclinatur ad rationes sophisticas
quam veras et ad falsitatem quam veritatem recte sicut voluntas
Secundo potest responderi
negando consequentiam dato quod intellectus posset sic dictari etc igitur voluntas
Prima causa est
quia voluntas magis est
in eadem proportione quae erat nobilior intellectu in eadem est facta magis serva nam ipsa plus de
meruit quam aliae potentiae sibi enim tamquam principali inputatur prima culpa ideo poena est illa
maior
Secunda causa est quia ut dictum est dilectio dei fruitiva in hoc statu scilicet naturae lapsae
est nobilior quam in statu innocentiae ergo cum voluntas sit debilior quam erat in statu innocentiae
ergo non posset nunc in superiorem actum quam prius potuit quia voluntas est debilitata
quantum ad executionem suarum operationum
Item concordia doctorum et ecclesiae est quod voluntas non
potest temptationem superare ex puris suis naturalibus ergo non posset deum positive fruitive diligere
ex puris naturalibus consequentia tenet quia 2m est maioris difficultatis quam primum
Item sicut ar
guit
sanctus
potest ad plus quam se unde allegat omnis quaerunt quae sua sunt id est magis afficiuntur sibi ipsis
Item voluntas post desertam iustitiam facta est ancilla suae affectionis quae est ad commo
dum
vel quae est comodi ita quod est sibi subiecta nec potest non afficere sibi nisi de super movetur
Item
structionis
fidei quis possit informari quod deus sit super omnia diligendus et ideo
voluntas potest se conformare illi dictamini et in hoc reprehenditur
Item datur
instantia stat quod stat intellectus dictet
maximus conatus voluntatis terminetur ad aliquem gradum citra p 10 scilicet ut 4or
Certum est quod voluntas non potest se huic dictamini conformare ergo non mirum si intellectus
dictet aliquid diligendum aliqua dilectione qua voluntas non potest
Item arguitur de speciebus dilectionis
ut anima christi diligit plus quam anima sortis in via si ergo intellectus sortis dictaretur
deum esse diligendum ab ipso
in facultate et potestate voluntatis et sic per errorem posset dictare vel per concessum naturalis facultatis
unde prima ratio habet apparentiam in communibus operationibus subiacentibus voluntati sed non est
in potestate voluntatis quod referat in ultimum finem sine gratia potest tamen referre malum finem
scilicet ad gloriam et sic de multis aliis quos habet in sua potestate
Ad confirmationem quia sequeretur quod quilibet
sciret se esse in caritate etc
Respondetur primo ex dictis non sequitur quod quilibet sciret se esse in cari
quod homo possit evidenter etc quia ad hoc cognoscendum oporteret quod esset evidens
tate
sibi quod actus dilectionis dei non posset procedere cedere nisi a caritate sed non dico hoc licet dico
quod ita sit unde si esset evidens et homo posset evidenter cognoscere se diligere deum super omnia
tunc bene sequitur quod utrumque falsum est et sic eadem probabilitate qua pono positionem in causa eadem vel consimili
potest quis probabiliter credere se esse in caritate non tamen esset evidens
Secundo non est evidens
ymmo non potest bene naturaliter haberi utrum sit dictamen relativum vel absolutum verbi gratia stat aliquam
esse dilectionem dei quae realiter est propter diligentem et stat quod sciat se referre huiusmodi actum ut
si quis diligat aliquid propter aliquid per subtractionem modici benefici vel boni temporalis dimit
tit
illud diligere quod dilexit scilicet deum et valde difficile est cognoscere Utrum sit non propter
se vel propter aliud ideo non est miranda temporalium affectio quia per ablationem convertitur
voluntas ad illa
Infertur maximum signum non existendi in caritate quando est tanta affectio
temporalium Aliter dicunt quidam scilicet
habet caritatem intensam vel remissam
de remissa non potest sibi constare ratione remissionis
utrum sit fruitio vel non vel utrum sit in caritate
Sed quando est intensa tunc habens eam experitur
fortem motum et contemptum aliorum propter deum Ad veritatem scripturae dicit quod scriptura intelligitur
de aeterna dilectione vel aeterno dei odio id est praedestinatione r vel reprobatione multi praesti
ti
aliquando deo fruebamur Aliquando praedestinati fuerunt valde magni peccatores ut dauid
Petrus paulus etc et sic intelligitur quantum ad aeternam dampnationem vel reprobationem vel intelligitur
de gratia finalis repugnantiae
posset primo responderi
extra caritatem posset se disponere et esse in caritate
Sed ad mentem argumenti dicitur quod
voluntas existens in peccato si habet aliquem actum circa deum habet actum pravum quia semper
statuit finem temporalem et per consequens utitur deo et sic quaecumque actum elicit
quia usus dei et fruitio creaturae Cum hoc stat quod sit libera quia illo non obstante
potest exercere actum suum circa aliud obiectum etiam circa idem scilicet deum et hoc fruitive dummodo
disponeret se debite et sic est finis huius lectionis postea respondebitur ad 3am rationem in alia lectione
Circa distinctionem 47mam Prima conclusio quod voluntas dei quae est ipsemet deus et aeterna est
efficax ut fiat quod vult et nichil fiat quin ipsa vult velit illud fieri et sic inpletur
eius voluntas beneplaciti ita quod est tantae efficaciae quod absolute est infrustrabilis quia est
immensae potentiae
Secunda conclusio voluntas impletur in nobis quando facimus illud quod praecipit
et non solum efficax sed etiam
peccatus quia vult nos tenere in prima
Ultima conclusio deus praecipit aliqua quae realiter noluit
fieri patet de ymmolatione Abrahae
Sequitur lectio alia
Prius tactum est quod fruitio dei semper est cum caritate etc semper meritoria saltem
in via et quod omnis usus ordinatus creaturae est fruitio dei et meritoria dilectio
Arguitur contra hoc probando quod aliquis ex puris naturalibus possit deo frui et quin propter se
ultimate diligere
primo quod intellectus potest dictare ex puris naturalibus deo esse fruendum
et voluntas huic dictamini potest se conformare ergo voluntas potest deo frui sive gratia ex
puris naturalibus consequentia est clara prima pars antecedentis patet de puro philosopho qui ponit ex puris
naturalibus quod deus est finis omnium et summum bonum et in intellectu practico potest practice dictare
quod deo fruendum est Secunda pars patet ex libertate voluntatis nam praesentato sibi aliquo bono
et dicatur sibi per intellectum quod illud bonum sit diligendum videtur quod possit se conformare illi
dictamini
unde stante illo casu non neccessario difformabit si illi dictamini quia alias
voluntas neccessario peccaret et per consequens minor vera Confirmatur nam nisi voluntas posset se con
formare
huiusmodi dictamini extra gratiam sequeretur quod creatura posset cognoscere evidenter
an esset in gratia vel ne patet consequentia quia si non posset actum conformem ad illud dictamen
elicere erit meritorium concludendi quod sit in gratia unde
nemo scit an odio
vel amore dignus sit
Secundo circa finem ultimum sit sub ratione summi boni ostensum
voluntati voluntas potest habere aliquem actum et non neccessario ordinatum ergo inordinatum
Secunda pars patet quia cogeretur ad peccandum ut tactum est ergo ordinatum et ille actus
erit fruitio quia deus non diligitur ordinate nisi fruitur
Tertio capiendo totam motivitatem
quam habet gratiam in simplici persona ut esset adultus qui haberet solum gratiam baptismalem
vel modicum amorem tunc huiusmodi caritas movet animam in certo gradu respectu dilectionis
dei sed aliqua cognitio potest esse ita clare in non habente gratiam et iudicium potest esse ita clarum
quod moveat magis quam huiusmodi gratia scilicet iudicium de potentia divina et eius bonitate
quo stante sequitur quod huiusmodi notitia de dei bonitate movebit quam alia caritas
Quarto arguitur fortiter de illo qui atteritur et disponit se ut liberetur a peccato iste
dolet de peccato suo et iste dolor debet esse licitus et per consequens debet esse volitio dei mali
scilicet peccati propter deum ergo erit fruitio dei unde habebit nolle refutativum peccati antequam
sit gratiae infusio
Quinto arguitur apparenter nam existens in caritate per frequens actus fruitionis
acquirit aliquem habitum qui remanet cessante caritate ergo huiusmodi habitus sufficit
exire in similes actus quantum ad substantiam actuum licet non meritorios et cessante caritate
non subito corrumpitur ergo corrupta caritate sufficit exire in actum diligendi deum
super omnia licet non meritorie
Sexto iudaeus paganus zelo suae sectae exponit
se morti propter deum ergo fruitur deo nam magis diligit deum quam se ipsum quia praeponit deum vitae
suae licet erret sicut haeretici aliquando passi sunt morte propter haeresim credentes tamen suam sectam
esse salutarem et ad divinum cultum pertinentem ymmo neccessariam et sic videntur frui deo et
tamen non sunt in caritate ymmo in statu dampnationis
Septima sit aliquis non baptizatus
meritus inter christianos qui forte credit baptizatus nec facit de hoc diligentiam iste
exibit in consimiles actus et non habebit caritatem nec disponit se debite et sic eodem modo colit
deum saltem quantum ad subiectis actuum in se sicut alii
Octavo quaelibet creatura circa suum finem
potest habere suam operationem perfectam unde omnia naturalia alia ab homine naturaliter operantur circa suam finem
producendo suos effectus scilicet ex movendo ad sua loca naturalia et sic de aliis ergo etc sic erit de rationali cre
atura
Item pars animae non cognitive seu quae non sunt cognitive id
naturaliter tendit in deum ergo volitiva non
torie
et suum finem diligere
Item in statu Innocentiae potuisset anima naturaliter deo frui et eodem
debet species seu eiusdem speciei est nunc anima rationalis ergo videtur quod illa operatio naturalis non sit
sibi remota
Item voluntas naturaliter potest frui et non neccessario inordinate alias videtur naturaliter mala
Item ratio naturalis dictat aliquid esse summe diligendum propter ordinem diligendorum et quod
magis diligibile magis movet ergo summe diligibile magis movet quam aliquod aliorum
ymmo maxime ergo voluntas naturaliter magis potest eo frui quam quocumque alio diligibile
Item
nisi sic hoc maxime esset quod non posset aliquid aliud magis diligere quam se hoc falsum
quia potest constituere sibi alium finem quam se Etiam fortis exponit se morti pro re publica
ergo magis diligit illud quam se et per consequens aliquod supra se
Advertendum quod in ista materia
sunt tres opiniones
una ponit quod ex puris naturalibus quis potest deo frui propter rationes tactas
Quod ex puris naturalibus voluntas potest elicere actum virtuosum et bonum moraliter non tamen
meritorium sine caritate Istam positionem tenet
Alia opinio quod licet
ex puris naturalibus non possit creatura frui deo potest tamen sive gratia gratificante sed non
sine gratia gratis data unde gratia gratificans est illa virtus theologica quae realiter
elevat animam et iustificat eius animam actus et illa non stat cum peccato quia iustificat
et gratificat actus animae ymmo secundum aliquos nec est absolute possibile ipsam stare cum peccato quia
infunditur huiusmodi gratia in baptismo et in aliquibus postea intenditur Gratia gratis data aliquando
generantur vocatur esse donum dei in proposito dicitur aliquod speciale adiutorium ultra influentia
dei communem
gratificantis etc specialis motio vel directio in bonum quia spiritus sanctus ymmo tota trinitas
pulsat mentem illius qui est in peccato ut convertatur unde apocalypsis 2o sto ad ostium
et pulso ad ostium numquam animae ad detestandum peccatum et ad diligendum bonum et prosequendo
haec inquam motio quae vocatur gratia gratis data requiritur ad deo fruendum etiam extra caritatem
secundum istam 2m viam quia naturalia non sufficeret
Tertia via quam intendo tenere Ad
fruendum deo requiritur gratia gratificans elevans voluntatem a vivificans animam ad huiusmodi
nobilis actus productionem et conservationem et quia ista materia est pure theologica ideo non
patitur vehementem demonstrationem nec teneo eam per evidentiam rationum sed propter auctoritates sanctorum
quae de directo videntur hoc praetendere ymmo expressissime
ponunt et exponunt sacram scripturam conformiter ad istum intellectum Auctoritates quasi
Pro quaestione ista adduco rationem Nam si fruatur sortes deo illa fruitio est dilectio
dei super omnia qua stante non est compossibilis alia volitio dei contemptiva nam eo ipse
quod deus diligitur super omnia a creatura ipsa creatura aequivalenter vult sibi super omnia
obedire ergo excludit super omnes alios actus pravos voluntatis scilicet odiendi
Item dilectio
dei super omnia est maxima dispositio creaturae ad deum ergo non stat sine gratia lege stan
te
consequentia tenet quia quotiens creatura debite disponit se totiens confertur sibi gratia antecedens patet
quia inter omnes dispositiones quas creatura potest habere illa est nobilissima scilicet quod diligat
deum propter suam bonitatem super omnia modo cum maxima tali dispositione non stat lege stante
quin talis habeat gratiam et sit in gratia saltem
Item inter omnis actus diligendi deum est summae nobilitatis et difficultatis ergo naturalis
facultas humana non se extendit ad illum actum alias gratia non esset neccessaria ad
productionem actuum meritoriorum Sed solum
Ita quod arguitur sic Caritas requiritur ad productionem actus fruitivi et voluntas non est per se
sufficiens etc
Pro declaratione materiae advertendum quod triplex debet ymaginari status creaturae scilicet
status purae naturalis scilicet naturae integrae vel innocentiae Secundus est status naturae corruptae non
reformatae per gratiam vel caritatem et tertius est status gratiae et hoc in via
Quantum ad primum
potest concedi quod in statu innocentiae ex puris naturalibus poterat
tive
patet ex ordine diligendorum et habitudine et ex rectitudine potentiarum nam ordo diligendorum
et habitudine erat primo parenti clarus et cognoscebat quod nulla creatura habebat rationem fruibilitatis
et quia voluntas habuit concordantiam ad omnes alias vires ergo conformiter eliciebat
In statu naturae corruptae deordinatione facta est in regno animae ita quod vires inferiores
rebellant superioribus propter poenam peccati originalis et superiores subiciuntur inferio
ribus
ideo est talis infirmitas quod anima sibi derelicta fruitur se ipsa ita quod inclinatur
ad contrarium deo et sic inclinatur ad se sicut grave naturae suae derelictum tendit deorsum
Ita est de voluntate quod ipsa sibi derelicta non stat ipsam tendere in deum et istam affec
tionem
vocaverunt doctores affectionem commodi
ita voluntas sibi derelicta non potest ex se ad deum ascendere
In statu gratiae ymaginandum
quod gratia est medicina contra istum morbum quia habet elevare creaturam ad deum et quasi fa
cere
recedere a centro rerum corporalium sicut levitas introduceretur in materiam gravis potest esse
in tanta
voluntatis In libro confessionum et de civitate deo
amor meus pondus meum
Advertendum tamen quod cum isto stat dei dilectio nam relatio ad
se quandoque non est evidenter perceptibilis sed realiter talis non est dilectio licita nec fruitio sed est
visus dei forte multi credunt frui deo et non fruuntur sed utuntur et credunt non re
ferre
ad se sed stat tamen quod referant Secunda potest dici quod fruitio dei in hoc statu est perfectior
quam in statu innocentiae nulla erat penitus difficultas frui deo ex clara notitia
ordinis creaturam deum nec erat aliquis trahens ad contrarium unde notitia habitudinis
creaturarum ad deum erat evidens in statu innocentiae et sic non est in hoc statu ymmo
contraria ergo etc Confirmatur quia realiter ista fruitio vicem in hoc statu est in beatitudine
motiva et beatitudinis meritoria in statu autem innocentiae non et hoc loquendo de illa quae in illo
statu ex puris naturalibus potuit elici unde
in hoc statu est perfectior propter maiorem efficaciam et maiorem difficultatem
arguit contra istud quia tenet contrarium istius positionis una rationum suarum est quando
voluntas potest producere aliquem actum cum habitu potest illum producere sine habitu etc
verbi gratia habitus acquiritur per actus ergo Actus praecedunt ergo Voluntas
per propriis concurrit ad productionem actuum quam quod habitus concurrant secum igitur quemcumque actum potest
producere mediante habitu eundem potest sive habitu et sic in proposito si voluntas cum habitu carita
tis
sufficit producere actum fruitivum etiam sive illo sufficit et per consequens sive caritate possibile est
quod fruatur deo
Advertendum quod lata est differentia de actibus naturalibus naturaliter producibilibus et aliis
solum producibilibus cum adiutorio dei speciali unde voluntas habet aliquos a naturali sua
facultate et de illis bene habet veritatem illud dictum assumptum Ab
illis actibus qui excedunt facultatem voluntatis et ad quorum productionem requiritur altio
ris
speciei causalitas quam ad illos alios nam caritas principalius concurrit quam voluntas
in productionem actuum fruitivorum iterum deus specialis quam caritas ubi noluntas esset
principalis causa sicut in habitibus naturaliter acquisitis forte ita esset sed in aliis voluntas non esset
principalior adhuc inter causas particulares ideo sublata principali causa non producitur effectus
Item dicit quod deus posset dare praeceptum creaturae quod diligat deum fruitive absque caritate
nec deus infunderet caritatem tunc creatura posset conformiter ad praeceptum facere Respondendum
quod remotis omnibus specialibus adiutoriis et non ampliata causalitate voluntatis et stante
lege communi deus non posset praecipere creaturae ad diligendum deum fruitive patet quia obli
garet
creaturam ad impossibile ut si creatura posset levare unum solum et praeciperet sibi
quod levaret 100 sive alio adiutorio non ampliata
impossibile
Item dicit voluntas non esset activa respectu fruitionis naturae negetur consequentia sed bene
conceditur quod non est principalis causa sicut potentia levativa sortis non potest sine adiutorio
nisi tantum pondus levare tamen cum adiutorio posset duplum triplum et sic in infinitum et sic vo
luntas
non potest producere actum fruitivum sine adiutorio cum adiutorio tamen valde bene posset
Circa distinctionem 45am Prima conclusio voluntas divina est met sua essentia Advertendum quod deus
ratione suae immensitatis idem est esse velle
Ideo quodammodo secundum partem ita eum concipit 2m modum cognoscendi creaturam quia
diversimode operando diversimode se habet per diversas potentias et diversa instrumenta et
quia non possumus sic de deo attribuamus talia praedicata deo licet totum sit idem in deo et omnia concurrat
ydemptitate et ratione difficultatis et modi concipiendi ista praedicata sunt sibi imposita ut per varios
conceptus possemus eum magis concipere et melius Et ista fuit radix ponendi for
malitates
Secunda conclusio licet idem sit in deo esse et velle tamen non est idem vult et hoc est ex
modo significandi terminorum unde deus vult ante christum fore et tamen non est antichristum fore
Tria conclusio
voluntas beneplaciti est voluntas positiva rerum in esse Aliter vocatur voluntas ut est
creatura obligativa et vocatur voluntas signi et non est nisi lex scripta Reducitur tamen ad volun
tatem
efficacem quia deus vult efficaciter creaturam ad illam legem obligari Alii
voluntas dei vocatur permissio quia permittit aliqua fieri si vellet ea tollere non fierent
In alia lectione
Pro inquisitione divinae simplicitatis dictum fuit quod deus non potest formaliter influere nec potest
est forma formativa creaturae nec vitaliter potest perceptiva immutare tantam
nunc restat
inducere motiva contra contrarium
primo ex ymaginatione philosophorum ponentium quod deus est anima mundi unde
in sexto ey spiritus intus alit
Et
fuit opinio philosophorum quod distinctio specierum non esset nisi ex parte materiae Ita quod deus est unica forma
omnium sed 2m complexionum sunt gradus operationum et nobiliores operationes exercet ubi
materia est nobilius et melius disposita
Ad idem est
dicit quod mundus debet ymaginari tamquam quoddam vivens habens diversa membra aliqua terrestria
alia magis nobilia et alia pure spiritualia Etiam tenet quod deus habet se in triplici genere causae scilicet
efficientis finalis et formalis ergo deus est prima forma concurrens de intentione philosophorum est
quod deus sit formaliter anima mundi informans et actuans tamquam forma principalissima.
et formales ergo deus est prima forma concurrens realiter in genere causae formalis respectu cuius
cumque
rei creabilis.
Beatus
est esse et vita viventium
Augustinus in libro
in aliquam inmutabilem in genere causae ergo deus concurrit in genere causae formalis ut distinguitur
ab aliis causis nedum de possibili ymmo actu Augustinus 10
ci
ponentis quod deus est formaliter rerum mutabilium
Ad idem est
nominibus
liquidi quamquam sit forma extrinseca tamen dicit deum quoddam modo esse formam
deinde arguitur rationibus
primo sic nam causa secunda sufficit influere in aliquo genere primo ergo oportet in omnium genere causae
influentis excludendo materiam devenire ad aliquam primam et illa non est nisi deus igitur deus
est prima causa in genere causae formalis
Secundo influxus formalis dicit communicationem
bonitatis et perfectionis igitur debet attribui deo ymmo maxime convenire quia ibi est summa bonitas
et plenitudo bonitatis et summa bonitas plenitudo igitur ibi summus reperitur formalis influxus
Item forma habet multiplicem habitudinem ad suum formale aliquam habet 2m quam recipit perfectionem
a suo formabili scilicet inhaesionem non inhaerentia est quoddam genus dependentiae habent
etiam aliquae formae dependentiam quantum ad suam productionem ut formae materiales educun
tur
de potentia materiae ideo quam deduci dependent potius amatur quam econtra et sic ut potius
recipit a materia quam communicet sibi Et constat quod secundum has duas habitudines non influit
formaliter Ideo habet aliam 3am habitudinem respectu formabilis scilicet communicare suam intrinsecam perfectionem
scilicet perfecere formabile vel constitutum
et ista est habitudo influxus formalis Et ista
habitudo dicit perfectionem simpliciter et nullam penitus imperfectionem sed suae bonitatis communicationem ergo
potest deo competere quia dicit quidquid dicit perfectionem sine inperfectione annexa potest deo competere
sed sic est de influxu formali qui non est inhaerere vel dependere quia ille habitudines dicunt
magis recipere quam commutare vi cuius communicationis consurgunt denominationes concretive
in illo cui communicatur igitur deus potest concurrere formaliter influendo
Item deus est unibilis
in esse personali naturae humanae sicut de facto est igitur est unibilis et communicabilis essentialiter
et formaliter antecedens patet de unione personali ad humanam naturam consequentia probatur quia de ratione essentiae est magis
esse communicabile quam de ratione personae quia de ratione personae ut sic est quod est et
de ratione essentiae est quod sit communicabilis ad intra Ideo si ratione personae est unibilis etiam ratione
essentiae communicando essentialem suam perfectionem
Confirmatur essentia est communicabilis
adintra ydemptitate per plenitudinem igitur adextra potest communicari per participationem
forte diceretur quod ex parte divinae essentiae non est repugnantia quin sit communicabilis sed ex
Istud tollitur quod non
videtur maior repugnantia quod creatura sit capax unionis essentialis et influxus formalis
quod creatura sit capax unionis essentialis et influxus formalis quod creatura sit capax
ad essentia quam sit capax unionis personalis sed de facto est capax verbi igitur
Item potentialitas creaturae ad huiusmodi uniones non est intrinseca sed extrinseca ex omnipotentia
sic ordinantis quam penes intrinsecam perfectionem ergo debet magis mensurari penes potentiam
sic ordinantis quam penes intrinsecam perfectionem
Item potentia obedientialis non est intrinsece seu
non quantificatur per intrinseca sed quantificatur penes ymaginationem potentiam qui potest creatura
sic vel sic uti tamquam instrumento
Item nichil est denegandum vel removendum a divina
omnipotentia nisi appareat contradictio vel manifesta repugnantia scilicet deum concurrere formaliter influ
endo
non inplicat quia servatur de deo omnis perfectio et cum de ratione influxus formalis ut
sit aliqua imperfectio non videtur denegandum omnipotentiae dei
Item arguitur apparentius quia de facto dei
tas
est humanitati christi communicata per realem informationem igitur antecedens probatur per
2o capitulo ubi loquens de christo dicit quod in eo habitat plenitudo deitatis corporaliter
hanc auctoritatem exponunt doctores approbat ad intellectum huiusmodi communicationis formalis
est gratiose et temporaliter quicquid deus habet per naturam ergo sequitur quia tota plenitudo deitatis est
huiusmodi humanitati communitata
quicquid habebat in se essentialiter et quidquid perfectionis habebit et hoc non nisi per intrinsecam unionem divinae
essentiae per modum formae
Ad idem
requirit de huiusmodi communicatione deitatis ad humanitatem Et dicit nedum communicata
est humanitati christi omnis scientia sed etiam omnipotentia Et ultra humanitati christi communica
ta
est omnipotentia ergo tota latitudo divinae perfectionis et hoc non per immutationem vitalem scilicet sic
christi omnia essent repraesentata igitur per influxum formalem deus influit
Item comparando
unionem humanitatis christi ad verbum et eque sequitur propositum quia tanta est unio deitatis vel dei
ad humanitatem et tam intuitiva quam intuitiva econtra humanitas ad verbum sed vi
ad verbum recipit deus vel deitas denominationem concretiva quod denominatur homo ita huma
nitas
debet denominari deus
deinde probatur quod deus possit vitaliter inmutare primo auctoritate
materia ut prius tactum est ipse praesumpsit quod notitia habet multiplicem habitudinem ad potentiam
perceptivam unam inhaesionis quia dependet a suo subiecto tamquam accidens
Secundo habet habitudinem
ad potentiam perceptivam ut activam
3o ut vitaliter perceptivam ergo ex inhaesione formaliter
non denominatur vitalis inmutatio nec ex habitudine ad potentiam ut productivam quia divina
essentia est notitia et non est producta
Etiam staret quod perciperet per notitiam quam non
produceret Si ergo non ex habitudine ad potentiam ut subiectivam nec ut ad activam ergo ut vitaliter
perceptivam modo primae duae habitudines dicunt imperfectionem prima dicit inhaesione 2a productionem 3a
non dicit aliquam inperfectionem ergo reducitur ad causam exemplaret quae deus est et potest deo com
petere
unde inhaesio et productio non sunt de ratione 3ae habitudinis notitiae ad potentiam perceptivam
In alia lectione
Advertendum quod materia praecedentis lectionis scilicet de opinione philosophorum inter alia et duo
confert
primo ad exercitationem intellectus circa materiam trinitatis 2o ad retorquendum contra philosophos
gentiles inpugnantes nostram fidem quia magis impossibilia ponunt apud intellectum humanum
ita retorquere
possumus contra opinionem
Ad rationes prius inductas
prima ratio stat in hoc in uno quaque genere causae videtur esse prima causa simpliciter igitur est prima
causa in genere causae formalis praecipue quia
in illo genere et hoc est independenter causare igitur nulla causa secunda hoc potest ergo deus principaliter concurrit
in genere causae formalis
Responderi potest per primam propositionem lectionis praecedentis ubi dicitur quod
non sequitur deus absolute est prima causa igitur in genere causae formalis est prima causa
Secundo dicitur
quod nulla est
nam huiusmodi causae sunt similiter intrinsice concurrentes ad alicuius constitutionem nec ad huiusmodi constitutionem
requiritur nisi una simplex causa in suo genere et ad hominis constitutionem concurrit unica causa formalis
scilicet anima etiam unica materia ex qua cum forma sit compositum Ideo ratio fundatur super falsa yma
ginatione
scilicet super hoc quod sit ordo inter illas causas sicut inter alias
Tertio dici potest admittendo
huiusmodi ordine causarum formalium et materialium inter se et intelligendo via resolutionis
quia a nobis notioribus resolvendo ad ultimam semper proceditur ad imperfectius cuius oppositum est
in causis finalibus et efficientibus quod significemus causam efficientem 2am illa agit virtute
alterius perfectionis et sic consequenter et eandem datur independens Contrarium est in subordinatione
formarum concurrentium ad constitutionem nam in homine anima intellectiva est perfectissima
deinde alia su
perius
ordinata est forma animalitatis scilicet sensitiva minoris perfectionis et sic semper ascendendo
proceditur ad imperfectius igitur ex termino huiusmodi processus non reperitur idem independens quia semper
ultimum est imperfectissimum proportionaliter de materialibus nam signata materia ex qua inmediate constituitur
homo illa resolvitur in elementa deinde elementa in materiam primam et semper posteriora
sunt minus perfecta quia elementa realiter manent in mixto 2m istum modum et sunt perfectiora
quam materia prima
quia processus naturae non est animus perfectus ita quod priora sunt minus perfecta
et sic licet admiteretur subordinatio formalium et materialium inpossibile est tamen deum tenere primum gradum
ex quo est inperfectissimus
Consequenter quia tangitur de primo influere quia tunc defluere independenter
possit quod soli deo conpetit dicitur quod inpossibile est aliquam causam secundam in quocumque genere primo
influere quin eius defluxus dependeat ab influxu dei in eodem genere vel in alio superiori
continente primum ut totum reducitur ad influxum effectivum vel finalem Ideo inpossibile
est quod aliquid influat in genere causae formalis vel materialis quando concurrat influxus eiusdem generis
vel alterius superioris
Sequitur quod influxus formalis etiam materialis dependet ab influxu effectivo
vel finali essentiali dependentia
et quia huiusmodi influxus reperiuntur in deo etc unde influxus
eius effectivus vel finalis evidenter in se continet influxus alios
Sequitur falsitas cuiusdam opi
nionis
dicit quod stat aliquam personam divinam formaliter influere et totam trinitatem nec formaliter
nec effective influere Quia licet concederetur per inpossibile tamen quod staret aliquam personam influere
formaliter aliis non influentibus formaliter non tamen concedendum esset quin alia influeret influxu
effectivo ordine quodam naturali nam est subordinatio essentialis huiusmodi causalitatum Ita quod tota lati
tudo
causalitatum ita quod tota latitudo causalitatum materialium et formalium praeexigit sibi
causalitatem effectivam
licet causalitas effectiva non dicat imperfectionem essentialiter tamen praere
quirit
causalitatem effectivam igitur et sic de aliis
Confirmatur nam non staret deum formaliter influere quin
creatura mutetur modo omnis mutatio adextra est quaedam operatio igitur est communis toti trinitati quia
in quolibet genere causae effectus dicitur mutari modo omnis mutatio adextra tota trinitas est causa ergo non
stat etc quin tota trinitas concurrat active saltem
Ad aliam rationem informatio dicit suae bonitatis
communicationem igitur debet summae divinae essentiae competere
Respondendum est quod ista ratio satis potest esse
soluta ex prius tactis quia licet informatio dicit aliquo modo perfectionem non tamen similiter quia de ratione sua
intrinseca dicit inperfectionem scilicet evidentiam in subsistentiam alicuius vel constituti vel sustentantis
constitutum quia ergo informatio licet includat ad perfectionis tamen de sua integritate etiam includit ten
dentiam
in subsistentiam huiusmodi constituti
2o dicit quod tollit personalitatem informantis et
hoc repugnat deo
Tertio dico quod quantum ad illud quod est perfectionis in forma illud reperitur evidenter
in deo nam informa perfectionis est seipsam communicare et suam bonitatem et hoc reperitur in divina
essentia quia communicatur ad intra per plenitudinem omnibus tribus personis et in hoc forte est similitudo
ad genus causae formalis non tamen sequitur quod possit esse causa formalis Sicut esse intellectum
in specie humana dicit aliquam perfectionem sed limitatam quod repugnat deo ergo deus non potest esse
intellectus hominis
tollendo omnes inperfectiones formae scilicet inhaerere materiae esse partem constituti et sic de aliis
di
centibus partem inperfectionis imperfectionem stat quod deus habeat habitudinem quod solum dicit perfectionem
Responsum est prius quod licet informare non includit huiusmodi inperfectiones iam datas nichilominus
habet alias inperfectiones sibi annexas et haec intrinsecas scilicet tendere in subsistentiam et tollere personalitatem
2o dicitur quod huiusmodi in habitudines gratiose admittuntur responsione et gratae aliquando ratione maioris explicationis
sunt tamen inseparabiles quantum ad aliquod saltem quantum ad inhaerere et constituere in formis
substantialibus nam diceret adversarius quia formaliter inhaesio est informatio et inhaesio cum materia
est formaliter constitutio modi tamen sunt diversi ad exprimendum clarius eandem rem ut deum ex
primus
variae ut latius eum concipiamus patet quia quicquid est positivum deus potest se solo producere Etiam
quicquid positivum habet forma vel facit vel causat deus potest ponere non tamen influxu eiusdem
formae Nec sequitur deus potest ponere omnem effectum quam forma potest ergo potest esse causa
formalis et sic de materia unde de ratione influxus materiae est educere de potentia materiae
Sequitur
quod deus non potest facere se
se solo licet in genere causae efficientis possit effectum ponere
Sequitur quod proprie loquendo deus non potest supplere
influxum causae formalis nec efficientis quia supplere influentiam causae secundae proprie loquendo
est eodem modo concurrere sicut concurrit causae secunda modo deus non potest finite nec remisse concurrere ergo
non potest adaequate concurrere influentia simili influentiae qua concurrit ignis licet tamen adaequate
deus posset ponere eundum effectum
Ad aliam rationem persona divina est unibilis alicui creaturae
ergo divina essentia Respondetur quod dato persona divina sit unibilis non tamen in aliquo genere causae
Non enim in genere causae materialis vel etiam formalis quia quod verbum recipit denominationem
concretiva vi huiusmodi unionis ex hoc non arguitur habere rationem materiae quia haec est de ratione subsistentiae ulti
mate
scilicet recipere denominationes concretivas et sic ratio non concludit quia videtur supponere uni
atur
in genere causae materialis vel formalis
Secundo dicitur quod consequentia non valet persona divina est
sic ypostatice unibilis ergo essentia inmediate causa est nam de ratione terminum huius unionis est
formaliter causae subsistentiam ita quod unio debet esse
non tamen essentia est formalis terminus unionis ut si ymaginemur aliquam distinctionem personae ad essentiam
diceremus quod persona esset terminus illius unionis et non essentia
ulterius dico dato quod essentia
immediate uni creaturae uniretur non tamen influeret formaliter quia nullo modo reducitur ad influxum formalem
Ad aliam rationem quae iam aliquantulum est tacta quia divina essentia est per plenitudinem adintra communicabilis
ergo etiam adextra potest participari per plenitudinem dicitur quod repungnat adextra divinam essentiam per
informationem communicari quia informatio includit perfectionem
Secundo non est possibile ipsam communicari adextra
quia oporteret quod produceret inmensae
Tertio dato quod divina essentia quantum ex parte sui est posset ad
extra
communicari repugnaret tamen creaturae quae nullo modo est capax influxus inmensi et non potest esse in
mensa
quia est sub limitibus circumscripta
Ad aliam rationem nam inplicat contradictionem dico quod inplicat
contradictionem sufficienter mihi licet non evidentissime
Ad aliam quando probatur quod deitas potest formaliter
influere quia verbum est communicatum humanitati verbi secundum plenitudinem deitatis
christo inhabitat plenitudo deitatis corporaliter
et per hoc quod dicit corporaliter videtur excludere dona
illapsa animae
Respondet ut prius tenendo propositionem et dicitur quod vero illa non petit nisi ex positionem
auctoritatis
ymaginandum est inquit
ymaginari unum corpus
consequenter sicut in capite sunt omnes quinque sensus et in membris aliis in quae
capit influit non reperiuntur omnes sensus nisi ille qui est necessarius scilicet tactus Ita proportionaliter dicitur
de christo qui sit vere caput totius corpus id est ecclesiae et quod omnia dona et virtutes sunt realiter
in ipso Et deitas omnia dona communicavit christo et sic influit huiusmodi dona membris limitate
scilicet dona necessaria tam in viam quam in patria Ideo debet intelligi quod ecclesia est unum totum corpus
et christus est caput et deitas communicatur corpori quantum ad caput scilicet christum non quod huma
nitas
christi per intrinsecam rationem informetur deitatis
Erant inductae auctoritates quod videntur dicere
quicquid sibi deus habet per naturam humanitatem christi habet per gratiam et per consequens tota deitas divinitas plenitudo
est intrinsece communicata humanitati christi Alias non haberet omnipotentiam ut tenet
Ita quod omnis intrinseca perfectio est humanitati christi communicata et hoc non nisi esset deitas communicata
per modum formae
Breviter istae auctoritates et rationes solvuntur a
no
fuit tamen temporaliter incepit esse homo et ex gratia id est ex sua benignitate
Sequitur ex hoc quod realiter
idem et verbum dei aeternum et hoc homo christus et ideo factum est vi illius unionis quod homo
est inmensus infinitus deitas tota perfectio deitatis
Ad istum intellectum dicuntur ista omnia
de homine sic scilicet quod dicuntur de deo qui est homo ymaginando quod realiter verbum incepit esse homo
ita quod christus et homo supponunt pro vero et ideo vi unionis factum est quod omnia illa praedicata attribuuntur
isti termino homo et sic vi unionis inceperunt verificari de isto termino homo
ultima ratio
fuit ista tanta est unio humanitatis ad deum quanta est deitatis ad humanitatem vel econtra sed ratione unionis
humanitatis ad deum vel verbum denominatur homo igitur econtra humanitas denominabitur deus
Ista ratio modica est si bene inspiciatur quia licet eadem sit unio istorum extremorum adaequate
inter se tamen non sequitur quod si praedicata concretiva unius extremi competant uni quod econtra quia unica
est unio formae ad materiam et econtra et tamen subiectum denominatur concretive et forma non Albedo et suum
subiectum uniuntur eadem unione igitur consequentia non valet
Secundo dicitur sicut dictum est quod huiusmodi
uniio non est de genere unibilium formaliter vel materialiter ideo ratio nihil probat
Tertio dicitur
quod ponere huiusmodi unionem talem quod vi ipsius humanitas denominaretur deus nihil penitus
per hoc salvaretur in materia incarnationis sed materia magis obscuratur et sic oporteret concedere quod
humanitas christi esset homo et hoc non conceditur a doctoribus unde ibi sunt plures homines sed de
nominatio
communicatur verbo et sic humanitas perdit suam denominationem
Etiam si concederetur quod
humanitas esset deus sequeretur quod deus posset peccare dampnari esse miserrimus et annihilari
quia illa humanitas posset peccare et dampnari et anichilari quia potest dimitti
Advertendum
quod positio ponens quod realiter posset formaliter influere abstrahit omnem habitudinem inperfectionis
et manet solum habitudo dicens perfectionem sive aliis
et illo dato non videtur magnum inconveniens
et posset deo competere et sic humanitas denominaretur extrinsce deus et non diceretur realiter deus
et sic non esset inconveniens concedere quod illo modo essent plures dii et sic concederetur vel non
esset inconveniens concedere quod aliqua creatura participans deum extrinsece denominaretur deus scilicet quae
creatura non esset deitas
In alia lectione
Secundum quod heri tangebatur omnia opera mirabilia reducuntur ad tres modos
unus est modus
operum miraculorum de quibus heri dicebatur
Alius est modus
quod ex scriptura testamenti etiam satis habemus quod spiritus maligni quae multa exercuerunt opera ut
patet evvangelium de daemonum
plures philosophi in hoc concordant
in latine Ideo ex doctrina eius in thymeo habemus quod ponendi sunt species ipse posuit eos
hic in aere nobis conservari
de
esse spiritum vel angelum bonum missum sibi de caelo scilicet urbe veneris
ibi quod realiter fuit daemon qui subtytulo bonitatis et sanctitatis decipit aristotelem et dixit se missum
de caelo et tamen instruxit eum de aliquibus punctis contra fidem et inter alia quae non esset spiritus materiali
Secundo sciendum quod huiusmodi spiritus sola divina permissione
operantur quod quoddam modo apparet nam extremo odio odiunt totum genus humanum ergo si relinque
retur
suae potentiae cum influentia dei generali infinita nocumenta nobis reerent scilicet si non
reservarentur nam ut testatur petrus in
adversarius noster dyabolus tamquam leo rugiens
Sequitur primo quod eorum familiaritas est summe fugienda nam extremo odio odiunt nos ergo
quicquid fraudem possent exercent in nos
Secundo sequitur quod ars magica nichil est patet nam daemones et
eorum operationes subiacent soli divinae providentiae et provisioni ergo sequitur quod non subiacent alicui
arti vel verbis vel coniurationibus vel industriis aliis humanitus inventis sed deo vel forte sanctis
quibus dedit deus potestatem eos
Ex alio nam invocatores daemonum sunt
homines bestiales fide et virtutibus carentes ergo non sub arte cadit huiusmodi facultas magica
antecedens est notum in discurrendo per hystoriam nam malefici fuerunt semper et vilissimi
Etiam
apparet de hiis qui habitat inter montes ubi etiam reperiuntur multo invocatores daemonum
qui arte carentur
Ex alio quia unus quisque illorum bestialium iuxta suam fantasiam ad plurium
invocat igitur non cadit sub arte nec per modum regularum artis procedit
Tertio sequitur quod malifici
vi artis magicae nichil aliud operantur nisi deceptionem vel laesionem potentiarum interiorum in illis
quod decipiunt
deceptio quae habet pro fine quaesitum vel iuvamen inanem gloriam
primus gradus est quorumdam ex in
naturali vel alias loquentium interius absque motu laborum et perme?tum ad facilius decipiendum
observatis certis communicationibus met dant responsa assistentibus vel met loquuntur et videntur
loqui
Secundus modus decipiendi ut tangit
habent latentes socios qui per cannas loquuntur et decipiunt audientes
Tertius modus est per terrores per terrores
interius
ad sic disturbatum inter phantasma et obiectum quo casu stante quicquid interius occurrit per modum
phantasmatis iudicatur adextra obiective existere qui quidam terror vel passio inducitur ab eis
ex multiplici modo et causa primo ex parte loci quia tales malefici eligunt loca solitaria terrorum
inducta
Ex parte temporis nam tempore nocturno et specialiter tenebroso consuerunt sicut homines
de fraudare
ex parte verborum cum quia sunt ignota tum quia ex figuratione locutionis sunt laesiva
potentiae audientis
Etiam figura ascriptis quae omnia simul menta redim reddunt assistentes reducunt
ad talem statum quod vi terroris interioris et motuum spirituum ad intra non distinguunt inter phan
tasma
et obiecta sic quod illud quod inpressum est obicitur per modum rei adextra obiecte et sic quicquid occurrit ad intra
per modum phantasmatis repraesentant quod adextra per modum obiecti
quia quandoque aliqui crediderunt loqui cum daemo
nibus
qui se ipsos adhuc statum reduxerunt assistentes remanent post in perpetuum laesi ratione dis
turbationis
spirituum adintra
male dispositi
eligunt loca ubi sciunt aerem esse tantae densitatis quod est
noctis in tantum condensatur quod reflectantur species sic quod indiget homo se videre
non videt tamen nisi se ipsum ut 3o metheororum dicitur de antiphonte qui sic vidit faciem suam vel
etiam per applicationem alicuius naturaliter condensantis Et per hunc modum salvantur multae apparentiae
daemonum ubi scilicet sortes vidit se ipsum in aere existentem credit habere daemonem propinquum ex quo
consurgere potest timor de
suae vehementiae alterant corpus et possunt quandoque usque ad mortem et sic potest resolvi ad causas
naturales absque hoc quod recurratur ad daemones
Item potest esse ratione considerationis defectus
rei ab alia re
proportionabiliter esse maior ceteris paribus et sub minori minor et sub aequali aequalis Ista est demonstrata
a
quod ab obiecto parvae quantitatis ut homo videatur ita magnum sicut castrum maximum vel turris altis
sima
ut posito casu quod homo et turris elevata videantur sub eodem angulo adaequate et
non discernantur de distantia vel propinquitate sine dubio homo iudicatur ita altus sicut turris
scilicet si radius transeat per
Et sic narrat
Sed ipso variebatur angelus et videbatur sub propria quantitate et sic possunt
applicari obiecta quod videantur aequales angelos
requiruntur octo scilicet lux debita distantia situs magnitudo soliditas dyaff dyapha
neytas
tempus conveniens et debita organi dispositio et quia ista possunt in infinitum variari igitur
deceptiones possunt in infinitum multiplicari nam alicuius istorum mutationem sequitur deceptio
Alius
modus deceptionis potest esse laedendo organi dispositionem assistentis nam sicut turpedo est pistis quid cuius actus
stupefecit membrorum ita quod tangendo ipsum membrum vel manus redditur
etiam licet tangatur solum per baculum ut tangit
potest visus valde alterari ubi tamen non est daemon Requiritur iterum conveniens tempus nam propter velo
citatem
motus punctus circulariter revolutus videtur esse circulus sicut de baculo inflamma
to
si revolvatur circulariter terminus eius videtur esse circulus propter brevitatem temporis
videtur esse superius et inferius simul Et ergo propter brevitatem temporis in quo res ponitur in loco
sensus non sufficit iudicare quod sit in loco sic resolvantur omnes
temporis et velocitatis motus Et fiunt huiusmodi deceptiones ratione infirmitatis virtutis nostrae discretive
Ita etiam posset dici de aliis circumstantiis sicut de tempore etc quibus utuntur magici in suis
deceptionibus ad extorquendum pecunias a simplicibus
Alius modus potest esse per materialium causarum
applicationem quae tamen ignorantia esse naturales et sic simplices credunt quod fiunt arte dyaboli
facit apparere festucas vel iunctos esse serpentes quia variabitur color Similiter ut
dicit ratione defectus lucis folum
et fiunt tamen per causas naturales vel per modos tactos
patet finaliter quod tales magici vel superstitiosi
nullo modo sunt in policia permittendi nam laedunt illos quos vexant
Secundo quia faciunt ydo
latriae
scilicet sacrificare daemonibus
Item non afferunt nisi phantasmata nam apparentiae non sunt nisi
2m quod obiciuntur potentiis interioribus ideo in illis nichil virtutis reperitur potest tamen altero duorum
modorum contingere
quod occurrat aliquid veritatis non ex arte sed culpa quia creatura totaliter
a deo deseritur et dyabbolo subicitur et in penam peccati cum dyabolo conversatur non vi artis sed ratione
culpae et quandoque deus non permittit quod aliqui se facere subicere dyabolo se subiciant
de isto videatur
Etiam patet quod sunt multae illusiones quae non fuerit per daemones etc
In ultima lectione
Ad habitudinem virginis gloriose ad incarnationis misterium
Sit prima propositio Quam
vis
virgo benedicta in aeterni verbi temporali conceptione infinitae concurrit causaliter non fuit
tamen possibile pro eodem mensura ordinem naturae servare quantum ad superiorum primam productionem
Prima pars probatur iuxta imaginationem
17o ubi ponit quod spiritus sanctus superveniens in virginem gloriosam ei
4or actus producendi scilicet decisionem solidationem conversionem et formationem ita quod de ipsa materia
fuit decisa solidata in
pro declaratione sit haec propositio in eodem instanti adaequate caro christi fuit concepta et assumpta
ita quod non est ymaginandum quod prius fuit concepta deinde assumpta animalis virgo gloriosa
non genuisset christum sed potius suppositum carnis
Secunda propositio in eodem instanti
fuit caro assumpta et animata Et quo patet quod in eodem instanti totum incarnationis misterium fuit
completum et celebratum et in eodem instanti adaequate genus humanum deo patri et toti trinitati
reconciliatum haec enim est fidei positio quia nisi sic virgo gloriosa non fuisset mater assumentis
sed praeexistentis
Tertia propositio quae est declarativa primae partis aliquem fieri subito quod naturaliter
est solum successive factibilem est respectu potentiae facientis infinitae vel vigoris infiniti
quia tam naturaliter activa respectu habentis resistentiam non potest subito agere nisi virtus eius
sit infinita Et sic ex hoc quod illa quae solum naturaliter erant successive factibilia virgo
gloriosa concurrit in instanti ideo modo infinito
quantum ad hoc et est prima pars
claratione
2ae partis si ordo naturae est talis quod ex sanguine generatur materia seminales
et ex illa embrio cuius forma vegetativa et consequenter alia sensitiva et ultimate intellectiva sic quod prio
res
non moveant cum sequenti tunc clarum est quod inpossibile fuit hanc subito ex sanguine
carnem humanam generare
patet quia tunc sequeretur quod in illo instanti generationis formae mediae
essent et non essent quod essent patet quia generantur quod non oportet patet quia non stat servando ordinem
naturae quod cum anima intellectiva remaneant vel ergo oportet quod fuerit transitus ab extremo ad extremum non
servato communi ordine ut mediate de sanguine facta fuerit caro vel quod formae mediae fuerunt
simul et subito productae ergo magis verisimilis est immediatus transitus
Sequitur hanc copulativa
esse possibilem continuitas
tat
et generabatur caro in loco generationis et qua ratione daretur locus certe quantitas posset dari triple
et sic in infinitum et sic staret illatum
Sequitur quod sanguis virginis gloriose convertitur in carnem
et tamen in illo non est quia in transmutationibus subitis passo attribuitur ultimo
Sequitur virginem
gloriosam plus habere rationem parentis respectu verbi deo quod alia mater respectu sui filii Patet quia iuvan
te
spiritu sancto mater gloriosa etiam aliquo modo supplet effectivam causalitatem patrem seminis
disponentis ad corporis formationem ergo ultra communem cursum matrem habet specialiorem concursum quam alia
mater respectu filii
Secundo nam ut tactum est virgo gloriosa concurrat altiori gradu ymmo
in infinitum quam quaecumque alia quia infinito modo et subito et aliquo gradu causalitatis non com
municato
alteri creaturae ergo scilicet magis debet attribui ratio parentis respectu sui filii
Sequitur quod virgo
gloriosa magis
ista denominatio generari est suppositibilis ergo competit filio dei in habet maiorem concursum virgo
gloriosa quam quaecumque alia mater respectu sui filii
Patet haeresis nestorii quia concessit quod virgo gloriosa
fuit mater christi negavit tamen quod esset mater dei qui in
haereticus fuit condempnatus
gloriosa est christi
et est idem suppositum verbum dei et christus quia eadem persona Ideo dicit quod nedum virgo est christi
sed
Sequitur quod partus virgineus continet evidenter totam residuam latitudinem
humanae generationis 10o
infinitus igitur continet
Sequitur quod probabile est dicere quod virgo gloriosa infinitus amore genuit deum
vel filium suum vel concepit eum Clarum est de amore aeterno de spiritu sancto quia de
spiritu sancto conceptus est et ipso specialiter concurrente teste scriptura non tamen conceditur quod sit filium spiritus sanctus
vel per spiritus sanctus sit pater christus tamen dicitur genitus specialiter a spiritu sancto ut excludatur con
cursus
virilis scilicet quod facta est haec generatio sine virili concursu
Secunda excludatur
foeditas concupiscentiae probatur quod ex amore filium suum produxerit Ad hoc est
et allegat
Ideo in carne eius mirabilia faciebat Et sic
erat quod inmutabat et concurrebat ad hanc conversionem Circa hoc posset induci applican
do
ad statum innocentiae qualiter vegetativa obediat volitive rationali ideo quia fuit
reducta
plena gratia et infinitae causalitatis
Sequitur quod influentialis radiatio planetarum in hac sa
cratissima
conceptione non habuit locum quia fuit concursus supernaturalis acquirens
infinitatem causalitatis activae et quia sol et alii planetae non subito possunt effectum
producere igitur nullo modo active concurrebant
Sequitur quod testimonium
misterio est repellendum ponit enim in sexta parte maioris introductorii quod in signo vir
ginis
est puella lactans puerum cuius nomen ihesus habens quoddam modo quidem signum erat in ascendente tem
pore
nativitatis christi Et deducitur ex hoc quod probatur ex concursu istorum non tamen est
admittendus quia falsum medium concludit veritatem quia dispositio caelestis non concurrebat
ad hanc generationem dicit
Sequitur quod vanitas est dicere quod
contingebat quod signum virginis quod est domus
Alia propositio de
clarativa
materiae licet in eodem instanti fuerit perfectissime organizatus complexionatus et anima
tus
ymmo christus homo perfectissimus nihilominus fuerit in illo instanti minime quantitatis unde de
bita
proportio qualitatum etc non determinat sibi certam quantitatem
Contra arguitur auctoritate
qui super illo verbo matribus diebus reaedificabo templum hoc autem dicebat de templo corporis
sui et iudaei 46 annis etc dicit
corporis christi et eius perfectam formationem ideo non ab instanti conceptionis fuit perfecte formatus
sed tot diebus formabatur in utero
tatis
non quantum ad figurationem et bonam membrorum habitudinem
Sequitur quod christus secundum
hominem fuit pulcherimus hominem quia turpitudo provenit ex defectu materiae vel agentium
vel applicatione causarum requisitarum ad effectus productionem sed materia fuit excellentissima
et agentia fuerunt spiritus sancti et virgo gloriosa concursu infinito Cum hoc stat quod
et male complexionatis vel viciatis non videbatur quia sunt potentia gustativa
respectu gustandi ita etc
Sequitur quod non esset ex prima collatione
primam successivam generationem praecedentem incarnationem verbi unde ymaginatio sunt aliqui
quod a tempore collationis virginis cum angelo incipit esse decisio et dispositio ad conceptionem cele
brandam
in primo instanti assensus fuit deus incarnatus vel verbum caro factum et capitur
ibi caro concretive pro homine quia causalitas eorum sufficit in instanti quod natura possit in tempore
Alia
propositio christus fuit nobilior quam si ex
causalis positus loco patris fuit nobilior scilicet tam ex parte spiritus sancti quam virginis quia
fuit infinitus et mere infinitus applicatus modo ex hoc oritur effectus nobilitas hoc videtur dicere
Sequitur
quod christus habuit omnem nobilitatis gradum plene et summe Sciendum quod multiplex fuit in eo
nobilitas una naturalis et illa est ex dispositione complexionis et bona habitudine potentiarum
inter se secundum
tos
secundum intellectum et inferiores potentias alios servos sed certum est de christo quod fuit et
habuit bona moralia et gratuita habent etiam ex parentela nobilitatem De
biliori
modo quam per propagationem quia concurrant nobiliori influxu quam parentes
concurrissent Semper est alia maior nobilitas scilicet dilectio quam habuit deus erga cum
ut hominem ut eius humanitatem ut tali honore dignus est quem voluerit rex honorari Et sic
quantum fieri potuit et ipsum se transformavit et rapuit et fecit participem deitatis quantum
fuit possibile
Alia propositio status virginis fuit excellentior quam aliquis status ecclesiasticae
ierarchiae patet quia fuit excellentior quantum ad statum quam sit in se status papalis
probatur propositio cum corollario quia fuit in secreto consistorio trinitatis ubi revelata fuerunt
sibi secreta tangentia providentiam divinam circa regimen spirituale totius humani ge
neris
quia erat spiritualis causa huius
quod unquam expelletur ab hoc consilio ideo remansit sibi revelatio illorum quae tangunt
regimen ecclesiae sanctae Probatur aliunde quia fuit mater ecclesiae igitur ex hoc habuit quemdam praelationis
gradum quodammodo supra caput licet fuerit inferior
Tertio status maternitatis
includit mutuam dilectionem singularem virginis
quod non est in alio misterio officiali ut papatus quia stat culpa errore
Quarto
status ierarchicus ad officiandum in ecclesia militante ordinatur ad statum
gratificare specialiter statum esse talem vel intrinsece talem ideo gratificus est nobilior Sed
talis erat virginis quia includebat caritatem ex se quod non est de aliquo alio statu
in via Et sic secundum proportionem voluntatis gratuite deberi esse proportio graduum
et statuum sed quia humanitus non potest constare ideo non est statutum quod servetur ille
ordo
Diceretur quod papatus includit summum sacerdotium regale
et summitatem in tota latitudine christianae viventium
perfectionis gratuitae virgo gloriosa tenet supremum gradum Patet per
de
erat in via maior quam tota residua perfectio universalis militantis ecclesiae patet per
in latitudine uniformiter difformi supremus gradus est nobilior residua latitudine
propositio virgo gloriosa influit toti ecclesiae dona virtutes salutis impetrative et meritorie
ut sit tamquam post filium 2a intelligentia vel habebat motum 2o intelligentiae et
habeat disponere totum regimen ecclesiae militantis utrum effective non videtur inpossibile
diat
licet recipiat a sole hiis excellentiis et habitudine consideratis verisimiliter concluditur
quod deus numquam promisit eam aliquo peccato inquirari quia super omnes creaturas ipsa
fuit electa et dilecta
rium
incarnationis propter cuius praeconium
de ista virgine ex qua in qua et per quam hoc sacramentum fuit celebratum Ideo bene
resolventi videtur credendum quod non fuit peccato aliquo nec originali nec actuali nec ve
niali
et licet non fuerit sacerdos habuit tamen modum conversandi cum filio ex quo fuit praesens toti trini
tati
choros angelorum exaltata est etc
Et sic est finis praesentis opusculi de quo laudes deo ac praecise et
in temeritate
singula per folio a praesentis libri
devotis eo
loco huius terrenae
collocare
Item alia lectio
Visum est prius qualiter ad causas pure naturales non possunt philosophi
qui apparuerunt specialiter post christi adventum et visum est quae inconvenientia incidunt apud
fidem nostram
Advertendum licet omnis effectus quae contingunt reducuntur ad divinam providentiam in
generali tamen in speciali sunt tres modi primus modus est miraculorum 2us operationum dyabolicarum
tertius naturae per se vel per accidens operantis
Circa primum pro declaratione ponitur haec propositio
Quamvis non sit evidens in puro lumine naturali aliquod esse miraculum deum tamen posse agere
praeter naturae cursum est in eodem lumine probabile
Prima pars probatur quia non est evidens in
lumine naturali quod deus possit agere praeter naturae cursum nec quod aliter agat quam secundum
institutionem naturalem quem experimur scilicet quod agat modo et necessitate naturae nam si contrarium fuisset
evidens phylosophi non tenuissent quod agat neccessitate naturae
2o probatur eodem prima pars ex ista radice quia
naturae felicitas vel potestas ignota ideo de nullo effectum constat vel potest constare evidenter quin
fiat neccessitate naturae ymmo dubium est nobis dato effectu quantumcumque magno utrum potestas naturae
ad illud se excedat patet ex infinitis combinationibus quae non sunt scibiles a nobis primo
per applicationem agentium ad sua passa nam sicut magnes quandoque ferro
ipsum ita forte ita quaelibet res habet passum in quod ageret nobilem effectum si applicaretur
Et impossibile est quodlibet agens ad quodlibet passum applicari magnes forte respectu
alterius passi haberet effectum nobiliorem quam respectu ferri
et sic planta quae nobilior est in animata
forte posset in effectum nobiliorem
alio agente et non per se sed inpossibile est omnia agentia simul conbinare vel quodlibet cum quolibet
ergo latet unde color non posset multiplicari nisi coagente lumine et sic de alys
igitur inpossibile est scire naturae
facultatem vel potestatem unde combinatio agentium facit numerales effectus ut in tyriaca
purum venenum quod tamen praeservat a veneno propter conbinationes aliarum agentium etc
ex diversita
te
distantiarum quia forte in certa distantia produceret effectum ubi citra vel ultra non
produceret similem
Item secundum quantitatem vel qualitatem passorum potest in infinitum effectus
diversificari Item circa operationes naturales est infinita difficultas
igitur naturae potestas est ignota igitur quocumque
effectu dato non est evidens quin possit fieri per naturam iuxta istam ymaginationem in libro
de mirabilibus sacrae scripturae qui ascribitur
ad adventu christi resolvit in causas naturales
Et
quod natura ab
contingentes in hoc mundo unde mare stetit fixum in transita filiorum israel de egipto ad
deserta et fuit mari naturali illo tempore sic stare et iterum naturale fuit secundum eos igni in camino
ignis non adurere
dicant nam ymaginatio illorum et specialiter illius qui condidit librum de mirabilibus sacrae scripturae
quod deus ratione suae potestatis est taliter naturae dicens quia quodcumque deus vult hoc natura facit obediendo deo
et sic dicitur facere naturaliter ex divino imperio et convenientissime sibi scilicet naturae et
omnes operatio quae est inconveniens agenti et ad quam inclinatur est sibi convenines naturalis et sic
dicuntur naturales quae fiunt a natura obediente deo patet ergo prima pars propositionis scilicet quod non est evi
dens
in lumine naturali non adiuto per fidem etc Nec valet consequentia sortes nescit hunc effectum re
solvere
in causas naturales igitur non est naturalis
Secunda pars propositionis in primo lectionis positae
probatur nam deus est liberum agens vel libere contingenter agit adextra et habet infinitam
potentiam ergo se solo quaecumque effectum quantumcumque magnum potest producere consequentia est bona in lumine naturali
et antecedens est probabile in eodem igitur quod antecedens sit probabile in lumine naturali probatur quia probabile
est quod deus sit omnipotens quia esse omnipotentem dicit perfectionem simpliciter et omnis denominatio perfectionis
simpliciter sibi conpetit
Item
deo attribuere hanc potestatem scilicet quod sine concursu potest etc patet de subtiliatione modii scilicet
deum esse infinitum et libere agentum Sed in aliquibus ymmo quasi in omnibus loquitur solum secundum
apparentias adextra
effectus
primus secundum propriam naturam specificam vel individualem isto modo res operantur operationes
proprias suae speciei sic terra naturaliter intentio collocatur et descendit naturaliter ad locum proprium
Secundo
est modus secundum naturam communem vel secundum instinctum omnibus rebus communem sic quod oportet ymaginari
universalem distinctum ab individuali sed vocatur natura communis respectu operis vel defectus effectus quem omnis
causa intenderet vel quaelibet causa creata inclinaretur ad hoc quo instinctu vel quaelibet
res appetit decorem universi bonum et sic quaelibet se habet respectu vacui et huiusmodi operationes omnes
sunt naturales
Tertius modus est secundum obedientiam supremi extra duos primos modos
cuius principis mandatum potest esse novum id est deus posset velle noviter aliquam causam producere
aliquem effectum cuius ante non fuit productiva in potentia propinqua nec secundum inclinationem propriam
nec communem et sic de omnibus effectibus miraculosis Sicut ad preces
meriti impetravit praeceptum divinum quod deus praecepit creaturae suae scilicet soli quod staret
et sic sub isto modo qui est alterius speciei a praedictis omnia mirabilia continentur Sed utrum fuit soli
naturale et etiam igni naturale non solum non comburere sed etiam quasi creare dulcedinem
quia delectabat tactum existentium in ipso
difficultas est in vocabulo unde non est ex inclinatione
naturali indita sibi a principio rei 2o modo sed si vocaretur naturale obedire mandato sumi principis sic
esset naturale id est conveniens Et iste modus non scandalizat fidem ymmo magnificat eam scilicet ponendo
ordine et habitudinem creaturarum ad deum Et sic resolvitur inmensitatem dei ne potestatis in biltate
trabilitate
tam primo modo quam 2o modo
de 3o
aliquem effectum supra causalitatem institutam vel quantum ad speciem vel quantum ad gradum vel quantum
ad medium vel quantum ad tempus vel quantum ad locum vel quantitatem quantum ad speciem ut si deus faceret
lapidem concurrere ad productionem
culosus
nam talis causa ageret supra causalitatem sibi inditam sed absolute loquendo potest esse eius
causalitas ad hoc elevari et sic esset effectus miraculosus Exemplum quantum ad gradum ut si causalitas
ut duo produceret causalitatem ut 100 ibi quantum ad speciem non esset miraculum sed quantum ad gradum
quia supra gradum agit Exemplum quantum ad medium ut si aliqua causa sit natura producere ad certam
distantiam et ageret ad duplam esset etiam effectus miraculosus
Quantum ad tempus ut si causa
sit productiva sui effectus cum talibus circumstantiis in una hora et producat individua hora et effectus
miraculosus Quantum aquod
solum unicum effectum situm sibi determinat vel in eodem situ aliter locatur quam sibi a natura sua determinat
ut situatio corporum christi in sacramento quia est in isto et in alio etiam situaliter potest communem naturae
nam in quolibet puncto hostiae est totum corpus christi Quantum ad quantitatem quia res corporales
habent certos terminos suae quantitatis et si ultra talem terminum miraculosum est et sicut dicitur hic de excessu
ita potest dici de sub ut quantum ad speciem si homo produceret lapidem vel aliam rem inferioris
speciei esset miraculosum quia sub sua naturali causalitate ageret quantum ad gradum ut si causalitas
ut decem non produceret nisi ut unum Et si sol non ageret ad tantam distantiam sicut nunc sed solum
ad concavum orbis lunae esset miraculum quantum ad medium et sic illa potest esse secunda species
Tertia
species quando effectus producitur et tamen non a causis a quibus secundum naturae institutionem deberet produci
ut si deus se solo produceret ignem effectus esset miraculosus vel quemcumque alium effectum consuetum
produci a causis secundis sive quibus non producitur secundum communem naturae cursum
Quarta species si effectus
non producitur positis tamen causis secundum communem naturae cursum sufficientibus inpedimento omni remoto
praeter dei voluntate ut in camino ignis Ad istas 4or species reducuntur omnia mirabilia mundi
vel ad aliquam vel aliquas earum
primum corollarium ex ignorantia cursus naturalis negaverunt
philosophi mirabilia patet nam
non sufficiunt naturae facultati sed supra eius limites et excesserunt naturalem naturae facultatem
Secundum corollarium Ad complete philosophandum requiruntur cognitio fidei Et ideo concedit
secretis secretorum
Tertium corollarium licet creatio animae intellectivae sit supra
naturae facultatem non tamen est proprie miraculum patet quia non est miraculum respectu divinae potentiae eo quod non
posset agere supra suam potentiam quae est simpliciter inmensa ymmo respectu eius nihil est miraculum et
quemlibet effectum excedit ymmo emanatio divinarum personarum et summae naturalis naturalitate
increata non creata sed anima intellectiva non est nata produci a causis secundis sed producto eius bene est
super naturalis extendens totius naturae creatae facultatem Consimiliter dicitur de donis spiritualibus quae
sunt supernaturalia et tamen non sunt mirabilia quia non habent ordinem ad causas secundas quo
ad eorum produci
Sequitur ulterius quod deus producendo animam intellectiva se solo non agit mira
culose
tamen producendo anima asini ageret miraculose Secundum patet quia ageret se solo effectum produ
cibilem
mediantibus causis secundis nam secundum communem cursum non producitur nisi secundum dispositionem
materiae et a virtute seminali
Quartum corollarium si sacram novae legis efficiant figurant
concedi potest quod faciunt mirabilia Opinio aliquorum doctorum fuit quod attingunt realiter productive
gratiam Sic quod sacramentum exterius non solum significat gratiam sed realiter producit Et per hoc differunt
a sacramentis veteris legis Ex quo sequitur quod miraculose agunt quia supra naturae suae facultatem
teneo quod haec positio est possiblis nam ex divina ordinatione et potentia obedientali satis habetur quod festuta
posset concurrere respectu cuiuscumque effectus hic inferius
Sequitur quod potestas faciendi miracula esset creaturae communicabilis
ymmo hanc potestatem videntur accipisse apostoli unde dicit dedit eis potestatem eiciendi daemonia
in
limites ut quod fides apostolorum in primaeva ecclesia in tanto gradu vel tanto erit potestas faciendi mirabilia
probabile est unde salvator et apostolus videtur hoc dicere Quod fides est
Alia lectione
Restat consequenter aliquid dicendum de libero arbitrio in se considerato
Advertendum primo quod a parte rei eadem est potentia adaequate quae est consiliativa discursiva
et electiva ita quod eadem est potentia volitiva et rationalis patet quia frustra multiplicarentur
ubi per viam possunt salvari
Secundo nam si potentia rationalis et volitiva essent inter se distinctae etiam distinguerentur
ab anima tunc ponatur quod separentur realiter a se invicem et ab anima quo dato anima
et per consequens esse rationale erit sibi denominatio extrinseca
Item illae potentiae separatae sic se haberent quod
una est rationalis et alia electiva igitur essent substantiae nobiles et sic essent beatificabiles vel damnabiles
congrue vel elective et sic de aliis ymmo essent nobiliores anima quia rationale est nobilius non rationali
et volitivum non volitivo
Item talia
volitivum est inconveniens quia sunt denominationes perfectionis simpliciter ideo non possunt competere accidenti
competant cuilibet speciei superiori
Sequitur vanitas fingentium librum arbitrium esse quid operum
ex intellectu et voluntate ymaginatur aliqui qui quod liberum arbitrium experimur per duo
vocabula ideo dicunt quod debent dici liberum arbitrium ut sit potentia composita vel resultans ex
ratione et ex volitiva haec positio vana est quia praesupponit a parte rei esse talem distinctionem
potentiarum unde deficit ex falsa ymaginatione quia ymaginatur quod a parte rei sit talis
distinctio potentiarum quae tamen nulla est ut dictum est
Item qua ratione ex intellectu et voluntate componeretur 3a
eadem ratione ex illa 3a cum una illarum et sic in infinitum
Sequitur quod proprie loquendo vel
est quaerere utrum intellectus sit liber vel voluntas et in quo a parte rei consistit voluntas
quia eadem potentia est adaequate intellectus et voluntas debet ergo difficultas resolvi ad actus
animae et eff est difficultas qui actus animae producuntur libere et qui necessario quia est eadem potentia quae
diversorum actuum est productiva In qua materia prima opinio est
electivus vel electio est iudicium diffinitivum volitivum ultimatum et consequenter ponit libertatem esse
in intellectu vel in ratione ymaginatur
concurrit duplex iudicium
unum deliberatum et consiliativum quo intellectus iudicat quod hoc est faciendum
vel quod non est faciendum hoc iudicium nec est meritum nec demeritum excepta quando fit ex fide vel est
actus fidei in iudicando
aliud est iudicium
nitivum
imperativum et executivum et istud inquit est ipsa electio vel assensus quo assensu accep
tatur
et iudicatur ultimate esse exequendum illud quod primo iudicabitur et hoc ultimum ponit
simpliciter esse liberum ideo potentia huius actus productivi ultimatae productiva vocatur liberum arbi
trium
capiendo pro potentia unde arbitrium id est iudicativum id est quod eius operatio est iudicium et quia libere
producitur vocatur liberum Et sic patet quod ymaginatur quod sit libertas ratione quia rationis est iu
dicare
et non in appetitu licet inquit ethicus id est aristotelis
logi
materiam considerant
doctoris stat in hoc utrum electio sit magis actus appetitivus quam cognitivus quia pluries
dictum est quod multi actus et habitus sunt in anima qui sunt cogniti et affectivi ut de fide dictum
est Ideo data electione secundum dictum doctorem praecedente
tionis
illa electio vocatur iudicium discussionis
et de hoc dubium est etc et videtur dicere quod sit
magis cognoscendi quam appetendi licet sit utrumque et sic ymaginando satis rationabiliter potest eum vocare
actum rationis sed communis opinio est ad contrarium quia actus electivus magis vocatur appetitivus
licet utrumque habeat
Advertendum quod alii doctores aequivocant de libertate quidam vocant liberum
quod est gratia sui in ordine actuum animae et quia secundum eos incontemplatione primae veritatis
consistit animae felicitas ideo omnes actus animae ordinantur ultimate in actu intellectus
tamquam in actum nobilissimum ideo ille est gratia cuius sunt omnes actus alii causa appetitivae
potentiae quam rationalis et sic ponunt quod in intellectu consistit libertas quia gratia sui
sunt omnes alii actus
Secundo ymaginantur quod intellectus ex eo est principalis quia
negandum in regno animae se habet per modum consiliantis ymmo imperantis ymaginantur
quod intellectus magno animae se habet non per modum consulentis sed
per modum exequentis et familiantis ideo intellectus tamquam
ad hoc resolvunt libertatem
Advertendum bene intellecti cum opinione communi quantum
ad libertatem contradictionis est principaliter consentit in hoc quod concurrentibus quibusdam causis requi
sitis
ad actus vel effectus productionem est in potestate animae illis stantibus exire in actum vel non
exire absque adiutorio cuiuscumque alterius causae et in hoc consistit libertas contradictionis et pro nunc non
dependet sua actio ab aliqua particulari causa sed habet a suo divino quod exeat in actu vel re
Et in hoc
consistit ratio libertatis contradictionis Et ut materia in particulari
primo arguitur quod voluntas non sit libera eodem modo quo tactum est primo quia proposito quocumque obiecto
bono vel malo voluntas respectu illius necessario habet aliquem actum ergo non est libera consequentia est bona
antecedens probatur nam proposito bono obiecto sub ratione boni ipsum movet voluntatem ad ipsius du
ergo voluntas elicit velle vel nolle vel resistit huiusmodi motioni si duo prima habeo
propositum Si 3m cum vero nisi per actum positivum sequitur quod necessario elicit aliquem actum
forte diceretur
quod posset resistere absque hoc quod eliceret actum scilicet per simpliciter stare sicut etc scilicet pure vegetative non
sequendo obiecti motionem
ratis
facilitatur continue magis et magis ad facilius resistendum igitur in ea acquiritur habitus
resistendi igitur hoc est ex actibus igitur ex actibus resistit
haec est ratio
in quarto argumentis quod non est possibile omissive peccare
2o si sic vel produceret actum
suum subito vel successive primum non
quantum modicum intenderet actum in infinitum intenderet consequentia probatur quia qua ratione in instanti
producit actum ut 4or eadem ratione in quolibet instanti producitur actu ut 4or eadem ratione in
quolibet instanti posteriori in quantumque
nec potest dici quod successive quia voluntas non habet resistentiam respectu productionis sui actus quia
successio videtur solum esse resistentiae antecedens
activitatis voluntatis vel ad maiorem quo dato voluntas totaliter impendiretur vel possi
bilitaretur
ad sui actus productionem et sic non esset intrinsece libera
Tertia arguitur ex 7mo
capitulo 3o ubi
antecedens et consequentiam Quo ad aliquid differentia est conclusio syllogismi speculativi praescitur sic quod finis eius est
scire non sic de conclusione
anima necessario operatur sicut per eam significatur ut si dubitem quod omne dulce est gustandum
et occurrat particulare quod est dulce sequitur necessario et executio sequitur necessario et sic non in spe
culativo
hoc patet de habitibus scientificis ergo habitus in voluntate qui non erit minoris potentiae exibit
in actum materialiter et per consequens voluntas necessitabitur ad sui actus productionem eo quod non est activitatis
habitus suspensivus
Confirmatur habitus in aliquo gradu movet voluntatem ad actus productionem
et in maiori gradu magis movet igitur dabitur gradus tantae intentionis quod necessitabitur
Quin
to
voluntas praecipue carens gratia necessitabitur a temptationibus illicitis ergo non erit libera antecedens probatur
quia non potest resistere temptationibus igitur necessario succumbit antecedens deducit
Sexto vel voluntas respectu suorum
actuum se haberet pure passive vel active non praemium quia non est libera eo quod actus producibilis in potentia
passiva praecise est inpotentia agentis et non passi ergo agentia naturalia pure naturaliter agent et necessitabunt voluntatem
voluntatem ad sui actus receptionem quia potentia passiva non potest esse libera quia recipit secundum
dispositionem agentis
respectu habitus meritorii igitur nec respectu actus consequentiam quia actus talis est tantae dignitatis sicut habitus
quia magis creaturam dignificat ideo
dicit non fortissimi sed agonizantes coronantur
se habent pure passive quia totam naturae facultatem excedit quod non se
actus meritorii patet quia non potest caritatem producere quia est simpliciter et inmediate a deo tamquam excedens
vices humanae facultatis
velle antecedens probatur quia quandocumque voluntas vult necessario suum actum continuat igitur necessitatur ad volendum antecedens probatur
quia non datur ultimum instans rei permanentis in esse igitur quando vult non est in potestate eius
igitur necessitatur ad volendum
produceretur et hoc implicat vel in instanti suae productionis scilicet actus voluntatis et hoc non tenendo quod
omne quod est dum est necesse est esse
terminatur
ad suum actum producendum vel ipsa agit indeterminata si primum
pure naturalem Si 2m ergo necessitatur ad agendum quia eius determinatio non est in eius potestate
Si per actum liberum quaeritur iterum quomodo determinantur quia vel per naturalem scilicet ad illum actum
liberum et si sic tunc necessitatur ut prius si per liberum quaeritur utrum de illo et erit processus in infinitum
Si dicatur quod non per aliquem in actum non videtur quomodo salvabitur quod plus agit nunc quam ante verbi gratia
positis omnibus requisitis ad producendum
quia in prima est indeterminata et sic non producit et sic etiam in secunda est indeterminata igitur nec in 2a producit
In Alia lectione
In praecedenti lectione inprobata fuit positio tenens quod absoluta revelatio necessitatem inponit
futuris evenientibus Sequitur 2a quae cum revelatione tenet quod praeteritum potest non fuisse
nec praeteriisse consequenter dicit quod facta revelatione absoluta respectu futuri contingentis et a deo inmediate
huiusmodi posset numquam fuisse in esse pro dicta
haec propositio non est nobis evidens quod deus posset facere mundum vel aliquid praeteritum
posse non fuisse praedicatum id est quod iam praeteriit quod numquam praeterierit non est eveniens
ex fide probatur quia utramque partem contingit probabiliter defensari salva fide ergo neutra est
eveniens nec sequitur evidenter ex fide
unde affirmativam partem quod deus quod est praeteritum
potest facere non fuisset praeteritum tenuerunt plures et sollempnes scilicet
in commentato supra ani
virginis cum quibus videtur sentire
potentia dei Et quaerit utrum corruptam posset deus reprobare dicit sic solvitur
duobus modis
primo quod posset absolute reparare virginem sed dicitur consequenter non posse sicut alia
miracula quia potentiam non
tuorum
resuscitatione non tamen est negandum quin absolute possit ut dicit secundum unam viam quam
non reprobat
aliter dicit quod posset virginem reparare ad istum intellectum quod eius corpus
et eius animam potest aequaliter perficere sicut ante et reintegrare Et sic concedendum esset quod posset
virginem
non tolleret quin fuisset corrupta ideo non deberetur sibi aureola pro praemio
instat nam ipsam numquam fuisse corruptam est quidam excellentia et dignitas virginalis
pro qua debetur aureola ergo omnipotentiae absolute non repugnat hanc dignitatem post corruptionem
conferre
Respondet proportionaliter hoc dici oportet quod sicut dicit
facere quod numquam fuerit corrupta quia quantum in se est non se habet aliter ad res quam se habe
bat
ab aeterno unde praesens praeteritum et futurum ex parte rerum sunt
sed consue
mus
loqui cum suppositione praeteriti ista sunt verba eius
Et sic apparet opinio quod praeteritum potest non fuisse praeteritum iuxta quem modum facile esset sal
vare
concordiam futurorum contingentium cum revelatione haec positio ymaginatur sic quod deus ratione
suae inmensitatis sicut quasi locatur vel situaliter praevenit omnem situm causabilem
licet simplicissimus sit ita praevenit omnem durationem temporalem etiam infinitam
consequenter quantumcumque res labuntur in praeteritum praeveniuntur tamen a deo ideo quantum ad ipsum et eius
efficaciam nullo modo poterunt praetereunt ideo
praesentium ideo aeque facile est sibi quod
Ad
vertendum
quod haec ymaginatio est multum subtilis et profunda et pulchrae speculationis
salvans praesentem materiam et salvans quod deus non posset noviter ad extra necessitari ad
quod multi antiquorum doctorum reputaverunt satis durum sed per istum modum salvatur oppositum
cum istis tamen concederent quod mundus non posset desinere fuisse Ita quod haec consequentia non valet
mundus non fuit et potest non fuisse ergo potest desinere fuisse igitur apud omnes copulativa est possibilis
scilicet antecedens et consequens inplicat contradictionem quia ly
vel praeteritionem in fuisse
Similiter dicerent quod res quae primo est potest non esse et tamen ante lapsum
ipsius in praeteritum non potest desinere esse Tenendo quod res quando non est necessario est id est cum
veritate illius ista est possibilis res non est nec umquam fuit quia si ponatur non esse
et sic apparet primas scilicet non est evidens quando illud quod est realiter praeteritum posset nunquam
fuisset nec repugnat fidei quia illi allegati non repraesentatur dicere contra fidem
Secunda
pars propositionis scilicet quod nec oppositum etc nota est ymmo videtur magis fidei consona et ratione
unde articulus parisiensis est ad hoc expressus dicere quod est praeteritum posse numquam fuisse er
ror
Nec sequitur
per istam partem per istam partem quia ponere praeteritum posse realiter non fuisse ad hoc nulla est ratio
vehementer cogens et est quasi contra communem animi conceptionem ymmo communis animi conceptio magis
inclinatur quod non quam ad oppositum igitur
Item adhuc sunt philosophi plures et
recitat et approbat opinionem agathonis dicentis illo solo privatur deus genita facere
in genita vel praeterita non fuisse
Item haec ratio est contra regulam artis obligatorie fidei nam
mirabilior est quam sit articulus divinae omnipotentiae negatur Sequitur ad articulum divinae omnipotentiae
igitur est pure inpertinens igitur talis egreditur regulam artis obligatoriae fidei
Aliae rationes
possent fieri sed transeo causa brevitatis Sequitur quod ad solvendum contingentiam futurorum
cum revelantibus
etiam erronea in ista materia quaelibet concedit
ipsam fuisse nichilominus non necesse est quod quodlibet agens secundum omnem modum suae actionis
sic egerit
quantum ad secundam partem salvat contingentiam futurorum duo ymaginando
primum est
quod si aliqua qualitas vitalis vitaliter inmutaverit potentiam cognitivam non est necessarium
quod inmutaret scilicet consequentia non valet a qualitas inmutavit igitur necessario immutavit ita quod non
omnem habitudine quam habuit necesse est sic fuisse Et sic dicunt quod haec est contingens sortes
inmutabatur ab
Secundum quod ymaginatur ista opinio est quod primae causae est duplex concursus primus
re
quia esset primam causam concurrere potest tamen habere modum concurrendi qui simpliciter est contingens
Et quantum ad primum modum et communem contrahit hic necessitatem sed de speciali non
et sic bene stant
cum articulo parisensis quia non sequitur praeteritum non fuisse sed aliquam habitudinem fuisse quae
non contrahit necessitatem quia non est res positiva nec dicitur a suis extremis quia con
cursus
spiritualis dei est mere contingens nec trahit necessitatem deinde qualitas non trahit
ex lapsu temporis necessitatem et potest non
contingenter est notitia et deus contingenter concurrisset tali actu qui dicitur revelatio vel tali
modo quo concurrit revelando veritatem
Sed ista opinio non potest scire quia incidit
in hoc quod vult evitare nam motio vitalis sive sit res distincta a qualitate sive a potentia
sive non
in praeteritum quod posset non fuisse Exemplum dato quod motus localis non
a mobili nichilominus si potentia moveat mobile et postea destruatur utrumque lap
sum
est in praeteritum quod haec potentia movit ergo habitudo illa scilicet mutatio vitalis
etc non tollit quin fuit quae animae mutatio lapsa praeteritum ideo trahit necessitatem
Ita
argueretur de deo quod aeque necesse est ipsum sic egisse sicut rem fuisse
Item dato isto
quilibet effectus posset a sua causa numquam fuisse productus Item sortes posset non
fuisse occisus a platone a quo tamen occisus est ut supponitur quia tollit deus
habitudinem quam habuit respectu occisi et sic in inferno tunc non interfecit tamen pro homi
cida
est in inferno
Item posset facere quod primus angelus numquam pecasset et
quod numquam animam et christi gratificasset ex quo concursus ille fuit spiritualis et
supernaturalis
certitudinaliter futura contingentia et quod non sunt clare creaturae revelabilia cuius
radix est quod divina natura ratione immensitatis et aeternitatis sola habet quod principia praeterita et futura
sint obiective
Ista positio erronea est primo quia animae christi fuerunt limpidissime
futura contingentia revelata sicut in primo instanti incarnationis verbi anima christi
cognovit suam passionem et eam vult Ideo dicunt
meruit in sua conceptione sicut per patibulum
Item anima christi debet esse iudex igitur habet evidentem
notitiam de iudicio et
Etiam beati habent evidentem notitiam de perpetuitate
suae beatitudinis et sic ista via est omnino erronea
revelationis vel revelatio quaedam et tamen respectu futurorum contingentium licet non evidenter igitur
si certitudo stat cum revelatione evidentia erit inpertinens et per consequens haec positio non evadit
quod intendit
non tamen per aliquod creatum
unde ymaginatur quod nulla notitia creata potest esse infallibilis
notitia respectu futuri contingentis Secundo concedit quod creatura potest habere notitiam evidentem
respectu futuri contingentis Tertio infert quod necessarium est quod si creatura debet habere talem illa
erit increata scilicet divina essentia
Breviter ista via non habet fundamentum quia negat
notitiam creatam posse respectu futuri contingentis evidentem patet quia lumen gloriae
ponitur res creata distincta secundum plures doctores Etiam clara dei visio quae est
de verbo nec
de relucentibus in verbo habere notitiam futurorum nec divina notitia esset potuit notitia creaturae
est cuius actus ymmo aliquo modo haberet se instanter respectu creaturae quod repugnat primo actui
In alia lectione
Consequenter solvendae sunt rationes
unde arguebatur quod notitia dei sit incompossibilis
creaturae quia si sic esset infinita igitur Quod esset infinita probatur nam illa notitia
esset perfectior quam notitia infinitorum aliorum obiectorum et cuiuslibet illorum distincte sed secundum
esset infinita
Respondet
concedit quod si daretur aliqua notitia talis scilicet infinitorum obiectorum et cuiuslibet per se
esset infinita et negat consequentiam quod ergo notitia de deo esset infinita si haberetur causa est
quia notitia de deo non est ipsius ita perfecte repraesentativa sicut deus est in se et ideo quia infinitum
deficit illa notitia a perfectione dei quam non valet Et si illo modo repraesentaret verum
est in margine quod notitia singularis quantum est ex parte sui aequaliter potest est plurium repraesenta
tiva
sicut unius et distinctiva plurium ut si infinita
per notitiam singularem aequaliter omnia apprehenderet
Advertendum est pro illo puncto
quod dicit quantum est ex parte notitiae creatae non repugnat quod sit distinctorum obiectorum
notitia et distincte cuiuslibet illorum
Resolvenda est divisio animalis tacta quod quaedam sunt notitiae
supernaturales aliae
Circa quod advertendum de notitiis adhaesivis supernaturalibus quod aliquae licet sunt res
eis extrinsecos qui sunt modi perfectionis
tingentis
scilicet quod potest aliter venire unde distincte repraesentare infinitus est modus sequens
modum
mensum
mensum
Opinio doctoris quod anima christi cognoscit omnia quae verbum distincte Notitia singularis supernaturalis
potest repraesentare quod non repraesentabat ante et potest non repraesentare quod repraesentabat Sed
notitia singularis creata ab obiecto est repraesentativa illius obiecti quod obiective influit ad ipsius
causationem et ideo secundum quod obiectum taliter concurrit ad ipsius causationem 2m hoc
est talis obiecti repraesentativa
sequitur quod non stat aliquam notitiam singularem causatam
ab obiecto sensibili esse
aequatae
quod causat ipsam Ita quod si sint
notitiam quilibet causabit notitiam sui et non unus alterius alias non esset propria
Et sic
apparet satis 2m dictum esse falsum scilicet quod stat aliquam notitiam singularem esse repraesentativorum
infinitorum obiectorum et cuiuslibet eorum distincte ut positum est de ovis unde si notitia sit unica
certum est quod est confusa sicut est notitia infinitarum partium continui concurrentium simul ad productionem
notitiae confusae et si causaretur infinite notitiae non est ad propositum quia non est una notitia
Vel ergo oportet dicere quod causabitur notitia confusa omnium illorum simul repraesentativa vel quod quodlibet
causabit suam notitiam distincte et sic essent infinite vel oporteret dicere quod ex limitatione causarum
superiorum causaret notitiam unius et non omnium quia non stat potentiam esse capacem
infinitarum notitiarum simul
Quantum ad hoc concedit
notitia creata infinitorum obiectorum repraesentativa distincte non forte sit ex parte potentiae
ut si daretur suprema creatura ut suprema intelligentia qua nulla potest esse
creatura perfectior non esset inconveniens quod haberet notitiam valde perfectam huius obiecti et cuiuslibet
eiusdem speciei distincte repraesentativam De notitiis creatis a deo obiective supernaturalibus non
videtur inconveniens quod unica sit infinitorum distincte repraesentativa ut patet de notitia animae christi
quae
conceditur quod possibilis est aliqua notitia quae infinitorum est repraesentativa et negatur quod ergo sit infi
nita
essentialiter Secunda responsio ut notitia animae christi quae est infinitorum repraesentativa
et tamen finita essentialiter
2a responsio ad rationem dato quod
ta
si daretur esset infinitorum repraesentativa et diceretur infinita non tamen sequitur quod esset
ita perfecta sicut notitia dei sicut dictum est in solutione rationis praecedentis et sunt ibi tacti multi
modi
Ad rationem 2am rationem probantem quod non est possibile etc quia vel apparet bonum in
finitum
vel praecise finitum Prima facie probaretur per istud argumentum quod notitia de deo
non est possibilis non potest dici quod apparet praecise finitum quia aliter apparet quem
esset nec infinitum quia si sic tunc creatura cognosceret
suae bonitatis.
De isto sunt varii modi dicendi Primo potest dici quod deus clare et immediate
visus nec apparet bonum finitum nec infinitum quod non finitum clarum est quia alias elicere
tur
ex notitia intuitiva
potest nam deus potest clare videri et tamen quod non ostendat se secundum a rationem nec secundum
et sic de aliis per quas realiter ponuntur intrinsece perfectiones in ipso et sic non posset
elici quod esset sapientissimus ergo stat quod videatur et non secundum rationem secundum quam
dicitur bonum infinitum
Aliter potest dici et communius quod licet per notitiam intuitivam quia illa est
simplex intellectus non iudicet quod sit bonum finitum vel infinitum tamen mediante illa notitia
statim elicitur illud iudicium evidens quod deus est simpliciter bonum infinitum Si sic bacu
lus
per apparentiam simplicem apparet fractus et intellectus elicit iudicium complexum evidens quod esset
fractus si intellectus non esset aliunde destructus Ad particularisandum et intelligendum quid
est dicere deus est bonum infinitum
Notandum primo 2m opinionem
secundum rationes formales in deo qui dicunt perfectiones simpliciter et sunt ordinata secundum
praedicata essentialia
tum
dupliciter intelligitur uno modo quia videretur secundum omnem rationem intrinsecam sibi ut quod appa
reret
ens vivens et sic de aliis ex quibus omnibus resultat ratio deitatis et sic videre ipsum ut
bonum infinitum esset videre ipsum sub ratione deitatis
Alio modo quod solum secundum unam rationem
ita quod non secundum aliam ut inesse entis absque hoc quod inesse sapientiae Ponamus quod solum
2m unicam videatur utrum appareret bonum infinitum dicitur quod sic quia quaelibet ratio in deo
dicit infinitam rationem formalem Sed proprie loquendo non apparet bonum immensum quia
bonum immensum dicit perfectionem tam intensive quam extensive vel immensitas
dicit perfectionem intensivam et etiam extensivam Et sic oportet si debeat apparere ut bonum
bonum infinitum et non ut bonum
Aliter potest exponi quod deus apparet
bonum immensum vel infinitum Et sunt plures modi Primus modus quod videns deum
eo ipso quod videret posset immediate elicere iudicium de qualitate perfectionis quae deo competit
et affirmare quodlibet praedicatum perfectionale de deo et non oportet quod quilibet videns deum isto modo
videat ipsum nec oportet quod quilibet beatus vi illius visionis sive discursu immediate quodlibet
tale attribuat deo
Alio modo quod vi visionis
ut
nitas
perfectiones etiam latentes ipsum scilicet quas non videt ita quod iudicet ipsum habere
omnes perfectiones supereminens et quod vi illius visionis iudicet ipsum non esse visum
ab eo secundum omnem modum suae perfectionis
Et sic ex hoc non sequitur quod conprehensive
cognoscat quia non oportet quod secundum omnem praedicatum vel illa cognitio non esset
ita perfecta in esse cognitionis sicut obiectum in se
Aliae rationes confundantur in comparatione sensus
ad intellectum reducuntur ad tria puncta Aliquae procedunt et deficiunt quia sensus
utitur organo corporeo intellectus autem non ideo sensus limitatur modo sibi proportio
nato
Aliae procedunt et deficiunt quia obiectum corporale non potest applicari sensui
sicut obiectum spirituale intellectui quia obiectum corporale requisit certam distantiam et
patet de visibili respectu visus ad causandum certum angulum in oculo et sic divina essentia
applicatur aliter intellectui quod obiectum sensibile sensui
Item aliqui deficiunt quia probant
quod deus non est cognoscibilis simpliciter vel quod non est comprehensibilis hoc bene conceditur
Item fuerunt adductae auctoritates quia dicitur deum nemo vidit et
l lucem in accessibile
primo possunt intelligi de cognitione comprehensiva et sic bene conceditur quia
nemo vidit deum unquam comprehensive quia non est cognitio creaturae ita perfecta inesse
notitiae sicut obiectum inesse suae cognoscibilitatis
Secundo omnes possunt intelligi Nemo
inhabitat lucem inaccessibilem intelligitur beatifice et hoc ex puris naturalibus et sive gratia
speciali dei et specialiter elevante Unde deus inhabitat lucem inaccessibilem semper
per viam naturae Et hoc non solum est de cognitione beatifica
conceptum simplicem dei prout est theologicae considerationis per pura naturalia non
potest homo attingere
Ultimo arguebatur quod deus non potest cognosci quia deum esse
traditur per modum articuli quod non esset si posset eius notitia haberi
Primo respondere negando
consequentiam quia
patuit quam est de scientia et fide nec habitus habitui nec actus actui repugnat unde
actus fidei est aenigmaticus et tamen non est contrarius actui clare ut possibile est quod christus
videat in verbo et etiam in proprio genere et sit satis rationabiliter traditur ad credendum Quia
per hoc quod homo exit in actum aenigmaticum ipse meretur sumpto quod sit in caritate
Prima est defectus ingenii quia licet sit scitum
deum esse tamen hoc non est nisi ab ingeniosis quia non a simplicibus potest forte scientifice
attingi quia non sunt capaces metaphysicae et philosophiae
Secunda Causa propter negligentiam licet
esset quilibet satis ingeniosus
Tertia propter paupertatem quia forte homo non habet
unde pro se quilibet esset ingeniosus et diligens
Item propter moram quia quam cito
est adultus obligatur ad fidem et sic necessarium est quod
quia requiritur magna mora antequam informaretur in methaphysica
Sequitur quod humana
investigatio indiget fide et theologia et dirigentibus ipsam nam humana investigatio
sic pure derelicta non iuta fide vel gratia spirituali non attingeret ad dei notitiam
ergo oporteret quod dirigatur Primo
non amplius ambuletis sicut gen
tes ambulant in vanitate sensus sui tenebris obscuratum habentes intellectum
ponametc Et sic habemus istud primum principium theologicum
Et
multas proprietates
Et sic patet quod testes sunt falsi
et insipientes qui dicunt quod non est deus et per consequens non sunt audiendi Etiam
pro alia parte
et sic est finis istius materiae sex articulorum
praemissorum postea videbitur de materia fruitionis
Circa distinctionem 31am
Aequalitas non reperitur nisi inter illa inter quae est aliqualis distinctio Et
quod aequalitas prout attribuitur personis divinis non debet teneri nisi privative
quod quando dicitur quod sunt aequales non ponitur aliquid sed intelligitur privatio scilicet quod
unus non est maior alio nec unus minori alio
Item dicitur ulterius quod pater et filius et spiritus sanctus sunt aequales magis propter essentiam
Item dicitur
tas patri attribuitur quia habet praevenitatem aequalitas filio quia primo reperitur in eo aequalis
quia non diceretur pater aequalis nisi produceret aliud Quando dicit christus ego et pater unum sumus
per quod dicit ego innuit
Alia lectione
Pro solutione rationis prius inductae circa libertatem voluntatis
Sit haec prima propositio Stat aliquid
praesentari voluntati sub ratione boni simpliciter et tamen voluntatem respectu huius nullum actum elicere probatur
quia datis duobus bonis praesentatis voluntati bonitas potest respectu minoris nullum actum elicere
eligendo scilicet maius Consimiliter dato alio maiori iterum potest circa 2m nullum actum elicere et sic consequenter
in proposito aliquo sub ratione boni voluntas potest absque actu existere respectu obiecti positi
Secunda si voluntas
respectu boni necessitaretur ad dilectionem conformem iudicio rationis respectu boni dictati tolleretur
meritum in bonis electionibus quia stante dictamine quod hoc est bonum tolleretur ratio merendi
Item articulus parisiensis condempnatus dicere si ratio sic recta quod voluntas sit recta error stat
ergo rationem esse rectam et tamen voluntatem respectu boni sic praesentati nullum actum elicere
stat voluntatem actum suum suspendere absque actus speculativi productione probatur quia si voluntas
habeat aliquem actum vel potest illum suspendere absque actus speculativi productione probatur sic quia
voluntas habeat aliquem vel potest illum suspendere nullum actum producendo et sic habetur inten
tum
vel requiritur actus suspensivus et sic processus in infinitum quia non potest illum suspendere
sive alio suspensivo
Item voluntas habens aliquem actum numquam posset cessare ab actu tali
vel talibus actibus quia non potest ipsum suspendere nisi per alium actum nec alium nisi per alium igitur in aeternum
scilicet quam diu durabit habebit aliquem actum
Tertia propositio proposito bono vel malo sub ratione
boni vel mali voluntas potest resiliere vel resistere absque aliquo actu probatur ex conditione intrinseca
libertatis voluntatis quae est quod positis quibusdam causis inferioribus requisitis ipsa ex se sine
concursu alterius causae potest exire in actum vel non exire igitur positis quibuscumque causis
moventibus vel allicientibus ad alicuius boni prosecutionem vel fugam mali voluntas habebit
in potestate sua fugere vel etc absque alicuius actus productione
peccare pure omissive tam respectu boni quam fugibilis Patet nam dictato per intellectum et dictante conscientia
et concurrente lege quod est agendum stat quod voluntas resiliat pure negative absque alicuius actus
productione quo dato peccat pure omissive nullum actum producendo hoc idem contingere potest respectu alicuius fugibilis
ut proposita illecebra vel obiecto illicito seu prohibito et cum hoc interveniente praecepto quod voluntas habet
positive fugere scilicet quod respuere habet per nolle potest peccare pure omissive respectu mali fugibilis quia
potest nullum actum elicere circa obiectum sic movens
Et istud est contra
et quod nullum est peccatum pure omissionis nec stat voluntatem peccare nisi per actum positivum
Arguo sic primo contra illum Sit ita quod deus praecipiat sorti quod habeat
ligata
ad habendum
alium actum liberum quamquam ad
peccat omissive quia obligabatur ad
omissive pure
Item praeceptum affirmativum et praeceptum negativum distinguuntur scilicet quia
praeceptum affirmativum transgreditur quis omissive per puram omissionem et praeceptum negativum commis
sive
modo sic non est distinctio inter illa
Item deus praecipit sorti quod velit
igitur sortes peccat consequentia est bona et cum antecedente stat quod sortes nullum habeat actum voluntatis quia stat cum prima
parte quod nullum habeat voluntatis actum transgreditur et sic sortes nullum habet voluntatis actum et tamen peccat
igitur pure omissive quia peccat et non per actum igitur
Contra arguit
arguit
deus nullum remunerat per declinare praecise igitur nullum dampnat per non facere
consequentia tenet quia deus promptior est ad remunerandum et miserendum quam ad dampnandum
bonum praecise
antecedens probatur quia ad impletio praeceptorum negativorum non est sufficiens nisi per actum aliquem positivum
scilicet nisi sit actualis
mali detestatio non est prohibitionis vel praecepti negativi adinpletio quia alias sequeretur quod quilibet infinite
mereretur qui esset in caritate quia infinitorum malorum prohibitorum nullum facit igitur infinita praecepta
adimplet igitur infinite mereretur Item dato praecepto nisi sit actualis contemptus non videtur esse transgressio
Secundo omnis iustitia est positiva operatio vel boni vel positivo declinatio mali igitur omnis iustitia erit
positiva operatio boni mali
Respondet
ad utrumque scilicet negando utramque consequentiam primo ad 2m omnis iustitia etc causa est quia ad veritatem plus
requiritur quam ad vicium vel viciose operandum Ideo dicit
Infinitis autem modis contingit a signo recedere Ideo bonitas consistit in conformitate ad rectitudinem rationis
vel divinae legis cuius obliquitas infinitis modis potest contingere ad bonitatis actum nedum requiritur bonitas
ergo sed etiam concursus omnium circumstantiarum bonarum debitarum esse secundum dictamen rectae rationis Ad malum
sufficit quod sit malus degenere vel sufficit defectus circumstantiae debitae in esse unde nulla iustitia
est quin ponat aliquid positivum et aliqua in iustitia potest esse sola privatio vel carentia debitae circumstantiae
Contra hoc replicat
ex quo casu vult deducere quod sicut contingit peccare sine actu positivo ita mereri et per consequens solutio
invalida quia supponitur quod sit in caritate et per consequens si concedas unum etiam habebis reliquum
concedere
Respondetur quod casus non est possibilis de lege communi scilicet quod detur praeceptum etc quia quod aliquis obligetur
ad non diligendum deum super omnia pro mensura temporis repugnat legi statute igitur illa obligatio
non est possibilis secundum legem currentem quia loquimur secundum legem statutum
Secundo potest
dici quod in isto casu meretur nullum penitus producendo actum sed quia hoc est contra communem legem ideo
non repugnatur solutio
per aliquem actum positivum quo velit conformare praecepto Dato igitur ex in advertentia excusaretur
et meretur scilicet ex inconsideratione habitudinis sui actus ad praeceptum et obediendi promptitudine etc
ultimo diceretur quod ex casu suo non sequitur quod creatura mereatur vel demereatur nam ibi esset
specialis positio casus quia non sequitur ex lege et est propter legem unde consequentia non valet sortes operatur
ex caritate igitur meretur vitam aeternam ideo si ponatur casus extra legem Respondendum est secundum rigorem
logice Sed bene sequitur iste diligit deum super omnia ex caritate et lex posita stat igitur etc quia simpliciter
loquendo staret quod deus non vellet actum illum praemiare et sic patet ad rationem
Secundo arguitur si voluntas
potest esse sine actu et pure omissive peccare in aliquo tempore eadem ratione in duplo et in triplo et
sic per totam suam vitam et sic voluntas potest semper stare sine actu
Respondetur dupliciter primo quod absolute
consequens non videtur inpossibile non dico de primis motibus naturaliter ab obiectis causabilibus sed de liberis non videtur
inpossibile quin possit voluntas sine actu stare et qua ratione respectu primi dictaminis eadem respectu 2i et sic consequenter
Aliter respondetur quod non sequitur voluntas respectu huius obiecti nunc sibi praesentati potest nullam habere actum ergo
semper potest sine actu persistere et hoc ratione humanae fragilitatis quia licet respectu cuiuslibet potest elicere
et respectu huius potest elicere vel non
Arguitur iterum per aliam rationem contra conclusionem quam facit
es omis
sionis
esset infinite modicum et infinite remissum per consequens minus grave quam veniale Probatur
consequentia sit ita quod sorti et platoni sit datum praeceptum quod eliciant actum circa obiectum
tat
pure negative nullum actum eliciendo
sit
caret
et sic consequenter et quantum venerit gravius peccabit quam sortes igitur sortes infinitum modicum quia pecca
tum
platonis includit aliud omissionis et ponit aliud positivum commissionis
Respondetur negando
consequentiam ad probationem quia plato peccat solum peccato finitae malitiae concedo et minus peccaret eliciendo
etc concedo sed non est in eadem proportione remissius ita quod plato peccat circa m
malitiae est in intentione actus igitur etc quia intentio actus non est tota malitia quia non proportionabiliter latitudo malitiae
correspondet praeter latitudinem intentionis actus quia plato correspondet praeter hoc omissio et sic illud est pars
scilicet positivum ut si indigito sortis auferatur medietas propter hoc non efficitur in duplo minor
et sic in proposito quia tota latitudo malitiae non est nisi pars culpae
Consequenter arguitur contra 3am propositionem Et inducitur
prima ratio facta in principio quaestionis nam voluntas per sic resistere ut frequenter habituatur et facilitatur
ad melius postea resistendum ergo per actum positivum consequentia patet quia habitus non generantur nisi ex actibus
igitur si generatur habitus sequitur quod ex actibus igitur non per purum non velle
Respondetur multipliciter primo quod in isto casu voluntas
non habituatur ad resistendum nam hoc convenit sibi ex sua intrinseca libertate quod proposito illecebra
potest nullum actum elicere igitur nullum actum eliciendo non habituabitur sed semper
provenit quod potest non consequi
Secunda dicitur quod ut plurium voluntas resistit per actum tunc non habituatur
ut dictum est
Tertio diceretur quod non est necessarium quod habitus semper producantur ex actibus quia licet ad actus
sequantur habitus non oportet quod actus producat habitus Secunda dato quod omnis actus relinqueret habitum
tamen et creabilis sine actu scilicet per voluntatem sive positive sive negative se habeat producit dispositionem
per quam facilitatur dum alias contingit obiectum occurrere
Quarto diceretur et magis apparens
et mihi magis probabilis responsio quod in isto casu quod in voluntate nullus penitus generaretur habitus
Secundo in intellectu generaretur habitus scilicet
habitus ratione suae intensionis iuvat voluntatem ad resistendum et dictat hoc nunc non esse prosequendum
et sic hoc est verum quod intentio notitiae actualis vel habitualis iuvat voluntatem ad intentionem
actum producendum et sic est talis habitudo intellectus ad voluntatem quod et actus et habitus iuvant scilicet
qualitercumque contingit voluntatem se habere
In alia lectione
Visa solutione rationis factae
viso etiam
quod intentio consilii non fuit tollere constitutiones factas sed revocare contrarias et falsas
errores et etiam ad excludendum opinionem dicentium quod spiritus sanctus erat creatura non oportuit determi
nare
nisi quod a patre consubstantialiter produceret ideo excludebatur ille scilicet quod spiritus sanctus erat creatura per
hoc quod a patre consubstantialiter procedit et obscurus fuisset si fuisset dictum quod etiam procederet consubstantialiter a filio
quia ipsi dixerunt etiam filium esse creaturam
Considerato 3o quod antiqui dixerunt spiritus sanctus quod procedere
a filio
Quarto quod sequitur ex scriptura
Considerato quinto quod solus papa potuit et brevitas
temporis requisivit
Considerata etiam ignorantia graecorum
Restat respondere ad unam
rationem post illam factam qua
ratio
activa esset aliqua relatio in filio distincta a generatione passiva ergo filius realiter esset duae
personae Ita proportionaliter de patre spiratio activa esset relatio distincta a generatione activa et per consequens essent
quinque personae in divinis
Confirmabatur quia spiratio activa si ponatur illa erit notio personalis
communis patri et filio et per consequens erunt sex personae
Respondendum est ex prius tactis quod ex radice plures
si ponantur illa erti
notio personalis communis patri et filio et per consequens erunt sex personae
idem a parte rei patet ex regula in divinis numquam debet admitti distinctio nec inter relative posita inter se modo
generatio passiva in filio et spiratio activa rei respectu spiritus sancti non opponunt relative ad invicem
licet opponantur in ordine ad alia et quia est ponenda tanta ydemptitas quanta fides katho
lica
patitur non est ponenda huiusmodi distinctio ex quo fides non astringit nos ad hoc et sic
apparet qualiter ratio procedit ex falso fundamento scilicet ymaginando quod in filio sunt duae relationes
realiter ab invicem distincte quod negandum est
prima propositio sequens ad dictum huius responsionis aliquae
relationes sunt quae transeunt in omnimodam ydemptitatem 2ii essentialem et tamen non possunt
realiter ydemptificari sibi mutuo et huiusmodi relationes secundum modum loquendi aliorum sunt constitutivi
personarum id est sunt personae et sunt distincte realiter ut generatio activa et generatio passiva spiratio activa et
spiratio passiva Iste concurrunt ydemptitate in 3o scilicet essentia et non inter se ratione repugnantiae et
relationibus aliis non oppositis non repugnat concursus ydempticus tam realis quam essentialis
ergo spiratio activa et generatio passiva concurrunt ydemptice essentialiter
Alia propositio licet communiter concedantur rela
tiones
et quinque notiones in divinis tamen non sunt ibi nisi 3s personalitates nec nisi tres res distinctae rea
liter
prima pars nota est nam ibi sunt
ad filium et spiratio activa ad spiritum sanctum
quantum est de notionibus solet addi a quibusdam in
nascibilitas
sed utrum sit notio non distinctio pro praesenti utrum 2m ordinem propositiones arismetrice
habent se huiusmodi quia tales tres competunt patri scilicet innascibilitas generatio activa et spiratio
activa duae filio scilicet spiratio p activa generatio passiva et una sola conpetit spiritui sancto scilicet
scilicet spiratio passiva et isti trinum se habent secundum proportionem argumenta propter aequalitatem excessus
unus super reliquum et semper est excessus in unitate
Sequitur contra opinionem dicentem quod spiratio
activa in patre et generatio activa in patre sunt distinctae relationes in esse relationis Et tamen sunt
idem realiter inter se in esse simpliciter unde distinctio in esse tali est in ordine ad terminos ad quos
fit relatio ut generationis active terminus est filius et spirationis active terminus est spiritus sanctus
Istud est filium quia est multiplicare in divinis ubi fides non conpellit Quod non debet fieri
patet etiam esse falsum ex regula
Sequitur ulterius satis esse probabile quod a parte rei
non sunt tres relationes realiter distincte in divinis licet sunt aequipollenter quatuor quantum scilicet
ad referendi modum nam in patre licet ad filium et spiritum sanctum referatur non tamen ratione modorum referen
di
vel timorum ad quos fit relatio consurgit realis distinctio ymmo est eadem res sicut eadem albedo est similitudo
et dissimilitudo respectu diversorum terminorum et tamen a parte obiecti non oportet diversa ponere nisi quantum ad nostrum
modum exprimendi
Sequitur quod licet in divinis a parte rei videntur 4or darentur
extrema duarum oppositum relativorum quarum unum non esset reliquum tamen non sequitur quod in divinis
non esset quaternitas rerum verbi gratia paternitas non est filiatio generatio activa non
est generatio passiva spiratio activa a patre non est spiratio activa a in filio nec spiratio actuant
supponit pro patre et filio simul est spiratio passiva in spiritu sancto quia licet spiratio activa non
sit spiritus sanctus tamen nichil addit ultra illam pater non est spiritus sanctus
Sequitur quod plures sunt
possibiles negationes non coincidentes in divinis quam sint res ibi indistincte patet quia primo
sunt tres negationes scilicet pater non est filius Pater non est spiritus sanctus et filius non est spiritus sanctus
filius non est spiritus sanctus deinde pater et filius non sunt pater pater et filus non sint filius
pater et spiritus sanctus non sunt spiritus sanctus deinde supponendo 3a usque ad
et tamen non sunt nisi tres res distinctae.
Sequitur evidenter fatuitas opiniones
combinationibus negativis concluserit numerum septenarium personarum in divinis
unde primo deficit quia
ex illis concluditur multitudo rerum
Secundo deficit quia non debuisset sistere in septenario numero
ymmo usque ad viginti unam sunt combinationes interabiles non coincidentes
Sequitur solum esse
quod aliqua res sit in divinis quae non sit pater nec filius nec spiritus sanctus Causa est quia licet trinitas
non sit pater nec filius nec spiritus sanctus tamen trinitas est res quae pater est filius et spiritus sanctus Et sic illa consequentia non
valet plus quam ista consequentia deitas est aliqua res quae non est pater ergo deitas non est pater Item si sic
sequeretur quod esset multitudo maior in divinis quam sit ternarius ymmo esset in divinis quaternarius
Sequitur
ex dictis quod relationes multiplicatae quantum ad respectum rerum vel nostrum modum concipiendi nullam adducit
pluralitatem rerum in divinus supra trinitatem
Ad confirmationem nam spiratio activa communis patri
et filio est constitutiva alicuius et non essentiae ergo personae ergo spiratio activa esset persona realiter distincta a quo
libet
personarum trium quae communiter ponitur ergo erit quaternitas personarum
Et confirmatur quia concedit
ecclesia et determinavit quod pater et filius sunt unum principium spiritus sancti modo ly
ergo pro concursu unitive duarum subsistentiarum in tertiam Et per consequens ex patre et filio constituere una persona
distincta ab aliis tribus et erit quarta
Respondetur quod non est ponenda ibi distinctio nec aliqua proprietas personalis
aliquid constituit sed est essentialiter persona et essentia absque distinctione reali a parte rei
Ad rationem dicendum
est primo quod pater et filius dicuntur secundum
spirat ideo non dicuntur duo principia Advertendum quod in causalibus rerum creaturarum numque duae
causae respectu unius alicuius effectus adaequate eodem modo concurrunt eundum effectum producunt ergo innuitur
quod diversimode concurrant respectu principati et sic ex communi modo loquendi
respectum alicuius effectus quod ibi concurrunt duo principia et ista fuit radix quare ecclesia determinavit
quod esset unum principium spiritus sancti quia si concederetur quod essent duo principia oporteret concedere
quod concurrerent difformiter spirando
spiritus sancti quia unita voluntate et unica fecunditate voluntatis procedunt amb producunt ambo
spiritum sanctum ergo non oportet quod ibi sit aliqua relatio constituat aliquod tertium
Opinio
ratio
activa est realiter una notio ab aliis distincta et vera constitutiva communis patri et filio coniunctim ita
quod spiratio activa est notio quae dicitur de patre et filio coniunctim tantum
Contra istud arguitur primo quia
si sic sequeretur quod in divinis esset veraciter quaternitas Nam spiritus sanctus dicitur a notione illa scilicet spiratione
activa et non essentialiter ideo tamquam a persona ergo illa notio activa est realiter persona et non pater nec filius
nec spiritus sanctus igitur est alia persona a patre et filio et spiritu sancto ergo in divinis sunt 4or personae realiter
Item arguitur
per regulam
concedere constitutionem quae non habetur ex fide
Item relationes oppositae non possunt ydemptice
concurrere nisi ad essentiam cuius sunt relationes patris et filii non si possunt ydemptice concurrere sequeretur
quod non haberent repugnantiam ad ydemptitatem formalem plus quam essentialem igitur pater
erit filius Ista opinio non solum ponit quod paternitas et filiatio concurrunt in
constitutum scilicet spirationem
Etiam non dicitur medium in divinis et iste non
essentialis igitur personalis igitur pater et filius essent eadem persona et sic videretur sequi quod non esset
repugnantia relationum adintra sed solum secundum modum loquendi nostrum et ille est error
qui ponit eandem rem secundum unam rationem esse patrem et secundum aliam filium et 2m aliam spiritum sanctum
Item
producunt spiritum sanctum ideo dicuntur unum principium et sic resolvitur ad difficultatem ex parte vocabuli ita
in materia trinitatis doctores multas propositiones valde difficiles et numerabiles admittunt quas non
oporteret admittere patet ex dictis quod naturalis investigatio in materia trinitatis nichil ponit contra fidem ymmo si non
ponat obicem capiet articulum trinitatis et a contradictione defendet sicut aliqui philosophi suas positiones
ut opinionem
considerata divinitatis inmensitate quae habent conditiones oppositas ad conditiones creaturarum
Item ex immensitate suae fecunditatis quia non potest diffundere essentialiter igitur personaliter
Item esse activum
dicit perfectionem et agere adextra conpetit deo contingenter ergo necessario agit ad intra extendendo nomen
agere ad producere etc
Alia lectio 61a
Ad habendum clariorem intellectum qualiter tota natura tendit in deum ultimate sunt
aliqua advertenda
et repetenda est radix prius tacta scilicet quod nulla creatura habet intrinsece rationem
terminandi ideo non potest esse ordinate diligibilis ultimate vel appetibilis sine appetitu naturali
rationali sive irrationabili sive animali sive naturali
Sequitur primo quod ab appetitu finis medii potest simpliciter
absolvi creatura
Secundo sequitur quod finis quo non est neccessarius in operationibus naturalibus patet quia
finis quo semper est aliquid circa deum cuius habitudo est absolubilis igitur
Sequitur ulterius quod non est neccesse
quod forma et finis coincidant ita quod stat agens naturale producere effectum formam et non in
tendere
nisi in ultimum finem nam habitudo quo ad suum finem quo est finaliter contingens simpliciter contingens
Sequitur appetitum animae ad suum corpus esse solubilem id est stat quod anima non inclinetur
ad suum corpus patet quia inclinatio eius est ad aliquod creatum non rationem finis vel rei
naturalis
Ex quo patet quod opinio
babilis
scilicet quod humana separata sit personae
Doctores communiter dicunt contra in gratiam quia
persona debet esse subsistentia quae non innitur alicui tamquam pars vel forma ita quod non
appetit adhaerendum nec ad esse partem Ex radice tacta huiusmodi inclinatio non est necessaria nec est
essentialis animae ymmo deus potest eum absolvere ab huiusmodi inclinatione
Sequitur quod non repugnat
angelo quod desinat esse persona absque sui assumptione unde non est dubium si natura angelica
assumeretur a deo non esset persona nec suppositum Ego dico amplius scilicet quod absque hoc potest
desinere esse persona nam sicut habitudo animae ad corpus posset absolvi ab anima ita deus potest angelo
huiusmodi inclinationem addere et inclinare ad aliquam materiam quo dato desinit esse persona absque etc
Sequitur ulterius quod stat grave absolvi a tendentia in centrum mundi patet quia nullius naturae ad
ad aliquem finem est neccessaria habitudo nisi ad finem ultimatum et sic cum quaestionibus tendentia in
alia creatura est tendentia circa ultimum finem sequitur propositum et sic per consequens staret genere
naturaliter non tendere deorsum quia non est sibi illa tendentia essentialis proportionaliter dicitur
de igne respectu orbis lumine ymmo dicitur consequenter quod huiusmodi inclinationes possunt permutari scilicet ut
grave ascenderet naturaliter et inclinaret ad concavum orbis lumine et ignis ad centrum terrae
nam habitudo est inclinatio rerum in huiusmodi fines est mere contingens et ex statuto divinae
providentia libere sic ordinantis Patet quod naturaliter ignis posset descendere et terra ascenderet
secundum materiam propriam non dico secundum materiam universi
Item staret quod absque loci intentione
mutaretur grave vel leve sic quod solum ex intentione ultimi finis nam sola essentialis habitudo
est ipsius ad ultimum finem
Sequitur quod principia naturalia saltem quae reputantur naturalia subiacent
divinae dispositione libere scilicet quod omne grave non impeditum descendit et leve ascendit
Sequitur
quod illa principia sunt contingentia
Sequitur
quod contraria possunt esse principia eo modo quo
hoc sunt sic scilicet quod leve descendat ut esse principium naturale sicut nunc est principium quod grave descendat
Sequitur quod non potest esse principium naturale contradictorium principio quod nunc est naturale
Sequitur quod theologia perfectius
quia naturalis philosophus ponit quod deus agit necessitatem naturae nec potest immutare
Consequenter
diceretur quod velocitates in motibus magis sequuntur deum decreti liberi regulam quam proportionem potentiarum
activarum ad suas resistentias una agit et alia resistit in certo gradu secundum quod sta
tuit
deus et congruit universo
congruit universo iuxta divinam providentiam
patet quod nulla repugnantia videutr esse quod angelus
vel alia substantia haberet in se principium
certam proportionem actuum vel habituum vel dispositionum actualium vel habitualium inter se esset
quaedam proportio ad quam sequeretur eius permanentia et cuius solutionem corruptio primo unde non
videtur hoc magis inconveniens quam de natura corporali Forma substantialis quantum est de se non
est magis corruptibilis quam angelus ymmo non est nisi secundum divinum statutum ista positio
videtur fundari in sacra scriptura ubi dicitur quod deus posuit naturae praeceptum
Item proverbiorum
8vo habetur quomodo singula obediunt Etiam rabi moyies qui fuit iudeus bonus tamen ponit consimile
in libro suo de duce dubiorum quem alleget albertus et
materiam
Sequitur ulterius quod caritas vel gratia non potest inclinare contra primarium naturae appetitum
patet quia primarius naturae appetitus est rectissimus quia semper in deum est Quis tamen sic huiusmodi
appetitus potest dici quod non est res distincta a re met appetente sicut dicitur de
primum
vens
creaturam quia creatura non habens cognitionem seu non intellectualis est sicut sagitta
quae bene directa ab aliquo directivo attingit signum et sicut bonus artifex numquam deficeret
a signo sic nec creatura non intellectualis et sic intelligitur illud philosophi quod natura semper recte agit
Ex quo semper est inclinatio naturalis recta et caritas non potest oblique inclinare igitur sequitur quod
caritas non potest inclinare creaturam ad diligendum deum propter utilitate creaturae
Advertendum
quod
et illum dicit esse proprissime fruitivum et valde perfectum Alium ponit qui est propter habere bonum
et propter praemiari cum eo et propter felicitari et bene esse cum eo et ab eo
quantum ad primum in pars
gloria meam etc et postea addit quoniam bonorum meorum non eges unde dicit quod bene possumus
appetere deum ut praemiantem
Pono contra hoc scilicet contra 2m nam ordo debitus caritatis non servatur
in dilectione nisi deus sit ultimus terminus dilectionis ergo diligere deum ut benefacientem ut felici
tantem
est magis diligere felicitatem quam ipsum et per consequens obiectum illius esset creatura et
principale obiectum esset ipsa met creatura sic esset usus dei et fruitio creaturae
Tamen
pro salvatione dicti sui advertendum quod huiusmodi motus dilectionis potest dupliciter considerari
uno modo
quod in huiusmodi dilectione sint praecise duo termini scilicet deus dilectus et creatura recipiendum huiusmodi
dilectionem scilicet deus terminus a quo et creatura terminus ad quem Isto modo dico quod non est licitum
diligere deum propter creaturam
Secundo modo potest considerari quod deus sit terminus a quo et etiam terminus
ad quem Ita quod ymaginabile est quod sit dilectio quae habeat tres terminos unum a quo scilicet deum
et alium ad quem scilicet creatura et 3m ad quem finalem scilicet deum ita quod finaliter in deum
Isto modo
salvaretur quod esset licitum scilicet duplex per
istud est ad modum motus rationalis qui incipit ab oriente transiens per accidens et iterum
ad orientem Ita in proposito incipit ab oriente scilicet deo ad occidentem scilicet creaturam
et iterum ad deum
Sequitur ulterius quod nihilominus dilectio simplex dei solum propter se est multum melior quam
illa de qua dictum est quia minus participat de conversione ad creaturam
Sequitur quod omne peccatum
est realiter naturae contrarium vel contra inclinationem naturalem patet quia semper natura inclinatur
ad bonum ymmo inclinatio naturalis est rectissima
expresse
sequitur quod homo non debet servire deo ut praemietur
Sequitur quod agentia
naturalia non agunt ut assimilentur deo sed agendo assimilentur patet primum quia gratia
ipsius dei absolute et per se agunt quidquid agunt et per consequens primaria intentione non habent reflexionem
ad se ex hac tamen inclinatione assimilantur deo
Aliter contra
natura humana ab adolescentia sua prona est ad malum igitur inclinatio naturae est dampnata
Secundo si natura esset sic recta et moveret in deum directe sequeretur quod ex puris naturalibus homo posset
attingere deum et mereri vitam aeternam consequens est error pelagii
Tertio inclinatio naturae
est a deo sic libere inclinante et inpellente igitur potest subtrahere huiusmodi inclinationem et quod
plus est ad aliud inclinaretur per consequens stat quod naturalis inclinatio sit ad aliquod creatum
Quarto liber
tas
et potentia superior ad naturam non cognitivam ergo si ipsa potest ferri ad aliquod aliud
quam in deum etiam natura perfectior potest scilicet natura non cognoscendi
Quinto creatura sibi derelic
ta
tendit in nichilum igitur extrinsece vel ab extrinsico magis ad se vel ad creaturam tenderet
quam in deum
Sexto naturalis iustitia resultat ex decreto divino et acceptatione eius ergo
cum deus posset libere non acceptare regimine naturale sequitur quod posset esse difformis
Septimo multiplex contingit error in naturalibus agentibus patet in animalibus brutis ubi contingunt
errores etiam
mala igitur
Octavo Etiam per malam consuetudinem possunt induci ad inferendum aliqua corpora
caelestia sunt intrinsece et essentialiter mala scilicet saturnus et mars ut patet per astronomos ymmo vi
tia
furta occasiones et multa mala alia resolvunt ad huiusmodi planetas
Nono potest dari
praeceptum contra inclinationem naturalem unde stat quod aliquis habeat inclinationem naturalem ad a nichi
lominus
deus potest
inclinatur naturaliter et per consequens peccat etc
In alia lectione
Tertia propositio negativa Non est possibile in se futura in se intrinsece esse contingentia et necessaria ad
divinum relata intuitum Aliqui ymaginatur quod sunt pure contingentia in se relata re
lata
vero ad divinum intuitum sunt necessaria
Et est via
fatebor quidem rem solidissimae veritatis
cum vero in sui natura perpenditur liberum prorssus
sed cui vix animus nisi divini speculator accesserit Respondebo namque idem futurum cum ad divinam
notionem refertur necessariam
et contra suam arguo primo sic Nam expositione sua sequitur quod deus necessario produxisset mundum
consequens falsum et consequentia probatur nam ante mundi constitutionem mundus erat producibilis in relatione ad
divinam voluntatem praecise vel ergo in relatione ad divinam voluntatem et providentiam poterat contin
genter
produci et sequitur contra ipsum vel necessario et sequitur inconveniens illatum
Secundo haec consequentia est bona
recipit habet necessitatem igitur etc Et ultra igitur illi effectus sunt necessarii et per consequens non contingens
Tertio
nihil contingenter eveniat considerando omnes id est in ordine ad omnes
ergo dicere quod effectus in ordine ad divinam providentiam eveniat non contingenter
causas error
sed necessarie licet contingenter in ordine ad se vel ad alia est contra articulum
Quarto vel deus est in se
est sic determinatus vel divina providentia ad effectus producendos quod in nullius potestate est
quoniam producatur et sequitur quod de necessitate et inevitabiliter eveniat vel non sicut est divina
providentia determinata in se determinata ad effectus producendos quando posset non producere effectus
praevisus si sic tunc effectus relati ad divinam providentiam sunt contingens
Quinto
a deo fore ergo
ergo consequens est necessarium quia ex necessario sequitur contingens
absolutam et aliam conditionatam unde dicit duae sunt necessitates simplex
e una veluti quod
necesse est h omnes homines mortales esse
Altera conditionis ut si quem ambulare scientias eum
et licet
ambulare necesse est
necesse debet praecedere tamen inquirentes veritatem non utuntur rigore logicae intellectibus In proposito
nichil plus vult nisi quod effectus relati ad divinam notionem sunt necessarii id est formetur consequentia talis deus
scit effectum fore igitur effectus erit est necessaria sed tamen propositio in se considerata est contingens scilicet
erit Si autem istum intellectum habuit
dere
Breviter circa hoc advertendum quod
futurum esse futurum quae glosanda sunt de necessitate conditionali scilicet necesse est praedestinatum salvari vel
necesse est futurum evenire intelligitur si
est necessarium unde deus posset facere quod iudicium futurum non foret beati possent
quia deus posset subtrahere suam conservationem
Advertendum quod
futurum esse futurum sicut praeteritum esse praeteritum Concederet demonstrando antichristum necesse est hoc
futurum esse futurum sed negaret istam necesse est hoc esse futurum Respondetur 2m
quod
pro eodem
recipit tamquam necessarias ex conditione quasi in subiecto intelligeretur praesupponi suppositum subiecti scilicet si
hoc esset
ad hoc quod aliqui antiqui reputaverant propositiones necessarias ubi idem praedicatur de se ipso unde monachus
albus ista necessaria homo est
esse futurum et male allegant
scilicet
noscit
futura contingentia per determinationem suae voluntatis cuius contrarium ponit
sollempnis
subtilis
Absque assensu et praesentat eas sub omne habitudine possibili voluntati divinae futuras contingentes
et necessarias deinde voluntas
divinus
scilicet quod non erit Et sic intellectus deum quantum ad ascensum sequitur voluntatem divinam et sic quia assensus
scientificus divini intellectus sequitur liberam voluntatem nulla rebus imponit necessitatem sed
nem
Tertio quod cum contrarium
prima rationum proportionaliter quas teneo non intellectus ordine naturali est prior quam ipsa voluntas quo ad omnes
suos actus ergo ordine naturae actus intelligendi divini non sequitur determinationem divinae voluntatis
sed magis ordine naturali praecederet
Secundo intellectus hic aliquorum scientiam d ad quae non praecedit
determinatio divinae voluntatis ergo etc probatur consequens maxime de
moralibus de quibus intellectus divinus habet evidentem scientiam quia fieret et futura sunt et tamen vo
luntas
divina non determinat quia ex quo non vult vel non agit nunc est in causa
non evadit difficultatem nam aqualis est difficultas determinatione divinae voluntatis ad
effectus contingentes sicut de scientia igitur non evitat quod intendit consequentia est clara antecedens nam
determinatio divinae voluntatis aeque est aeterna respectu producibilium sicut scientia vel
et est aeque inmutabilis igitur ex ea aliaequaliter
mutatione
divinae praescientiae moveatur ad immutabilitatem futurorum ita ex determinatione divinae voluntatis
si aliquid debeat suffragari quantum ad propositum poneretur libera et quasi indifferens ad effectus
productionem quia ut tactum est ex absoluta determinatione aequaliter arguitur necessitas sicut ex
praescientiam igitur erit indifferens ad utrumlibet respectu cuiuscumque effectus igitur non poterit intellectus divinus deter
minari
respectu effectuum producibilium nec elicere iudicium assensivum de aliquo futuro contingenti
nisi praecedente dictamen divini intellectus vel saltem coeno sibi igitur iudicium et assensus de futuris
contingentibus producibilibus non sequitur determinationem divinae voluntatis sed est coenum vel praecedit
naturaliter
ultima sua perfectione ad effectus productionem igitur in illo priori potest exire in actum et per consequens cum sit
perfectissima et exit in actum sequitur quod agit non
iudicium intellectus praecedit
determinati verum vel confert ad concordiam divinae praescientiae cum futurorum contingentia ad salvandum istam
materiam dixerunt aliqui quod propositiones de futuro contingenti nec sunt vere nec false primo quod
istud nichil conferat ad praesentem materiam primo quia non auderent negare quoniam deus ab aeterno
ordinaverit vel iudicavit apud se antichristus erit vel non Arguitur sic signo hanc antichristus
vere vel false quia significat aliqualiter fore si ita erit est vera si significat aliqualiter et ita non erit est falsa
Item magis theologice
Sequitur primo quod ultimum iudicium fore non sit unum quia est propositio de
futuro et nulla talis est vera per istam positionem et per consequens non est credendum vel non est verum resurrectionem mortuorum
fore et sic fides obligat ad aliquid quod non est futurum
Item sequitur quod nullus debet sperare habere beatitudinem
per merita quia est futurum nec timere penam peccatarum nec quod resurget quia sunt futura igitur nullo modo
ad illa obligamur
secundam inclusive non oportet recitare quia sunt sine ratione Recitat aliquas dicentes quod nichil est
futurum et est inquit opinio sophisticorum quia non utuntur ampliationibus quia si aliquid futurum igitur est
igitur non est futurum
Circa
positionem negantem propositiones de futuro contingenti esse veras vel falsas advertendum quod sunt
duae rationes vel saltem una ratio et una auctoritas
prima ratio si inquit vera sequeretur quod eius
veritas esset inmutabiles quia significata veritate huius antichristus erit in toto aeterno ante positionem rei in
esse vel ante primum instans esse antichristi illa fuit vera et immutabiliter vera quia in illa toto tempore
non potuit esse falsa vel mutari de veritate in falsitatem igitur simpliciter igitur non contingens
Secunda
ratio est ex auctoritate
non erit probat
respondentiam
in re si sit determinate vera determinate ita erit et consequens hoc non est contingens ad
utrumlibet ymmo necessarium
Secundo arguitur sic si aliqua de futuro esset nunc vera ab aeterno fuisset
sic futurum vel semper fuisset vera ergo sequitur quod veritas eius fuisset inmutabilis igitur necesse
foret sic fore sicut significaret
Tertio orationes et significata per orationes se habent proportionaliter quod ab eo quod
res est vel non est etc in
nec plus sunt vere quam falsae nec contra
Respondetur primo ad rationem de inmutabilitate dico
aliqua primo quod veritas huiusmodi non debet dici inmutabilis scilicet de futuro licet ab aeterno talis propositio
si fuisset formata fuisset vera
potest transire de veritate in falsitatem patet per inceptionem et positionem rei in esse Nam in quarti positionis
rei in esse propositio de futuro de sunt esse vera prout futurum dicit rem non esse
3o dico quod ante
positionem rei in esse potest esse falsitas ita quod illa propositio non est inmutabilis veritatis quia semper potuit
non fore igitur etc unde haec propositiones conceduntur
prima omnis talis propositio instans positionis
rei in esse potest esse falsa tamen non est inpossibile quod fiat falsa patet quia si sit falsa in aliquo priori ab aeter
no
fuit falsa igitur etc
Secunda propositio quod talis veritas non est falsa et potest esse falsa semper intelligendo
ante instans positionis rei in esse tamen non potest in aliquo instanti illius temporis incipiere esse falsa
Contra potest incipere esse igitur iam debet addi ipsa eodem modo
Tertio talis propositio
potest esse vera et potest esse falsa ante instans etc tamen nec simul nec successive in illo tempore licet in aliquo bene
Advertendum quod istud consurgit praecise ex modo enunciandi et non ex necessitate ex parte re nec propositionis
in se sed quia enuntiat taliter quod si res erit ab aeterno futurum erat quod foret
fert
intellectum praesentis materiae quia omnino inpertinens est divina praescientia vel quod res futura relata
ad divinam praescientiam contrahat necessitatem quia dato quod deus nichil adextra cognosceret adhuc
staret difficultas et sit non consurgit ex habitudine divinae praescientiae et sic ymaginaretur quod deus
continet omnem modum enuntiandi modum ratione continentiae non erit difficile
doctores dubitant an
subtilis
quod revocatur in dubium
praesenti et de praeterito ex una parte et propositiones de futuro ex alia quia primae habent iam actu a parte
rei
ficationis
et postquam res est posita in esse consequentia est optima
illis de futuro non est sic ista est vera ante christus erit sed absolute potest non poni quia mere libere deus
posset et potest non ponere et elevare festucam creatura potest tollere
determinante non quod nocet necessitate quia si sic bene concluderet et intelligitur determinate id est de necessitate sed videtur
aliter dicere quia sicut propositiones de praesenti requirunt Respondetur quod propositio de praeterito sufficit
quod correspondeat sibi secundum modum suum enuntiandi ista antichristus erit non signat quod res actu sit
posita sed poneretur
Ad aliam semper fuisset vera igitur est necessaria negetur consequentia
Ad tertiam sicut
a parte nisi contingens ad utrumlibet est quod effectus ponitur vel non igitur
sensum licet sit vera tamen potest esse falsa quia a parte rei erit ita erit et determinatam est unde consequenter
homines considerant propositiones de futuro veras ac si illa totaliter et independenter esset
lapsa in praeteritum Et sic de divina praescientia quasi in praeteritum lapsum et sic procedit ex defectu logicae
vel ex mala consideratione etc
Alia lectio
Sicut tactum fuit in lectione praecedenti Trinitas personalis est una de conditio
nibus
propriis naturae inmensae et in eadem specie res infinita habet aliam proprietatem
quam finita et ergo non mirandum si huiusmodi naturae competant proprietates numerabiles et infinitae
Ponitur ista propositio quod sola divinae naturae summae ydemptitate est omnis perfectio sua sibi possibilis
cum hoc est quaelibet perfectio inmensa Quantum ad principalem partem satis patet ex trac
tatis
circa 3am distinctionem quod ibi dictum est quod deus est inmensae perfectionis et simpliciter et universaliter perfectus
ita quod quidquid est dignitatis et perfectionis est sibi attribuendum et hoc est magnae perfectionis scilicet habere
omnem perfectionem sibi possibilem ergo sibi competit quia obiectum includit inperfectionem et caren
tiam
et sic ibi deducebatur quod inpossibilis est pluralitas deorum quia de ratione dei est quod habeat
omnem summam perfectionem possibilem
Secunda pars patet scilicet quod nulla alia res etc patet ex comparatione
creaturarum ad causas efficientes finales formales et materiales nam quaelibet creatura indiget
causa efficiente et ab alio recipit suam perfectionem et indiget conservatione
Iterum creaturam maxime
perficitur per sui finis adeptionem et cum res non sit suus finis sequitur quod non habet omnem perfectionem
sibi possibilem
Etiam perfectio materiae est forma
Et perfectio creaturae intellectualis est cognitio
Sed deus est sibi ipsi finis et est sibi cognitio nec aliqua perfectio potest sibi acquiri
Dixerunt
aliqui doctores quod realiter quaelibet creatura est composita etiam intelligentia est divisibilis et de po
tentia
dei absoluta
primum corollarium dato quod gratia virtutes dona gratuita est formalis
beatitudo concurrerent ydemptice in trinitate essentialiter cum subiecta alicuius intelligentiae
nichilominus ipsa non esset omnis sua perfectio patet quia indigeret fine ipsam felicitatem
Item ipsa creatura non esset sua duratio quia ab eius esse esset separabile eius fore
scilicet quod ly erit possit de ea negari
Tertium corollarium Secundum corollarium Esse simplex proprie loquendo
non est praedicatum adextra communicabile patet quia non potest dari aliqua creatura quin ha
beat
habitudinem dependentiae et conpositionis licet non realis tamen propter inmensum quaedam
ex quo consurgit repugnantia simplicitatis sic quod esse simpliciter est de praedicatis perfectio
nalibus
deo propriis inmediate dicentibus inmensitatem perfectionis Ita quod quaelibet tale
est medium concludendi quod sit inmensae perfectionis etc
Tertium corollarium Quamvis in qualibet
creatura supra materiam primam semper ascendendo posset concedi quod reperiatur maior
latitudo dependetur et potentialitatis supra tamen supremum gradum est omnino indivisibilis
gradus perfectionis prima pars patet quia quanta res est dependentior tanto est potentialior
id est tanto habet plures potentias quodammodo specifice distinctas patet nam species superiores percipiant
naturam inferioris ut species humana participat naturam non viventium ut anima est forma
Etiam ad modum vegetabilium nutrit corpus et hoc non est nutritive et cum angelis parti
cipat
nutritive et sicut sunt gradus in natura corporali ita in spirituali unde licet angelus
non inhaereat non tamen est negandum quin sit inhaesivus etiam quin sit vegetativus
sed ex statuto divino et quia non congruit ordini universi non exercent talia
Secunda
pars scilicet quod extra huiusmodi latitudinem etc patet de deo unde ymaginator quod non est de deo
sicut de creatura Ideo omnes potentiae et actus ad intra sunt formaliter idem quia totum intellectuale
et formaliter lux quia nisi sic non esset simplicissimus ymmo haberet aliquas conditiones
limitatas quod non est sibi attribuendum
Quartum corollarium licet sit unicus gradus indivisi
bilissimus
immense tamen excedit totum latitudinem creabilium patet de deo
Quintum corollarium quam
vis
aeternitas sit duratio simpliciter indivisibilis excedit tamen coram latitudine temporis ymagi
narii
a parte ante et a parte post etiam
nea
simplicissima patet per Aeternitas est interminabilis vitae
Ibi ponit ad propositum quod aliud esset semper mundo coexistisse et
tota simul possessio
coexistere deo in futurum quam mundum esse aeternum
est ante creaturas et est post creaturas perpetue durattio non quidem temporali duratione
sed in infinitum perfectiori modo quam sit successiva duratio Advertendum quod huiusmodi duratio posset
ymaginari esse tempus licet non sit similitudo sufficiens dato etiam quod semper fuit tempus yma
ginemur
quod per modum lineae infinitae et concurrat ad punctam sic de corpore christi quod punctualiter
concurrit sub quolibet puncto hostiae Et potest ymaginari quod concurret cum omnimoda
simplicitate sic quod sit indivisibile quod unum corpus infinitum transsubstantiaretur in corpus finitum
sicut corpus christi realiter in infinitum contineretur sub quolibet puncto temporis finiti
Sequitur
quod si deus ab aeterno produxisset intelligentiam perpetuo duraturam illa non esset aeterna
Causa est quia sua duratio esset divisibilis quia consequens potest separari a futuro Ita quod in aeternitate
totum est simul sic quod non potest fore separari ab esse et sic aeternitas includit totum simul et
inseparabiliter scilicet esse fore et fuisse et sic non est de duratione cuiuscumque creaturae quia quaelibet
potest non esse et sua duratio est passiblis partibilis et potest non esse
sequitur ulterius quod pater et filius et
spiritus sanctus sunt idem gradus perfectionis summa identitate et idem gradus indivisibilis Ita
quod tres personae non sunt nisi unica simplicissima perfectio et indivisibilis licet tamen in
mensa
Sequitur quod pater et filius et spiritus sanctus habent eandem durationem et aeternitatem et per consequens
filius aeque primo est sicut pater quia quaelibet persona est aeterna et aeternitas et illa non
est partibilis et per consequens filius et spiritus sanctus aeque primo sunt sicut pater durative
Sequitur
quod in divinis non debet ponit prioritas originis quo ad signa vel instantia sicut doctor
subtilis ymaginatur unde ymaginatur quod quia adintra est emanatio personarum oportet quod
servetur ordo naturae et naturalis prioritas pater debet considerari in primo signo et
quia filius emanat patre filius consideratur tamquam secundum signum seu instans et 3o
spiritus sanctus Istud non stat quia eadem duratio adaequate correspondet cuilibet ergo absolute
aequae primo quilibet eorum est
Item instans originis quodcumque signetur illud est idem cum
instanti aeternitatis et est formaliter aeternitas igitur est omnium trium personarum
mensura vel capiamus 2m instans quod mensurat personam filii oportet quod sit aeternitas
ergo erit communis omnium personarum mensura
Item sequeretur quod aeternitas praecederet filium
aliquo modo et esset prior filio quia aeternitas mensurat patrem pro primo signo ergo
est ymaginabilis aeternitas quae est extra durationem filii
Item sequeretur quod filius
in primo instanti haberet potentiale esse quia in primo instanti originis non haberet esse ymmo
inciperet esse quia tunc non esset et hoc post foret quod videtur repugnare divinae immensitati
Item in primo signo non esset pater quia in primo signo non producit filium ergo etc
Septimum
corollarium productio divinarum personarum nullam ponit potentialitatem successionem
vel mutationem patet quia licet filius producatur a patre nichilominus est aeque cito sicut pater
aeque perfectus et aeque aeternus ymmo eadem perfectione cum patre
sequitur quod filius est ydemptitate
illa perfectio et excellentia quia pater potest producere filium patet quia omnis paterna
et excellentia est filius ergo si sit alicuius dignitatis posse producere filium illa est infinitio etc
Octavum corollarium licet divina essentia sit ad intra communicabilis non tamen adextra
Consequenter
propter difficultatem tantam in uno argumento de productione filii ex quo producitur a patre videtur
imitari Advertendum quod productio vel generatio in creaturis multa importat de communi
concursu scilicet modum agendi limitatum et inceptione rei quae producatur etiam indigentiam
et dependentiam effectus a sua causa etiam communicationem perfectionis
Breviter omnes habitudines dicentes
inperfectionem in creaturis debent removeri et sic idem quod remanet scilicet communicare perfectionem
non tamen indigenti non dicit inperfectionem ubi recipiens non est indigens et ubi communicans
communicat illam perfectionem quam habet Radius dependet a sole et licet sol communicet radio
perfectionem non tamen perfectionem conservativam si tamen communicaret radio perfectionem conservativam sui
in illo casu radius non dependeret a sole sed haberet sufficientem virtutem et perfectionem et sic licet pater
producat continue filium filius tamen non est indigens quia est aeque primo perfectus sicut pater quia
est summe sufficiens et habet totam nobilitatem patris ideo non dependet a patre et non indiget
perfectione quia habet eam unde indigentia non est nisi respectu boni existentis in alio non habenti
ab indigente et sic res non dicitur dependere ab alio nisi quod caret bono existente in alio
non habito a dependente Ad emanationem tamen requiritur productio et illa non includit conditionem
quamcumque inperfectionis quia omnis perfectio est
et sic non oportet filium mutari nec dependere Ideo respondetur quod filius non est mutabilis nec
dependens quia tota auctoritas in patre quae dicit perfectionem est in filio etc
In alia lectione
Sicut prius tactum est ex corruptela peccati originalis habuerunt originem omnes
artes superstitiose et sacrilege et secundum quam varii varia coluerunt elementa secundum hoc
varias artes instituerunt unde Geomantia dicitur a
a principio fuit ars introducta Sed postea superveniens cautiores considerantes ad nullam
radicem scientificam huiusmodi artem superstitiosam posse reducere resolverent in armoniam caeles
tem
unde secundum eas suspensa omni deliberatione in
secundum eos provenientes manus directa in punctorum proiectione Item proicit secundum figuras
postea 2m illam artem institutum ex paritate et inparitate punctorum docet ars facere
figuram quae proportionaliter repraesentant secundum dispositionem caeli pro illa hora ideo sicut secundum omnes effectus
mundi relucent in caelesti armonia ita in talibus figuris et ibi secundum regulas artis vi
debitur
de veritate quaesita
Advertendum quod tota superstitio magica vel etiam quandoque sit ubi etiam
dyabolus nichil operatur per consensum et sic plures operamur vaco per consensum quandoque
inter se conveniunt ut posset contingere quia furetur equum vel aliam rem et plato magicus sciens
vel fingens se habere artem magicam optime dicet
et sic ignorante populo unus informabit
alium et iudicabit de occultissimis ut tamen apud vulgus fides maior generetur fingunt
certa verba et certus coniurationes etiam observationem et certam horam fingunt observari et constel
lationem
ut
dicit
dulenti
superstitiosi ceperunt ex ipsa apparentias sua fraudes Ex ea colorantes
possibilitas
ex hoc quod geomantia de quolibet quantocumque occulto
etiam de voluntariis et utrum talis sit papa vel non et sic de aliis sed quod tales effectus et
volum veritates vel dependunt ab humana voluntate vel a divina institutione et non a caelo
Item sub eadem constellatione et eadem hora adaequate experimentum est saepe varias figuras provenire
secundum artem operando et tamen eadem est armonia caeli igitur ibi non est correspondentia respectu caeli
Item
continuatio vel cessatio a proiectione punctorum et secundum dispositionem actus libri et motus maius igitur stat
quod unus paria iectet et alter imparia
Breviter post auctoritatem fide et sacrae scripturae quae illa
reprobat sufficiens ratio ad hoc est quod sicut sive fundamento rationis sine radice parvae voluntarie dicta
et non apparet in eis veritatis experientia Ideo in talibus tota resolutio stat quod sit pro ratione veritatis
id est habitus ille contrarius iustitiae originali quae ut alias dictum est respectu omnium malorum est quaedam
apparentia nam habitus primus etiam voluntas est habitualis apparentia etiam cognitio respectu
sui obiecti Ideo tota apparentia respectu huiusmodi artium sacrilegarum resolvitur ad habitum contrarium iustitiae
originali nec potest ad radicem fundari unde quantum ad intellectum est quaedam apparentia
et quantum ad voluntatem est quaedam inclinatio et tendentia in corruptela humanae mentis
Ex hac apparet radix tantae diversitatis circa inquisitionem felicitatis legitur de
qui legem afferebat cum signis et miraculis magi pharaonis etiam fecerunt similia mirabilia
unde veritas quasi inaequaliter ponebatur cum illis superstitiosis Etiam quando lex christiana pro
migebatur
non de fuit superstitio magica quasi similia faciens
Notandum quod in isto non obstante
semper vicit veritas nam magi pharaonis deferunt in 3o signo ad sufficientem differentiam
verborum miraculorum a falsis Consimiliter tempore promulgationis christiani legis interiit symon
magus in detestationem sacrilegi cultus et attestationem fidei christiani
providentia praemissum est ut artes magicae tempore miraculorum etiam vigerent nam religio fidei
tantae dignitatis est ut solum sit pro humilibus et optime se disponentibus ad vitae aeternae con
secutionem
ideo non decuit ut introduceretur per evidentiam concludentem quia tunc superbissimi
philosophi etiam gentiles philosophi ad eam accessissent ideo requirebatur dispositio humilitatis et
Et ista est causa quare species sub quibus verum corpus
christi continetur habent omnes operationes et actiones quas habet vere panis quia sapiunt
reficiunt nutriunt calefaciunt Consimiliter sicut ex pane alterato
generatur vermis ita ex illis speciebus nam dato contrario esset evidens fidei probatio
et si non
ideo decuit hac removeri ne per miracula esset
nimia evidentia ut ex devotione et humilitate
Advertendum ul
terius
quod omnes effectus contingentes quidam philosopho voluerunt reducere ad causas pure naturales
etiam non propter hoc concedere daemones sicut aliqui platonici
textu naturalium et
est animarum esse ultimarum intelligentiarum utrum sit multiplicata vel eadem pro nunc non curo sed secundum
individua vel sit unica
Secundo ymaginatur quod anima humana non impedita vel
per malitiam complexionois vel per malos actus vel habitus ipsam deprimentes et afficientes ad
res viles sed magis econtra habituata cognitione superioris amore et desidero est tantae activitatis
et auctoritatis quod omnia elementa ymmo omnia corruptilia infra concavum orbis lunae existentia
eius imperio obediunt
dicit
esse quasi quoddam verbum incarnatum et posse hic inferius agere quidquid deus agit ita quod nta
massa generalium et corruptibilium sibi obedit
Tunc consequenter
turalium
quod anima potest facere plure et potest facere tempestates etc et obediunt animae nobili plene
Ex consequente anima mirabilia reduceret in
existens infra concavum orbis lunae obedit plene Ex hoc salvat festinationes anima ignobilis
obedit animae nobili et sic unus poterit alium facere infirmum et sic de aliis mutationibus quia anima nobilis
est tantae efficaciae quod materia exterior sibi obedit et omnes festinationes et sortilegia reducit in ista
Alii reducunt in caelestes influentias dicentes quod caelum est tantae efficaciae quod omnia opera
mirabilia contingunt ad caelo
notant tamen quod diversa sunt signa stellae et planatae in caelo diversarum
causalitatum et una portio est respectu unius speciei et alia seu aliud signum respectu alterius ideo re
ducuntur
ad caelestes dispositiones tamquam in suas causas quia observata hora si fiant applicatio
veniunt mirabiles effectus
Concedunt de capite
quod sibi inprimitur virtus cognoscendi futura et praedicendi et sic omnia possunt salvari propter efficaciam
corporum caelestium
Tertia opinio
coincidit cum prioribus notat tamen quod quaelibet res habet suos radios ad quemlibet multiplicat undique
suas species et sic mundus est plenus radiis
Secundo probatur quia caelum continet causaliter omnes
res hic inferius producibiles
ymaginatur ulterius quod homo est minor mundus ita quod continet
in se totum mundum quasi aequivalenter
deinde ymaginatur quod operatur mediante
ymaginatione et de siderio cConsequenter quod operatur mediante voce expressa
ulterius
quod voces prolatae habent efficaciam proportionaliter ad caelum Ita quod aliquae voces sunt proportionales
signo arietis
et alii
ulterius ymaginatur quod aliquae voces habent semel prolatae habent
suam efficaciam pro quocumque tempore prolatae
ulterius aliae nisi tempore certo scilicet certis constellationibus
Ex istis ipse solvit omnia mirabilia resolvendo ad caelestia ad hominem et operationes
et ad notes applicando tamen illa caelestia ita secundum eum ars magica non est nisi ars
applicandi de ista ultima opinione videas si placet plura in 2a lectione post istam
In alia lectione
Circa materiam in illa lectione tactam quantum ad opinionem
recitat eam in libro
6to quod incipit Sed nec dicta
ubi recitat opinionem
scilicet quod intellectus eorum non est humanus quando intellectus sit corpori praesens sed credo quod intelligunt quod non
inhaeret corpori realiter vel non educitur de potentia materiae sed aliae formae materiales
educuntur de suis subiectis et in ista suppositione fundat totam opinionem alias recitatam et nunc
magis declarandum
tantum separari a corpore quod absolute omnia intelliget et tunc erit quasi deus incarnatus et
est iste supremus gradus perfectionis et felicitatis intellecta humani secundum eum Infimus gradus
esset intellectus sic corpori inmensus quod nihil intelligeret vel quod usu rationis careret et iste
est ad experientiam possibilis nam
rationis primo patet de infantibus
patet etiam de aliis ratione distractionis et disproportionis eorum
sunt Item secundum eum inter infimum gradum et supremum gradum sunt infiniti gradus
possibiles unde aliqui habent intellectum elevatum ad speculabilia intelligenda Alii minus mixti habent
intellectum elevatum ad contemplandum divina et futura praevidendi et insunt gradus sic quod
aliqui plura possunt praevidere et alii pauciora
dictum est ita de potentia activa est dicendum nam intellectus in supremo gradu abstractus
habet tantam veritatem activam quod proprium corpus
generalium et corruptibilium infra concavum orbis luna contentorum Consequenter datur infi
mus
gradus quantum ad genus saltim quod non possunt exercere operationes proprias vel movere proprium
corpus Ita quod propria membra non obediunt sibi et a fortiori materia exterior minus sibi obe
dit
et inter illos extremos Sunt
magis secundum hoc consurgunt fascinationes et sic elevatione anima potest impedire operationes alterius
corporis vel
istum modum reducunt fascinationes sortilegia mirabilia omnia
primo nam ipsa est contraria sacrae scripturae fidei katholicae etiam determinantibus articulo parisiensis nam
sacra scriptura et fides ponunt mirabilia negatur facultatem excedere Et isti resolvunt ea ad
naturae cursum
Item quia negant animam esse formam hominis sed habet set praecise sicut
Ita est condempnata parisius expresse sed dicendum quod intellectus est forma inhaerens materiae et
hominis constitutiva specifice Item magis auctoritate sacrae scripturae fidei de terminationibus revendorum
magistrorum parisiensis insistendum
dicta diversitas animarum non provenit ex diversitate suorum corporum patet ex radice eorum prima
ergo tanta diversitas graduum quantum ad activitatem vel claritatem intelligentiae non possunt
reduci ad dispositionem corporum vel ad habitudinem intellectus ad corpus Quia sic opinantes ponunt quod intellectus
non est in corpore nec dependet a corporali dispositione ergo oportet quod reducatur in causas agentes ergo oportet dicere
alterum istorum vel quod ista diversitas procedit ab eadem intelligentia vel diversitas non ab eadem iuxta eorum
fundamentum nota
produci divina vel procedere diversi effectus ergo diversi effectus tantum differentes non possunt inmediate ab eadem
intelligentia procedere igitur
Si eiusdem speciei tunc effectus eundum speciei procedunt a diversis causis secundum speciem quod iterum est contra unum
suorum principiorum
animabus quarum una habeat potentiam modendi totam speram generalium et corruptibilium Et alia
non nisi suum corpus isti homines sunt diversarum specierum nam per istos diversos effectus non potest argui
ydemptitas specifica Nam intellectus prius producere lapidem etc alias tantum non
Tertio
arguit
hominem esse intellectum
cum composito sicut plures ymaginantur de unione ypostatica quod tres naturae concurrunt ydemptice in perso
na
verbi et sunt realiter una persona in divinis
Ego addo duas rationes nam secundum istam
positionem intellectus non est forma hominis constitutiva nam de ratione formae constitutivae est quod sit pars ipsius
compositi sed huiusmodi intellectus non potest esse pars huiusmodi compositi nisi sit incomposito et informet et
inhaereat ergo erit alia scilicet sensitiva solum et per consequens homo non est intrinsece rationalis
Confirmatur
Ex quo non erat pars hominis tunc ex illo quod remanet resultat aliquod compositum et pars formalis
non est intellectus quia separatus est ex casu igitur residuum non est rationale sed solum brutale
Secundo
huiusmodi intellectus ex quo non est pars constitutiva quaeritur qualiter denominabitur homo intelligens
quia intellectio nec inhaeret homini nec parti eius nec immutat hominem nec partem eius igitur
non denominabit hominem intelligentem sed solum intellectum qui nec est homo nec pars eius et
sicut arguitur intelligendo ita de agendo nam illa activitas non communicatur homini nec alicui parti
sed solum intellectus qui est extrinsecus unde quantumcumque magna activitas attribueretur intelligentiae mov
enti
orbem lunae ex hoc sortes non denominaretur activus ideo ex quo gradum talis activitatis
est extrinsecus ideo est inpertinens ad activitatem hominis eo quod nec est homo nec pars eius In fide
causali concludit
communiter agit in passum distans per aliquod medium
unde anima prius agit in spiritum sibi proportionatum
deinde
corpus mobile exterius Et sic videmus quod anima non agit sic inmediate exterius per solum
imperium absque hoc quod agat per aliquod medium distinctum a mobili et passo
Finaliter concludit
fabula scilicet dictum
met per
vulgi corruptelam
ubi advertendum quod principalis cum notitiam ipsius quia nullam rationem vehementem ad
propositum inducit fuit ad salvandum mirabilia quae facta fuerunt per apostolos et forte fiebant
tempore suo Et quia secundum eum causa prima non agit libere adextra sed pure naturaliter
secundum eum nec a deo possunt sic libere contingere nec
Ideo resolvit opera facta per christum et
apostolus ad intellectum elevatum sicut dictum est Sed probabilius est ponere causam primam mere libere
agere et sine indigentia causarum 2arum quia dicit excellentiam in prima causa scilicet posse
agere plura vel pauciora sine concursu secundae causae et sic fuisset probabilior modus dicendi
de incarnatione et de factione mundi in quibus non esset tantum inconveniens sicut secundum positionem
quia nullum habet colorem
Item arguitur apparenter nam opera magica fascinationes in huiusmodi fuit
per animas vilissimas depressivas ut vetulas ideo per excellentiam et activitatem intellectus
non sicut ipse ponit nec via illa valet ideo antecedens est notum ex scriptura
Item aliqua talia opera de
se pessima non solum ex parte
ex qua consurgunt omnia vitia
Item non potest salvare de resurrectione mortuorum nam anima se
parata
non obediret animae coniunctae nam quando separata est per eum non inpeditur a corpore igitur non
obediret sibi ad rei unionem igitur via sua non est fundata nec subtilis sed magis incidit in
inconveniens commune scilicet
afferendo propositiones dubias et in apparentes sive vehementia rationis et hoc
ex corruptela peccati Ideo quantum ad hoc vulgaris fuit et sequens corruptela vetularum ideo repellendum
est in hac materia
prima sola prima
causa est cuiuslibet effectus adextra inmediate se ipsa libere productiva Ista est una exclusiva et sic habet
duas partes prima quod deus potest etc Secunda quod nulla alia potest etc
prima pars patet quia hoc dicit
perfectionem in deo et etiam est nota per theologiam communem
Secunda pars probatur nam generaliter omnis forma
substantialis indiget instrumento ad suam operationem exercendum a minima usque ad maximam unde circa
sine gravitate non moveret deorsum aliqua calefacta non frigefacit nisi habeat instrumentum nec intel
ligentia
movens nec intelligentia movens orbem agit iferius nisi per motum et lumen et sic a
minima usque ad maximum non est aliqua causa quin ad suum effectum indigeat instrumento quod non
libere respectu cuiuscumque agit patet nam quamvis humana sit libera respectu aliquorum effectuum non
tamen respectu omnium ut digestio animae inhaesio etiam nutritio quae sunt potentiae vegetatione operationes
quae operantur eas naturaliter quia non est in potestate quin vis digestiva
Et ita consequenter de intelligentia licet sit libera quantum ad aliqua habitudo tamen ipsius ut ad orbem scilicet
ad assistentiam patet vocari naturalis et non libera nec intellectualis sicut habitudo animae ad suum
corpus ideo nec libere nec sine instrumento potest intelligentia movens orbem alterare lunam vel agere
hic inferius
potest inferri quod licet in se sit libere potest tamen mere naturaliter et non voluntatis imperio
movere ita inferiora probat quid doctor quia nisi pure naturaliter sicut anima operatur vegitative sequitur
quod intelligentia posset velocitare motum orbis vel inpedire ista ratio nulla est nam
ex libertate intelligentiae non potest argui quin determinate velocitate maneat philosophi tenentes quod in
telligentiae
moveant et agunt voluntate et intellectu different quod ratione congruitatis determinatae ve
locitatis
non potest tardius et velocius movere quia sequeretur deordinatio universi
ideo non
potest cadere sub electionem saltem de potentia ordinata unde aliqui sunt modi salvandi liber
tatem
cum necessitate unde
Item dicere quod intelligentia
movet orbem solo voluntatis imperio est articulus parisiensis condempnatus Ideo magis
modo naturae quam voluntarie movet orbem
per daemones non fit solo voluntatis imperio Sed quaeritur qualiter fiat respondetur
Quod primus modus potest esse deo specialius concurrente et ultra naturalem daemonis causalitatem
ad lapidis motionem
Secundo dicitur quod voluntatis imperium daemonis non sufficit ad lapidum
motionem sed requiritur intimitas daemonis ad lapidem unde gradus necessitatis sunt
plurimi Et potest ulterius ymaginari quoddam instrumentum medium fluens ab ipso in la
pidem
ut anima in specie etiam in organo et sic dicitur quod produceretur aliqua dispositio media in
strumentalis
Sequitur alia lectio etc
In alia lectione
Ad continuandum materiam inceptam et faciendum finem huius materiae Ponitur haec Propositio
propter superstitionem speculariorum non oportet ad daemones specialiter recurrere
hic tangitur materia
de inquisitione occultorum per specula vel
vel alio oleo cum certis communicationibus Superstitiosi consueverunt capere iuvenem virginem et habere
gladium lucidissimum vel speculum vel aliud politum corpus vel unguem pueri oleo unctum
ut lucidior redderetur tunc adiunctis communicationibus dicunt puerum videre secreta et occultas
veritates
pono conclusionem quod propter effectus in talibus non oportet recurrere ad daemonem primo supponitur hic quod
hoc sit superstitiosum Advertendum quod quamquam sit naturalis operatio si fiat daemonum invocatio vel
communicatio est superstitio scilicet quantumcumque esse naturales applicentur vel effectus sit naturalis
si fiat coniuratio vel daemonum invocatio est superstitiosa quia est aliqua reverentia inplicita daemo
nibus
exhibita quae non eis debetur sed deo ultimate ideo est cultus inordinatus et superfluus
ideo superstitio nominatur Quia opus speculariorum posset reduci ad causas naturales et salvari per na
turam
non recurrendo ad daemones quamquam invocatos
Potest salvari primo secundum viam philosophi
cum tenendo quod anima sit creator perfecta cum omnibus suis notitiis et
corpore non potest exire in actum ideo indiget studio vel exercitio longo plus vel minus secundum
dispositionem corporis Tunc in isto casu propter vehementiam splendorum anima quasi reflectitur
ad se et tunc utitur notitiis sibi concreatis secundum gradum et proportionem suae perfectionis nam anima
modicum corpori immensa plura vidit et multum inmensa minus videt unde potest contingere
quod anima habeat ad corpus talem habitudinem quod nichil videat narrat
ipso quod in iuventute fuit ad hoc applicatus quod nichil vidit et de hoc regratiatur deo quia talis
reflexio animae ad se non fit sive maxima corporum in dispositione in tantum quod iuvenes postea fiunt
inabiles et hunc potentias totaliter disproportionatas
Secundo potest hoc idem salvari secundum
viam
ipsa tamen est coniungibilis intellectum agenti et ab eo potest inmediate illustrari et per hoc occultas
veritates cognoscere sed est modus non consequenter consuetus et hoc propter vehementiam corporis lucidi
applicati ad oculum fit vehemens motus dispositionis corporis et spiritus fugiunt ad intra et con
iungitur
anima cum intellectu agente
Tertia via huic satis similis videtur fundari in dictis
ditatibus
et passionibus seu per abstractionem a talibus coniungitur vero
tates
altas inmediate unde allegat scripturam dicentem signatum est super nos lumen
vultus cui divinae etc sicut quod videt nisi ponat obicem et sic anima non inpedita etc
Quarto potest
iuxta opinionem
suetudinales
suetudinales
Tunc anima non inpedita a corpore utitur illis virtutibus ideo ad se rediens
cognoscit ardua et ista via satis concidit cum
Quinto potest salvari quod anima humana
est tamquam speculum in quo virtutes natae sunt relucere quantum de se quo ad modum speculorum materialium
diversificatur secundum diversitatem dispositionis corporalis sub qua seu in qua subsistit et varie
repraesentant ut concavum sub maiori quantitate et spericum cum sub minor et aliud sub oblonga figura
Alia repraesentant sine figura ut 3o metheorologicam unde praecise colorem repraesentant absque figura et sic
anima ad se rediens repraesentat effectus et sic videbit latentes et occultas veritates et clarius et ob
scurius
secundum quantitatem varietates complexionum Et sic apparet quod huiusmodi veritatum revelatio quae habetur per iuve
nes
falsificari posset absque daemonum operatione licet sint illicite Ttmen quia laedunt tamen quia fiunt coniurationes
licet ille nihil faciunt nisi ad terrendum iuvenem Per istam variationem complexionis quae est ex lucido sal
vatur
quod existens in melancolia vel
cognoscit veritates non tamen nego quin culpis hominum exigentibus quinque daemones cooperantur
licet non sit necessarium
praestigium dicitur quasi praestringens oculum scilicet quando potentia cognitiva non dicitur inter speciem
et obiectum nam obiecta specie
sed etiam an mentis patet propositio de facientibus circulum et aliis de quibus dictum est prius patet quia non
distinguit inter dicta Sequitur quod plures possunt esse illusiones ex causis naturalibus procedentes
Tertia
propositio maior pars operationum sensibilium dyaboli reducitur ad speciem praestigiorum
Advertendum qualiter
daemon operatur tunc nos hic inferius
primo nos latenter temptando et non sensibiliter et hoc potest
fieri reducendo phantasmata vel species sensibiles in memoria existentes in actum in quem species illi
citorum
et illecebrarum et sic formaretur actualis cogitatio deinde volitio vel optatio et de isto modo non loquor
in proposito
Secundo modo operatur causas naturales applicando nam ex ingenii subtilitate et
temporis longevitate notant rerum naturas et causas igitur ex naturalibus causis combinatis
Sic enim faciunt multos egretare per herbarum applicationem vel aliorum nocivorum et sic fa
ciunt
per
sua dependentes et sic quinque adorantur tamquam deus
Tertio operantur motus locales
proiciendo lapides res corporales qualiter possunt deferre cum nam habeant humores
quomodo possunt debite applicare
Respondetur quod sicut res corporalis trahit aliam corporalem et movet
contra suam propriam inclinationem Ita quod non videtur inpossibile quin res spiritualis posset trahere corporalem
absque inpulsu vel tactu unde non videtur quin sit maioris virtutis et potentiae quam alia
primum patet de magnete in aere existente trahente ferrum et tamen non inpellit ergo si corporalis
trahit rem corporalem contra suam inclinationem igitur et spiritualis magis Ita naturaliter salvatur
quod corpus
per applicationem circumferentialem magnetis nam positum est in vasae ferreo quod undique magnes appli
catus
est sic quod essentialiter trahunt magnetes Et sic dicitur quod virtus rei spiritualis tanta est quod sufficit
impedire inclinationem rei corporalis et trahere in oppositum
Secundo videmus quod si inpellens
destruatur post instans in pulsus adhuc remanebit motus gravis sursum per inpressionem
qualitatis contrariae sufficienter ad motum sursum ideo non videtur inconveniens quin daemon possit generare
qualitatem solem inpetui sufficientem ad motum
Tertio anima est res pure spirtualis tamen movet
sursum et deorsum ideo non repugnat substantiae daemonis nisi dicatur quod non sufficit nisi sine
coniunctione Istud non valet quia si sic deus non potest movere mobile quia non est coniungibilis per informationem
nec intelligentia moveret orbem
Quarto per imperium voluntatis nam tanta est efficacia imperii
voluntatis angeli quod mobile corporale obedit ratione excellentiae illius substantiae et istam viam
tangit error per solum
unde intelligitur sic articulus quod non sufficit
voluntatis imperium intelligentia moveat orbem
solum voluntatis imperium sed requiritur vel propinquitas vel indistantia vel corporalis praesentia
vel aliqua intimitas et cum isto imperium sufficeret nec est contra articulum in aliquo
Quinto nam aliquod
corporale potest ligare vim motivam
salvatur quod res spiritualis potest movere rem corporalem
Alia est apparitio operatio scilicet sub
forma corporali scilicet vel spiritus hominis vel bruti vel serpentis vel alicuius alterius animalis ad
quam formam sequuntur operationes proportionales scilicet loqui et mulieris concubitus unde in genesi immutatur
commixtio ipsarum cum mulieribus secundum plures expositores et
dicit quod est praeceptum ne in cubi cubant mulieres Et sic dicit
humanorum a daemonibus processit Consequenter quod
hic diffi
cultas
salvandi huiusmodi apparitionis
Respondetur 2m
praestigia concurrente quandoque motu locali nam quantum ad motum localem non negant quod dae
mones
deferant homines de loco ad locum sed est dubium de forma nam apparet alicui quandoque quod se
deat
super equum unde generatur equis et quomodo procedat ab eis operatio Circa hoc teneo quod
omnia talia sunt apparentiae falsae et praestigia sic quod non est differentia inter obiectum et speciem et sic
homo iudicat se ad videre ad extra cuius praecise habet speciem unde quando sub specie hominis praesentatur
non est aliud quam quod alterata est species interior et habito phantasmatae de equo potest daemon
animam alterare et in tale dispositione ponere et facere animam converti ad illud quod non iudicabit
nisi quod sit res ad extra Et ita de specie vocis recipiens eam solam iudicabit vocem
audire ad extra et sic non facit nisi pingere vel producere speciem intensam in anima qua posita
iudicabit anima se videre equum nigrum et tangere et audire et non est realiter nisi species rei
intensa vel est ratione alterationis rei naturalis animae rationalis ut corrigat iudicium
et sic decipitur per praestigium et sic non esset ibi equus nec homo nec membrum vile nec secundum
hoc corporaliter delectantur
sed videntur delectari incognoscendo mulierem pulchram dicitur
quod hoc est quia delectantur specialiter ex quo faciunt homines corruere in peccatum
Et salvatur modus generationis homini dupliciter secundum
quod cognoscitur a viro ipse de modo potest applicare semen alibi decisim et erit generatio
vel 2o per
dicitur quod realiter per philosophiam et applicationem causarum naturalium sicut fluvium
possunt aliquam materiam in semen aptum convertere et deinde in muliere praestigia applicare quod non habeant
membrum virale sed generant phantasma Ista est via quam tangit
materia et reducitur partim ad motum localem et partim ad praestigia
aliquam materiam disponere quantum ad figuram et colorem quia apparet sub specie hominis vel equi et taliter
qualificatur quod membra vel partes sunt flexibiles intantum quod causatur solus et sic dicitur quod secundum ex
mentatores
Secundo possunt
assumere corpora iam figurata ut corpora mortuorum
ita bene sicut vivens et ergo voces sunt inepte
Et possunt acceptare corpora vivorum obsessorum
licet non delectentur in se quia non informant Etiam delectatio est indita naturae propter finem
in eo sic non est in illis ordo naturae ut sic agunt
Opinio aliorum scilicet platonis et suorum sequa
cium
est quod sunt realiter corpori ut
rationem et est caladrei et vitulo de natura daemonum recitat ymaginatur
est secundum numerum et species se habent sicut numeri 8vo
Secundo ponit quod numeri cubici sunt perfectissimi seu solidi quantum spectat ad propositum etc
Et quia inter duas cubicos proximos sunt
semper duo media proportionalia ut
secundum modos elementorum est inventus Et sic intellectualibus dabuntur duae substantiae una pure spi
ritualis
et alia pure materialis scilicet sensitiva et erunt duo media medium minus et species humana et
medium maius ut daemones scilicet
condensare vel rarefacere et salvabuntur inducta Patet ex dictis quod vi artis tales superstitiones
nullam habent efficaciam quia naturaliter fiunt ut sunt deceptiones vel aliquando exigentibus culpis
sunt homines dimissi quod dyaboli
Instatur nam videtur quod carmina verba et talia habent efficaciam
quia vel naturaliter fiunt ut sunt deceptiones quia legitur de quodam in deo
nicolaus orem
mortuis igitur nulla habent efficaciam
primo quia aer informatus sono potest esse venenatus
et sic interficeret hominem vel aliud animal ut serpens amittens vocem interficeret hominem vel
ex dispensatione corporali posset esse venenosus respectu sortis propter aerem infectum
Secundo sonus
potest esse ita acutus vel vehemens quod ratione terroris quem inducit interficeret quia fieret tanta turbatio
armonie quod nullo modo reducibilis esset
Tertio sonus potest per accidens aliquem interficere gene
rando
tristitiam vel gaudium nam ex dicta vel facta iniuria potest causari cautus vel dolor quod homo
intereat
Quarto ex armonia laesiva nam omnis sonus est compositus ex multis sonis
ab invicem proportionatis modo stat quod se habebit tamquam venenum respectu spirituum licet non
sit in alto tono et est ratione proportionis sanctorum
Exemplum in musica sicut recitat
nocte studens audivit iuvenem qui cecivit quod sono pitagoras quare furens voluit rum
pere
donum et postea cecivit tali sono quod mitigavit iram suam Concedendo finaliter
quod in malis hominibus potest esse quod relinquatur in tanto quod dyabolus aliquid operetur
Secundo dicendum
quod forte talia sunt felicissima falsissima quia homines iactant se propter lucrum et ma
nem
gloriam
Tertio potest concurrere levitas credendi et ex corruptela peccati acceptantur
de sortilegiis dicitur quod nullam habent efficaciam
Advertendum quod aliqui se ipsos possunt sortilegiare
vel
potentiarum et sic se
inclinati
ut si alias ymaginaretur de ymaginatione contra se facta habebit diffidentiam et anima
bitur Et alius credentes quod lapides vel alia habent vim reddendi hominem prosperum ani
mantur
et agunt diligentius et sic reducitur ad causas naturales nisi quandoque dyabolus intromittatur
propter malitiam hominis
quantum faciuntt ad cultum dyaboli unde karacteres sunt sigilla servitutis dyaboli
Contra hoc
omnia fides est maximum medicinale primo quia vincit dyabolum
fortiter fide
Secundo quia fortificat animam quae est suprema dispositio convenientissima
animae hic in via igitur reddit potentiam maxime activa et fortissimam
Et sic non permittit tales
fatuitates in aliis potentiis
sed expellit et fortificat singulas potentias
et sic reddit
militem audacem et sic de aliis
et sic omnia gubernat et dirigit
Tertio vincit naturam
quantum ad apparentias etiam vehementissimas
ideo est vita animae Ideo dixit scriptura
quod iustus ex fide vivit
De omnibus dicitur quod nihil sunt sed sunt
si avis volat distorte credit alias quod infortunabitur
cecidit sed ipse non curans dixit teneo te affricam Advertendum quod deus ad remonendum
a peccatis ex sua minima multa facit videas de istis
In alia lectione
In lectione praecedenti dictum est quod quarto modo capitur fatum pro naturali causarum influxu et neccessario connexu
Et hoc necessitate naturali scilicet de lege ordinati et non absolute
difficultas ergo tractando est de fato
4o modo accepto Et non est nisi executio divinae providentiae quantum effectus naturaliter procedentes ex causis naturaliter
et modo naturae concurrentibus quantum ad 2as causas unde huiusmodi executionem fieri Tangit
varias opiniones dicens Sive igitur famulantibus quibusdam providentiae spirantibus fatum exerceatur
seu anima seu tota serviente natura seu celestibus syderum motibus seu celestibus virtutibus seu daemonum
sollercia vel quaecumque divinae providentiae exterior executio vocatur fatum dicitur notanter exterior
executione ad excludendum actus liberos et intelligitur illud dictum
exterior vocatur fatum sive deus subordinet sibi intelligentias secundum opinionem philosophorum
sive anima concurrrente et non capitur ibi pro anima nostra sed pro anima mundi de qua variae fuerunt opiniones
quia secundum aliquos deus singula vivificans et animans dicitur anima mundi vel tota agregatio
intelligentiarum regentium mundum corporalem vel intelligentia orbis lunae quae actuat
et vivificat mundum inferiorem
vel quia sicut quilibet orbis habet intelligentiam sibi assistentem
Ita tota spera activarum et passivarum habet intelligentiam sub intelligentia orbis lunae quae non inhaeret
sed assistit movet et inclinat ad suas operationes exercendas est anima mundi
et sic posuerunt
philosophi quod praeter formas speciales est anima mundi unde
Omnia spiritus intellectus
vel capitur pro tota serviente natura et per hoc intellectus secundum antiquos vel anima mundi vel omnia
alit
simul concurrentia recitatur scilicet combinatio omnium causarum concurrentium ad regimen universi vel
potest intelligi anima mundi ultimo dicta scilicet aliqua intelligentia assistens Aliae particulae sunt satis clare
seu sollertia daemonum secundum opinionem platonicam
Pro declaratione notandum quod duplex est cursus
et executio divinae providentiae quantum ad propositum Quid est gratuitus et supernaturalis Alius
est secundum concursum causarum pure naturalium praemium cursum ignoraverunt philosophi quia voluerunt
omnia reduci ad
Iuxta primum concursum sit haec prima conclusio Prima intelligentia non est naturaliter
suae providentiae explicatam ad extra patet quia non posset agere adextra nisi per intellectum et volun
tatem
et pure libere igitur non stat eam concurrere adextra et non libere et per consequens conclusio vera
Ex isto patet
falsitas dicti quorumdam dicentium quod respectu aliquarum opinionum deus concurrit more naturaliter adextra et
regimen aliarum mere libere unde secundum eos respectu orbis sui primi Deus habet assistentia pure na
turalem
Et sicut unitur suo corpore naturaliter ita deus suo orbi et sic deus non potest non calefacere et
non facere alios motus applicatis passis secundum quod se habent 2ae causae respectu aliquorum effectuum respectu
quorum pure naturaliter se habent et sic in eodem genere concurrendi et modo deus est prima causa
deinde
quod est una 2a subordinata causarum et effectuum libere producibilium sicut in anima nostra reperitur duplex
causalitas scilicet naturalis et libera ita in superioribus etiam in liberis concurrit deus tamquam causa libera
Contra hoc posui propositionem
Secunda propositio sola infima intelligentia inter omnes intelligentias est naturaliter
per unionem constitutivam divinae providentiae executiva scilicet anima nostra nam ipsa non est apta nata exercere
suas operationes secundum naturalem cursum nisi unica sit corpori non solum per modum assistentiae
sed informationis et constitutiones
Tertia propositio in latitudine media datur portio naturaliter corporaliter executiva
et alia a corpore totaliter separata secundum conclusiones positas in latitudine intelligentiarum est aliqua
mere libera executiva sic quod nullo modo potest naturaliter concurrerere habemus extremam infimam quae non potest nisi coniuncta
corpori negandum per modum assistentiae sed partis constitutione et informationis intrinsece et sic ista conclusio loquitur de me
diis
et non ponit duas latitudines Quarum primo sit incipienda ab inferiori non executiva suarum
operationum nisi mediante corpore cui coniungitur Et datur alius portio quae est executiva sine corpore
Prima patet de infimis intelligentiis inmediate supra speciem humanam positis quae indigent coniungi
corpori licet per informationem ad motus et effectus inferius exercendos
Secunda portio datur intelligentiarum
omnino separatorum quia plures ponuntur intelligentiae quam orbes istud consonat theologicis de
redeundo omnes effectus in deum per considerationem tamquam in summum bonum et in illo delectari
Et est officium seraphim et interpretatur ardor vel amor divinae bonitatis et eam explicare fide
libus
et angelis inferioribus et non requirunt materiam corporalem ita de cherubin et interpretatur pleni
tudo
scientiarum
Sequitur 4ta propositio quod in latitudine naturarum intellectualium requiritur similitudo numerorum cubicorum
scilicet duo extrema maxime distantia primo omnino separata et anima humana est extremum inferius et dantur duo
media ut dictum est
Sequitur quinta propositio quod angeli moventes orbes non constituunt aliquod vivens
vi unionis vel assistentiae spiritualis et hoc ponitur contra opinionem platonicam dicentem quod caelum
est vivens Consequenter ponunt planetas per modum membrorum ad executionem per modum animalis perfectissimi
Sequitur quod licet motores orbium celestium sint naturae intellectuales et volitive unio cum intelligentiae ad orbem
vel eius actio et operatio non est per modum intellectus et voluntatis sed est pure naturalis patet proportionaliter sicut de
anima humana quia licet etc unio tamen eiusdem ad maximum non est intellectualis vel volitiva sed mere
naturalis et ita de intelligentiis
Ex hoc patet qualiter divinae providentiae executio facta per angelum seu
intelligentiarum sit naturalis licet fiat a causis liberis
Sequitur quod destructis ordinis inquietarentur
motores orbium et haberent naturale desiderium
Sequitur quod limitatur secundum exigen
tias
suorum orbium sicut orbes sunt diversarum specierum ita motores orbium et quilibet inclinatur ad speciem
orbis proportionatum sibi
Sequitur quod orbes habent partim ratione materiae et partim ratione formae materiae
in hoc quia sicut forma naturalis non potest exercere suam operationem nisi mediate materia Ita nec intelligentia suam
operationem naturalem nisi mediate orbe Et habet rationem formae in hoc quia orbis non est receptivus
formae inhaerentis ymmo sibi repugnat recipere Etiam orbes intrinsice sunt diversarum
specierum ideo quantum ad hoc habent gradus rationes formae
Sequitur ulterius quod ex specificis conditionibus corre
spondet
sibi mutuo orbis
Et hoc contingit quod huic speciei intelligentiae convenit haec species corporalis ad sui operis executionem
Sequitur quod idem angelus non potest pluribus orbibus uniri secundum naturae cursum communem statutu nec plures
vim orbi quia angelus seu intelligentia ex natura sua specifica requirit talem orbem sibi
uniri et econtra igitur orbis alterius speciei esset sibi disconveniens
Sequitur quod angeli vel motores
orbium non possunt naturaliter a suis orbibus separari nam tanta est etc sicut formae substantialis ad materiam
Sequitur error credentium intelligentias inhabitare ymagines in certis constellationibus fa
bricatis
fuit una opinio quod ymago ex certa materia incerta constellatione fabricata cum certis verbis
et coniurationibus est sufficiens causa quod intelligentia inhabitet nam intelligentiae moventes orbes
non sunt po separabiles naturaliter ergo ficticium est illud Ex hoc apparet esset fictum de intelligentia
orbis venerum quam dicunt quid
ginationem
Sequitur error dicentium daemones esse motores orbium dixerunt quid quod quia daemon
noluit subici deo deus subicit eum corpori
patet quia consurgit habitudo intelligentiae ad orbem
ex natura specifica
Item intelligentia non est separabilis naturaliter separabilis ab orbe igitur non staret daemones hic
existere et movere orbes
et non sunt ydonei ad exercendum tale officium
Item motores orbium mo
vent
gratia et amore primi modo daemones non amant deum sed quicquid agunt agunt incontemptum primi
Sequitur falsa opinionis dicentium quod quilibet superior angelus unitur cuilibet inferiori orbium
ymaginatio fuit quod quilibet angelus qui unitur superiori orbium unitur singulis inferioribus ymmo
toto mundo corporali Et per hoc superstitiose voluerunt salvare sompnia et multa alia quia
intelligentiae etiam in centro terrae sunt
patet ex dictis quod opinio
ad intelligentias et motores orbium non repugnant fidei saltem quantum ad idem quod est praesentis spe
culationis
quia ultra intelligentias unitas posuit unam supremam non unitam et illam vocant
animam mundi et sicut anima humana non exercet operationes sibi debitas nisi mediantibus membris
corporalibus ita nec anima mundi quae tamen est illuminans et unificans deficit tamen opinio
quia posuit primam naturaliter agere et non libere Posset dicendi applicando ad iearchias angelorum
Et ponerentur 32 angeli coniuncti corporalibus ad divinae providentiae executionem scilicet ponendo
ponere tot intelligentias De ista materia videatur
parisiensis
Alia lectio
Circa materiam lectionis praecedentis
Item habere actum sine propositionem mentalem hoc per actum
reflexum est difficulter et hoc experimur valde in nobis fiat ibi tanta
reflexio unius propositionis ad aliam quod tandem deveniatur ad aliquam ad quam intel
lectus
non potest habere actum reflexum tunc illa demonstratio[?] nedum est demonstrabilis illi
nec intellectus est capax illius
De numeris quod stat numerum tantum multiplicari quod non
est capax illius
Etiam aliquae propositiones tantum distant a primis principiis quod non sunt scibiles
a nobis
Sic ergo si ad
habere fidem de illa ut si sol poneretur super omnes adhuc haberet multas influentias
latentes
Sequitur quod philosophi ductu rationis humanae praecise non potuerunt attingere ad noti
tiam
articulorum fidei
Sequitur quod poneretur quod aliquis ex puris naturalibus possit attingere ad
notitiam articulorum fidei est favere errorem
Sequitur quod philosophi loquentes de fide sicut
quem dupliciter habere
diceretur aliquis nam
se
legisse in librisplatonicis evangelium Iohannis usque ibi verbum caro factum est ergo
similiter Et sic de
qui prophetavit sed non intellexit nec fuit sanctus
Consequentur
Iam redit et virgoetc et fuit realiter prophetia licet non intendebat ad litteram
Alius modus potest esse semper salvando quod
numquam ex puris naturalibus etc quod philosophi unientes etc disponebant se quantum in eis fuit
et ergo deus infudit eis etc
Circa litteram conclusio
Filius est genitus a patre ideo alius a patre quia oportet quod inter
tum
sit aliqualis distinctio vel aliqua non
nerat
se ut sic unde oportet quod sit ibi in aliqua prioritas et posterioritas
Alia conclusio
Tum patrem nominas sive dicis filium etiam nominas sive dicis cum non sunt idem
in masculino[?] genere et hoc est ex natura relativorum
persona possit videre sine alia utraque pars probabilis cum salvatur et videtur hoc innuere
scilicet partem affirmativam qui me vidit vidit et patrem meum
Alia conclusio
Generatio filii dei est ineffabilis
a nobis saltem hic in via ergo non est mirum de verbo
Alia conclusio
filius semper
taliter esse quod nulla est successio Ita quod non est
fuisse et post fore Sed
quia habet talem modum essendi et non contrahit aliquam praeteritionem Sed de creatura
neccesse est sic esse quia
perfectissimum quia habet suum factum esse perfectissimum non quod sit successiva et ista est
vera via de praesentia quia scientia dei non subicitur praeteritioni unde penuria conceptuum et vecum[?]
facit nos loqui de deo per vera praeteriti temporis unde patet de filio dicit hodie genite
genui pro praeterito hodie pro praesenti
Alia lectio
De quantitate continua dictum fuit quod non habemus aliquod medium concludendi quanta sit res prae
stie[?]
nam quacumque data ipsam non esset nota nisi per aliam et alia per aliam et alia per
aliam sic quod solum cognoscimus quantitatem relative ad aliam et sic non possumus
concludere etc quia excessus potest esse imperceptibilis a nobis nec similiter erit chri?ma[?] da
ta
nota simpliciter quia sic ipsa A[?] staret quod ipsa manens sub eadem quantitate a p?am[?] continue
decrescere Etiam staret quod augmentaretur usque ad mille duplum et tamen non iu
dicare
maior quam prius declarator illud per exempla primum ponamus quod omnes
aliae res crescant usque ad duplum ista remanente eadem ponantur divinis aliae
minime apparebit a continue maior quia ex quo omnis aliae res continue servabant ean
dem
proportionem inter se non iudicabit intellectus quod augmentarentur
Tertius casus ubi
A continue augeretur et non apparet vel continue minueretur et non appareret universaliter
Si quantitas a data continue augeretur etc aliae continue augerentur Vel sua continue mi?
no?aretur
et omnes aliae res etiam et sic staret quod digitus hominis continue augeretur et non
perciperetur patet quia non percipitur quantitas nisi in proportione ad aliam si ergo etc
Et sicut posset concedi
quod homo potest augeri usque ad tantam distancaim sicut est caelum super nos et non perciperetur videlicet si
aliae res proportionaliter augerentur a deo et non lateret Etiam non potest constaret quantita
te
durationis quia potest ymaginari quod omnes motus velocitarentur Ita quod posset fieri
2ae revoluciones in spatio ymaginario quo fit modo una Unde si placeret dei[?] revo
luntati
posset variari motus caelestes Et verisimilem est quod ita sic fatum quia fuit val
de
multae v?tes[?] per
non movebatur nec uno gradu et post ea invenit quod plus et sic dicit eciam de quibusdam
stellis et versimilem est quod desu hoc fecerat propter bonam et meliorem conservationem creaturae
Unde dabo eis celum[?] ferecum[?] id est non influens Unde dixit
res essent magis commentes et vegetabilia essent melioris dispositionis Unde
staret quod aliquis[?] vixisset cot[?] annos videlicet tot revolutionibus caeli et non tanto spatis
durationis ymaginario
Item notandum quod praeter infirmitates alias tactus est
alia scilicet de modis temptatio
Etiam curiositas quae vocatur quadam adhaesio ad
varitates[?] inpertinentes ultimatae perfectionis Hic est advertendum ad intencionem
parisiensis
solum est amplexanda in ordine ad illam primam veritatem alias[?] non perficit debite
intellectum Et si non referat[?] ad primam tunc est fornicatio spiritualis ipsius ingenii
Prima propositio quod respectum temporalium non naturaliter cognoscibilium vero[?] respectu eritatum pollitice
ne?arum[?] esset uti fide quadam patet ??e[?] depressionis ipsius intellectus Etiam patet de me
dico qui credit puero ducenti propositioni[?] ergo ordo est quod oportet credere ubi est defectus patienciae
Etiam patet ex testimonio
Sicut oculus nocticoratis se habetetc
Dico ulterius quod debilitate ingenii experimur extra naturam fidei patet incertis propositionibus geo
metris
et sophismatibus ubi reperimur propositiones ita difficiles sicut est articulus trinitatis
ut in materia insolubili
Unde de isto
in[?] intellectum propter circulationem nam intellectus iudicando de veritate considerat obiectum
id est rem significatam et considerat qualiter se habet et qualiter propositio
rei ad modum enuntiandi propositionis propositio dicitur vera et si non falsa modo si velim con
siderare
de praedicta propositione nccum[?] sit vera oportet reverti ad propositionem et sic intellectus non habet
modum inposciendi[?] an illa propria sit vera vel falsa
Stat quod potest
nisi fidem de propositione scita aplone[?] Nam capiamus unam quam excedit totam latitudinem scibi
lium
ab ipso
habere indiget fide vel si assensum illius debet habere
Sequitur quod multae propositiones sunt demonstrabiles
angelo vel homini complexinato[?] quae non caperentur a comminu[?] homine nec fide et ergo in
mreum[?] si solum de deo habeamus notitiam per fidem
Sequitur quod in vita pollittica sunt
aliquae propositiones ad quas quis obligatur et tamen non potest pervenire ad intelligendum eas
Sequitur quod in regiminibus
polliccicos consulenda est theologia di?cus[?] acquisita seu sacra scriptura patet quia illam
nittitur[?] iudicio infallibili patet quia ipsa bene resoluta continet quidquid admo?us[?] spectat
Unde
Sequitur non
est licitum modis inniti legibus romanorum saltim quo a donis quia in aliquibus innituntur
debili fundamento quia aliquis leges cenuerunt per vim quod est verisimiliter
Sequitur quod magibilibus[?]
omnibus suae tangentibus regimen plurimum sine unius etc invocari debet divinum auxilium et istud non
permitteret hominem deviare saltem in credendis[?] necessariis ad salutem
Sequitur quod formido veri
tatis
opinative est effectus culpae originalis
Sequitur quod omnis sophisticato[?] eset effectus culpae origi
nalis
Sequitur quod omnis error est effectus etc Sequitur quod si status innocenciae mansisset nulla fuisset
inter homines sophisti?o[?]
Item nulla fuisset opinionum contrarietas ymmo nulla fuisset opinio
causa quia opinio est semper cum formidine
Sequitur quod nulla fuisset ratio probabilis ca?do sicut cne[?]
de modo cognoscendi possemus ymaginari in statu
quantum consideraret habere evidenciam nisi de credibilibus per fidem
Sed contra cognovisset a dum[?]
omnia respondere negando consequentiam Unus modus cognoscendi quod quaelibet veritas quantum
est de se est immediate cognoscibilis patet de eo[?] ita quod non est essentialis ordo pu?a[?] sed solum
ex def?[?] personae quod notitia conclusionum dependet ex
quod
que
respectu cuiuscumque sibi occurrentis habuit assensum ex suo habitur[?]
Alius modus diceretur quod
Adam quantum ad illa quae exant adderorem[?] sui status ipse habuit notitiam
Contra si
non habuit omnium veritatum noticiam ergo aliqua veritas fuit omnino sibi ignota et quam
non potuit habere si ergo proposita fuisset potuisset fecisse rationem pro et contra et per consequens habuisset
opinionem
Responsio v[?] in isto casu habuit certam latitudinem veritatum et quod respectu
cuiuscumque illarum potuit in actum assendi vel cognoscendi et respectu aliarum sic se habuit quod
infinite sibi latuerunt in hoc gaudebat Sed proportio est de beato qui infirmitas veritates
habet et cognoscit quod in deo multae veritates quas non pater habere[?] in hoc g?det[?] quia cognoscit
se habere talem deum et sic de adam quia cognovit quod tales non fuerunt de sua perfectione
Alia responsio quod etiam respectu cuiuslibet veritatis quia non pono lumen actuale sed habituale
et sic omnem veritatem potuisset cognovisse si sibi occurasset exceptis illis quas
habuit ex fide
Circa textum conclusio deus proprie dicitur esse Advertendum 2m quod dicit
7o[?]
Alia lectio
Continuando materiam inceptam conclusio Quamvis intellectus humanus ratione suae infirmitatis
plus
Prima pars patet quia sicut est degestu[?] reali sic est degestu spirituali sed infremus corporaliter
iudicat esse dulce amarum igitur Item probatur quod post statim naturae lapsae appetitiva plus
inclinatur in creaturam avertendo a deo quam ante ergo etc sic erit dem?t?tu? proportionaliter quod plus
etc et hoc cum influentia dei generali In ista radice fundatur positio doctorum
sanctorum quod creatura rationalis ex puris naturalibus non potest bene moraliter operari scilicet sine
fide et caritate si forte sine gratia gratificante tamen requiritur aliqua gratia spiritualis sicut patet
falsum alias enim non esset ars igitur
Si ergo aliquid concluditur contra fidem vel non sunt principia artis vel consequentia non valet
Sequitur quod nulla
veritas intentionis humanae repugnat sacrae fidei seu theologicae quia omne verum vero
consonat etiam numquam verum vero repugnat
Sequitur contra
contra rationem naturalem sicut diu incarnari et virgunt parere quia dicit quod concedendo rationem
naturalem oppositum[?] concluderetur Ideo si concluditur contra hoc assumendo principia vera fit deceptio
in concludendo[?] Sequitur quod fit contra fidem
Sequitur quod istae propositiones mundus fuit ab aeterno
et ab eodem uniformiter se habente non possunt diversi effectus immediate produci non
sunt phisce[?],
quod sint assumptive pu? con?s[?] Principaliter 2a propositio
illud est fundatum causativum[?] omnium errorum in philosophia quia per hoc dixerunt quod deus
non esset liber libertate contradictionis quia ab antiqua[?] voluntate non praecedit nova
actio Unde concessa libertate conceditur quod possit creare et quod ponit mundum de novo producere
Propter istum errorem
intelligentiam De isto videbitur in materia trinitatis Sequitur quod falsum est unam propositionem esse veram
secundum philosophiam et falsam 2m aliam scientiam
Sequitur quod omnes leges humanae legi divinae con
sonant
et sunt conformes patet quia leges humanae non sortiuntur denominationem legis
nec sint consonae christi et quia ratio semper consonat legi divinae igitur unde
est quod sicut creaturam non stat esse causam respectu effectus sive prima causa sic
non stat aliquam legem creatam habere rationem legis nisi deus sit lex respectu eiusdem
et nisi sit conformis etc Tres sunt leges subordinatae prima divina secunda ratio hu
mana
tria lex humana positiva primae semper est obediendum etiam secundae quia conformatur
primae in casu tali si crederetur[?] esse rationale et appareret quod non conformaret se legi
divinae standum esset primae et non secundae Secundae ubi lex humana positiva distarparet[?]
a ratione non esset parendum sibi auctoritas principis non ligat ubi obviat rationi
Sed in casu quo unum staret cum ratione sicut aliud ita quod unum non plus obviaret rationi
quia aliud ergo sic quod utrumque stare cum ratione tunc voluntas principis est causa sufficiens ad legandum
Adhuc tamen in illo casu d?ivatur[?] lex illa a ratione quia ratio delinquit voluntati principis
Sequitur quod omnes leges humanae consonant inter se patet quia omnes consonant rationi
Sequitur quod in secta
patet de tyrannis quod faciunt multa quae sunt contra lege De
qui fuit de sacra sua et de genere unde dicit
corporis scilicet voluptates sed non bona animae sed magnae theologi
Sequitur conclusio quod lex huma
na
aliter consonat legi naturali quam lex divina
positiva dirivatur a lege naturali et quasi consequens respectu legis naturalis
Item ad
vertendum
quod lex naturalis potest capi tripliciter uno modo pro instinctu naturali ad bonum et ista
lex seu istud vis est commune omnibus et animalibus brutis Alio modo strictius prout perti
net
ad intellectum practicum humanum et est lumen innatum quo me?ce[?] aliquis assentit
principiis moralibus ex quibus insunt conclusiones Tertio modo capitur pro illis principiis Quarto modo
pro conclusionibus elicits et illa sunt dictamina cre[?] rationis et ab istis debent derivari
leges humanae positivae
Apparet[?] tunc satis conclusio quia lex divina non potest sic derivari
a lege naturae quia non possumus ex illis assingere ad articulos fidei nec possunt ex
eis deduci Et per consequens licet sit consonantia legis divinae ad legem naturalem tamen
non sequitur sic sicut lex divina
quadam prima licet non sit sufficiens ad legem divinam tamen si quis disponeret se secundum
legem naturalem deus posset infundere
tei?us[?] dico quod viceversa vis naturale continetur in mere divino et est consequens ad iud[?] divinum
Quia
naturale praecipit hoc ius divinum perfectius praecipit Sequitur quod ius humanum positivum
sequitur ex utroque mere quia quicquid sequitur ad consequens sequitur ad antecedens
Sequitur quod peccat in
processu naturalis investiga?[?] concludens virginem non posse parere unde aliunde
peccat primo quia peccat praesumptuose contra divinam potentiam quia dicere
non sum expertus ergo ego nego quod deus potest est peccatum praesumptuosus[?] unde habemus
dubitare de proprietate herbae nisi viderimus quod non possit etc
Et inpossibile est philosophum
experiri istam negationem haec creatura non habet nis istam materiam unde magnes
trahit ferrum cum praesente magnete non trahit ferrum et hoc est ex sua secreta natura
Etiam forte multa esent passa in quae huiusmodi herba data posset agere ad quae tamen applicavit[?]
Et sic phe?tur[?] non habet negare naturas quas habet creatura ergo nec naturas dei
ergo non est assentiendum philosopho
Advertendum quod potestas naturae seu activitas est primum
quod congruit deceri[?] universi et divinae providentiae patet nam capiamus alicui vel
aliquod agens ad repletionem vacui subito dundit[?] Credo quod si non esset nec[?] una multipliciter
illa pareret
perirentur[?] cursus superioris haberent producere alium Philosophus non habuit negare quin virgo
potuit parere non tamen volo dicere quin fuerit partus cuius
de puero filio magni regis inuco[?] qui videns quod interficeretur locutus est quia
inimici eius in bello ceperunt eum et ipsi videntes quod non voluit loqui nisi
sunt interficere et sic natura in[?] vivit[?] et ita natura quandoque operatur numerabiliter Patet ex dictis quod articuli
fidei speciales sunt relinquendi apud bene philosophantem neuter quia non sunt
investigabiles per ipsum quia non occurrit sibi medium aptum ad concludendum
Sequitur quod vere philosophando essent valde paucae propositiones scitae extra methaphicam[?]
ut in naturali philosophia Ita quod scientia naturalis esset quasi ex
primam salvantur melius generationes etc quam secundum illas quae aliter locuti sunt
utque ponendo corpora
Sequitur ad vere philosophandum iuvat theologia
Circa textum
Conclusio spiritus sanctus est amor sive caritas sive dilectio qua pater et filius se invi
cem
diligunt duo sunt principia principialia activa et nobilissima 2m duas nobi
lissimas
conditiones possibiles existere prima esse intellectuale et esse intellectivum
Secunda esse volitivum Et omnis operatio mundi excellens et nobilis vel est per modum
intellectus vel voluntatis et agentia naturalia agunt tamquam rememorata
etc et sic actio eorum quodammodo participat illam rationem volitivam vel intellectivam
licet non sit in se sed in alio et ergo ista debent convenire divinae naturae Ita quod sit
una emanatio per modum amoris quia amore est res delectabilissima et delica
tissima
Alia emanatio per modum intellectus Unde dixit
esset summae perfectionis nec in trinitate et sic trinitas non ponit aliquam inperfectionem in divinis
Dilectio est essentialis et etiam notionalis sicut etiam verum ut est verum est notionale productivum[?]
Aliquando essentialiter et sic pater est verum et filius et spiritus sanctus Et sic etiam ly
notio quaedam et ut producitur et sic dicitur esse spiritus sanctus Quare non conceditur quod pater
sapit sapientia genita sicut amat amore producta r??ce[?] advertendum quod
2m diversitatem temporum et personarum modi loquendi fuerunt varii Ita quod in aliquo tempore dicere
quod pater sapit sapientia genita fuit haeresis propter haeresim currentem et sic sunt intro
ducti
propter evitationem erroris et nos propter Reverentiam ecclesiae debemus uti illud modis
loquendi Secundo aliqua sunt ex providentia divina et latent nos unde in
Alia conclusio hoc nomen creaturis attribuitur spiritui sancto principaliter
In alia lectione
Sequitur quod humana investigatio ex praedictis nec debite nec sufficienter dirigit
intellectum practicum nec speculativum patet ex praedictis quod patet etiam ab effectu de
intellectu practico
primo nam circa felicitatem tot fere fuerunt opiniones quot
unde
quantum ad intellectum speculativum patet sicut dicit
primi philosophantes in corpore non poterant intelligere Nescio si habeam dictum
in forma unde prima principia posuerunt corpora et illa aliquando vocaverunt deos
ut aquam dius et ita poeta proportionaliter finxerunt unde aliqui tamquam primum principium
aquam et vocaverunt occeanum et secundum eos est nomen dei et alii
suerunt
ad principium litem et amicitiam
Circa hoc ponitur conclusio Quia investigatio
humana non iuta seu adiuta fide vel auctoritate vel
concluderet circa sensibilia
Obicitur de
et
Nam reprehendidit
propter hoc oportuit eum recipere venenum Item
In tenendo conclusionem ut prius
Notandum secundum quod dicit
Secundo
quod ne dum ex consuetudine audiendi sed etiam ex scriptura quod multi libri erant ante
viliam
dicit etiam
ad hoc ut crederent unum solum deum et sic non ex pura investigatione huma
na
et forte terminus nominati habuerunt fidem quae sufficiebat pro illo statu
Circa quod
notat
duobus articulis scilicet deum esse et ipsum toti mundo providere
Et quando dicitur nullus salva
bitur
nisi in fide ihesu christi respondet quod non oportuit in speciali gentiles habere
notitiam articuli de incarnatu sed sufficit quod habuerunt articulum generalem sub quo
ille continebatur scilicet deum providere toti mundo
Et si dicatur ipsi erraverunt
in aliquibus articulis specialibus Ita dico quod aliqui nunc errant saltem secundum opiniones
inter multa est conversia inter doctores
Sequitur quod ab initio
fides fuit intentionis humanae directiva et quod sine ipsa non fuisset aliqui
libus
veritatibus
Sequitur ulterius quod fidei debet subiacere humana investigatio per medum 2m unde
duae sunt conditiones secundum prima quod malum esset scilicet sibi non subiaceretur quia sin non tunc erra
ret
Secunda condo
Alia lectione
Ex praecedenti lectione patuit quod voluntas creata magis libere producit praeventa voluntate
divina quam si sola produceret Item quod praeventio divina non necessitat causa sed libertat eam
magis quam si voluntas se sola exiret in actum quia voluntas divina non praevenit voluntatem
humanam duratione sed illa praeventio est nobilitas causae et consistit insufficientia quantum
ad effectum quia se sola sufficit etc sicut dictum est
Notatum est quod nichilominus respectu operationis meritoriae
vel actus boni prima causa praevenit durationi voluntatem ante productionem actus boni movendo et
inclinando ad actum bonum haec tamen inclinatio non est de necessitate non est illativa actus ad obiectum alliciens
vel movens voluntatem non necessitate ita praeventio divina praecise inclinat voluntatem etiam
respectu actus mali deus concurrit minimo gradu possibili cum talibus circumstantiis quia stat quod habitus
moveat actum malum etiam obiectum quae non movet sine deo unde non se solo incitat ad
malum sed ad bonum
Sequitur falsum esse aliquam causam esse necessitatem antecedentem respectu alicuius effectus
et hoc contra
antecedens respectu cuiuscumque effectus quae producitur sive a causae libera sive naturali
Sed recitare descriptionem
necessitatis antecedentis ipsius
Cum omnibus suis dispositionibus naturaliter principiis quibus causat finem creatum necessario et indefectibiliter
sequitur illud causari per causat intelligit quod sit apta causare tunc ponit quod voluntas divina est necessi
tas
antecedens respectu cuiuscumque effectus qui producitur nam posita divina voluntate
ad cuius effectus productionem cum ceteris requisitis necessario et indefectibiliter ponitur effectus
Contra ipsum
unde clarum est de actu libero unde alias non libere produceretur nam
concurrentibus omnibus requisitis ad actus liberi productionem secundum eum necessario producat actum vo
luntas
libera et per consequens non tollit libertatem contradictionis a voluntate humana
ymmo sequitur
quod voluntas divina nullo modo est libera activa ad extra nec ad intra quia non producere quocumque effectu
dato Et sic ponunt quod omnia absolute de necessitate eveniunt
Sequitur quod ex libertate primae causae
respectu effectus naturalis et a causa naturali producibilis nulla est necessitas antecedens patet nam quamcumque
agens naturale sit applicatum ad passum cum omnibus requisitis adhuc libertas primae causae potest
influere ad effectus productionem igitur non est prima causa necessitas antecedens / de 2a patet nam
sit applicata cum omnibus requisitis adhuc deus potest libere suspendere actionem suam et per consequens
nec prima causa nec 2a est necessitas antecedens respectu effectus ergo etiam deficit
respectum effectum naturalium Sequitur licet haec consequentia sit necessaria deus vult a causam producere
effectum igitur a causa producit
Sequitur quod nulla causa potest necessitari ad producendum effectum quia numquam necessitatur 2a causa
igitur 2a agit
quas inducam et per quarum solutionem elucebit veritas
primo arguitur sic quod oppositum scilicet negare
illam necessitatem antecedentem est error pelagii igitur antecedens nam ponere praeventionem divinam necessitatem
voluntatem ad suum actum est dare voluntati plenum divinum super actum suum sed dare voluntati
plenum dominum super actum suum est dare de erroribus pelagii nam est attribuere voluntati ultra
suam naturalem facultatem et attribuere sic efficaciam divini concursus istud est erroneum ymmo
haereticum
Secunda ratio facta prius deus vult voluntatem producere
consequentia tenet quia voluntas dei est efficax et infrustrabilis igitur quicquid vult et qualitercumque taliter fit
et antecedens non est in potestate voluntatis creatae igitur nec consequens igitur necessario vult
venitur
a prima causa tamquam necessitate praevenire respectu effectus
Tertio non sequeretur quod homo
posset deum facere mendacem et periurum consequens est erroneum et consequentia probatur nam sic ita quod
deus velit concurrere in
sic velle concurrere et revelet et iuret Tunc tunc quaeritur utrum voluntas creata potest contrarie
Si sic habetur consequens illatum et sic poterit deum decipere et etiam sequuntur alia inconvenientia Si non habetur
propositum
Quarto quaelibet potentia fortior potest sibi subiectam debiliorem necessitare ad actum
igitur divina voluntas quae est infinita potentia potest voluntatem creatam necessitare ad actum
igitur consequentia est clara antecedens patet ad experientiam quia quanto potentia est fortior tanto agit cum mi
nori
resistentia
Quinto deus potest facere creaturam inpeccabilem saltis per gratiam
et in gratia conformare igitur potest eam necessitare ad bonos actus et inpossibilitate ad malum
consequentia tenet quia creatura confirmata est huiusmodi scilicet est necessitata ad bonum et inpossibilitas ad
malum quia
Sexto vero sic sequeretur quod deus non esset
omnipotens consequens falsum et contra fidei articulum consequentia ponendo quod deus faciat ultimum suae potentiae
quod sortes diligat
intentum si non igitur potest omnipotentiae dei contrariae
Septimo voluntas animae christi fuit
absolute necessitata ad suos actus bonos in primo instante suae conceptionis ergo quaelibet alia
necessitari potest consequentia tenet quia illa fuit aeque nobilis et libera sicut aliqua alia creatura etc
Confirmatur de beatis confirmatis in gratia quo necessitatur ad deum diligendum et bene operandum
et inpossibilitantur ad peccandum igitur voluntas divina est necessitas antecedens respectu operationum electivarum
Item arguitur ostendendo possibilitatem huius ymaginationis nam latens confirmatio alicuius creaturae ratio
nalis
necessitaret ipsam ad bene operandum tamen huiusmodi necessitatio vel inpossibilitatio non caderet sub
experientia nam quicquid ageret hoc ageret volens igitur experientia quia non experimur talia non tollit
quin sit necessitatio et per hac solvit illa quae possunt sibi obici
Item dato quod esset praecise unius vir
et una mulier et numerus electorum non esset completus tunc deus necessitaret ut convenirent ad generationem
prolis igitur deus suo cursu potest liberum arbitrium necessitare igitur eadem ratione generaliter et semper
Item
phy
sice
in eodem casu arguitur nam secundum philosophiam ne species peccat necesitabuntur convenire ad generationem
igitur voluntas creata est necesitabilis respectu suarum electionum
antecedens respectu praesentium et praeteritorum igitur respectu futurorum consequentia tenet quia uniformiter se habet divina voluntas
quantum est respectu sui igitur si est necessitas antecedens respectu praesentis et praeteriti etiam respectu futura ratione suae uni
formitatis
adaequate respectu praesentis allegat philosophum primo peryermenias Omne quod est dum est necesse est esse
respectu praeteriti clarum est igitur etc
Consequenter ad eandem positionem inducit immateriales auctoritates sacrae scripturae
dicitur quod intelliguntur de necessitate consequentiae vel conditionata unde
est te ambulare ista non est concedenda nisi in sensu composito Ita quod haec consequentia est necessaria video te
ambulare igitur tu ambulas Deus vult antichristum fore igitur necessario erit intelligeretur in sensu composito
ad sensum dictum proportionalem igitur non intelligeretur de necessitate consequentis vel antecedentis sed consequentiae etc
In alia lectione
Antequam respondeo ad rationes prius inductas sciendum est quod praedictus doctor in 4o capitulo 3ae
partis
liberi per se et prius quo posito cum omnibus dispositionibus naturaliter primus non necessario sequitur illum produci sed
utrumlibet id est quaelibet partium potest stare aequaliter ita quod videtur concedere expresse contingentiam
ad utramlibet In 5to capitulo sequenti ponit propositiones
Prima propositiones de contingenti aequaliter convertuntur
in oppositam qualitatem
Secunda aliqua consequentia est bona quae non est necessaria simpliciter nec ut nunc
sed est contingens
Tertia aliqua causa indeterminata ad agendum agit aliquem effectum
Quarta omnis
et solus actus liber libertate contradictionis est contingens aequaliter
Quinta omne et solum contingens
est actus liber libertate contradictionis
Sexta contingentia ad utramlibet et necessitas non repug
nant
7ma contingentia dicitur proprie respectu actus praesentis
Octava libertas dicitur proprie respectu praesentis
Nona nullus actus creaturae dicitur simpliciter est contingens aequaliter sed tantum indeterminato
respectu puta causarum inferiorum.
decima nullus actus creaturae simpliciter est liber libertate contradictionis
sed secundum quid tantum scilicet respectu 2arum causarum
undecima Solus actus voluntatis divinae ad extra est simpliciter
contingens aequaliter
penultima solus actus voluntatis divinae ad extra est liber simpliciter liber
tate
contradictionis
ultima propositio prima et sua libertas contradictionis simul quaeque contingentia ad utrum
libet
est in voluntate divina
Istae propositiones sunt valde mirabiles nunc videtur concedere contingentiam
nunc negare Tres obscuris usus est et ego resolvam
Resolutio stat in hoc quantum ex suo
processu possum perpendere primo vult dicere Qualitercumque deus ab aeterno disposuit taliter
erit et quantum ad hoc communicat cum theologia et fide
Secundo vult dicere quod non poterit non esse quodcumque
sit a deo praemisum ymmo necesse est fore et quantum ad hoc ipse est haereticus saltis ponit haeresim
quia si deus ordinavit quod ante christus erit tamen non necesse est quod erit
Tertio vocat divinam volun
tatem
liberam quia agit volendo quicquid agit
Quarto intendit quod ex parte rei res possunt
ad utrumlibet disponi et contingenter ut lapis est ad utrumlibet ut quiescat in loco suo vel
moveatur ab aliqua potentia levativa et ita actus nostri sunt indifferentes ut producantur vel
non ideo res obiective sunt contingentes quantum est de se
Quinto ponit quod voluntas humana quan
tum
est de se habet realiter libertatem contradictionis ita quod positis omnibus causis requisitis praeter ipsam ad
actus voluntatis productionem voluntas quantum est de se haberet naturalem facultatem exeundi in actum
vel eius oppositum vel non exeundi maxime positis causis inferioribus scilicet praeter primam ut signata
tota latitudine v 2arum causarum requisitarum ad actus libera productionem scilicet
vel non producere et sic est instrinsece contradictione libera
Sextum dictum suum est quod istis non obstantibus vo
luntas
in omni suo actu necessitatur non quidam a causis secundis non quin sit in se libera intrinsece
non quin actus vel effectus sunt contingentes quantum est de se sed aliunde accidit scilicet ex parte
praeventionis primae causae quae non permittit voluntatem ad utrumlibet exequi ymmo limitat
et necessitat ad unam partem et determinant
Septimo dicit consequenter quod eius libertas solvatur
sufficienter ex causis iam dictis quia intrinseca est libera et sic non potest necessitari a 2is causis
Et 3o vocatur libera ex eo quod numquam agit nisi volens ita quod potentia est libera quae facit
quidquid vult et numquam facit quod non vult quia voluntas non agit nisi per volitiones ymmo actus
eius sunt volitiones ideo vocatur libera quia volendo agit et per consequens operationes eius
sunt in sua potestate quia facit quod vult et hoc vocatur liberum Ponit consequenter quod libertas et
necessitas non repungnant patet quia operatio voluntatis est realiter necessaria necessitate antecedente et tamen est libera quia
voluntas agit quod vult ut si faciat
Consequenter ponit quod cum ista necessitate
stat meritum et demeritum quia male agens vult male agere et etiam bene agens vult bene agere
ideo meretur
ponit exemplum sic quod
veniat intrinsicus aliqua latens virtus ipsa necessitas ad hoc nichilominus aequae sponte et libere
exequetur suum actum et aequae merebitur igitur necessitatio talis quae non est coactio quae non reddit
hominem
rationem meriti vel demeriti quia libens facit et complacens et sic inducit ibi innumerabiles auctoritates
Et respondendum quod voluntas numquam agit coacta nec necessitatur necessitate coactionis vel violentiae quia
sic excusaretur ex culpa et tolleretur meritum in ea Secundum hoc vult salvare auctoritates scripturae sacrae et doc
torum
quae
sine dubio sophistice et subtiliter loquitur iste doctor Positio
sua est haeretica audivi a quodam doctore in theologia anglico quod
vi
totis viribus defensare
Nullo modo evitabit quin deus creaturam necessitat ad peccandum quia licet faciat
libere licet necessitas
sic antecedens patet potest argui evidenter significando volitionem malam prohibitam ante cuius
productionem utrum sortes poterit evitare productionem illius volitionis prohibitae per quamcumque potentiam vel
nullo modo Si nullo modo obligatur ad impossibile sibi et deo quia obligatur ad evitare et non potest si potest sequitur
contra eum quod non de necessitate sic contingit necessitate antecedente et quod deus non potest concurrere secum
ipse ponit etiam quod quidquid deus disposuit ab aeterno vel praescivit non potest non fieri nec per ipsum nec per
potentiam creatam
Item frustra loquitur de contingentia quia per eum nulla est contingentia
nec aliquid est ad utrumlibet nam potentia intrinsece libera ponitur frustra in voluntate nostra quia
numquam exercuit nec potest exercere etiam non potest evitare etc igitur nec in libertate divina nec nostra est
contingentia
Sed ponit talia ne videatur fidei inmediate concoride contradicere et quod dicit
de aliis causis falsum est
quia aliae habent necessariam habitudinem ad primam causam quia ab aeterno sunt
praeordinate Et per consequens sua
patet igitur quod radix sua reducitur ad duos errores primus est quod ex divina providentia et praescientia et propo
sito
omnia futura simpliciter sine evitabilitate sunt
Secundus error quod voluntas divina necessitat voluntatem creatam in omni suo actu praeveniendo eam
patuit quantum ad hoc contraria veritas in aliis lectionibus doctores sunt contra illum errorem Et
maluit negare divinam praescientiam quam concedere quod omnia futura de necessitate evenirent
Ad rationes
ergo suas primo vult se
voluntati creatae potestatem debitam voluntati divinae
dico primo quod
divina per gratiam vel dona gratuita et non de praeventione concathenationis causarum vel primae causae quae
de necessitate concurrit ad cuiuslibet effectus productionem et ideo non est ad propositum
dico 2o quod voluntas circa praeven
tionem
gratiae non praeventa specialiter sed solum generaliter non sufficit in actu dilectionis dei super omnia istam
deduxi certa prima distinctionem
dico 3o quod etiam voluntas informata caritate sine speciali spiritus sancti vivi
ficatione
iterum non sufficit in actum dilectionis dei super omnia nam caritas non exit plenarie in suum
actu nisi vita et praeventa spiritus sancti specialiter assistente
Quarto dico quod voluntas informata
caritate et vivificata spiritus sancti assistentia sufficit in huiusmodi actus meritorios dilectionis naturaliter super omnia
Quinto dico quod voluntas informata caritate
est meritorius nec hoc favet errore pelagii unde potentia levativo per se solum ut duo posset
levare ut nullae iuta alia potentia Ita in proposito natura sufficit
specialis dei praeventio ultra naturalem auget libertatis voluntatem quantum ad executionem
patet nam stantibus huiusmodi adiutoriis voluntas habet in libera sua potestate producere talem actum quem se solo
non potest Infero quod praeventio per dona gratuita elevat libertatem voluntatis et reddit eam magis
liberam in potentia propinqua quantum ad executionem quam esset sine tali praeventione Apparet quod tam
praeventio naturalis quam gratuita non inpediunt executionem libertatis creatae sed promovent et augent
et sic non est ymaginandum quod ex hoc limitetur et necessitetur sed est totum contrarium de naturali praeventione
probatum est de praeventione quod dona gratuita etiam probatum est quod semper intelligitur executio libertatis
voluntatis secundum intentionem donorum gratuitorum quantum ad gradum
Ad secundam rationem quando arguit
scilicet deus vult qui voluntatem producere
quia sola difficultas est per modum loquendi distinguendum quid vocet esse in potestate voluntatis creatae si sic
quia voluntas creata habet plenum
Isto modo nichil est in potestate voluntatis creatae quia non habet supremum
deus
si intelligitur sic scilicet quia in libertate sua habet illud ponere vel non ponere
positis omnibus aliis
requisitis ad positionem illius actus scilicet huiusmodi actum Et sic concedendum est quod actus voluntatis creatae sunt in potesta
te
eiusdem deinde 3o illud dicitur in potestate voluntatis creatae quod ponitur ad positionem actus existentis in
potestate voluntatis 2o modo et non ponitur ad non positionem et sic deum velle voluntatem agere est in potestate
voluntatis 3o modo quia huius modi actus est in potestate voluntatis qui si ponitur
ponitur cursus divinus Non audemus dicere propter reverentiam quod deum concurrere sit in potesta
te
nostrae voluntatis sed apud intelligentes non est inconveniens
Aliter respondetur quando arguitur antecedens non est
in potestate voluntatis vel intelligitur auctoritate vel illative primo negandum est quod sit involuntat in potestate
voluntatis vel mea vel aliquid est in potestate mea Ex hoc sequitur quod ipse concurrat quod ista distinctio est fatalis
et faciliter solvit difficultatem
Et si arguitur non est in potestate voluntatis auctoritative antecedens igitur nec
consequens negatur consequentia ymmo consequens est in potestate mea auctoritative licet non summe quia voluntas mea
est
et non in consequente
Ad 3am rationem illa tangit quia deus non praeveniret et necessitaret voluntatem
sequitur quod posset deum facere mendacem et periurum etc Breviter dicitur quod istud argumentum tangit materiam
revelationum et est tactum in materia de fide Respondetur ergo si deus revelavit dixit vel iuravit semper
fuit verum quamdiu mansit nec potest esse falsum nego consequentiam quia illae notitiae quae sunt super facul
tatem
naturae scilicet notitiae prophetiae fides etc Ex intrinseca conditione sequuntur in repraesentando conditionem
divini iudicii ideo sicut deus non posset falli ita nec huiusmodi notitia ymmo semper repraesentat sicut deus
ad intra concipit Et ista modalis perfectio infinitae mobilitatis licet ipsa conceditur huiusmodi notiis
secundum speciem
Ad quartam rationem quaelibet potentia fortior potest debiliorem necessitare igitur etc ista
ratio deficit numerabiliter primo assumit falsum scilicet quod quaelibet talis potentia potest necessitare aliam ad
agendum
unde ignis non potest necessitare a quam ad agendum quia non habet ordinem ad ipsam sed verum est
quod activitas fortior vincit resistentiam debiliorem et sic non est ad propositum
Secundo dico quod
argumentum suum non est ad propositum quia conclusio sua est quod voluntas necessitatur in quolibet suo actu
et ipse assumit quod possit necessitaret et sic consequentia non valet quia in quolibet suo actu necessitet
Item
ipse vult probare quod necessario necessitet ita quod non est in potestate sua quod non necessitet et sic licet de facto necessi
taret
haberet plus probare
4o dico quod etiam de possibili inplicat contradictionem causam primo primam
necessitare voluntatem respectu sui actus liberi concurrendo active secum utrum per modum obiecti vel finis
videbitur post unde ymaginatio est quando aliqua conditio est intrinseca alicui naturae deus non potest illam
tollere deus non facere quin homo esset rationalis vel risibilis deus non posset facere quod natura la
pidis
intelligeret vel videret non dicitur lapis quia per assumptionem naturae lapidis a deo verum esset
dicere quod lapis intelligeret vel rideret vel saltem posset et sic diceret quod deus faceret volun
tatem
naturaliter agere implicat
Quinto dato voluntas divina sic concurreret cum humana
quod non potest resilere nichilominus adhuc voluntas humana posset pecessare
Sexto diceretur
quod licet divina voluntas faceret humanam voluntatem concurrere ad actum sive liberum arbitrium
quod non potest resilere deus necessitaret voluntatem non concurrentem ut libera est sed ut naturalis
est voluntas aliquid operatur naturaliter sicut primus motus naturaliter et alios libere concurrere et sic faceret eam concurrere
secundum suam causalitatem naturalem ymaginandum est quod qui vellet potest ymaginari quod causalitas
naturalis haberet duos gradus in voluntate unum infinitum et alium supremum Infimus esset secundum
quem causatur primus motus Secundus gradus esset secundum supremam et ultimam effective portionem
secundum quem realiter fertur in effectum et esset naturalis unde personae divinae ad intra prius arguit
operatione naturali quam libere contradictorie deus pater necessitate producit filium ad intra deinde pater
et filius spiritum sanctum et deinde tres personae agunt libere ad extra Et sic in proposito naturalis
supremus gradus esset nobilior quam secundum libertatem contradictionis
Alia lectione
Circa generalem manuductionem in praesenti materia tactum est quod ad immensitatem divinae cognitionis
resolvenda est ad praesens materia propter cuius ignorantiam oritur tota difficultas praesens Advertendum
quod in hiis quae transcendunt limites nostrae investigationis et cognitionis naturalis locus ab auctoritate
est potissimum argumentum et semper debet
et illustratio specialis dicentium ex alia parte unde hoc in artificialibus habet locum nam in
expertus
in arte domificatoria quantumcumque ingenio pollet credit artificia
Secundo principaliter
advertendum sicut aliter tactum est corruptela peccati est causa adhaesionis falsificatum concurren
tium
humanam felicitatem etiam ubi non est vehemens ratio Ex hoc consurgere posset vehe
mens
motio et apparentia non ex parte rationis in se sed ex parte
cuius inclinatio est excusare vitia et necessitatem rebus evenientibus inponere Pertinenter applicando
dico
3o quod apud indifferentum bene dispositum in lumine naturali apparentius concluditur
concordia divinae praescientiae cum libro arbitrio quam eius contrarium ita quod circumscripta fide
rationes huic intrahentes vel moventes fortiores sunt pro concordia quam pro contraria parte
Pro cuius declaratione inducam rationes fundamentales pro utraque parte
Prima ratio haec consequentia
est bona in lumine naturali deus est universaliter perfectus igitur est
consequentia est apparens in lumine naturali apud bene dispositum quia illa sunt praedicata perfectionalia scilicet
esse
omnium quia est spera cuius centrum est ubique et circumferentia nusquam
Et sic sequitur per consequens concor
dia
etc ex quo est
indifferenter potest actum futurum producere vel non producere igitur apud non male dispositum in lumine naturali
deducitur concordia futurorum contingentium cum divina praescientia
Secundo deus est omnium opti
mus
gubernator ergo praescit male contingenter futura et mala contingenter evenire Ista deductio
est clara in lumine naturali quia eo ipso quod est optimus gubernator in suo regimine non includuntur
necessario tes
creatae contingenter eveniunt et sunt antecedens conceditur
Tertio deus est omnisciens et sortes libere contingenter
producit actum igitur praescientia divina est futuris contingentibus compossibilis Deductio est clara procreato
nam ex prima parte scilicet quod est omnis sciens et sortes libere contingenter producit sequitur quod habet
scientia omnium quae sunt Secunda pars clara est cuilibet philosopho scilicet quod possum eligere a actum
et eius oppositum exequi vel non exequi scilicet levare festucam vel non unde concepta
universali dei sapientia respectu cuiuscumque veritatis experientia clare docet usum libertatis et exercitium circa
actus circa quos pater indifferenter exire in actum vel non exire
Quarto ad universaliter perfectum spec
tat
res cognoscere secundum omnes suas habitudines et etiam proprietates ergo deus cognoscens
actus quos percipimus esse contingentibus igitur praescientia divina est elicitiva illorum Confirmatur
nam cognitio repugnans conditionibus rei cognitae est erronea vel deceptio igitur divina cognitio
nullo modo repungnat contingentiae rerum alias esset realiter error et non cognitio
ultimo
nam haec positio non est propria fidei sed est communis civibus vere philosophanti et sic apparet hiis
rationibus quod etiam circumscripta fide apparenter concluditur concordia divinae praescientiae cum contingentia
futurorum nunc videndae sunt rationes in contrarium et quanti ponderis sunt prima radix
et apparentia stat in hoc quod deus ab aeterno sic novit demonstrando futurum contingens ergo
necessario eveniet ista consequentia videtur eis apparentissima quia ex quo ab aeterno aliquid conpetit
deo videtur quod sit omnino necessarium sic fieri qualiter ab aeterno conceptum est a deo
Ratio ista
deducitur brevius ad hoc Deus cognoscit a inmutabiliter igitur cognoscit a necessario vel deus scit
immutabiliter a fore igitur scit a necessario fore quia inmutabiliter et necessario idem valent secundum eos
unde sequitur primo ab aeterno ergo necessario
Secundo sequitur inmutabiliter ergo necessario
vertendum
circa primum si advertantur dicta patet quia ratio est sophistica nec movet vigore
rationes sed ratione defectus consignificantis eius apparentia est ratione dispositionis recipientis
nam deus uniformiter se habens adaequate potest aliqua incipere scire et aliqua desinere scire
id est aliquas veritates potest etc igitur considerata inmensitate divinae scientiae non est repugnantia nec est
inconveniens vel numerale apud intellectum bene dispositum quod illa inmensa notio uniformiter se
habens adaequate sit contrariorum notitia Et per idem adaequate omnes habent concordere quod deus
scivit hanc antichristus non est per totam ymaginabile mensuram et ante productionem ante christi ab aeterno
deus fuit scientia illius et in primo instanti esse ante christi est vel erit scientia contradictoria scilicet istius antichristus
est
Et sic considerata inmensitate divinae scientiae nullo modo arguitur mutatio ex hoc etc nec sequitur est inmutabiliter
scientia huius igitur necessario Item quantum ad secundum quod etiam est sophisticum istud Ab aeterno ita scivit deus
igitur necesse est eum sic scire datur instantia ponatur per impossibile quod deus non esset in
rerum natura vel nihil cognosceret ab extra si futurum est quod antichristus erit ab aeterno futurum
fuit et si sic contingens potest non fore ergo licet ab aeterno fuit futurum potest tamen ita esse quod numquam
fuit futurum igitur praesens difficultas est totaliter inpertiens ad divinam praescientiam unde si ab aeterno
ista fuisset formata antichristus erit ab aeterno fuisset vera et potest non esse vera et tamen non potest mutuari
de veritate in falsitatem quia si ponatur quod antichristus non erit tunc non fuit ab aeterno vera sed falsa
Circa hoc in tertio capitulo fundabo positionem
Pro maiori declaratione materiae pono propositiones negativas
contra aliquorum opiniones
prima divina essentia non per hoc evidenter cognoscit futura contingentia
quia eius aeternitas coexistit toti fluxui temporis ymaginarii
aliquorum doctorum fuit quod divina aeternitas coexistet toti tempori a parte ante et post coexistit negandum
vel futurum Sed etiam ad ymaginationem possibili et antecedit et sequitur cum hoc coexistit et sic consequenter totum
ipse etiam in infinitum ab utraque parte est totaliter praesens aeternitati ratione suae continentiae et
habitudinis et quia aeternitas includit totum tempus ymaginabile ratione istius habitudinis est omnium produ
cibilium
in deo cognitio
istam opinionem primo praesentia creaturae est totaliter inpertinens ad divinam cognitionem vel ad hoc quod ipsa
a deo cognoscatur igitur
non concurrit obiective nec in aliquo genere causae eo quod divina scientia nullatenus nec mediate nec
inmediate a rebus creatis
Secundo deficit ymaginatio eo quod non capit
habitudinem aeternitatis tempus sed per modum correspondentiae quasi aequalitatis vel excessus ut
ymaginari videtur quod quasi in eodem genere mensurae coextendatur aeternitas et tempus
quantum ad durationem falsum est quia modus durationis aeternitatis licet sit contentivus temporis non
tamen per talem medium
Tertio et fortius Ex ista ymaginatione sequitur quod tanta sit
libertas divinae voluntatis respectu praeteritorum sicut futurorum vel praesentium consequens est contra articulum parisiensis
et philosophi non concesserunt quod potentia sit ad praeterita consequentia probatur quia quantum est ex parte divinae
aeternitatis aequae prius est sibi praeteritum sicut futurum igitur cum nichil apud aeternitatem
sit lapsum in praeteritum sequitur quod vel trahit necessitatem respectu divinae voluntatis igitur potest
facere aequae faciliter
secutus est
concedit expresse de virgine quae realiter est corrupta quod possibile est quod non sit vel fuit
corrupta unde non est dia dubium quin deus posset eam reintegrare sed ad
alium sensum concedit et hoc per istam ymaginationem Quia vel labitur
inpraeteritum quantum ad divinam
Secunda conclusio per nulla intrinsecam contingentiam cognoscit deus futura contingentia contra opinionem
dicentium quod realiter ad intra sit aliqua contingentia in deo quae est non cognoscendi futura
contingentia
Et concedit consequenter quod sicut futura contingentia possunt realiter non esse Ita
ratio intrinseca quae est deus potest realiter non esse ut cognoscendi antichristum fore est contingens
et potest non fore et sic scientia dei qua scitur quod antichristus erit potest non esse ymaginatur quod deus per intrin
icam
et essentialem rationem non cognoscit futurum contingens unde staret 2m istam ymaginationem
tota latitudo divinae inmensitatis et perfectionis ad intra absque scientia contingentium futurorum ita
quod non est deo intrinseca licet sic idem quod deus unde non est accidens inhaerens sed est formalis realiter
contingens realiter deo ydemptica
Conclusio posita est contra istam ymaginationem
probatur primo quia
in deo a parte rei circumscriptis quibuscumque terminis vel conceptibus in deo non potest esse contingentia quia
est simpliciter aeternis immutabilis et purus actus habens actualiter omnem sibi possibile perfectionem
et est simpliciter necesse est esse igitur nulla est contingentia realis in deo
Item in aeternis non differunt posse et
esse et secundum philosophum igitur illa quae sunt deus vel quicquid est deus ab aeterno et semper necessario est deus nec potest de
sinere
esse
Item signetur contingentia in deo Et sit
nec concedit positio igitur est deus Tunc ultra
contingens et potest non esse Arguitur expositorie haec res potest non esse et haec res est deus igitur etc quod
est blasphemia et contra divinam perfectionem actu actuationem et necessitatem
Item si deus sit aliqua contingentia
sequitur quod potest realiter immutari patet nam deus potest incipere esse aliqua contingentia quae non est
contingentia sed
non erit quia potest esse haec contingentia respectu illius
Item capio divinam essentiam secundum rationem
pure essentialem consideratam Quaero utrum secundum rationem pure essentialem repraesentat antichristum fore
vel non si non tunc non est intrinsece essentialiter perfecta
Contra primam conclusionem arguitur primo quia
in libro de concordia videtur ponere quod huiusmodi praesentialitas aeternitas ad tempus sit causa contingentiae
futurorum
Ad idem
mutatione aeternitatis divinae scientiae
Contra 2am conclusionem deus secundum nullam rationem intrinsecam est scientia contingentiorum
futurorum igitur propositum antecedens tenet quia quacumque ratione data cum illa stat oppositum futuri contingentis
eo quod est contingens ideo nulla ratio deo extrinseca est futuro contingentis notitia antecedens patet primo signata
tota latitudine omnium futurorum contingentium cuiuslibet illorum oppositum potest stare stante ratione intrinseca
dei igitur
Secundo signata ratione quae est realiter futuri contingenter repraesentativa et scientia ex illius rationis
esse arguitur futurum tempus contingens esse vel fore sed consequens est contingens igitur antecedens scilicet huiusmodi rationem esse et
per consequens illa ratio est contingens pure et non necessaria
sitate
divinae praescientiae et inmensitate aeternitatis eius non applicando ad fluxum temporis quia
hoc est omnino inpertinens sed potest esse nunc scientia huius vel oppositi Ponunt quidam exemplum de centro in quo
si poneretur oculus et egrederetur inmediate ad oculum partis circumferentiae semidiamiter
ordo esset et successio incircumferentia dyameteorum et in ordine ad suum centrum nulla
esset diversitas quia concurrent ad centrum et oculus quamlibet intueretur Simile exemplum ponit
tiplicaret
radios
Ad rationem
antecedens Ad probationem quacumque data illa stante potest oppositum futuri contingentis contingere
igitur non est etc nego consequentiam quia inmensitas et illimitatio divinae cognitionis tanta est quod potest
esse respectu unius et potest esse respectu contrarii ratione suae inmensitatis scilicet huiusmodi notitiae hoc naturali notitiae
nec conpetit nec conpetere potest igitur non est similitudo naturalis rationis ad divinam
Secundo arguitur
sic signata ratione qua deus cognoscit antichristum fore etc Ista ratio est sophistica et parvi ponde
ris
si resolvatur puto quid intelligit per illam rationem esse si
id est quod antichristus est deus dico quod consequentia est necessaria et consequens contingens etc etiam antecedens et tamen illa est necessaria
scientia sed non huius ymmo contingenter est huius scientia Si signaret illam rationem per terminum absolutum scilicet hoc est scientia de
monstrando
divinam scientiam vel essentiam consequentia non valet quia antecedens est necessariam et consequens pure
contingens et sic argumentum non valet
Alii adhuc sunt modi ymaginandi possibilitatem con
tingentium
futurorum cum divina praescientia contra quos ponam in alia lectione conclusiones negativas
Alia lectio
Quia viae heri tactae sunt satis ardue et quaelibet requireret plures lectiones pro
Contra tertiam advertendum quod deus contradictoria
potest scire sine sui mutatione Et haec est una de difficultatibus arduissimis scilicet quod deus potest
scire antichristum fore etc salvatur tamen evidenter per hanc viam nam ratione perfectionis divinae
notitiae unico simplici intuitu non compositive vel divisive non dico negando compositionem
realem vel divisionem sed secundum quendam similitudinem in nobis repertam sicut concipimus simpliciter
et compositive
divina ergo cognitio debet resolvi ad primum modum nostrum divina intuitio repraesentat
rem apprehensive secundum omnes habitudines intrinsecas et extrinsecas rei apprehensae sicut
nobis simplex intelligentia potest esse falsa Ita proportionaliter in deo simplex intelligentia scilicet simplex
intuitus est respectu utriusque partis contradictionis Ideo sine eveniat hoc vel illud nulla arguitur
mutatio Si deus cognoscat a fore et ponatur quod erit salvatur quod si non erit cognoscat esse
ipsum non fore quia eadem intuita adaequate cognoscat utrumque oppositorum
de hallis
Respondet quod sic Arguit contra quia si sic sequeretur quod deus staret sciret utrumque oppositorum
esse verum igitur sunt simul vera Respondet quod dicendum est de ly
vel hoc complexum utrumque oppositorum sic quod sit sensus quod sciat simul utrumque oppositorum esse verum
est negandum
Quarta
via ponit quod sicut homo de singularibus et contingentibus invenit sibi modum concipiendum
certitudinaliter scilicet per certos terminos universales universaliter enunciando ut omnes triangulus habet tres etc haec est
scita secundum modum universaliter enunciandi quae tamen nichil significat praeter res simpliciter existentes vel contingentes
Etiam invenit modum enunciandi demonstrative certitudinaliter scilicet antichristus erit vel non erit et includitur ibi in
perfectio
quia prius non est sine confusione ut 2us ymaginemur quod in divina notitia remanet
certitudo cognoscendi deinde abstrahatur quicquid est imperfectionis in nobis tunc ista concurreret
quod distinctissime cognoscit quod certitudinaliter et simpliciter non confuse proportionaliter deus aeque certe et evidenter
cognoscit de quolibet futuro contingenti sed intellectus humanus demonstrative enunciando
5ta
via est ponere
quod intellectus divinus practicus incognoscendo veritates contingentes se habeat ponere libere non quin
scit necessarium quod sciat alterum illarum libere tamen hanc vel illam recte proportionaliter
eadem existens adaequate nunc est causa ponendi et in alio instanti uniformiter se habens est causa destruendi
quia positis quibusdam requisitis voluntas potest etc quia voluntas productiones suum actum ex eo
quod producit vel recipit ideo si actus voluntatis non inhaeret eodem modo se haberet quando produceret et quando
suspenderet
Sexta via quod inter divinam cognitionem et quantumcumque veritatem sit talis necessaria habitudo
quod absolute sit necessariam deum omnem veritatem cognoscere et quia aliquae veritates sunt omnino contingentes
ymaginandum est quod habitudo divini intellectus ad quamlibet veritatem est taliter necessaria quod necessarium est
divinum intellectum cuilibet assentire Et quia aliquae sunt contingentes ad illas est contingenter
assensus necesse est alterum istorum esse verum scilicet antichristus erit vel antichristus non erit necessarium est quod divinus
intellectus respectum illius est assensus sed respectu cuiuslibet est contingens
et sic videtur dicere
divini intellectus ad veritates est sub ratione conformitatis
quod in deo respectu omnium scibilium sunt ydeae et rationes cognoscendi
Secundo quod ad sciendum aliquod futurum con
tingens
requiruntur plures notitiae aggregatae secundum plures habitudines et concursus
hoc quod effectus producatur
Tertio quod eadem notitia sit aggregata potest esse non notitia illius
Exemplum sacerdos summus hoc complexum supponit pro papa praecise et sine sui mutatione desinit
supponere pro illo quando desinit esse papa Ita proportionaliter in divina essentia est quaedam aggregatio notitiarum
respectu huius antichristus est Etiam est assensus quando futurus est et si non erit sine sui mutatione de
sinit
esse assensus respectu illius ipsa non mutata reputo istam viam valde probabilem Et
ad omnem aliam veritatem ratione sicut veritas eius conservativa ad res in esse positas
consequenter sicut ad
adaequate remanet et tamen hanc rem non conservat Ita quicquid intrat latitudinem veritatis
intrat latitudinem assensus et sic desinere unde per eandem vim adaequate producit rem in esse
et destruit Ita ymaginatio videtur radicem materiae tangere et explicare
quos reputo probabiles pono propositiones quas quilibet istorum habet concedere
prima est non
stat deum necessario scire quod pendent a voluntatis
a fore sequitur necessario a fore a sequitur concursus non liberi voluntatis
Secunda propositio deus
libere contingenter scit futura contingentia
Tertia propositio nullum contingens necessario
scit deus
Quarta propositio omne quod deus scit esse futurum potest non esse futurum sequitur ex dictis
Quinta propositio loquendo de posse non demonstrativo sed illativo voluntas creata potest deum facere
aliquid scire quod tamen nescit patet nam potest facere deum scire quod a actus erit qui actus sub
iacet
libertati voluntatis creatae quae non producetur et quia voluntas potest ipsum
producere potest
Sexta propositio de praedestinato loquendo de potestate pure illativa creatura potest facere
quod deus ab aeterno an omnia praedestinaverit et potest facere aliquem actum ex cuius productione sequitur
quod stante lege creatura fuerit praedestinata ab aeterno Consimiliter de praescito in potestate creaturae
est actus ex quo sequitur quod stante lege ab aeterno fuit praescita Sequitur quod quilibet praescitus potest esse
praedestinatus et econtra Sequitur quod de posse illativo adiuncta constantia subiecti de lege posita in
praesciti est quod ipse sit praedestinatus etc Et econtra in potestate praedestinati est quod ipse sic praescitus non loquendo
de potestate demonstrativa sed illativa adiuncta quod lex stet Sequitur quod divina praescientia vel reprobatio vel electio
nullam penitus inponit necessitatem nec praecludit viam salvandi nec electis quin
nari
Alii sunt modi et manuducendi intellectum in ista materia quae potuerunt tangi in materia de reve
lationibus
sed super se deo
et venio ad aliqualem manuductionem gressum unde consurgit tanta apparentia
contra possibilitatem vel concordiam divinae praescientiae cum futuris contingentibus
Prima causa est consuetudo audiendi falsa nam vulgus habet de quolibet eventu ita debebat evenire
Secunda causa est affectio excu
sandi
mala propter necessitatem nam libenter excusant se et infortunia
Tertia est ignorantia divinae
immensitatis et assimilatio ipsius cum nostra potentia cognitiva quia in nobis experimur quod non est compossibilitas
scientiae ad aliquod contingens ita quod non staret de scientia quod sortes sciret a fore et contingens esset a fore
et si staret contrarium non staret quin esset deceptus sic non est divina notitia inmensa quae est utrique contradictorum
compossibilis sine sui mutatione
Alia causa est praesumptio cognoscendi arduas veritates sine doctrina
studio vel labore unde est de altissimis conclusionibus ad quas requiritur secundum theologiae 2o annorum
ad quos vetulae volunt attingere
Quinta causa est defectus logicae qui inducit huiusmodi errorem
dicunt enim ordinatum est ita erit vel non erit quid ergo agendum
de stoico quod qui dixit
stoicus dabo tibi nullae
ponit quod duo contradictoria sint simul vera Ideo praesens difficultas est omnino inpertinens concordiae praescientiae
dei cum contingentia futurorum ymaginemur secundum aristotelem quod deus concurrat solum in genere
causae finalis vel cognoscat adextra eadem remanebit difficultas nam ad hoc sortes currit
vel non currit et duo contradictoria non possunt simul esse vera sed apparet alterum eorum esse verum quam necessitatem
inponit tamen quaelibet contingens Et sic istud decipit intellectum quia quaerit et credit quod ex contingentia
sequitur possibilitas utriusque partis ideo ista difficultas est omnino inpertinens ad materiam praescientiae
Sexto deficiunt ex mala consideratione modorum enuntiandi nam ex modo enuntiandi quod
ab aeterno futurum erat quod
futurae effectum sed est ex modo enuntiandi etc inpertinens nam ponatur quod nihil cognoscat nisi se ipsum
eadem occurrit difficultas unde semper fuisset haec vera antichristus erit ante instans positionis anti
christi
in esse et potuit esse falsa tamen non potuit mutari de veritate in falsitatem
tamquam inpertinentibus potest esse ymaginatio ad percipiendum materiam advertendum quod aliquae conclusiones demonstratae
habent evidentiam ex praemissis quibus deducuntur ut
habeat evidentiam scilicet ex consuetudine audiendi ei vel autoritate dicentis vel persuasione rethorica Alia
est conclusio vel potest esse deducibilis ex suis principiis nam habens apparentiam nisi quantum principia cogunt
Ad propositum materia de Concordia praescientiae divinae cum contingentia futurorum debet resolvi ad secundum
genus veritatem quia non obicit se per modum intrinsece apparentiae et causatur sic deus est praescius
et scit omnia distincte et faciliter concedunt quod voluntas nostra libere operatur
et ex hoc consurgit
concordior ergo consequens erit evidens evidentia principiorum et ista via debet sufficere cuilibet
Secunda manuductio est
nichil cognoscat adextra deinde ratione suae aeternitatis omnia sunt sibi praesentia ita quod suppositio
aeternitatem et quod res se habeant ut nunc tunc clarum est quod voluntas nostra est libera et
experimur libertatem ponamus ergo quod deus vel alia creatura sit quae nullam habeat liber
tatem
respectu actuum nostrorum tamen clare videat quidquid agimus et quidquid acturi sumus certum est quod illa
evidens actus nostros nullam inponit actibus nostris necessitatem ut video sortem currere tamen etc
et sic voluntas potest producere actum nec non superveniat divinus intuitus solum percipiendo dispositiones
rerum videbit necessaria sicud se ipsum et aliqua contingentia sicut actus voluntatis ymmo omnes
suos actus adextra adhuc remanet contingentia essentialiter in rebus ac si deus nichil cognosceret
unde
rerum nullam penitus inponit necessitatem
Et ad istam ymaginationem videtur esse
bitrio
non variat conditiones rerum alias esset erronea ergo cognoscit eas etc et sic non inponit necessitatem
plus quam in exemplo posito de stoico modus respondendi speculative traditus est primus et modus inducendi
grosse ponitur hic etc
In alia lectione
Respondendum est ad aliquas rationes inductas circa praesentem materiam primo ad rationem
vel iudicat Confirmatur nisi quia divina scientia esset ad unam partem limitata
sequeretur quod non haberet evidens iudicium
primo respondetur quod
ta
vel
si dei deus ita novit fore ita erit et sic facilis est solutio et per hoc non plene evacuatur
difficultas ideo redibit ridiculum
mobiliter
limitata
pro cuius declaratio praemittit
gradus cognoscendi quorum superior semper corrigit inferiorem Istud clare patet in eodem supposito
de sensu tactus et sensu visus nam sensus visus melius iudicat et distinctus de quantitate rei quod sensus
tactus Ita sensus communis certius iudicat et nobilius et maior est eius ambitus Ita vis aesti
mativa
de aliquibus iudicat de quibus non sensus communis et intellectiva de quibus non aestimativa etiam
alio modo fertur in obiectum ergo
pro cuius ampliori satisfactione praedictorum et sequentium rationem advertendum quod quaelibet sex viarum tactarum
posset pro responsione applicari Eligo tamen viam quam magis reputo probabilem scilicet quod divinae
habet se per modum potentiae libere respectu virtutum contingentium ita quod sicut divina voluntas
dicitur ex hoc libera quia uniformiter se habens adaequate in se et intrinsece nunc agit et nunc non agit
Ita proportionaliter ymaginandum est de divina cognitione quod quantum ad hoc habet modum libertatis ut uniformiter
se habens nunc sit scientia alicuius et uniformiter se habens sic vel posset esse scientia contrarii vel oppositi
et sic per eandem volitionem intrinsecam adaequate deus producit rem in esse et per eandem postea descivit
Ita similiter divina notitia respectu unius veritatis est mensus
dissensus respectu eiusdem Similiter divina voluntas vel volitio eadem existens adaequate est diversorum
effectuum ad extra productiva ita quod per eandem rationem causalem producit vermen et angelum
sequendo
viam quod non sint rationes causales in deo formaliter adintra distincte hic est dicta inter philosophiam et theo
logiam
nam non capit philosophus quod idem inquantum idem id est adaequate eadem modo se habens praecise sit causa diver
sorum
ymmo philosophi non capiunt hoc ideo oppositum habuerunt philosophi quasi pro principio ex quo plures errores
processerunt Theologus concedit quod idem inquantum idem ratione suae inmensitatis potest divina producere Item
proportionaliter de scientia quod ratione suae immensitatis cum omnimoda simplicitate est assensus formaliter istius antichristus
erit et per idem formaliter potest esse dissensus eiusdem et assensus veritatis contingentis et per idem formaliter
assensus istius deus est summum bonum
per hanc consequentiam non valere aeternum exemplar adaequatur
d adaequatur etiam
adaequatur Advertendum quod secundum doctores veritas creata consistit in quod adaequatione
exemplati ad exemplar factum vel productum creaturae modo consequentia non valet
effectus adaequatur suo exemplari et
cum ydemptitate exemplarum stat summa diversitas exemplatorum reservata tamen
habitudine
suo exemplari et tamen non adaequentur inter se veritates exemplatae et istud habet locum mobilis
assensibus nam adaequate idem est assensus quod antichristus erit et potest esse istius antichristus non erit
et istud
confert quomodo deus potest incipere scire
materia supponendo quod unum infinitum non sic maius alio et ad intelligendo quod infiniti ad finitum sic
infinita proportio tunc stat quod tales in infinitum ad ymaginationem signatum vel duratio infinita
si actualiter daretur eandem proportionem habet ad annum sicut ad diem ergo proportio infinita durationis
ad annum est aequalis proportioni eiusdem durationis ad deum et tamen dies et annus non aequentur Et facit
multum ad videndum qualiter res infinita habet alias habitudines quam etc
Et ad tollendum quod si idem
assensus in nobis non potest esse duorum contradictoriorum successive non sequitur quin divinus possit Sed exem
plificatum
est de duratione ita de corpore infinito ratione ergo inmensitatis divinae provenit utrumque unde
quantum est ex parte divini assensus est sufficiens pro omni veritate actualiter existere vel possibili sed quia pura
veritas est cui repungnat falsitas ideo non conceditur quod sciat duo contradictoria vel falsum licet habeant eandem
cognitionem unius sicut alterius
Sequitur compossibilis infallibilitatis divinae praescientiae et eius inmutabilitatis
cum mutabilitate scibilium patet quia idem assensus adaquate respectu huius antichristus erit si destruatur antichristus erit dissensus
respectu eiusdem ratione suae inmensitatis Sicut per idem velle adaequate producit et corrumpit ymmo per idem ad
aequate
vult sortem esse et non vult sortem esse quia omnino eodem modo se habet quando producit sortem et quando cor
rumpit
et antequam
Iuxta ymaginationem philosophi haec est conditio et proprietas intrinseca potentiae libere quod eodem modo
se habens possit in contraria et hoc habet locum nedum circa divinam essentiam sed circa creatam libertatem
nam ceteris eodem se habentibus stat quod voluntas exeat in actum nec aliquid acquiritur sibi unde
staret productio actus voluntatis absque electione patet quia posterior est
Idem eodem modo se habens adaequate
potest elicere velle et nolle respectu eiusdem
Item intensiorem et remissiorem in eadem specie Igitur
si in causa creata reperiamus non erit mirum de inmensa et sic non est inconveniens concedere quod respectu futu
rorum
contingentium habet libertatem
Iuxta hoc potest glosari
dicens quod futura contingentia in se considerata similiter sunt contingentia Relata autem ad divinam scientiam
sunt necessaria per quod non videtur praecise intelligere necessitatem conditionalem quia nullius est diffi
cultatis
quod haec consequentia est bona deus scit
nisi animus divini speculatoris ergo non praecise conditionatam necessitatem intendebat
mitatem
et sic inmensitatem et sic coincidit cum dictis nam habitudo divinae notitiae semper est
uniformis stante difformitate obiectorum vel scibilium nec resolvendum est ad aliud nisi ad
inmensitatem
Sequitur quod magis consurgit ex modo enunciandi quam divinae praescientiae inmutatae quod
si deus aliquid scivit ab aeterno scivit et si reprobavit ab aeterno reprobavit antichristus est fu
turus
igitur ab aeterno fuit futurus Si ponatur quod non est futurus tunc concedendum est quod
hoc non consurgit ex parte divinae inmutabilitatis sed modi enunciandi nam deo non repugnat
noviter assentire ut in instanti in qua
habuit tamen prius illum assensum ergo repugnantia est solum ex modo enunciandi
Confirmatur
nam repugnat deo quod nunc sortes acceptet ad gloriam et gratificet sortem et ante non igitur nec quod aliquid
noviter sciat sed ratione inmensitatis divinae scientiae potest etc Sicut volitio divina est causa productionis
sortes et ante non fuit uniformiter se habens nunc producit minus et ante hoc habuit se eodem modo deus per prius
agit quam creatura producatur et se habet uniformiter et ideo ista ymaginatio habet tantum diffi
cultatem
sicut de praescientia
Restat dubium si deus quantum est de se sic aequaliter notitia respectu
utriusque contradictionis vel erit magis assensus huius quam illius vel magis assentiet huic
quam illi si sic indifferens sequitur quod
Respondetur quod consur
git ex
inmensitate divinae praescientiae et habitudine necessariae complexionis quam habet ad veritatem simile est unde
consurgit quod
denti
materiam istam quod introducat exempla similia unde posito quod deus non esset staret difficul
tas
patet etiam solutio aliarum rationum
Arguitur sic consequenter
est etc a simili deus praescivit antichristum fore igitur etc Breviter prima consequentia conceditur quia scientia nostra non
est nisi necessariorum
Si arguitur de deo a simili negetur consequentia quia non est simile propter causam tactam prima
ratione inmensitatis divinae scientiae competit sibi quod possit cognoscere futura contingentia rectitudinaliter
unde principia cognoscimus certitudinaliter et non sequitur tamen cognosco sortes esse igitur necesse est me cognoscere
sortem esse quia potest non esse vel non sequitur quod necesse est ipsum esse
Item ex varia habitudine scientiae ad sci
bilia
nam scientia humana dependet a scibilibus et acquiritur per concursum eorum scientia dei non sic nostra de
pendet
Aliter respondet
ad infallibilitatem est nostra certior respectu futurorum contingentium quantum tamen ad rei fixionem
nostra est certior quia cum nostra scientia nullo modo stat contingentia sed bene cum divina
numerus praedestinatorum est incompletus ergo etc dicendum quod inplicat contradictionem numerum et non compleri da
to
quod maximus sit finitus nam eo ipso quod non inpleretur non essent alii praedestinati
Secundo dico
quod absolute quali numerus mundi potest esse maximus praedestinatorum quia deus potest facere quod non essent nisi
duo vel unicus quia potest destruere etc
Tertio dico quod de llege statuta esset certus numerus taxatus
adhuc quilibet potest facere quod non esset de numero illorum et quilibet etiam praescitus potest facere quod sit
de numero illorum sicut prius dictum est scilicet quod faciant quod in se est et stante lege non totum antecedens est in potestate
sua sed in bonitate dei
Ultimo dico quod licet sit in potestate cuiuslibet privati viatorum quod sit de numero
praedestinatorum non tamen quod numerus ille sit maior vel minor unde stat aliqua dispositio s communis non
sic in potestate sortis nec platonis et tamen dependet a tota multitudine et necesse est quod eveniant scandala
possum tamen evitare quod quilibet potest quod non per ipsum nullus tamen potest quin fiat scandalum Ita fuit de
passionis christi in cuiuslibet potestate fuit quod ipse non esset causa
nullius tamen potestate fuit quin
numquam deciperetur vel qui sic assentiret non falleretur ita quod necessitas causatur pro infallibilitate
Alia
ratio
dicitur et facilius quod mere contingenter et libere deus antequam antichristus erit sicut vult et sicut voluntas
se habet ad causalitatem
Alia ratio
fuisse et prius contingenter voluit
Alia ratio soluta est
Alia ratio de maximo ipsius
sophismate anima christi necessario erit unde infinitum tempus est minimum per quod antichristus non potest esse
futurus quolibet finito minori datur maius illo etc
In alia lectione
Post materiam concordiae futurorum contingentium cum divina praescientia Restat videre de concordia re
velationis
factae creaturae a futura contingentia et 2m est difficilius priore quod primum satis
aperte reducitur in inmensitatem divinae scientiae cognitive et eius actus quae quidem inmensitas
non habet locum respectu potentiae creatae cognitivae nec respectu eius actus ergo remanet maior difficultas
quam circa materiam praescientiae prima communis est ratione philosophantibus secunda specialis est theologis Tria
faciam primo dabo responsionem in generali Secundo inducam obiectiones particularibus materiam tangentibus
Tertio veniam ad determinationem materiae et evacuationem difficultatem quantum deus instrumentabiliter
Quantum ad primam conclusio certa tenenda est quod revelatio facta creaturae nullam inponit necessitatem futuris
eventibus Etiam revelatio rectissima et infallibilis cognitio per revelationem est compossibilis
eorum contingentiae Probatur primo quod de facto omnia futura contingentia sunt animae christi revelata
et tamen propter hoc tollitur libertas arbitrii vel contingentia in actibus quos experimur
scilicet voluntatis et alii evenientibus futuris ut patuit in alio argumento antecedens est
presse
tenet quod anima christi cognovit omnia quae
ergo distincte omnes actus futuros possibiles
qui contingenter et qui non
Confirmatur nam anima christi vel christus secundum animam vel hominem cog
novit
futurum iudicium et tamen non potest fore quod cognovit patet quia est executor illius iudicii
Etiam secundum hominem igitur non latet eum et scit totam dispositionem ecclesiae quam regit
Item prophetae ha
buerunt
cognitionem et revelationem de futuris contingentibus multa praedixerunt contingentia tam
in veteri testamento quam in novo et christus fuit summus prophetarum
Item probatur de fide tam actuali quam
habituali quae est cognitio et revelatio actualis fides actualis cognitio et habitualis est habitualis
et reducitur ad genus super naturalium
positam quia si conclusio esset vera sequeretur primo quod in potestate nostra esset decipere christum consequens falsum quia
repugnat deo quia est omnipotens et omnisciens sed communicationem ydiomatum si anima christi deciperetur christus deciperetur
ideo dicunt doctores esse inpossibile quod anima christi peccet vel deciperetur quia attribueretur supposito divino
cui etiam repugnat hoc
Item nullum beatum possum decipere eo quod tunc esset in potestate nostra
ipsum fore cadere a sua beatitudine ergo nec animam christi quia beatissima est et omnium beatorum
consequentia probatur quia dato actu contingenter a me producibili per adversarum quam anima christi per reve
lationem
scivit me producturum scivit ab instanti suae conceptionis si sic in mea libertate tunc
posito ipsum non producere ponatur quod non producam cuius est casus est possibilis et antecedens
est necessarium scilicet quod anima christi novit etc quia transivit in praeteritum igitur possum decipere christum
et facere eum errare ad meritum et per consequens vel a qualibet creatura et per revelationem possit cog
noscere
futura
rore
etiam ex mala electione et aliquis posset dampnari ex vera credulitate et bona
electione consequens est contra divinam voluntatem probatur consequentia ponendo casum quod deus revelet sorti
quod plato peccabit cras et praecipiat sibi quod hoc credat et quod deus donum vel bona temporalia propter
hoc futurum peccatum auferat quo casu stante credat sorte conformiter ad revelationem
et deservat platonis donum tunc ante rei eventum ponamus quod non peccet sorte iam defuncto
tunc sequitur illatum quod sortes evolavit ad caelum quia ad inplevit praeceptum dei et tamen res non
sic evenit ergo sortes ex errore et mala electione meruit vitam aeternam destruxit donum innocentis
nec erat licitum nisi propter futuram culpam quam non est executus proportionalis casus potest poni de dampnatione
Tertio sequitur quod aliquis licite posset desperare de sua salute et velle dampnari consequens falsum quia
est peccatum in spiritum sanctum circa quod non cadit
facta argumentum probatur in casu quo praescito revelaretur veritas sui status futuri scilicet finalis in poenitentia
et futura dampnatio et perpetue beatitudinis carentia in quo casu divinae revelationi assentiendo desperaret
et sic si conformiter velit nolet suam salutem
consequens implicat divinae bonitati repugnat nam sic necessitaret ad peccandum et exequendo legem obliga
toriam
peccaret et admittendo peccaret quia transgressor esset obligationis et mandati consequentia probatur
ponendo casum quod deus revelet sorti quod aliquis est peccaturus et quod ille solus saluabitur finaliter tunc isto
casu posito sortes scit evidenter vel credit quod si non sit ille ipse dampnabitur sequitur ex casu ideo
si sortes velit
Quinto
quod cognitio futurarum contingentium praecipue clara infallibili et certa est propria divinae / essentiae
igitur nulli creaturae potest communicari consequentia est bona antecedens tenetur nam cognitio evidens futurorum consurgit tamquam
ex una causa ex aeternitate tam potentiae cognitivae quam etiam actus cognoscendi per hoc enim
in esse cognitivo omnis creaturae et effectus praesentis praeteriti et futuri sunt sibi aeque parentes
Et
quia proprietas vel conditio aeternitatis nulli creaturae communicabilis est ideo effectus inde sequens
quantum ad cognoscibilitatem effectuum contingentium nullo modo potest subicere creatae potentiae
Item nulla revelatio facta creaturae est certa vel cum certitudine igitur conclusio falsa antecedens probatur quia
nulla revelatio potest evidenter sciri esse a deo ergo semper habet creatura dubitare an sit illusio
consequentia satis patet antecedens probatur nam quidquid requiritur ad causandum revelationem in creatura potest
suppleri et fieri per secundam causam deo nam concurrente inmediate obiective deo solum generaliter concurrente
ergo potest a daemone fieri et per consequens stat de qualibet quod sit illusio vel deceptio nec est medium concludendi
aliquam revelationem esset certam vel a deo Et eadem difficultas manebit de iudicio re
flexo
et sic non certificabitur nec per actum reflexum nec alium quod sit a deo et per consequens omnis
revelatio remanet in se dubia
Confirmatur nam omnis revelatio facta est talis
quod cum illa stat aeque evidens iudicium de possibilitate ad contrarium ergo nulla potest esse
per revelationem certitudo vel
securitate quod non possunt in beatitudine perfecte quietari vel
Septimo posito quod per reve
lationem
sortes assenterit quod antichristus erit vel
ncesse est sortes assensisse probatur consequentia prima consequentia est bona quia sorti revelatum est quod
erit antecedens est necessarium patet quia sortes operabatur in praeterito et cuius operatio transivit in praeteritum assentiendo
igitur est necesse ipsum sicut assensisse nam operatio secunda non dependet a futuro sed lapsa est igitur
transivit in necessitatem igitur effectum fore transivit in necessitatem igitur cum revelatione facta non stat
contingentia
Octavo sequitur quod illud quod iam est praeteritum realiter posset numquam fuisse consequens
falsum consequentia recipiendo tempus quo christus oravit patrem ut ab ipso transiret calix suae
passionis vel illa passio potuit non fore tunc sequitur quod praeteritum potest non fuisse nam illa
passio in genere finis erat causa totalis orationis igitur scilicet causa potuit auferri etiam cuius effectus et
per consequens
nerat
ibi ut pateretur si ergo tolleretur
Nono aliquae sunt veritates realiter de praesenti
quae non possunt creaturae revelari saltem possibiles ergo nec de futura consequentia consequentiam quia videtur
quod minus repugnat veritati de praesenti quam de futuro antecedens probatur de multis hominibus
se de praesenti scilicet vel revelatur creaturae etc
ultimo contra totam latitudinem omnium revelationum
quod in eis nulla fit certitudo probatur per hystoriam sacri canonis ubi legimus multas reve
lationes
factas quae non habuerunt effectum Inter alios de subversione
sic accidit ergo revelatio nedum habet certitudinem ymmo actualem deceptionem ideo
verecundatus est videns suam revelationem fuisse falsam et per consequens singulae aliae reducuntur
redduntur suspectae nec est adhaerendum revelationibus igitur in
In alia lectione
dimissis aliis viis erroneis circa materiam praesentem est una recitanda quae salvat pos
sibilitatem
futurorum contingentium cum revelationibus quia absolute possibile est revelationem
de futuro contingenti esse falsam facta ergo revelatione et illa p
est sic assensisse et quia potest oppositum contingere ideo dicunt quod talis cui facta est revelatio sit deceptus
et iuxta hoc salvant contingentiam quia necessarium est quod assenserunt sed non vere
Quamvis haec
positio sit satis bcilis
potest decipi quia facta revelatione quod iudicium futurum erit et sic concedit quod necesse est christum sic cre
didisse
et si ponitur quod non erit dicunt quod fuit deceptus
per communicationem ydeomatum
Ita quod inevitabiliter habent concedere quod humanitas christi unita vero fuit decepta
de humanitate et negat de supposito cum in christo sit iudicium infallibile quia deus est et sic est
infallibilis rectitudo et inmensa veritas Et si in parte inferiori sit error non communicatur
Exemplum in nobis ratio speculativa cognoscens solis quantitatem iudicat eam esse maior tota terra
sensus exterior iudicat oppositum modo homo non dicitur false iudicare ex quo habet aliquod iudicium
infinitum nobilius et sic numquam concederetur quod christus false iudicaret nec sequeretur false iudicat
secundum humanitatem igitur falso iudicat sicut homo non iudicatur deceptus simpliciter propter iudicium sensus de
quantitate solis
christi unita verbo
et sic non sana ista via
Sunt alii modi probabiles in hoc numero quinque et transibo nunc
causa brevitatis et venio ad ultimum modum quem reputo magis probabilem pro nunc unum tamen
modum alias mihi concurrentem prius tangam videlicet supponendo quod deus respectu revelationis concurrat
duplici genere concursus effective scilicet et generaliter
Secundo obiective specialiter
licet concursus dei effectivus in praeteritum lapsus contrahat necessitatem ita quod sequitur deus agit
Concursus tamen obiectivus potest ymaginari pure liber et quod non transeat in praeteritum
non sequitur deus concurrit in praeterito obiective respectu
risse
Iuxta hanc viam salvaretur aliqualiter possibilitas contingentium cum revelationibus quia
diceretur quod revelatio facta a deo vel speciali concursu obiectivo non contrahit necessitatem in esse
revelationis sic possit non esse revelatio unde alia denominatio contingenter conpetit illi
quantitati et deus potest numquam concurrisse et sic iudicium non erit dicitur quod numquam revelavit
et sic obiective concurrit respectu eius
licet ista via sit satis subtilis tamen non sufficit
primo
non est satis generalis quia non salvat de rebus non intuitivis in vero ipso verbo
obiective concurrente et sic non salvat de propheticis
Secundo non salvat quando anima christi possit
esse decepta ipsa unita quod realiter assensit quod iudicium futurum ponatur quod non erit sive
deus concurrit obiective sive non
Sequitur
positio tenenda in hac materia pro cuius radice facilius intelligenda praemitto suppositiones
prima est tota
latitudo assensuum revelatorum est supra et alterius generis ab assensibus naturaliter creatis sive
mediate
obiective ad divinum verbum sint aenigmatice ut assensus fidei sive differentes ascendendo
secundum gradum versus lucem primam vel dicendo
Secunda suppositio aliam habitudinem
habet huiusmodi assensus ad sua entiabilia quam aliae cognitiones naturaliter creatae quia assensus
naturaliter creati sunt quasi effectus rerum vel sic esse sicut per eas percipitur
Tertia suppositio veritas assen
suum
revelatorum magis respicit conformitatem ad iudicium vel assensum divinum respectu eiusdem
veritatis quam sic esse sicut per talem assensum significatur ut dato tali assensu iudicium futurum
erit magis consideratur veritas quia est conformitas iudicio divino quam quod ita erit sicut significetur
per illum assensum
assensus est pure essentialis et intrinseca ita quod assensus respectu huius futuri antichristus erit
vel iudicium erit mentalis non habet necessariam habitudinem ad suum significatum ymmo potest esse non
assensus respectu huius antichristus erit unde habet conformitatem ad divinum iudicium sic quod non in esse
tamen dependet a divino iudicio sicut illa entitas in esse entitatis dependet ab entitate divina
conservativa
Sequitur primo quod nullus talis assensus creatus revelatus potest esse falsus
patet ex suppositione quia intrinseca habitudo conformitatis ipsius ad sensum divinum est omnino insolubilis igitur
in esse assensus non stat quando maneat conformitas et per consequens sequitur quod talis non possit esse
falsus unde non stat divinum assensum esse falsum igitur nec revelatum
Advertendum quod pro introductione
huius materiae non possum procedere probando positionem meam per evidentiam sed sufficit dare modum per quam
evitanter inconvenientia quae non evitantur per alios modos
Secundo
est iudicium quod antichristus ita assensus revelatus vel revelatio patet quia insolubilis
est habitudo conformitatis iudicii creati ad divinum igitur si unum est contingens respectu huius antichristus
erit etiam reliquum
Tertio sequitur quod omnis revelatio facta vel assensus per revelationem factus parti
cipat
modalem perfectionem infinitae nobilitatis licet perfectio ponitur essentialis non possit
conpetere inferioribus quando superioribus etiam conpetat
dalis
potest infinite competere creaturae finitae Exemplum de simplicitate quae competit animae et non composito
Etiam non competeret supremae intelligentiae
dalem
perfectionem competere inferiori et non superiori Sic in proposito esse rectitudinem inobliquabilem com
petit
cuilibet assensui revelato
unde intrinsece et per se divino assensui conpetit quod sit assensus
inobliquabilis et quod possit esse contradictoriorum vel utriusque oppositorum revelato et creatus competit
iste modus per participationem quia in hoc participat cum divino assensu nec potest esse falsus assensus
Et sicut divinus idem manens formaliter potest esse oppositorum ita creatus
Quarto sequitur quod qui
libet
assensus revelatus id est revelatio habet quoddam modo libertatis modum instrumentaliter non transe
undo
in praeteritum nec respectu sui enunciabilis nec respectu inmutationis vitalis pro eodem enunciabilis patet clare
quia assensus respectu huius iudicium futurum erit est contingenter assensus respectu illius et uniformiter
se habendo potest non esse huius assensus Et in hoc est quidam modus libertatis sed sic de quolibet
assensu revelato et non transit in praeteritum quia si non sit illius numquam fuit illius non sequitur
assensus respectu huius antichristus erit immutavit potentiam sortis igitur necesse est etc quia antecedens est verum
et consequens falsum quia habet modum qui non labitur in praeteritum inquantum ad hoc
quod revelatio facta respectu futuri contingentis est quoddam modo necessaria licet futurum remanet contingens
Causa est propter contingentem habitudinem revelationis ad suum enuntiabile quia contingenter est asser
tio
respectu talis igitur remanet sibi necessitas suae veritatis per conformitatem ad divinum assensum absque
necessaria connexione ad suum sensum quod potest illud non significare
Ex hoc patet quod ex tali assensu re
velato
vel ex propositione non sequitur alia naturaliter formata qua enunciatur idem patet quia prima in se conside
rata
vel assensus est necessarius ad illud quod sumeretur enunciando ex terminis a nobis creatis esset
pure contingens
decipi asserendo futuris contingentibus per revelationem sibi facta
quae est supra etc habet necessariam habitudinem ad divinum assensum et in esse tali dependet
sicut ille est inobliquabilis ita iste unde quod sunt supernaturales Ideo si habeant proprietas numerales
non est multum mirandum
dixit quod
quae
quaelibet est certissima patet quia non contingit per revelationem assentientem decipi per revelationem ymmo
non est possibile addo tamen quod haec certitudo non causatur per actum reflexum super certitudinem assensus
revelati
Infero ultimo quod stat aliquem esse certissimum de aliqua veritate et tamen non posse
naturaliter se scire est certissimum patet de assensu revelato respectu futuri contingentis de quo est omnino viator
certus tamen non potest habere actum reflexum naturaliter creatum de huiusmodi certitudine quia iudicaret per
actum reflexum fallibilem quia huiusmodi assensus exit latitudinem assensum reve
latorum
Circa hoc ut magis habeatur ymaginatio possumus ymaginari quod quaelibet revelatio
se habet ad modum cuiusdam radii dependentis a luce et taliter quod non potest esse in esse tali quin cor
respondeat
lux in esse lucis Et sic in proposito ymaginemur quod revelatio sit quidem radius de
pendens
a luce prima ut est veritas per istam viam salvatur quod anima christi non potest decipi quia
qualitercumque eveniat semper
creaturam per revelatione Breviter per istam viam omnia argumenta difficilia in ista materia possunt solvi
In alia lectione
Fuit tactum qualiter fides habet roborare intellectum augere eius activitatem et illumina
re
quantum adexire in actum intantum intellectus sit intus potest devenire ad cognitionem
articulorum fidei uno
quae habent ordinem per modum processus scientifici a principiis ad conclusiones scilicet per media
eiusdem generis cum conclusionibus et ex terminis consimilibus terminis conclusionum Per media extrinseca
secundum quod dictum fuit prius de triangulo vel quia ab auctoritate scilicet quia dicitur quod
demonstravit vel etiam licet aliquando exivi et pro nunc non occurrit medium recor
dor
tamen quod alias demonstravi et tunc arguerem sic quicquid est scitum a me alias vel
demonstrari mihi alias est verum sed etiam igitur Ita potest esse de articulis fidei primo quod aliquae sunt
qui realiter non relucent in creatura ut est de articulo incarnationis Alii sunt qui
habent habitudinem
habitudo creaturae ad deum et ergo potest ex creaturis concludi deum esse et potest
concludi non ut currit respectu productionis creaturarum ut essentia sed ut trinitas
et ideo effectus habet habitudinem ad causam tamquam ad causam trinam Et ideo rationaliter
dicitur quod articulus fidei relucet in natura ita quod lumen naturale adiutum fide potest deducere
articulum sic quod intellectus adiutus lumine fidei potest roborari id est quantum ad cuius activi
tatem
quod etc Dico ista solum probabiliter et credo quod non debeat alicui imputari
ad malum si loquatur solum probabiliter vel asserendo cum sobrietate et humilitate
Restat adducere media extrinseca ex quibus habet probari fides primum medium quod
tangit
non veni solvere legem sed ad inpleresed postquam recesserunt a fide
subtilis
saluberrima
primum medium firma prophetia evidentur[?] quia multa dixe
runt
prophetae quae postea facta sunt evidenta
Secundum per istam concordantia doctorum
distantium ab invicem distantia locali sibi sicut sunt per
locuti sunt quantumcumque distarent omnes de christo nostro salvatore quamvis aliqui
obs?us[?] et aliqui clarius et erat tota expectatio in deorum sed quando venit refuta
verunt
Tertium avots[?] scribentium si videamus quales fuerunt in vita et mori
bus
etc Unde aliqui exposuerunt se morti ergo bonitas morum excludit fallaciam
seductionis ergo non erunt suspecti de mendacio
omneSecundo mendacium est totius religionis subversivum non neman de se pravum
dacium
Quartum simplicitas
promulgentium si per magnos philosophos et
prudentiae licet hoc non sed per simplices utque de facto
piscator promulgavit coram potentibus prudentibus et sapientibus itaque cepit
ignaros ad fidei altissime divulgationem Ergo signum quod ille deus fuit ex quo tales
simplices ita illistravit
spiritu sancto docente erant multi libri scripti resecati[?]
Sextum motivum limpiditas
miraculorum et de isto tactum est in principio
Si obicitur de miraculis gentilium
tius
aliquando faciunt miracula ut adorentur et sicut legitur in legenda
scivit applicare aliqua laesiva et postea removeret illa et sic videntur curare
Secundo licet aliquando apud gentiles fuerint visa mirabilia tamen non ad fidem
sed ad alium finem etiam semper fuerunt facta per malos dico no?liter[?] mirabilia et
non miracula
Septimum rationabilitas concentorum quia ista lex nihil praecipit
nisi rationale et prohibet esse malum
Advertendum quod difficultas credendorum est inper
tinens
ad agibilia si credamus in particulari quod deus est trinus et unus qui sic ponit uno
culto tolit essentiam et trinitatem Istud non est contra moralia et ideo apud quemcumque
philosophum approbaretur fides nostra
Octavum est stabilitas ecclesiae bene ipsa fuit introducta quando potentia
fuit maxima maiores Unde exiit edcm[?] acesare[/} augusto et fuit introduca
per simplices
Item in materia moralino[?] semper oportet habere demonstrationem Secundum
multi sunt modi probandi fidem per testes
est scientia et est supra fidem Sed di?e[?] quod habitus fidei est nobilior et debet poni superior
dicitur tamen contra quod habitus theologiae est clarior et declarabiior igitur tenet consequentia quia
quanto in aliqua latitudine aliquid magis appropinquat ad summum tanto esset altioris
speciei modo ista est clarior materia scilicet fides est aenigmatica Respondetur quod aliquae sunt per
fectiones
essentiales et quaedam modales modales quae non habent se tamquam proprie
passiones ille non communicantur prophetice
modalis communicetur inferiori speciei et sic theologia quantum ad aliqua materialem
denominationem magis imitatur deum ergo est superioris speciei negatur consequentia
Item
conclusio potest esse evidentior principiis ex quibus etc Quia sicut conclusio demonstrata vel credatur
ad
ergo si theologia praesupponit fidem vel
in modo arguendi supponit semper unum articulum non habebit maiorem evidentiam
Contra
Contra alios dicentes quod theologia non est nisi una notitia consequentiarum ita quod non est
nisi habitus quo unus scit consequenter loqui Istud est falsum quia tunc non esset
una pars logice scilicet ars obligatoria et sic theologus nichil cognosceret as
sensive
Etiam
dicit multa de christo
Infero duas conclusiones prima Scientia et fides sunt compossibiles
de eadem adaequate
hoc scientia verum est doctores faciunt difficultatem ut de eodem simul stat evidentia
et enigma
Si ita esset quod aliquis simul haberet actum sci
endi
et actum fidei sequeretur contradictio quia evidenter assentiret eidem et
non assentiret igitur alias quia bene sequitur iste assentit per fidem ergo non
evidenter Et ultra iste assentit scientifice igitur evidenter et per consequens
idem assetit evidenter et non evidenter
Respondetur concedendo istas duas
assentit evidenter
assentit et
ut homo est alias et non homo est alias si teneatur neganter in illa non evidenter assentit
etc est falsa etc negatur ista consequentia
assentit
scurus
modo non est inconvenines quod christis vidit
clarior Et potest dici de positis sicut est simplicibus ut quod christus
verbo et etiam scire
mediate
mediate
quam alia
Si argueretur per fides est non apparentium
ergo veritas fidei non apparet
debet intelligi quod non est apparentium per eam ita quod obiectum non escenditur evidenter
per fidem ita quod fides est habitus aenigmaticus et sic licet non apparet per eam ergo
non apparet vel non est apparentium nego consequentiam
intelligi per fidem
Secundo sic pari ratione in puera[?] posset ese actus fidei tamen clara
dei visione hoc est falsum et contra
primo dicitur quod de potentia dei ordinata est quod fides non remanet
ergo non potest negatur consequentia
Aliter dicitur quod non remanet actus vel quo ad actum sed unde quo
ad habitum et hoc tenent multi doctores ulterius dico quod non est inconveniens concedere
quod maneat quo ad actum quia est actus nobilissimus et ergo ponere ibi[?] ad decorem
universi
quod de potentia dei absoluta contraria possunt simul stare Aliter dicitur quod non contrariantur ut
declaratum est Tertio arguit sic quod fides non staret cum cognitione sensitiva ergo distinctio[?] aliquid
est falsum
habitus scientificus bene stat cum actu fidei et etiam habitus cum habitur et quod consideramus
scilicet probatur primum nam sic aliquis habituatus credendo quod deus est postea fiet demonstratio tunc habi
tus
credendi stat in actu sciendi quia habitus illo non subito corrumpitur
Totum dictum eorum stat in hoc quod actus non est compassibilis actui Et ego superaddo quod actus
est compassibilis actui quia possibile est quod illos habitus exeant in actus
Secunda conclusio
lumen naturale infinitum procedit ascendendo peer latitudinem veritatum a principiis distantium unde
lumen naturale non intum[?] est valde parvae efficaciae sed me?te[?] etc sicut dictum est prius
Circa
quod
modus communis investigationis verbi gratia eadem propositio potest valde diversimode sciri utque de converta
propter
uuordin
exieret in actum sive discursum unde aliqui sunt ita depressi quod non intelligunt vel non
capiunt istud principium Si ab?oqualibet[?] aequalia demantur remanentia erunt aequalia
Confertur quia principium et discursus non requiritur nisi per defectum luminis sed fiunt[?] discursus ut
acquiratur lumen ergo si lumen esset sufficiens habens ipsum immediate exieret in actum sive discursum
et sciendi
Circa textum conclusio Spiritus factus non procedit prius aut post tertius a patre quam
a filio unde posset alias
do
dicitur licet quod pater est prior ordine quia producti filium tamen pater et filius respectu spiritus
sancti habent se aequae evae[?] ita quod unus non prius aut posterius Ulterius notandum
est pro intellectum aliquorum conclusionum sequentium in textu quod filius dei procedere a
patre per modum naturae et spiritus sanctus dicitur procedere vel spirrare per modum voluntatis
unde generare est procedere Item spiritus sanctus procedit a patre non q?o[?] natus sed quo?[?]
datus id est non procedit per modum generationis
Alia conclusio Spiritus sanctus non dicitur
fieri quia non generatur
Alia conclusio quicquid nascitur procedit Dconimus[?]
dicit spiritum sanctum ingenitum pro quo notandum quod ingenitum capitur uno modo[?] id est non genitum
alio modo[?] capitur prout inpertat[?] qndam[?] proprietatem positivarum et sic solum Cove?t[?] patri
Alia lectio
Pro declaratione praesentis materiae sciendum quod suppositum est ultimata alicuius naturae
subsistentia quia difficultas ad intelligendum quid nomine suppositi intelligatur Pro
cuius intellectu notandum quod ordo reperitur tendentiarum unius rei ad alteram
Prima est formae
ad suum subiectum sive illam sit substantialis sive accidentalis et hoc dividitur quia quaedam est actualis
et quaedam habitualis primum notum est Exemplum 2i ut est tendendum animae separata ad suum corpus
proprium
Secunda tendentia est partis ad partem in ordine ad totius constitutione et ex hac con
surgit
unio partium continui et earum continuitas
Tria est locati ad locum suum natura
lem
hac enim tendentia tendit ignis ad contactum concavum orbis lunae quae est sibi
conveniens locus et naturalis
Quarta est coexistentium seclusis tribus prioribus habitudinibus
et isto modo intelligentia tendit ad orbis praesentiam et econtra nam se habet ut inhaerens forma nec
aliquo modorum prius tactorum
Quinta est tendentia rei in suum ultimum finem vel in suam
causam conservantem Et isto modo cuiuslibet creaturae in deum est insolubilis tendentia quia
sicut creatura sine essentia primae causae vel potest sic nec in esse conservari absque habitudine
in suum ultimum finem
Secundo advertendum quod praeter quinque dictas habitudines tendentiarum
est alia tendentia cuiuslibet rei ad se ipsam vel ad sui existentiam si nata sit ex se existere
vel in alterius existentiam si non sit natura ex se existere tamquam in quod termino
rationem quietis habente licet non ultimate quantum ad creaturas et hic terminus vocatur
subsistentia Iuxta quem modum quodlibet compositum substantiale sibi et suae naturale de
relictum
tendit in se ipsum tamquam in propriam unitatem quod appetit et in qua quodammodo quie
tatur
quamvis non ultimate deinde omnia accidentia et cuius pars in ipsum tamquam
intrinsecam eis unitatem tendunt subsistere
3o notandum quod denominationes concretive omnium ten
dentium
ad aliquem terminum vel in aliquo tamquam in id in quo subsistunt communicatur ipsi
subsistentiae unde et accidentia in toto composito naturali existentia sive inhaereant primae materiae
sive non tamen toti composito denominationes communicant scilicet subsistentiae principali qua subsistunt
unde proprie quamvis causalitas inhaereat materiae non tamen denominant eam calidam sed subsistentiam
principalem scilicet totum compositum Consimile est de forma substantiali quae licet inhaereat materiae non tamen
denominat materiam viventem vel intellectivam ex sua inhaesione sed totum compositum quae
est ultimata rei subsistentia
Quarto notandum quod tendentiae creaturarum subiacent divinae omnipotentiae
et libero dei decreto sic quod sunt in potentia obedientiali ad taliter vel taliter tendendum iuxta
bene placitum divinae voluntatis
beneplacitum divinae voluntatis sicut alias exemplatum est detendentia naturali
ignis ad concavum orbis lunae quae sic subiacet divinae voluntati quod naturaliter posset
ex divino statuto deorsum tendere et
Sequitur quod licet quodlibet
compositum substantiale totale suae naturae derelictum tendat inpropriam subsistentiam quodlibet tamen
tale inpropriam subsistentiam potest non tendere vel in se tamquam inpropriam subsistentiam
Sequitur quod quodlibet compositum substantiale quod realiter nunc est suppositum vel subsistentia vel
ypostasis potest realiter desinere esse suppositum subsistentia vel ypostasis patet ex ra
dice
tacta nam tendentia creaturae ad se vel ad aliud citra finem ultimum est variabilis
ideo deus potuit cuiuslibet creaturae tendentiam in se ipsam tamquam inpropriam subsisten
tiam
suspendere ita quod potest actualiter in se non tendere
Sequitur ex eadem radice quod quaelibet
creatura potest actualiter in deum tendere tamquam in subsistentiam ultimatam ita quod actualiter
appetat in deum subsistere et non in se et quia divinae potentiae non repugnat hanc tendentiam
terminare
ideo sequitur quod deus respectu cuiuslibet creaturae potest esse subsistentia vel ypostasis
vel terminus tendentiae ultimatus ad quem ultimate inclinatur
hic radicatur difficultas
et concluditur quod stat naturam humanam tendere ad se tamquam ad subsistentiam ultima
tam
nec consequenter stat quod in deum tamquam in ultimatam subsistentiam tendat et sic habetur sufficiens
ymaginatio praesentis materiae quia sufficit quod natura humana non tendat in se tamquam in subsisten
tiam
propriam et quod in deum tamquam intendentiam quam appetit et quod deus terminet huiusmodi ten
dentiam
quia
ex hoc sequitur quod sit huius naturae subsistentiae et suppositum vel ypostasis
scilicet ex descriptione posita Et ex 3o notabili sequitur quod vi huiusmodi habitudinis subsistentiae deus
sit realiter suscipiens denominationes coniectivas tam naturae competentes quam accidentibus in
ea subsistentibus
Et sic salvabitur quod est homo rationalis risibilis et sic de aliis quae
competerent naturae humanae si per se subsisteret Et ista est manuductio clarissima in hac
materia quantum pati unde
intelligitur
Sequitur primo quod nulla materia est essentialiter et intrinsece suppositum vel subsistentia
nisi realiter sit tria supposita et tres subsistentiae patet ex deductione prior nam quaelibet creatura
tendens ad sui subsistentiam vel in se tendit tendentia purae contingenti et ab ea re
mobili
ergo non est intrinsece realiter essentialiter et inseparabiliter sua subsistentia ypostasis vel sup
positum
ideo sola essentia divina quae est huiusmodi est talis unde nulla est natura creata nisi
possit desuppositari quod est medium concludendi in se non subsistere sed tendentia naturae divinae ad
suas proprias ypostases est inseparabilis perpetua et aeterna ideo est intrinsece
Sequitur ulterius
quod quaelibet subsistentia creata potest desinere esse subsistentia absque hoc quod aliquid a parte rei
desinat esse vel aliqua res patet ex possibili variatione tendentiae creaturae in propriam subsistentiam
ex qua nichil a parte rei variatur id est nichil non acquiritur vel dependitur
unde
dato quod quaelibet creaturam subsistentiam suppositaret et esset eius subsistentia tunc quaelibet
desineret esse subsistentia et tamen etc Cum tamen stat quod aliqua res desineret esse homo aliqua
asinus etc sed nulla res desineret esse aliquid igitur non sequitur
incipit esse nec sequitur
deus esset cuiuslibet creaturae actualis subsistentia vel inciperet esse etc adhuc remaneret
materia humana
tionibus
suppositionibus non tamen inciperet aliquid
Item in alio casu non supernaturali stat quod
aliquid incipiat esse homo et tamen non incipiat esse aliquid nam significata parte residua
hominis praeter eius brachium quae vocetur
pars et non subsistit subsistentia et si auferatur brachium illa incipit esse homo
et eo ipso habet
aliquid quia nichil acquirit sed potius deperdit aliquid Similiter angelus de potentia dei absoluta
ut videtur posset vel materiam informare vel cum alio angelo unitive concurrere ad modum quo duo
gradus albedinis simul concurrentes constituunt unam qualitatem quo dato angelus de
sineret
esse suppositum eo quod de ratione partis est non esse subsistentiam ultimatam sed in suo
tota subsistere Ideo angelus scilicet materiam reformaret desineret esse subsistentia
angelica non tamen desineret esse vel si cum alio angelo concurreret et iterum fieret suppositum vel
acquirendo Et sic posset esse suppositum vel subsistentia vel ypostasis modo naturali Patet ex dictis
quod praedicata concretiva suppositionalia contingenter competunt creaturis quia esse hominem et sic de aliis concretis
denominationibus personalibus pure contingenter dicuntur de natura humana vel humanitate
quia per carentiam tendentiae possunt removeri quia talis tendentia ut dictum est
tingens
adnutum dei variabilis
Sequitur quod omnes res creata mundi potest deo suas
denominationes concretivas denomina communicare patet quia potest in eo ultimate subsistere igitur consequentia
tenet quia de ratione subsistentiae est denominationes concretivas omni tali subsistentia subsistentium
Et quia ut dictum quaelibet res creata potest in deo subsistere subsistentia ultimata ideo potest
deo communicare sua praedicata concretiva
Advertendum tamen quod dubium est inter doctores utrum quaelibet
res sit a deo supponibilis vel suppositionaliter deo unibilis
una opinio dicit quod nulla nisi
sit ra
naturaliter in se subsistere nec possunt esse sua intrinseca subsistentia ideo non potest ea vivere sibi
suppositionaliter Quia etiam partes sive sunt essentiales sive integrales maxime
tamen essentiales non possunt per se subsistere ideo non sunt unibiles deo ypostatice vel
taliter
eorum subsistentia
Alii dicunt quod ymmo generaliter Ista difficultas est vocalis praecise et non
realis nam si per suppositare intelligatur esse suppositum alicuius rei quae sibi derelicta
esset met suppositum tunc evidens est quod positio prima haberet veritatem Si autem intelli
gatur
per supponitare esse subsistentiam alicuius sic constat quod cuiuslibet rei deus potest esse
subsistentia vel suppositum et quamlibet sibi suppositionaliter vivere et sic iste modus est
magis tenendus quam primus patet nam inter duo de facto fuit unio materiae ad verbum quae tamen
materia non habet rationem suppositi sed potius partis sibi derelicta vi tamen cuius unionis verbum
suscepit denominationes concretivas ex parte materiae sibi communicatas ut iacere in sepulchro
quod non potest competere verbo dei indivisibili ex parte sui sed ratione rei corporalis sibi unite
vel naturae assumptae Ideo patet quod res quae non est de se natura esse suppositum potest deo uniri
suppositionaliter id est deus potest esse eius subsistentia ratione cuius competunt sibi denominationes concre
tive
Simile est de anima quia conceditur quod christus descendit ad inferiores ymmo est articulus fidei
Et tamen hoc non esset concedendum nisi fuisset unio talis quod verbum dei fuisset animae subsistentia
ratione cuius habitudinis reciperet denominationes concretivas animae competentes id est per animam communicabiles
Et sic patet quod illa difficultas resoluta ad sua principia valde modica est. Patet ergo quod respectu cuiuslibet
creaturae potest deus habere huiusmodi habitudinem talem ex qua consurgit ydeomatum communicatio patet quia
potest cuiuslibet creaturae l esse subsistentia ideo potest recipere praedicata concretiva et per consequens ydeomata
illi naturae competentia
Et dicitur ab
ab illa
Secundo notandum quod naturae creatae duplex competit ydeoma vel duplicia competunt ydeomata
id est praedicata proprietatem rei experimentia Quaedam competunt intrinsece et inseparabiliter tam
quam
propriam ut huiusmodi humanitas competit hoc praedicatum esse humanitatem vel naturam huma
nam
intrinsece et inseparabiliter et esse animalitatem et sic de aliis praedicatis abstractivis Similiter animae
competit intrinsece esse vitam Alia sunt quae non inseparabiliter competunt inseparabiliter naturaliter
tamen sed non absolute sicut esse hominem competit naturae humanae tamquam eius proprietas naturaliter
inseparabilis quia sibi ipsi derelicta et in se ipsa subsisteret et sic de aliis ut est animal corpus substantiam etc
absolute tamen illa sunt separabilia quia humanitas potest in se non subsistere et sic potest non esse subsis
tentia
Et sic praedicata
ta
ydeomata vel praedicata proprietatem rei exprimentia ymmo utraque talia
ulterius quod alia praedicata experimentia conditionem naturae quae sunt concretiva et in remobilia absolute
illa possunt communicari subsistentiae in qua huiusmodi natura potest subsistere unde vi unionis humanitatis
ad verbum humanitas non communicat verbo praedicata sibi essentialiter et intrinsece communicata quia non communicatur sibi
quod sit humanitas vel animalitas
genter
competunt in se subsistit ita praedicata sibi contingenter competunt unde humanitas christi nec est homo
nec animal nec corpus sumendo illa nomina seu praedicatur pure concretive nec substantia sic sumendo sed corporalitas
substantialitas
Patet quod unio ypostatica in christo potest sic describi Est unio vel habitudo
verbi ad humanam naturam virtute cuius fit persona divina humanae naturae subsistentia et sic
nihil est nisi fieri naturae subsistentiam ita quod collat ymaginatio tendentiam naturae propriam et
subsistentiam Doctores utuntur terminis armatis ex quibus communiter scolares non capiunt funda
mentum
ideo totum aedificum est resolvere ad terminos claros
Pro maiori manuductione in praesenti
materia ymaginandum est iuxta
unioni accidentis ad suum subiectum unde quantum ad aliud unioni accidentis dissimilitudo est
quia actus inhaeret subiecto et informat Et quantum ad hoc debet haec habitudo tolli comperando naturam
humanam ad verbum dei quia dicit potentialitatem quendam et inperfectionem
Alia est habitudo accidentis
ad suum subiectum quia subiectum est quoddam modo subsistentia accidentis et quasi eius consistentia et dicit
perfectionem in subiecto scilicet quod est deus eius subsistentia quia habet communem quoddam modo finis vel conservantis
in quem alia res tendit ideo illa habitudo est ex qua consurgit denominatio concertiva quam accidens
consuevit communicare suo subiecto Ad propositum circumscribendo inhaesionem vel informationem Si yma
ginemur
humanitatem habere illam habitudinem ad verbum per modum
tiae
in qua subsistit virtute cuius communicat sibi denominationes concretivas sicut albedo communicat suo
subiecto denominationem suam concretivam habebitur ymaginatio Ita quod quantum ad hoc habeat modum accidentis
Et sic humanitas se haberet per modum subiecti et subsistentiae et sic esset homo per humanitatem et tamen esset res
simplicissima Et sic patet quomodo salvatur communicatio ydeomatum quia iste homo deus et deus est homo
et sic intelligitur fieri communicatio ydeomatum quando praedicta quae competerent humanitati si esset suppositum
competunt deo et econtra unde conceditur quod homo est omnipotens inmensus et aeternus et ille homo aeterna
liter
a patre procedit ille homo creavit caelum et terram Et viceversa deo competit praedicata humana
scilicet quod est passibilis mortuis resurrexit ascendit ad caelum Et haec est explicatio communicationis
ydeomatum Et ista ymaginatione habita faciliumum est dicere ad propositiones difficiles
Pro tamen
particulari expressione materiae advertendum ultimo quod deus utitur creatura generaliter tamquam
instrumento et praecise in bonis operibus licet servetur cum hoc valde bene libertas ut alias dictum est
Secundo quod potest dici modo specialiter uti instrumento uno modo ipsum
tem
instrumenti excedentes secundum influentiam communem Secundo quod potest specialiori modo uti
instrumento tamquam similiter intrinseco ut anima potest uti instrumento extrinseco et etiam corpore proprio tam
quam
instrumento intrinseco vel manu vel pede vel alio membro Item duobus modis ymaginandum
est quod verbum vitatur humanitate ipsam elevando quantum ad primum ad operationes naturae
facultatem excedentes Secundo tamquam proprio instrumento ad proprias operationes exercendas
et istud est difficilius
Ego prosequar viam
est haec benedicta unio ut verbum sit ita plene humanitati illapsum quod omnis volitio
et cognitio ubi sit huic humanitati cognitio et volitio Et sic eadem est operatio dei et humanitatis
assumptae ideo deus materiam humanam supra se quasi rapuit ad ultimum gradum possibilem
communicari et cum tanta in trinitate ut omnis divisa operatio praeter emanationem ad intra sed omnes
quae est executiva ad extra humanitati vel animae christi realiter competat Et haec est alta ymaginatio
et pulchrum considerationis iudicio meo Ex hoc raptu humanitatis supra se et ex communicatione
operum consurgit quod non subsistit in se sed subsistentia divina et verbum est sibi naturalis
thomas
Tunc ponuntur corollaria declarativa doctorum Sequitur
primo quod humanitas christi nullo modo potest peccare unita patet quia omnis eius operatio est supra
totius naturae suae facultatem et quia deo non potest creaturarum speciali motione inclinare ad
malum igitur.
Secunda radix est quia omnis prima operatio vel volitio vel cognitio est sibi etiam operatio
volitio vel cognitio et non potest ibi esse repugnans volitio vel cognitio Secunda sequitur quod haec vino
est infinita rectitudo ymmo summa quia est
supra quamlibet ram
Tertio sequitur quod haec benedictissima unio est formaliter
habitudo quia est supremus gradus attingendi undique ultimatum finem ergo est maxime
beatitudo
Infero consequenter quod beatitudo animae christi nullo modo dependet ab humanitate vel anima ymmo
econtra humanitas vel anima christi dependet a sua beatitudine et in ea subsistit et cuius subsistentia
est simpliciter beatifica
Sequitur consequenter quod vi huius unionis ipsa respectu cuiuscumque operationis est potens
nam est sic in deum rapta quod omnis divina volitio vel cognitio est etiam sibi etc ergo quidquid ad extra etc
Patet quod tam respectu regiminis spiritualis id est militantis ecclesiae vel temporalis vel naturalis ipsa est tam
universaliter inmediate deo subordinata ad omnium effectum productionem
Ex quo patet quod in primo instanti
suae conceptionis habuit divinam supra omnia astra et etiam influentiam superiorem ad omnes
causas concurrentes 2as ad sui conceptionem scilicet ad intelligentias angelos et totam curiam
angelorum patet ex illo lapsu haec est doctorum sententia quia
sibi omnia cognoscere quae verbum
eius potentia est per velle eius imperativum quod est divinum et sic eius velle est simpliciter infrustrabile
Ex quo salvatur quod nullus angelus quantumcumque perfectus posset adaequalitatem beatitudinis
animae christi pertingere nisi per unionem ypostaticam quia iste est supremus gradus perfectionis ad
extra communicabilis
maior et sic fuit gratia humanitatem gratificans
Salvatur consequenter quod beata virgo habeat
supremum gloriae gradum creabilem sibi communicabilem de potentia absoluta tamen non est ita beata sicut huma
nitas
christi dicitur notanter gradum
quae est formaliter beatifica nam difficultas est supposito quod unumquodque individuum non fit perfectius
alio in spiritus humana essentialiter tunc humanitas christi et et virgo gloriosa sunt eiusdem perfectionis
et quia virgo dicitur plena gratia quaeritur quomodo gratia virginis non adaequatur gratia
tenet videlicet quod unio ypostatica est praecise subsistentia naturae taliter quod praecise supplet
vicem suppositi creati Ideo dicunt quod vi unionis ypostatice verbum nichil communicat
nisi quia subsistat eam et posset hoc in puris naturalibus et per consequens sive gratia
Pro qua opinione
arguit
hoc omne apparet de natura in se subsistente quia suppositum est actionis et actiones
sunt suppositorum
ergo si assumatur ab alio per prius subsistet quam exeat in opus naturae
quam et res non potest subsistere subsistentia aliena nisi infinita veritate et infinito modo
concurrente et aliter concurrente quam quando causatur in se subsistit et ideo vi huiusmodi unionis
verbum se communicat non solum ut subsistentia ita quod concursus obiectivus non potest separari a concursu
creaturae irrationalis ergo beatificabit creaturam irrationale negatur consequentia quia licet deus com
municet
se uniformiter quantum est ex parte sui negatur rationali et irrationali quia tamen
natura rationalis est capax beatitudinis et alia non Ideo ex hoc consurgit quod irrationalis
non est beatifica et alia est ut actualis cognitio potentia in anima mea est michi cognitio et ipsa po
tentia
in lapide non est cognitio lapidis
Alia lectio in qua valde modicum legit quia fuit
Congregatio universitatis ad Conferendum quoddam beneficium
Conclusio quodlibet actus fidei credendi et sciendi sunt compossibiles quoad esse simul
non tamen quo ad
Pro illo
primo cognitio non est intrinsece
et essentialiter cognitio probatur quod circumscriptis potentia et obiecto non maneret cognitio quia
si non esset potentia
tentiam
et obiectum tunc esset in se formaliter vita quod videtur absurdum
Item si oppositum
staret sequeretur quod viveret cum cognoscere pertinet ad vitam
et esset intrinsece cognitio non faceret lapidem intelligere quod est
esset intrinsece cognitio et sic diceret de volitione et sic de aliis potentiis praeceptivis
Secundo
dicitur quod non dicitur cognitio ex habitudine potentiae ut activa est probatur quia est prior quam
cognitio et sic staret quod produceret et tamen non perciperet
Item sequeretur quod sic esset de
omni notitia quod est falsum de notitia divina
bitudine
subiecti ut sic solum receptivum tantum probatur quia dei cognitio non est in aliquo
subiecto
Confirmatur quia si poneretur in lapide haberet illam habitudinem
non tamen esset cognitio
Cognitio dicitur cognitio in habitudine ad potentiam ut perceptivam
est et vitaliter immutabilis patet quia non dicitur cognitio in habitudine ad potentiam ut
activa etiam non ut passiva nec intrinsece quare derlinquitur ultimum
Unde tres
sunt habitudines una subiectiva alia activa alia quod per eam comprehendit
et sic secundum ultimum dicitur cognitio et sic si sic esset extra potentiam non diceretur cognitio et sic de aliis
dicitur communiter quod istae habitudines sunt ab invicem separabiles
Quod dixit
eius istud quod
incipit visum est quod quaelibet creatura potest concurrere obiective et potest
etc
In alia lectione
Tactum est quod ipsa fides iuvat lumen naturale ut attingere posset veritates theo
logicas
et de hoc intendo investigare
pro nunc
Prima propositio Quam
vis
fides non intret processum theologicum tamquam pars antecedentis ad theologicam
conclusionem probandum ipsa tamen requiritur ad sic scientifice adhaerendum
probatur prima pars quia
antecedens creditum vel dubium numquam infert conclusionem scitam probative saltem
quia non sequitur ex dubio scitum probative licet bene illative quia ex falso bene
sequitur verum unde conclusio sequitur debiliorem partem antecedentis ut consequenter dicitur et hoc quo ad scire
et in processu probativo
Secunda pars satis fuit prius radicata nam lumen
naturale sibi derelictum non attingeret speciales veritates theologicas
Unde 2m
quod prius tangebatur et applicandum ad propositum qualiter lumen naturale iutum per fidem ve
niat
ad theologicas veritates primo fides fortificat intellectum 2o illuminat intellectum
Tertio liberat eum ab erroribus et etiam ab apparentia rationum sophisticorum
scilicet fides
tollit et liberat intellectum ab erroribus et apparentiis omnium sophisticarum
dicit quod data aliqua propositione cum aliqua apparentia et proposita intellectui si s
ad oppositum intellectus assentit et sic est de principiis primis quia nulla apparentia est ad oppositum
et sic in ista radice fundat assensum principiorum Etiam dicit quandocumque intellectus componit
propositionem si non sit
Sed non credo sibi quantum ad hoc
quod instantia est de propositione dubia ut si intellectus componet et formet istam stellae
sunt pares sicut diceret sic quod quando intellectus componit propositionem et est aliqua apparentia ad illam
et nulla apparentia ad oppositum etiam assentit et sic de fide respectu luminis naturalis Unde appa
rentia
quantumcumque modica cum remotione apparentiarum ad oppositum sufficit ad causandum assensum
et sic de fide quia fides tollit apparentias contra fidem et causat assensum scilicet
ticum
tamen removet assensum contrarium de veritatibus theologicis Etiam quia apparentiae in
telliguntur
per fidem intellectus etiam sufficit ex lumine naturali exire in assensum cum adiutorio
fidei
Pro quo notandum quod assensus pure extrinsecus variat quandoque processum demonstra
tivum
nam sit quod
falsigraphos in materia demonstrativa et postea
maiorem minorem et consequentiam et tamen dubitabit consequens conclusionem
Sed dicatur
quod hoc est contra
in hoc casu potest habere actum suspen
sivum
quando accurrit sibi actus demonstrativus in tanto gradu sicut prius sibi occurrebat
vel forte diceretur quod non sufficit habere illa sed etiam requiritur quod assentiatur quod totus
processus sit verus sine deceptione
Infertur corollarie quod circumstantia persona lo
quentis
quae in actu non sufficeret videlicet in suspecto
Advertendum quod fides est proprie loquendo
respectu dei et necessariorum quae ad salutem Ita quod est habitus adhaesivus respectu illorum
quae sunt
amabilis propter bonitatem timendi propter iustitiam unde semper deus debet includi
unde quando dicitur quod mortui resurgent debet supleri quod deus faciet mortuos exsurgere et sic de aliis
semper includendo deum in talibus Ex consequenti fides dum habet unum pro obiecto sed etiam
bonum
et ideo fides est quidam
requirendas et cognoscendas facilime enim credimus quibus afficimur et sic iste
est unus modus fidei praeter modos tactos et ideo lumen naturale ratione amoris exit cum minori
motivo saltem quantum
ex lumine naturali in assensum Omnes veritas mundi potest considerari
ut a deo exemplata sicut dictum est prius Infertur in mathematicis est bonum atque finis
vicem prout
non habuerunt plenam notitiam de iride quia non noverunt casum finalem de
hoc alias tractabitur veniendo ad naturam
2a conclusio Quamvis deum esse sit simpliciter etiam
absolute primum principium complexum est tamen simul theologica conclusio seu in theologia conclusio
Advertendum
quod varii possunt esse processus in theologia et eandem veritas sumitur aliquando ut antecedens
et aliquando ut consequens nam per sacram scripturam probatur quod deus est et per deum esse
cum aliquibus aliis additis deducitur quod sacra scriptura est
poni libera dei omnipotentia ita quod in processu theologico primum principium est deum
esse 2m est quod deus est omnipotens et liber Totum 2m sequitur ex primo quia deus
est quadam res universaliter perfecta cui
principium vocatur tamen primum quod per ipsum plura alia adducuntur sic quod respectu aliquorum
dicitur conclusio et aliorum principium Et per ignorantiam istius habet ortum quasi omnis error
in philosophia
unde philosophi habuerunt istud quod idem inquantum idem non facit nisi idem
Istud est magnae apparentiae in lumine naturali quia videtur quod
se habet adaequate non producit immediate nisi idem
et sic
deus non potest immediate plura producere et consequenter quod non posset non agere et sic posuerunt
quod ab aeterno fuit mundus
unde
nisi unum et sic intelligendo se ipsum producit intelligentia primam et non ponit
plura ratione suae simplicitatis immediate
Et
ligentiarum
non est nisi unica possibilis quia non est ratio quare deus potius produceret
unam quam aliam praeter primam de qua dictum est
Et postea prima intelligentia in
telligendo
deum producit aliam Et deinde ipsa cognoscendo seipsam in ordine
ad deum producit aliam in orbem Et videtur quod istud debet intelligi de prima post deum
Et hoc credo et si consequenter usque ad ultimam Et ultima 2m
datur formarum et non deus Deus eodem modo se habendo potest producere infinitos
varios effectus et hoc est ratione suae perfectionis et
consideretur
multa concedere et deducere
Advertendum quod aliqui Theologi in parte locuti sunt
istam positionem dixerunt enim quod deus non agit volendo adextra quia si sic tunc esset
determinatus ad aliquam aliam volitionem
videlicet ponatur quod velit antichristum fore vel etiam
ab aeterno fuit determinatus et si sic
tunc ultra ergo
Et sic
dicit iste doctor quod agit per alium modum scilicet per immediatum libertatis applicationem
proportionabiliter Sicut bonitas tantae se habet respectu sui primi actus quem producit extra libere
et non producit determinata per aliam volitionem quia produceretur in infinitum Et sic proportionaliter dicit
esse
quod intrinsece determinatur volendo Et sic dicit iste doctor primo quod non est possibile quod
deus per aliquam volitionem determinetur ad alicuius effectus productionem et sic
Secundo quod exit in actum absque hoc quod intrinsice determinaretur volendo
Sed ista po
sitio
non videtur mihi solida
Arguitur primo sic quia si sic quia posset volitione determinata super
addita
et hoc
In creaturis bene sequitur
A fore et potest non fore ergo voluntas illa est frustrabilis Similiter sequitur
de scire
quia isto addito quod deus est
lis
unde si res est
non valet deus voluit ab aeterno ergo
est concedere illam consequentiam Et si petatur quomodo est
apprehendi nisi a se ipso et sic non possumus nos scire quomodo immensus est
Similiter
non sequitur deus ab aeterno scivit antichristum fore ergo
et potest non scire Et ideo O altitudo
etc Innuendo quod est mirabilis
secundum fundamentum
nostra Advertendum quod semper consequentiam debet negari quando arguitur per simile de creatura ad
deum patet per praedicta
Advertendum quod anima nostra ratione suae
ad operandum adextra unde si ipsa vellet se ipsa non indigeret volitione
et sic ratio
est contra
ad operandum adextra
Item voluntas quando exit in actum primum exit tamquam
quia non cognoscendo ipsum saltem in particulari Etiam quod producit hunc actum primum
non determinata per se sed per primam causam quia quantum est de se non magis ipsa produceret
quam alium sibi similem Et ideo dicitur de deo quod ipse non exit in actum nisi realiter
volendo quia quaeritur quomodo determinetur ad producendum
eiusdem speciei non determinatur per complacentiam quia placet unum producere sicut aliud
Confirmatur quia sic eadem difficultas erit de ista complacentia sicut de volitione
Item de intellectu arguitur quia si ab aeterno intellexit antichristum fore si dicitur quod compla
centia
est indifferens tunc non est ratio quare potius unum quam aliud
Item scrip
tura
sacra ecclesia doctores
quod periculosum est negare in deo libertatem
ecclesiae
Ex istis duobus principiis tamquam intrinsicis sequuntur omnes conditiones theologicae
Tertium principium quod deus provi
dit
sufficienter de lege et doctrina
te
et sic continetur sub isto quod docuit sufficienter creaturam scilicet bibliam et sic vera
citer
et infallibiliter credendum est bibliae
Ecclesia capitur modo pro
ex prophetis apostolis et sic de aliis Isto modo habuerunt unam scripturam et immedia
te
habuerunt quicquid scripserunt et sic est
Alio modo capitur pro consilio generali et sic de aliis de isto dicetur alias
Circa textum prima conclusio Spiritus sanctus procedit aeternaliter a patre et filio non tamen a se
quia dicit
Secunda conclusio
Spiritus sanctus mittitur temporaliter a se ipso quia sic ipsum mitti non est nisi grati
ficare
creaturam Antiqui dixerunt quod missio includit quemdam auctoritatem
scilicet quemdam ordinem ad aliquid et sic dixerunt quod spiritus sanctus non mittitur a se
Tertia
conclusio Spiritus sanctus non magis erat in creaturis ubi apparuit quam ante quia deus
est ubique ratione suae
dicitur mitti quia ostendit se esse acu
Quarta conclusio
ibi Sed prius quaerendum est Aliter filius apparuit in specie visibili quam spiritus
sanctus quia filius in humanitate tamquam verus homo et tamquam
sibi vivens eam sic quod dicebatur verus homo et sic non erat de spiritu sancto sed quod movit
talem creaturam modo speciali Et sic quando dicitur columba vel quod apparuit in specie
columbae potest dici quod erat realis columba et quod movit eam modo speciali et non
vivebatur si
Quinta conclusio filius est minor patre secundum formam
assumptam etiam minore se ipso et sic non est de spiritu sancto quia sic non uni
vit
sibi creaturam per illam missionem
In alia lectione
hic incipit declaratio materiae Circa tertiam distinctionem Visum est quomodo fides non sub
iacet
humano iudicio sed econverso et quomodo theologia percipiat fide et humano iudicio et ideo fides
subdelegavit theologiam et dabitur sibi audientia ut ipsa possit fidem publicare
Et primo adducit testes unde dixit insipiens in corde suo non est deus Alii ne
garunt
deum esse Alii nichil erant ponentes
Et
Arguitur quod deus non cognoscibilis quia dicitur deum nemo novit et ideo non est ponendum
Et
deinde arguitur per rationes
Quia si sit possibilis cognitio dei sit illa a vel est proportionata
obiecto et tunc est infi
nita
vel est proportionata potentiae et tunc est finita Et sic erit omnino proportionata obiecto scilicet deo
Item per comparationem loci ad locale potest argui nam si esset aliquod mobile distans
infinite a suo loco non posset moveri ad suum locum in tempore finito nec per formam
infinite virtutis modo loquendo proportionaliter deus est locus spiritualiter scilicet beatitudines distans
ab anima infinite ergo creatura non potest ipsum attingere nisi per notitiam infinitam
deinde probatur quod nec adiutorio luminis gloriae possit creatura ad huiusmodi elevari quia
si sic vel illud lumen esset divina essentia vel aliqua creatura non divina essentia
quia si sic tunc infinite inmutaret
Pro cuius declaratione supponitur quod quanta aliqua
notitia est perfectiorum speciei tanto perfectius immutatam clare quasi inductive Et ratione
quia perfectio notitiae stat in hoc quod perfectiori modo inmutat per proprias operationes arguitur
species ex perfectiori operatione perfectior species et sic superior et perfectior species in tali genere
habet perfectiorem inmutationem quia modus inmutandi est propria operatio rei vel notitiae
Ergo considerata tota latitudine notitia creaturarum quae in infinitam procedit deus ut
ut notitia vel consideratus ut est notitia et perfectioris speciei in genere notitiam ergo perfectiori
modo inmutat non dico quod ad gradum sed quo ad speciem et per consequens lumen gloriae non
est deus
Et istud est contra illos qui ponunt quod deus potest supplere vicem notitiae
vel volitionis et est fortior ratio in illa materia Unde
quod deus quando est notitia creaturae est infinitus quo ad speciem et etiam quo ad gradum
et sic
arguitur maioris perfectionis quia si daretur supremus gradus esset perfectissimus in tali
latitudine ut anima intellectiva est perfectior quam summa albedo ymo si albedo infinitum
perficeret numquam attingeret perfectionem animae intellectivae et sic solutio
valet Nec potest dici quod sit aliud creatum quia divina essentia est immensa et
ergo non potest esse aliqua species secundum se ipsam totam reputans
5a notitia talis esset
simpliciter infinita probatur proportionando notitias secundum proportiones obiectorum nam
generaliter perfectioris obiecti est perfectior notitia et hoc specialiter in notitiis intellectivis
et sic contingit procedere in infinitum in obiectis creatis quia quacumque data est dare
maiorem ergo infinita notitia erit de obiecto increato
Si dicatur quod non est proportio
aequalis notitiarum ad invicem sicut obiectorum ego augebo proportionem obiectorum sufficit mihi
quod centuplum obiectum causabit solam dupla notitiam tunc centuplabo intantum quod
in infinitum augetur notitia et sic non obstat utrum duplex obiectum auget causet
duplam notitiam vel obiectum decuplatum causet primo duplam notitiam et sic
non potest aliquis evadere dicendo quod non est talis proportio notitiarum sicut obiectorum
Advertendum quod sic augere proportionem in multis habet locum
Item sexto talis notitia
si esset dei intuitiva esset perfectior quam alia notitia infinitorum obiectorum creatorum
distinctorum et cuiuslibet distincte sed ista est infinita ergo a fortiori sequitur cum notitia dei esset perfectior
quam esset infinita quia deus esset obiectum nobilius in se quam tale aggregatum
quia repraesentaret nobilius
7o vel per visionem intuitivam deus apparet bonum fini
tum
vel infinitum Non primum quia si sic tunc aliqua creatura posse apparere
creaturam quam deum et creaturam praeferre deo quod est falsum nec infinitum quia si sic
tunc compraehenderetur nam cognosceretur secundum quodlibet sui et per consequens non est cognoscibilis
8vo arguitur per comparationem distantiae localis assensu nam sicut sensus decipitur et indicat
rem minorem propter nimiam distantiam ab obiecto suae spiritualiter et personaliter deficiet ab
eius iudicio
Item ex parte sobiecti
distaret ab oculo corporali oculos corporalis non iudicaret ipsum infinitum
ergo sic erit de oculo spirituali scilicet intellectus respectu obiecti intelligibilis
Item ex
parte potentiae facit obiectum apparere remissius et minus ergo si potentia in infinitum
minus et rei remissius iudicabit suum obiectum Primum patet de oculo male disposito
cui lux solis videtur remississima sicut apparet de illo qui est quasi caecus vel appropin
quat
ad caecitatem
Item apparet de oculo noctue iudicante lucem solis remississimam
et insufficientem ad videndum
Consequenter dato quod deus sit conceptibilis vel
ex hoc non sequitur quod non sit quia non sequitur vacuum vel chimera ymaginatur
ergo est unde
tota latitudine apparentiarum probatium quod deus est et ex alia parte considerata
tota latitudine solutionum tanta est apparentia solutionum sicut apparentiarum rationes
non movent
Item deum esse traditur ad credendum et per consequens non est probabile quia
si posset evidenter probari non excederet limites humanae facultatis et per consequens
non oporteret quod caderet sub fide
Aliae rationes servabuntur usque ad materias tractan
das
prima deinde circa primam post circa secundam bene tamen est
considerationem artificialem
notitia incomplexa in theologia Secundus erit de notitiarum intuitive et abstractive differentia 3us
utrum aliquod praedicatum de deo et creatura univoce praedicatur 4us utrum deus sit in aliquo 10
generum
ad rationes inductas
Quantum ad primum resolvendo materiam ad divinam providentiam omnia
debite gubernantem quam praemisi pro 2o principio Sciendum est quod naturalis communicatio vel per
ceptio
rerum est necessaria pro universi conservatione maxime propter animalia ut convenientia
prosequantur et fugiant disconvenientia et finaliter propter hominem caelum et terram ymmo credo quod
angeli licet quod sint superiores in specie
Secundo quia res non possunt immediate se ipsis
percipi et communicari eo quod posensibilelapis
ideo divina providentia ordinavit quod res multiplicent suas species
non est in anima sed species lapidis
ymmo quasi se ipsas quantum potest communicando se potentiis cognitivis et sic diffundunt
se per suas species et sic res sunt sui diffusive spiritualiter perceptibiliter suas cognitiones
causando in potentiis sensitivis consequenter ascendendo ad intellectionem
et potentiarum provisum est de diversitate organorum secundum diversitatem rerum perceptibilium nam
visus non percipit odorem et consequenter ordinavit organum commune receptivum et perceptivum
quae habet diversas potentias quia ut est actualis et fundamentalis specie intelligibili dicitur
memoria et est intellectiva et volitiva
intellectiva et multiplex nam est potentiam simpliciter apprehensiva scilicet incomplexe deinde compositiva
deinde meditativa deinde assensiva deinde abstractiva eliciendo ex pluribus
unum vel abstrahendo etc dictum discursiva et secundum hoc diversificantur species notitiarum
et posset dividi
consequenter videndum est unde consurgit quod aliqua notitia sit sui obiecti
notitia et consequenter utrum quodlibet obiectum licet sui ipsius intensionaliter diffusio sic scilicet quod
se sic diffundere et multiplicare suas species primo dicam unum verum
de secundo
respondet quod nullum obiectum materiale potest concurrere obiective causando eiusmodi
causalitatem qualitatem intensionalem vel se diffundere et causare sui notitiam
intuitivam Radix eius stat in isto quia dicit quod nulla res agit aliquod perfectius
se
prima sua quod obiectum materiale non potest immaterialiter agere et per consequens non potest agere huiusmodi
speciem spiritualem et intensionalem
Secundo vel agit perfectius quam sit ipsummet
Tertio sic tunc res materiales possunt organa corporis christi existentia in sa
cramento
altaris inmutare scilicet calefaciando et frigefaciendo et inmutare visum
quod non conceditur
Secunda conclusio quam ponit nec quantitas materialis agit sui
speciem nec producit notitiam intuitivam sui patet quia non agit supra gradum
proprium Et dicit quod non quaelibet subiecta spiritualis potest concurrere obiective Radix
sua reducitur ad hoc
2o supponit quod cuilibet obiecto alterius speciei correspondet notitia alterius speciei 3o
supponit quod species sint sicut numeri
Istis datis
obiectum seu aliqua subiecta spiritualis et concurrat obiective causando notitiam obiectivam
deinde notitia superior causabit notitiam superiorem et sic ascendendo in noti
tiis
et speciebus et ex quo latitudine specierum et accidentium est solum finita et sunt sicut numeri de
veniemus
ad ultimam et sic centesima illa producit supremam notitiam et nulla
alia potest quia si sic illa esset alterius speciei Capiamus obiectum quod causavit illam
notitiam supremam datam etc nullum obiectum superius ascendendo usque ad deum potest
causare Nec deus quia semper esset perfectior et hoc non quia illa data est suprema
ut positum est
Item si species non haberent se sicut numerum tamen ex quo tota latitudo omnium
specierum accidentium est finita sequitur ut prius
et ista ratio habet magnam apparentiam concessis suppositionibus
positivis
alia dona scilicet species caritas etc
Secunda conclusio spiritus sanctus dicitur donum et datum
donum a patre et filio quia procedit ut amor datum dicit temporalem missionem et
temporaliter communicatum
tertia conclusio spiritus sanctus eo dicitur donum quia datur per modum
amoris unde idem est esse donum et spirari
4ta conclusio filius processit a patre non
ut donabilis non ut donum sed ut genitus spiritus sanctus procedit ut donum et dona
bilis
5ta Filius nascendo realiter cepit esse simplex unde aliqui possunt ymaginari
quod solum fuisset genitus secundum quid scilicet quod esset genitus filius sed hoc non
Spiritus sanctus procedit ut sic realiter ut donum sed non ut datum dicit
lius
6ta conclusio Generatione et processione pater dat filio essentiam et pater et filius spiritui
sancto
Septima conclusio Spiritus sanctus 2m quod dicitur donum refertur ad patrem et filium et
hoc aeternaliter ut datum temporaliter
8va conclusio filius etc
In alia lectione
Sciendum quod tactum est in praecedenti lectione ex divina providentia factum est quod
res se ipsas diffundunt per species quia non possunt se
per
utilitatem hominis primo ut eis utatur non secundum indigentias varias nunc consumendo
nunc aliter utendo etc secundo quod miseria humani generis est diversa
Etiam intelligendo
eas secundum diversos modos secundum quos intellectus perficitur scilicet philosophice mathematice etc
et finaliter ut praesentet homini suum creatorem in quo consistit humana felicitas
in
Advertendum
tamen quod in ista materia sunt duae
una quod
regulariter res diffundit se ipsam ita quod species est met res in esse tali quo potest
animae uniri scilicet quod non in esse intrinseco sed accidentalem Istam opinionem inveni in tractatu
tium
Alia opinio extrema quod nullae sunt huiusmodi species nec res sic se multiplicant sed
ex ordinatione divina ad praesentiam eius cum certa distantia et sufficienti et cum certo me
dio
percipitur a potentia cognitiva non quod aliquod causet sed quia sic se habet ad potentiam
et ex huiusmodi habitudine ex parte distantiae et qualiter oritur quod ipsa potest percipi
unde est certa latitudo habitudinum
posset esse ita magna distantia quod res non videretur etiam ita parva quod etc
Consequenter infra latitudinem huiusmodi habitudinis ponunt quod res per applicationem spe
culi
vel alterius rei
haec ex divina providentia
Consequenter dixerunt aliqui quod nec in anima formaliter aliquis
actus distinctus sed est met sua cognitio
Nec teneo primam viam nec secundam
unde
prima via videtur repugnare philosophis primo quia repugnare videtur quod una res
corporalis sit sic in diversis locis
Item quod una res composita extrema et forma
inhaereat animae ut immutet eam vitaliter
Item contra
non est in anima
sed 2m illam opinionem esse realiter in anima Responderet illa opinio quod repugnat
rei compositae ex materia et forma secundum dispositionem quam habet in se ut existit in se
ipso cum suis accidentibus et modis corporalibus sed sic non communicatur in diffundendo
se
Ista opinio reducitur ad debilitatem humani ingenii infinitos errores
continget surgere etiam infinitis adhaere propter pronitatem intellectus ad errores etiam
propter difficultatem inquirendi veritatem Quid sicut dicitur in moralibus unica
est via veritatis attingendi signum et sic unica est via veritatis et ideo in talibus
standum ex partis multum in philosophia ut
habere rationes Et ergo tenendum est quod sunt ponendae species
utrum anima
prima conclusio ista est quod realiter distinguitur a suis
actibus patet per articulum parisiensis ymmo tres qui videntur ad hoc tendere primus error
quod aliqua P
circa primam errorem Etiam quod habens media naturalia est magis beatus error Et hoc tamen
sequitur ex
inclementius est error condempnatus quod anima possit beatificari sine actu
super addito sed visio benefica fruitio etc sunt actus super additi ut patet ibidem Ista via
etiam consonat
Secunda conclusio Nichilominus non
est demonstratio absolute cogens
sustinere quamquam falsum Et istud salvaret resolvendo se ad habitudines vicem
quod secundum certam applicationem obiecti sicut dictum est statim in una opinione Et poneretur
ordo quod primo esset simplex cognitio et postea compositio Item primo cognitio et post volitio
Et ideo qui vellet faciliter posset habere faciliter modum defendendi et salvare
et discursum quia semper prius intellectio esset quam volitio licet esse eadem res
Secundo
potest salvari sicut de divina essentia unde divina essentia scit nunc me hic et esse et ante non sci
vit
et tamen nichil acquiret vel acquisivit Esset tamen salvatio articulorum quia diceremus
quod esset et mutatio quia fieret cognoscens de non agnoscente et sic esset sibi accidentale
esse notitiam sicut dicitur de quantitate posito quod non sit rei distincta a re quanta quia nunc est
circulus nunc quadratum sive acquisitione Si dicitur quod etiam non salveretur
volitio Et quod est primo odium post dilectio respectu eiusdem vel simul dilectio unius
et odium alterius Auctoritas contrarium sonantes faciliter solverentur propter resolvendo
ad ordinem animae quia semper servaretur ordo licet non distinctorum
Alia opinio quod visio
fit extra mittendo sed dimitto quia
Tenendo conclusionem prius
positivam scilicet circa principium lectionis dupliciter possumus
speciem per quam
dupliciter
uno modo quod species existens in sensu communi concurreret effective ad aliam speciem
in intellectu alterius speciei et in materiale sic quod illa species produceretur a specie sensi
bili
mediante intellectu ex modo principaliter ab intellectu
2o modo ymaginandi quod species
sensibilis et obiectum concurrent inmutando potentiam sensitivam quae realiter idem
est cum intellectiva et sic sufficeret species sensitiva in sensu communi immutans sicut cognitio
sufficit ad hoc quod voluntas exeat in actum licet sit
seu intellectiva a volitiva et sic fantasma vel species sensibilis reservata in
fantasia esset caua sufficiens ad hoc quod intellectus causaret intellectionem et diceretur
duplicem speciem unam extensam quae habet rationem materialis magis aliam quae immediate
potest mutare potentia intellectivam ubi non sit hic albedo et angelus ipse angelus
percipiet albedinem per aliam speciem quam per nos Et ista fuit opinio
hardi
de kalkar
est
Redeundo ad opinionem
ab obiectis materialibus Sed voluit quod ille species multiplicatae ab obiectis sensibilibus non posset
in mutare intellectum nec species nec obiectum posset
concedit multiplicationem respectu potentiae sensitivae
Alius punctus de spiritualibus Quia dicit
superiores speciei correspondet perfectior cognitio et si sic processus in infinitum in talibus creaturis
puta angelis per potentiam divina deveniendum est ad aliquam intelligentiam
quae poterat causare summam notitiam sic ergo
vel se diffudere quia ex quo non est processus in infinitum in genere accidentium
deveniendum est ad ultimam notitiam et per consequens ad ultimam
quae possit se diffundere et per potentiam divinam infinitae in intelligentiae seu substan
tiae
spirituales supra illam ultimam quo ad diffundere se sunt causales quarum
nulla poterit concurere obiective vicem se diffundendo quia si sic causaretur cognitio
perfectior et per consequens illa data pro ultima non fuisset summa et etiam esset processus
in infinitum in genere accidentium
vel erit devenire in unam quae non poterit
influere Et maxime adiuncto uno quod concursus obietivus est mere naturalis concesso sibi
proportionaliter quod semper fortior species posset producere perfectiorem notitiam Postea ponit
propositiones per modum correlariorum
propositio prima correlaria quod est dare maximam intel
ligentiam
finitam quae potest concurrere obiective quia est dare ultimam et illa esset maxima
et hoc
Secunda propositio illa notitia quae esset ultima
scilicet visio vel alia notitia non potest concurrere obiective q patet quia si sic tunc causaret
aliam notitiam et alterius speciei quam ipsamet esset et non videtur quod inferioris ergo superioris
et talis esset impossibilis
ulterius propter dubium quod possit moveri sibi quia tu
ponis quod est possibilis latitudo intelligentiarum infinita quomodo aliqua ultra illam ulti
mam
cognosceret Pro illo ponit tertiam propositionem quod quaelibet intelligentia
mundi est sui ipsius notitia et potest esse alter de se ipsa notitia per hoc solva consequenter
quod omnes qui essent super illam ultimam ille possent bene cognosci quae
possent esse notitiae non indigerent accidentale medio unde dicit omnis
entitas in materialis est in proprio genere intuitive visibilis cum sit quaedam
lux in se et sic ille quae non cognoscuntur per notitiam distinctam se ipsis cognos
cuntur
Consequenter ponit quod deus non potest concurrere obiective ad causandam notitiam
obiectivam respectu potentiae cognitivae patet quia data est suprema iam et implicat
quod sit suprema et habeat aliam supra se in tali genere
Advertendum quod quantum est
de concursu obiectivo rerum materialium ad causandum notitiam in intellectu non est multum
periculosa sua positio
Item quod intelligentiae aliquae possent esse suae notitiae esset
circumscripto articulo quia sicut poneretur quod esset notitiae sibi et alteri et per notitiam
Conclusio posita a
vult producere ita agit et diversas notitias intuitivas in beatis non obstante sua
ita producit libere perfectiorem vel minus perfectionem unde dicit in domo patris mei
scilicet 2m diversas species beatitudinum
mansiones multae sunt
etiam quantum ad
gradum in eadem specie unde secundum gratiam suam et merito personarum tribuit
ita quod ab eodem abiecto adaequate se habente quantum est ex parte sui proveniunt di
versae
notitiae tamquam a causalitate obiectiva unde determinatio ecclesiae est
quod sint actus super additi
Si poneremus quod deus non potest concurrere obiective oportet
adire quod ipse deus esset notitia beatifica in creatura modo ecclesia est in
oppositum quia visio est actus super additus etiam fruitio
Sequitur quod influxus
obiectivus est mere libere in deo Sed utrum sit liber in causa materiali quis dubitat
quin non
sed non est de deo quia concurrit pure voluntarie unde si albedo esset libera respectu suae
actionis cuiuscumque ipsa libere concurreret et per consequens positio illa 2m
Respondetur ad radices seu rationes suas
Primo ipse supponit quod totum genus accidentium
et sic finitum potest dici uno modo distinguuendo si intelligitur quod sit falsum sic scilicet quod quantumque species
produceretur in genere accidentium illa esse finitae perfectionis Sed istud non est ad propositum suum
ut credo sed intelligat quod sit finitum id est quod solum sunt finitae species producibiles in genere
accidentium illa esset finitae perfectionis posset sibi negari Nec sequitur infinitae sunt
producibiles species in hoc genere quarum quaelibet esset alia perfectior esset aliqua species esset
producibiles in infinita Sequitur non sequitur de divisione continui quia data medietate
continui infinite sunt pars quarum quaelibet est maior quam illa data
Secundo
dicitur quod accidentia non sunt in aliquo genere et quomodo hic capi debeat dicam in secundo meo
principio
tant
forte staret quod essent notitiae eiusdem speciei et tamen una non posset repraesentare
quod alia Et hoc pono contra
in infinitum in perfectionibus essentialibus sed solum in accidentalibus intelligendo hoc
sic quod semper
de obiecto materiali principalis radix sua sufficit quod nullum agens agit perfectius se et sic quantum
est nobilius de composito argumentum suum non procedet quia ipsum est nobilius quam accidens
ab eo productum scilicet notitia sed argumentum suum staret de albedine
tas
rerum et influxus earumdem sequitur magis divinam providentiam libere ordinan
tem
pro utilitate regiminis universi quam proprias specificas rationes seu formas patet
quod videmus aliquas minus res perfectas magis agere ut homo hominem et angelus
non Asinus producit sibi simile caelum non materia caeli circumstantia intelligentia Nulla mundi
causa sufficiens est nisi deus sed cum concursu dei generali aliquod stat quod aliquod producat
perfectius se quia 2m quod congruit debito ordini universi Quando dicit
quod obiecta concurrent ad notitiam sensitivam et ita argueretur quod possent
sum
christi et sic negatur consequentia nam corpus christi non habet
talem quae requiritur scilicet potentiae cognitive ad obiectum unde corpus christi non
est ibi modo naturali secundum quem res naturales agunt quia oportet quod visio fiat secundum pira
midem
cuius basis est re visa Aliqui
lose
videretur sed suspendit actionem propter nos ut credendo mereamur Et sic
apparet quomodo respondendum est ad rationes
Circa textum distinctio
19va et est de hiis quae pertinent ad divinarum personarum aequalitatem quae consistit
in aeternitate magnitudine et potestate videndum de duobus ultimis de primo dictum est
prima conclusio tres personae divinae sibi sunt coaeternae et coaequales patet satis
ex dictis
non est compositio
Tertia pater non est maior filio nec duae personae quam unica
posset quia quaelibet est deus et tota perfectio eius est sua essentia et illa qualibet est
Quarta
pater est in filio ita quod una est in alia unde
pater dictis esse in filio dicit quod spiritus intelligitur esse in utroque et singula perso
narum
in singulis quia scilicet in singulis est eodem plenitudo divinitatis et unica
similitudo naturae quia non maior divina natura in aliqua harum personarum sed etiam etc
Quinta conclusio nulla divinarum personarum est pars alterius quia esse partem dicit quandam
inperfectionem
Sexta conclusio essentia divina non est genus trium personarum
Septima conclusio essentia divina non est genus trium
Octava Tres personae
non dicuntur unius essentiae sed tres homines quia similes naturae
Nona conclusio
Aliqua differunt numero uno modo quia essentia unius
una res non est alia licet tamen sunt idem
decima conclusio deus dicitur trinus trinitas
et tamen non triplex et non stat nisi in vocabulo Quia ly
distinctionem realem et essentialem et sic non ly
doctorum sic capientium terminos
dicit trinitatem essentiarum
Circa prologum Quaeritur Utrum in causa Iudiciali fidei contra
pure humanitus adinventam iudex
Prima conclusio Quod non subicitur fides rationi humanae quia fides est donum dei ex
cedens
iudicium rationis humanae immediate descendens a patre luminum per gratiam Alia conclusio
quam arguit
habetur ex
Item perfectior guber
nant
inferiora Igitur in statu innocentiae homo habuit regimen[?] et regimen[?] non solum mora
le
sed naturale
Item homo factus est ad ymaginem dei ergo in statu innocentiae etc
Sed propter peccatum obiecta fuit soluta sequitur quod impedimentum
Ex quo sequitur quod gravitas non impedivisset motum sursum et sic iste motus fuisset naturalis
Salva igitur reverencia ponentis oppositum etc
Item ista positio fundata et per
in libro
Item ne dum hanc veritatem habet catholicus sed et
primo pollictice in rebus in animatis est principatum et dominum Et reperiunt in natura ut in ar
monia
mixtum movetur 2m naturam elementi praedominantis
Item in animali reperitur princi
patus
Item eciam in homine et dici
ut corpus animae excludendo malam naturae complexionem et eciam per malam consuetudinem
Consequenter ponit
Ex quo
sequitur quod corpori habet magis imperare quam viribus[?] sensitivis Ex quo sequeretur propositum principale
Item arguitur per rationes et sunt conclusiones praemittendae prima quod eopo[?] motus et effectus qui ve?t[?]
a substantiis corporalibus as substantiis intellectualibus fuit ex imperio dei et praecipue motus
localis est ex imperio efficaci causae imperantis et ad illud resolvitur divina causalitas
Secunda conclusio quod Res habent diversos fines in quos diriguitur quasi in opposita
Tertia
dicitur quod res appetunt magis bonum universi quam bonum proprium sicut apparet de vacui reple
tione
et est magis naturale quia natura magis incinat Et hoc applicatur quod non et negandum
quando anima haberet imperiunt super corpus in statu innocentiae Et per hoc solventur
rationes quae fiebant qutum[?] ad materiam exteriorem
Ex 2a radice scilicet 2a conclusione Quia
res magis obiediunt universali negative ideo quia anima videtur habere ordinem videtur quod alia
debuerunt sibi obedire et sic videtur fuisse naturale moveri sursum
Unde
super libro
Item elementa moventur sursum ad ??? generationem naturaliter
Ex quo
sequitur quod naturalis motum potest fieri praeter naturalem inclinationem naturae particularis
Pro[?] probatione conclusionis
principalis meae Simpliciter de facto in statu naturae lapsae quia anima movet corpus non obstante
rebellione virium inferiorum Nunc videamus excessu dominus instatu innocentiae
et statum domini in statu naturae lapsae
Item de facto videmus quod manus movitur ad im
perium
voluntantis et dominum quod hunc
Item capitur proportio
gravitatis acis[?] et aquae modo conpereamus desicatem acris[?] aqui ad desicatem acris
et dominum ad dominum Item si corpus esset reductivum ad tempermentum ponderis
tunc aequ??e moviter sursum et deorsum modo
ergo fuit valde difficile facile moveri sursum
Item
igitur utrum obediebat sibi gravitas vel non In statu innocenciae potentia regetativa obedi
ebat
non obedissent
Item movetur multi sursum per saltum ergo vis imperativa po
terat
sursum Iterme?? concedunt quod viribus sensitivis obediunt etc ergo instatu innocentiae
debeant imperio voluntatis obedire
Item anima bene disposita potest natuam exteriorem al
terare
per divi??nam[?]
opinionem dicentis quod ex puris naturalibus notitiam articulorum fidei aliquis possit pertingere
Item
spiritu sancto locuti sunt sancti dei omnis
dicit n?naliter[?] quod est argumentum ad probandum particulares virtutes m??eo?a[?] Et non dicit quod fides non
concluditur ex aliquo sed ex habita multa concluduntur et noscuntur saltem illa fides de qua
in proposito unde sic caritas dirigit voluntatem ad diligendum deum propter se ita proportionaliter
fides inclinat intellectum ad credendum deo et primae veritati immediatae. Habitus fide abnegat
ionis
apparencias et sophismata ymmo omnem rationem naturalem repudiat et est frumeor quam
assensus primi principii
Tres sunt opiniones de fide quod dicit quod dicit Quidam dicit quod habitur sicut dictum est per infustionem
quia donum dei super naturale. Ultima opinio est ipsius per rationem intelligit apparenciam
dicentis quod ipsa habetur per solam rationem Tercia est mea dicens quod habetur assensus
fide seu qui fides dicitur per voluntatem et rationem seu apparenciam unde
intelligit apparenciam
Staret quod
et saepe exiret in actum et tamen esset infidelis quia non haberet habitum illum quomodo ponimus
fidem vi?et[?] infusum tamen talis habitus acquisitus per rationes et miracula esset sibi bonus
quia praeservaret eum abhaeresi
Sed de si sic fides haberetur solum per infusionem rationes
probabiles fierent
dicitur quod proficiunt non ad productionem talis habitus effec
tive
qui dicitur fides sed quia sunt quandoque fantastica per induccem[?] dyaboli et illis obviatur
per rationes probabiles
Etiam stat quod aliquis primo inducatur ad credendum articulos fidei per
rationes probabiles et postea deus infundat sibi verum habitum fidei et fiat postea val
de
fidelis
Sequitur quod fides est proprie sanitas intellectus quia intellectus ante fidem infe?mus et
pronus ad falsitatem sed per fidem sanatur Etiam fides est aspera inpu??o quia quodammodo
didit[?] hominem a terrenis et negaciis temporalibus ergo multi contempnutn eam Quia est aspera patet per
per credere aliquis mereutr[?] utque de
patet credidit quod deberet ymolare filium suum
eca[?] triplices sunt actus animae Aliqui sunt
qui sunt solum cognitivi ut intellectus Alii solum appetitiae seu dilectivi ut sunt voli
ciones
Aliqui mixti scilicet cogniti et appetitivi seu volitivi unde actus fidei est realiter
appetivus seu dilectivus et cognitivus magis tamen cognitus
creatura obligatur ad actus caritatis ita ad actus fidei qui sicut obligatur diligere
itat credere Item sicut caritas crescit per multitudinem actuum ita fides et dixit
quod ad augmentationem caritatis augmentaretur fides
Contra in daemonibus est fides et
tamen non est ibi caritas et vic?[?] Item fides est mortua cum peccato etc auctoritas
Item apostolus si creaturam habeam etc nihil
Respondetur ymaginando duplicem
fidem unam acquisitam per rationem probabilem vel forte derelicta ex actibus credendi
vere fidei prius habite per modum vestigii et ista staret cum peccato et talis acquisita
per rationes est dyabolis
Aliter yamginari possumus quod fides habet multiplicem habitu
dinem
ad subiectum in quo est scilicet habitudinem afficiendum seu
appetitus 2o per modum cognitionis Tertio habet aliam habitudinem per modum inhae
sionis
et sic dicitur quod staret quod manet substantia fidei quantum ad tertia habitudinem Et
non quantum ad duas primas in creatura rationali existente in peccato et sic esset mortua
quia non staret in illo quantum ad operationes suas quia forte proet[?] sciliet quod esset
homo habens fidem in peccato non vellet deus exiret cum habitu fidei
in actum
quantum ad primas duas habitudines Dixit
probabile quod etiam agencia naturalia haberunt instinctualem[?] medium[?] proprtionalem libertati[?] Ita
quod applicato combustibili et stantibus omnibus requisitis staret in instinctu ignis agere[?] vel non
Etiam dixit in gher?d hoc idem tenuisse in suis pu?is Habitus fide id est
non praescientiae nedum elevat inellectum ymo etiam reddit intellectum vigorosiorem
et potentiorem et sic est in qualitatibus materialibus ut corpus humanum quanod eest sub dispositionibus
sibi convenientibus est sanum quae si tollerentur efficitur infremum[?] Et ideo rationale est quod cciam
ita sit de fide et sic fides fortificat intellectum respectu quarumcumque veritatum quia fi
des
est qualitas convenientissima intellectus tollens omnem dispositionem cont?am et sit fides
intensa facit r?[?] saus apparenter[?] demonstrativas
Sequitur quod redarguendus est
est sanitas intellectus Et negligencia fidelium est quod non magis acquirunt
ad inventas
eius modi et ita commune est in lumine naturali quia ex sensibilius discurrimus et elicimus conclusionibus
in naturalibus Alia est apparencia quae habetur non ab obiecto ut est divina
apparentia quia illa non habet ex parte obiecti sed exe[?] ut per prius habuit
christo quam[?] ante christus erat[?]. Et sic potest dici de fide ita quod
quod sit non apparentium scilicet ex parte obiecti et sic fies habet modicum divinae rep[?] seu tancionis[?] et non depen
det
ab obiecto di?[?] praedicta ponitur a
ultimate propter se unde Quid volo frui victoria et non uti Intelligitur quod voluit
procedere ad alia seu ad illationem aliorum malorum Sed uti est diligere aliquam rem fi
naliter
propter aliud et sic diligimus creaturas deus utitur creaturis et fruitur
sui ipsius
Circa quaestionem notandum Quaedam est scientia quae est causa rerum et prior et alia
posterior et ita ponitur ab
iudicium dei quod habet respectu istius iudicium futurum erit nullo modo dependent ab illo in esse rei
dicitur de fide quod nec in esse veri nec inesse apparentiae dependet a rebus ymmo est prior rebus[?]
et apparentiis
ditorum
exit actus et sic est idem habitus inclinans ad articulum trinitatis neccessarium et articulum contingentem
im
dicitur veritas incomplexa aliquae[?] veritas causata supponit pro ente connotando conformitatem ad divinum
exemplar conformatum ipsius
Secundo modo veritas complexa i??[?] est quae conformitas
?obus[?] causata a divino iudicio sicut
deus iudicat quid verum est
ut est currens sequiutr quod veritas a parte rei discermur[?] a veritate ex?te[?] in intellectu
unde veritas intellectus est iudicium confomre veritate rei etc.
de ipso deo Ita quod deum esse est prima veritas complexa sicut in ordine encium deus est primum unde
in quoibus genere oportet esse aliquod primum Et ita videtur quod in tota latitudine veritatum esset verrita
tem
divinam complexam ponere et non non[?] in primo orinde Eciam dicit quaedam qutum[?] est de ve
ritatibus
contingentibus non est dubium quin ista veritas sit
Item illud quod est
notissimum naturae est notissimum simplex primo
dicit
meam est defectus unde dicit sicut oculus nocticoratis et illud est primum simplex licet non quo
ad nos Et sic sicut est aliquod principium primum quo ad non scilicet quod est notissimum quo ad nos
Ita eciam de rebus
Item
prima veritas est causa omnium veritatum Infert correlaria ipe??
Primum scilicet actum
esse priorem potencia sive in deo sive neccess?ua in mobilibus et non mobilibus temporalibus
et non temporalibus
Secundum
Tertium
neccessarium est prius p??li Credo quod capit possibile[?] pro contingenti
Quartum corollarium neccessarium
est prius
ginaliter
hoc sit a prima causa ita quod hoc quod homo non potest esse a??nus finaliter resolvitur
in deum Ita quod deum esse est totalis origo et fons ??m veritatum et quaeri[?] hoc vel hoc est
inpossibile Ita quod si possemus concipere deum non esse haberemus concipere primum principium
esse falsum Istud pissu a
a bar?lis[?] ergo dicit
hoc est ex parte dei et ex sua int?site[?]
Sequitur quod si inpossibile deus non esset vel esset bonum
nec aliqua denominatio perfectionis simpliciter conveniret creaturae quia illa habet neccessariam habi
tudinem
ad deum quia sublata non manebit
Notandum ulterius fides respectu futuri
contingentis sive ipsum eveniat sive non stat in veritate nec aliquis potest decipi per assensum
fidei nec forte deus potest facere quod etc Quia deus creavit[?] eam quod sit talis naturae
Et sic in deus mutaret ordine naturae non potest etc sicut si deus faceret ignem fri
gefacere
mutaret ordinem et non posset nec mutatio[?] ordine naturae
propter
fidei potest vocari neccesarius respectu cuiuscumque obiecti licet non neccessario sit respectu talis unde ponamus quod assensus
sit una propositio mentalis dico quod assensus fidei respectu istius antechristus erit est propositio neccessaria quia
habet illam nobilem condicionem quod non habet dependentia a re
Et si ponatur quod antichristus
non erit dico quod adhuc ille assensus non est fliis[?] sed est assentio[?] oppositi Vide sicut deus habet
iudicium quod antichristus erit et tamen si antichristus non erit propter hoc divinum iudicium non nutritur nec
falsificatur et sic est de fide et sic fides est assensus neccessarisu respectu contingentis
Sequitur quod iudicium
causatum de futurus contingenti est neccessarium
Sequitur hanc c?m non valere hoc iudicium mentale
est neccessarium ergo neccesse est sic fore sicut signficat
Sequitur quod aliqua denominatio perfectionis communica
ta
est realiter fidei quae non potest communicari rationali creaturae patet quia esse notitiam
infallibilem est denominatio valde magnae perfectionis et istam sortitur fides
Sc?tudo[?] est superior ad fidem in gradu
Sequitur quod stat quod aliqua denominatio perfectionis
simplicitur moalis competit alicui et non communicatur speciei superior
Item notandum quod si esset una crea
tura
scilicet intelligencia quae haberet naturam fidei illa nullo modo posset falli et non minus denominatio
dilective caritatis potest sibi conpotere et ista esset in peccabilis
Alio modo posset ymagi
nari
creatura inpeccabilis si deus de potentia abosluta ordinaret qualitatem quae naturaliter dn?get
hominem et praeservaret a peccato sicut caritas d?ngit[?] hominem etc
Alio modo si deus causaret in
tellectum
et simul faceret ipsum esse non potentiam velitimam[?] ille intellectus esset inpeccabilis quia
omnem peccatum voluntarium[?]
Item per gratiam Item propter debilitatem capacitatis Item licet esse
libera tamen non posset forte ascendere ad capitudum praecepta legis et moris
Alia lectio
Fides est tantae rectitudinis quod nullo modo potest esse falsa quia nullo modo dependet ab obiecto
Notandum quamquam fides est intrinsece et essentialiter ac?exiis in ordine essentiali entium sub qualibet
substitentia[?] habet cum denominationem perfectionis quaodammodo ad modum iudicii divini Quia sicut
divinum iudicium nullo modo dependet a futuro contingente ita nec fides et sic quantum ad hoc habet unam
conditionem quae mille substantiae causatae competiti et habet quemdam modum aeternitatis et sic licet quod iudicium
erit tamen sunt in praeteritum vel quod antichristus erit non contrahit aliquam neccessitatem ymmo manet
contingentia futurorum Ymaginetur quod fides sit una qualitas conformis divino iudicio
quia est una qualitas supernaturalis ita quod non stat fidem a divino iudicio qualitercumque discedere
vel deformari ita quod est conformitas exemplarius ad exempla? sicut est de figura
sigilli ad sigillum
ymaginemur quod sortes cognoscat in vero obiective quod antichristus erit vel quod
verbum sit sibi notitia illa noticia est conformis verbo et sic videt et assentit
ille assensus est deus met Et sic deus potest ?? unam qualitatem eodem modo repraesentem sicut verbum
unde illa qualitas ad immensitatem divinae potentiae communicaretur non staret illam a divino
iudicio difformari
Item fides facit hominem quedammodo abnegare se ipsum ita quod dimictit omnem
rationem et assentit quod una res est roes[?] et ergo non est mirabile quod sit una qualitas mirabilis fides
dictum est prius si esset una intelligentia quae haberet naturam fidei illa esset inpeccabilis
Sed
contra[?] ae?tur[?] illa esset in virtute libera igitur Actum[?] potest elicere ponatur quod cadat super praecepto
et principiatur sibi quod eliciat actum.
Tunc arguitur sic illa potentia est libera igitur non obstante
praecepto potest non elicere ? actum et tunc ultra igitur potest transgredi et per consequens t? creatura est
peccabilis in illo casu.
Secundo detur creatura quae habet medium fidei staret quod esset alteri rectitudo
et non sibi sicut fides est et sic licet esset intrinsece rectitudo non sequitur tamen quod esset rectitudo sibi
Item
data tali creatura quae habet medium fidei deus posset actus illius deacceptare ergo posset etiam potest etiam
peccare con??ret quia deacceptatio indignificat creaturam et reddit eam indignam Confirmatur
quia sola acceptatio dignificat creaturam reddit aeque bonam igitur etc.
Item dato forte quod non p? co?et[?]
peccare commisive slatem posset omissive quia ad hoc non requiritur aliquod propositum
Item probatur quod potest excare[?] nam esset essentia intrinsece subiceretur praeteritori[?] dicitur quod non transiret in prae
teritum
quantum ad modum puntandi[?] licet quantum ad essenciam
Ad primam dicetur 2m aliquos
utque[?] de libertate quod forte non esset libera respectu quorumcumque actuum Sed ista solutio non valet
quia ss?it[?] quod respectu alicuius sit libera et sit ille a et a? etiam etc. Dici ergo aliter quod loquendum
esset de illa creatura sicut de beato quia idem actum fieret de beato et de anima christi et sic dicitur
quod casus non est compossibilis Ad hoc non valet ista solutio Sed dicitur quod in isto casu propria natura
illius creaturae esset omnino sequi divinam rectitudinem Et dicitur ulterius quod sante praecepto
non libere produceret a licet sortes an[?] Et sic dicitur quod realiter mutatur eius causalitas respectu a
ex quo sic insequitur conditionem divini idicii et sic insequitur conformitatem divini rectitudinis
et omnino eo ipso quod cadit sub praecepto cadit sub accione naturali quia naturale est isti quod feratur
in quocumque cuius omissio esset sibi abliquitas et mere naturaliter fertur in hoc et sic respectu a illa
opero non esset elicitiva sed naturalis inclinatio semper est recta et d?gitur etc Ita quod illa
inclinatio quidem inpulsus a deo et iste non potest esse obliquus et si sit aliquis defectus ut
in modos? ille pervenit ex parte matierae unde semper naturaliter quantum est de se inclinatur
ad bonum et sic si deus praecipiata actum mutabit eius inclinationem
Sequitur quod sola ex
trinsica
legis potentia variat respectu eiusdem speciem causalitatis Sequitur quod si latenter a actus ordi
na?ture
fieri per ipsum deum a? tali creatura naturaliter produceret ? actum quia naturaliter fieretur in
hoc Sequitur quod si ad ymaginationem obligaretur ad ? sine promulgatione a deo naturaliter feretur ad producendum a[?]
Arguitur probando quod ista creatura posset peccare ponamus quod deus suspendat
suum concursum dicitur quod casus est inpossibilis quia non potest producere a licet haberet mandatum
Ad 2m argumentum prius factum negatur quod posset esse alteri rectitudo et non sibi
Ad hoc alium negatur
consequentia et dicitur quod non est similem de deacceptatione et deacceptatione unde acceptatio sufficit
sine gratia creata etc Sed deacceptatio non habet talem habitudinem ex quo est posterior
actu malo quia deus non indignatur creaturae v[?] quia mala est sed acceptatio est realiter
prior actu bono Acceptuere spectat addi?nam[?] pietatem sed deacceptatio non potest esse sine
de merito quia esset nequissimum et non est attribuendum deo sed dyabolo Etiam licet
concedentur quod deus acceptaret per impossibile adhuc non sequeretur quod huiusmodi creatura pec
caret
quia ad peccatum vel ad esse peccatum non concureant[?] scilicet actus libere elicitus contra
legem et deacceptatio ergo[?] non sequitur quod posita deacceptatent[?] sine actu elicito contra legem
quod ponatur peccatum quia illa sola causa non sufficit sed esset illa duo concurrere
Ad ultimum
dicitur quod talis notitia licet quantum ad esse suum transeat in praeteritum Ita quod eius esse est separabile
ab eius fore quia non tota simul etc tamen non transit in praeteritum in esse assensus et ergo nullam
neccessitatem contrahit ex hoc quod fuit verum antechristum fore et ergo dictum est quod fides habet mo
dum
aeternitatis utque in esse
In alia lectione
visum est quod quaelibet creatura potest concurrere obiective id est potest efficere notitiam
suam in potentia perceptiva Nunc videndum ex quo notitia dicitur alicuius obiecti
quod sicut prius tactum est aliqualiter notitia non est intrinsice notitia vel cognitio
patet quia staret quod esset sine subiecto de potentia dei absoluta et sic non esset sibi
cognitio vel alteri non sibi quia non est potentia cognitiva nec alteri quai non esset
in illo
2o notitia non dicitur notitia in habitudine ad suam potentiam ut subiec
tivam
praecise patet quia staret quod haberet huiusmodi habitudinem et non esset notitia ut
si poneretur in lapide et haberet habitudinem formae accidentalis ad subiectum
Tertio dicitur
quod nec in habitudine ad potentiam perceptivam ut activam patet quia prius natura
notitia producitur quam quam immutet vitaliter ergo de potentia dei absoluta posset stare quod non
esset cognitio et tamen esset in sua potentia perceptiva ut activa est quia
prius potest stare sive pos
teriori
de potentia de absoluta unde esse talis qualitatis est actus primus respectu eius operationis
quae est vitaliter inmutare quae est actus 2us Cum igitur actum primum capiat ab intellectu
et actum 2m a se sequitur quod primus intellectus talem producit quam talis qualitatis ipsum vi
taliter
inmutet et deus potest ad aliquod prius non concurrendo ad posterius tali priori
dicitur consequenter quod dicitur cognitio in habitudine ad potentiam ut est obiecti perceptiva et vitaliter
inmutabilis unde non ut subiectiva non activa sed ut obiecti perceptiva Ita quod
dicitur cognitio ex illa habitudine 2m quam unit potentiam perceptivam cum obiecto
Advertendum quod aliqua notitia potest dici alicuius notitia multipliciter uno modo universalis et
sic conceptus entis est dei notitia
2o propter aliquam determinationem
ut dato conceptu entis et attribuantur sibi determinationes dicendo ens a se vel ens
independens vel ens primum huiusmodi conceptus scilicet conceptus entis cum tali determinatione supponit
adaequate pro deo
Tertio de re habetur notitia in particulari per conceptum simplicem
adaequatum et singularem et sic de deo mediantibus creaturis posset
conceptus
4o est notitia alicuius obiecti non causata ab alia
notitia nec alio obiecto sed terminata
et in se ipso et etiam sicut fuit in
Ulterius advertendum quod differentia est inter
notitiam universalem et confusam Notitia confusa potest esse sive sive sit singularis sive universalis unde
notitia confusa et notitia distincta per hoc differunt Quia notitia distincta est causa eliciendi
propositiones affirmativas et negativas plures de re cognita Cognitio confusa et indistincta est illa
qua sic non elicimus plures affirmativus et negativas Exemplum ponamus quod
individuum quam quod sit corpus et
et aliam scilicet
confusam et etiam aliam determinatum distinctum et determinatam quia virtute notitiae 2ae scilicet distincte
potest elicere praedicata affirmativa et negativa essentialia et accidentalia quia sciret quod est corpus
animatum et non et animatum etiam quod sit vivens et non planta et sic consequenter et isto non
potest elicere ex prima notitia scilicet confusa Et sic ideo vocatur notitia distincta quae est causa
eliciendi iudicia de distinctione illius rei cuius est notitia ab aliis
Sed quantum est de notitia
universali sibi non repugnat quod sit notitia distincta unde posset ymaginari quod notitia
secundum
vel
perfectior ita quod universalitas non includit confusionem quantum est de se sed de ratione sua est
quod sit plurimum comprehensio et sic non est de sua ratione quod est sit distincta vel indistincta
Veniendo ad propositum tamen ponit tres propositiones negativas
prima conceptus non dicitur naturaliter repraesen
tativus
ratione similitudinis ipsius ad suum obiectum
Secunda conclusio non dicitur repugnativus sui
obiecti ratione convenientiae vel essentialis in praedicatis vel denominationibus essentialibus sibi
et obiecto convenientibus
Tertia Conceptus non dicitur repraesentativus sui obiecti ex conditione
sua specifica vel ex natura specifica Et est contra
Tunc
ponitur conclusio affirmativa ista quod conceptu creato conventi ponitur repraesentare solum obiectum ex modo
habitudinum causarum proximarum ad ipsius productionem concurrentium
potentiae ad obiectum vel ab oiecto
causarum proximarum
Istud etiam habetur in principio lectionis sequentis Quia oppositum
3ae conclusiones videtur apparentius ideo primo inprobo ipsum et per hoc probando illam negativam
Arguitur sit Stat esse duos conceptus eiusdem speciei quorum unus non repraesentat quod alter et cum
eisdem vel cum similibus causis omnia igitur consequentia nota antecedens probatur duas conceptus quorum unus sit
causatus a sorte et alter a
repraesentat
adaequate et loquor de illis conceptibus
Item quia causantur in causis omnino
eodem modo dispositis et similibus quia supponitur quod sit consimilis distantia et sic de aliis requisitis
ad causandum huiusmodi notitias
forte diceretur quod non sunt eiusdem perfectionis Istud non valet quia causantur a causis eius
dem
perfectionis et eodem modo se habentibus Forte diceretur quod licet sint eiusdem perfectionis sunt
tamen diversarum specierum
Tunc oporteret primo quod essent duae species eiusdem seu aequalis
perfectionis et essent diversarum specierum istud non potest stare quia species habent ordinem inter se
ergo oportet quod una sit superior et alia inferior quia si essent sic collaterales esset
quaedam confusio et non ordo
Etiam species habent se sicut numeri Ita quod sicut non duos esse
numeros etiam ita de speciebus Tertio ordo ponitur in praedicamentis essentialibus qui tamen tolleretur ponendo
duas species aequales
Item apparentius arguitur et supponitur de denominationibus
simpliciter et quaelibet talis mere absoluta est medium concludendi illud cui conpetit non
patet ex descriptione
supponitur quod ab omni convenientia speciei etiam deo incluso potest sumi conceptus cum omnibus superioribus
speciebus etiam deo incluso potest sumi conceptus mere absolutus ut convenientia hominis cum omnibus speciebus
intellectualibus superioribus ad hominem causatur esse intellectivum conveniens homini et omnibus speciebus
superioribus respectu hominis et sic de aliis unde quot sunt species tot sunt praedicata dicentia perfectionem simpliciter
convenientia illis et omnibus superioribus quamvis
imposita et sic illa res dicitur perfectior cui conveniunt plura talia praedicata dicentia perfectionem
simpliciter
Sequitur ex istis quod alia positio inplicat evidenter contradictionem nam si conceptus
dens
omnes inferiores Et sit
superiori igitur perfectior Et eodem modo probabitur econtra nam sicut
denominationem vel potest habere communem sibi et superioribus Ita conceptus
probabitur quod sit perfectior essentialiter quam conceptus
species habet convenientia cum omnibus superioribus ad ipsum aqua fabricatur una denominatio perfectionis
simpliciter conveniens sibi et omnibus superioribus ad ipsum et nulli alteri
deinde probatur
secunda negativa quod si sic tunc homo magis repraesentaret
in mente repraesentativa ipsius asini quia maior est convenientia essentialis inter hominem et
et huiusmodi conceptum
Deinde probatur prima negativa quia alias conceptus lapidis esse naturalis
similitudo sicut impressio vel
esse distinctionem
rei extensae non posset habere nisi esset proportionalis correspondentia conceptus ad rem ex
tensam
vicem ut totum toti et pars pari corresponderet sed hoc est falsum quia conceptus est indivisibilis
dualis
Item si ut
res cuius est
scire quod est
Ad
vertendum
quod in fundamento opposito fundat
quas infero corollaria
primum corollarium non quaelibet entitas
esse respectu divinae essentiae species intelligibiles Ipse
essentiae quaelibet est species unde anima humana
repraesentat ut species sed solum obiective
Secundum corollarium non quaelibet entitas immaterialis
creata respectu divinae essentiae est notitia intuitiva patet alias anima humana esset notitia in
tuitiva
dei Etiam sequeretur quod daemones essent notitiae intuitivae dei quod non est concedendum
Tertium
tenet oppositum dicens quod quaelibet res sive materialis sive
notitia Ita quod si sic posset uniri esset notitia Dico quod quaelibet res est dei et totius trinitatis
repraesentativa non formaliter sed obiective seu per modum obiecti Res Creatae dupliciter repraesentant tri
nitatem
2m quod trinitas habet duos modos in se existendi Nam est ad extra effectiva et sic etiam
ignis est affectivus et activus Etiam individua natura est quae quaedam effectiva per modum communi
cationis
ut patet de productionibus ad intra et sic est proportionaliter in rebus
et per consequens amorem quae sunt bonae etiam intellectionem et sic in hoc repraesentant trinitatem
quantum ad opera trinitatis ad intra Ita quod illa communicatio rei creatae diffundendo se
est similis communicationem etiam productioni trinitatis ad intra et sic res dupliciter repraesentant
trinitatem uno modo secundum suas causalitates effectivas Alio modo secundum suas causalitates
obiectivas
Secundum
videre divinam essentiam
Quintum corollarium Non oportet quod divina essentia secundum omnem de
nominationem
perfectionis simpliciter cognoscatur per aliquam creaturam rationalem naturaliter Credo
quod debet esse formaliter utque
ligentia
est perfectior secundum hoc perfectius repraesentat et sic data suprema in qua concurrerunt
omnes denominationes perfectionis simpliciter adextra communicabiles absolute quae possent communicari non
Ego dico quod non quia data tali intelligentia non forte obiective et si obiective
non tamen formaliter patet quia quamvis essent similia tam non haberent nisi
obiectivam et ex similitudine non consurgit formalis ratio repraesentandi
Circa textum
scilicet distinctionem 20am prima conclusio Tres personae in divinis aequales in potentiam unde quaelibet
omnipotens quia illa perfectio qua pater generat est in filio sed filius non generat quia est
genitus et non potest se generare
2a conclusio omnipotentiam quam filius habet capit a patre
intuitive et abstractive Advertendum quod diversae sunt opiniones de notitia intuitiva
et abstractiva
primo quidam anglicus scilicet
successive notitia intuitiva et notitia abstractiva unde
praesente obiecto vocatur intuitiva et hoc connotat vocabulum quia praesentiam obiecti connotat
qua notitia remanente et absente obiecto ipsa
doctor fundat se in isto principio quae etiam
tas
sine
alio non oportet tertium ponere sic vult in proposito de notitia abstractiva quia ad verificationem
istius
obiectum conservata illa notitia priori
Illa regula potest dupliciter intelligi uno modo sic quod non
est ponenda pluralitas nisi adducatur ratio cogens intellectum demonstrative ad ponendum Etiam
regula est falsa quia ad ponendum conceptum substantialem si constitutum ex materia et forma non oportet habere de
nominationem
Ita de visione et oculo quia ponendo quod visio esset oculus non posset demonstrative inprobari
Item non oportet habere rationem denominativam ad hoc quod anima humana intelligat intellectione super
addita
quia salvabile apparet absque contradictione quod omnis anima esset omnis sua operatio
Alio modo potest intelligi quod non est ponenda pluralitas sine etc id est
bene disposito et isto modo per hoc principium dictum suum non est bene fundatum
ad hoc quod debet poni notitia distincta
Arguitur primo sic in probando suam opinionem Quia
ponamus quod
immutans
ergo habet dicere quod simul et semel eadem notitia est intuitiva et abstractiva
Secundo arguitur noti
tia
intuitiva et notitia abstractiva sunt sensitivae notitiae habentes diversa organa ergo
wuntur
uuntur
quia organum notitiae intuitivae vel est sensus exterior vel sensus communis interior Sed
organum notitiae abstractivae est aliud quia vel est organum ymaginative vel aestimative
Alia opinio est
quaelibet notitia intuitiva requirit praesentiam obiecti et hoc consistit ratione notitiae intuitivae
Contra illam opinionem arguitur quia deus ab aeterno cognovit creaturam et tamen non ab
aeterno fuit Et
cuiuslibet rei cognitae praesentiam quia multae tales non sunt et sunt
Item arguitur de notitia beatifica
creata quia beatus videt in verbo Antichristum scilicet intuitive vel aliam rem producibilem
et tamen non est obiecti praesentia igitur
intuitivam 2o dicit quod requiritur praesentia esse perspicui ipsius obiecti ipse
satis extraneum unde
et praeter obiectum quoddam modo esse perspicuum praesens intellectui in quod
et in quo causatur relucet
Arguitur contra illam quia quaeritur utrum id esse perspicuum sit
substantia vel accidens et si accidens cui inhaeret quia non videtur aliud quam ipsamet notitia
ipsius obiecti vel species in qua obiectum relucet
Advertendum quod difficultas habendi actum re
flexum
super actum proprium
habet actum reflexum super actum proprium contingit
primo quod reflectendo se super noti
tiam
aliquando loco notitiae capit obiectum et ex isto multi erraverunt per reflexionem
quia credebant cognoscere obiectum ubi cognoverunt notitiam et ista est causa quare
multi posuerunt universalia distincta a superioribus
Sequitur quod aliquando ex intentione alicuius actus In
qui illuduntur quia nescivit se praecise concipere notitiam
Consequenter alius
error accedit non distinguendo inter obiectum et notitiam quia aliquando obiectum percipitur
et creditur percipi notitia et hoc consurgit obiectum esse in anima sed non est ita ymmo
est met notitia
et ita credo quod
Sed non distinguitur a notitia et sic opinio sua est fictitia Unde possunt inquiri utrum
est visio etc
Ex consequenti arguitur de deo Et petitur utrum cognoscit creaturas in esse perspicuo et sic
etiam non inmediate cognoscit creaturas sed in alio
Item illud esse perspicuum ab aeterno
fuisset quia ab aeterno
iudicium evidens rei quod res est evidens si ipsa sit vel non est si ipsa non sit unde ymaginatur
quod illa notitia incomplexa est quaedam evidentia simplex immediate causative notitiae complexae
Sed abstractiva est talis quod virtute ipsius non potest elici
non sit et sic huiusmodi notitia abstractiva est de re absente ut de sorte vel platone quia habens
eam non potest
Ista opinio videtur prima facie satis
probabilis Contra opinionem praecipue contra secundam partem quia dicit ex quo
apparet non existens unde licet de existentia bene concedetur non tamen de non existentia quia capiamus
notitiam intuitivam albedinis vel alterius scilicet
potest bene elicere quod
et sequitur quod non erit oppositi obiecti productiva vel oppositi iudicii ergo erit eiusdem causativa
vel saltis non oppositi Item bene consurgeret quod inmediate posset causare iudicium negativum
quod res non est Item per dei potentiam ipsa potest conservari obiecto non existente et eodem modo
movere potentiam sicut ante ergo sicut
ita modo supponitur quod deus eodem modo concurrat sicut ante et sic positio non videtur posse stare
vel terminatur
aliquam similitudinem huius obiecti primo modo illa notitia vocatur intuitiva ut quando albedo obicitur ipsa
obiecti causatur notitia quae terminatur realiter ad speciem vel ad similitudinem vel ad tale
repraesentatum et non ad obiectum
Contra istam opinionem arguitur primo sicut fuit ante tactum
quod divina essentia est notitia intuitiva creaturae et tamen
mediatius
mediatius
beatifica creaturae quae
creatura
Possit dici quod realiter creatura est inmediatum obiectum cognitionis in verbo
Quia
ta
et qui vellet hoc dicere salvaret bene
obiective causaliter sed solum quo ad terminare obiective diceretur
Item alia ratio
contra
ad speciem non oportet dicere quia valde bene posset terminari ad rem et diceretur ab
stractiva
quia non sub ratione existentis vel non existentis quia abstrahitur et species con
curreret
per modum obiecti sed non per modum habitus et effective concurreret
Item illa species
est res insensibilis quia non cadit sub aliquo quinque sensuum ergo non videtur quod possit
mediate
mediate
Pro declaratione praesentis materiae advertendum quod duplex est genus vel species vel
modus notitiarum intuitivarum quaedam sunt posteriores suis obiectis et quasi dependen
tes
notitiis obiectorum sensibilium quia agunt et inmutant sensum Alia est
notitia intuitiva quae non sic se habet ymmo habet rationem prioritatis respectu obiectorum verbi gratia
notitia divina non dependet ab obiecto et sic notitia beatifica de creatura non dependet
ab obiecto Causa est quia est notitia exemplaris ideo terminantur magis ad causam et ideo magis
habet rationem exemplaris et per consequens prioris Tamen notitia qua beatus cognoscit deum habet rationem
posterioris
De primis notitiis potest dici quod sunt illae quae inmediate causantur ab
influxa obiectivo obiecti concurrentis virtute cuius potest elici evidens iudicium quod res est
Dico quod dictum meum potest intelligi naturaliter et sic dicit
tuitiva
necessaria dependentia dependet ab obiecto ita quod non stat eam esse de hoc genere
quando realiter obiectum inquantum ad hoc quod
Advertendum
quantum ad hoc quod licet deus quemlibet effectum posset se solo inmediate producere et quamlibet no
titiam
intuitivam etiam conservare non tamen se solo posset conservare notitiam intuitivam
quia eo ipso quo est notitia intuitiva est inmediate ab obiecto et est
rationem et conditionem ab huiusmodi conditione obiectali Et ergo cessante conditione obiectali cessat
esse notitia intuitiva quia non habet ex sua ratione intuitiva sed ex concursu individuali cum
vel tali ipsius obiecti satis probabile est
negandum et quod res videatur dum non est intuitive sine in sensu sive in intellectu unde
deus non potest influere inmutando sensum quia si sic tunc esset sensibilis quod non est
verum
unde potest sic diffiniri notitia intuitiva scilicet quae est posterior est notitia quae
mediate
mediate
Alia est notitia intuitiva in deo et de illa habet locum diffinitio
illa quae non est posterior sed prior quia virtute illius
existentia vel de non existentia unde de deo non est dubium ymmo est met notitia et
iudicium Patet etiam de notitia beati in verbo quae est notitia simplex etc talis quod beatus potest elicere
quod res est si sit vel quod non est si non sit
Et potest dari diffinitio generalis notitiae intuitivae
addendo ad praedictam diffinitionem
ab obiecto creata posterior ipso obiecto mediate qui
rei si sit et non existentia si non sit
Ponitur propositio quamvis non possit per suam essentiam
vel in se cognoscere intuitive in ipso tamen aliquid potest cognosci abstractive a creatura
primum patet quia quamcumque rem naturae statim habet de illa iudicium evidens quia illa res
est vel quod non est si non sit unde omnis talis est intuitiva Secundum probatur quod non videtur
inpossibile quod deus causet aliquam notitiam in beato absque hoc quod res videatur absque habitu
dine
quod possit
unde potest dici quod deus repraesentando creaturam
haberet se per modum speciei vel obiecti moventis ut species movet licet non esset notitia ita quod
sit concurreret quod repraesentaret creaturam et non se per modum speciei et sic adhuc
species respectu duerum
quod sibi placeret et sic huiusmodi notitia esset abstractiva
dixit
moveant de notitiis circa istam materiam tamen non habet principaliter hoc locum et sic stant in illo quid
nominis sed magis spectaret movere tales dubitationes utrum stat
non videndo creaturam etc et ergo quando occurrit de talibus notitiis debet fieri resolutio quid nominis
Circa textum hic diligenter inquiri oportet ibi est distinctio 24a prima conclusio Cum dicitur deus
est unus excluditur pluralitas essentialis deorum propter unitatem deitatis
Secunda conclusio
tres personae sunt unus deus excluditur solitudo personarum
Tertia cum dicitur
distinctae partes sunt unus deus excluditur confusio personarum unde aliqui dixerunt
confusionem esse in personis et non distinctionem
In alia lectione
agentem cuius
secundum aliquos supremam vel deum et secundum aliquos infimam videtur tamen ex intensione
sua quod intelligat deum per intellectum agentem unde quidam philosophus
illius ymaginationis ut dicunt
possibilis est capax cuiuscumque notitiae non subiective sed vitaliter
et intellectus agens est lumen
in quo relucent cognoscibilia deinde fantasmata habent unum modum potentialem
alem
ita in notitia sensitivam in specie multiplicata ab obiecto relucet rebus universalem sed non
vigore illius speciei et sic illam potentialitatem reducit intellectus agens ad actum Ex
consequenti illi de illa opinione habent dicere quod intellectus non cognoscit singularia nisi per accidens
scilicet quod secundum quod perfecte cognoscit universale quia intellectus agens non est natus radiare nisi secundum
formas universales ut ita loquor Ipso commentator ponit quod intellectus agens est ipse deus saltem
quod videtur innuere Ipse ponit deus nichil ad extra agit et sic videtur quod non actuet
intellectum possibilem per consequens videtur quod
saltem in lectionibus praesentibus quod sex modus conceptum possumus habere con de deo
primus modus est
per viam ab negationis scilicet ponendo negationem
expresse inperfectionem ut dependens dicit inperfectionem dicamus non dependens et ita
non mutabilis et sic de aliis Et si sint generalia quae dicuntur de omni creatura ut
esse creabile tunc per modum regulae quod m
adaequate supponit pro deo quia sicut sine negatione est proprium deo
Secundus modus per hoc quod habetur conceptus
communis scilicet entis
Tertius modus componendo plures simul ut addendo aliquam determinationem
ad praedicatum communem deo et creaturae ut dicendo ens primum unde nullum illorum praedicatorum
convertitur cum deo sed totum aggregatum Ex istis sunt modi inperfecti cognoscendo deum
dicunt aliqui quod non est alio modo est nobis cognoscibilis Sed sunt alii tres
Advertendum
quod tot sunt praedicata absoluta essentialia subordinata quot sunt species vel saltem sunt
ginabilia
ginabilia
unde ab existentia capitur conceptus simplex scilicet ens communis deo et creaturae et nullam inperfectionem inpor
tat
alias non competeret deo ut si esset aliqua species quae praecise haberet esse illi compe
teret
ille conceptus et nullum aliud praedicatum dicens perfectionem simpliciter et illud praedicatum
etiam competeret cuilibet speciei perfectiori
Secundo
aliquam perfectionem et ab illa vel a convenientia quae convenit cum deo et aliis superioribus
abstrahitur conceptus generalis supponens pro omni re habente illam perfectionem illud praedicatum non
est ita generale quia excludit primam speciem seu infimam unde quot sunt species producibiles
tot sunt praedicata fabricabilia dicentia perfectionem simpliciter sed gramatici non posuerunt
huiusmodi esse maximum
species est producibilis tunc supremum praedicatum est sibi fabricabile et multum ultra illud et illud
praedicatum non extendit se nisi ad duo scilicet ad illam et ad deum unde si capiamus a suprema
specie praedicatum conveniens sibi praecise se extendunt ad duo Si capiamus praedicatum inmediatum
convenit solum
et sic
torum
et numerus suppositorum addito semper uno supposito scilicet deo
Econverso contingit incipiendo
a extremo inferiori Ista ymaginatio proficit ad multa
primo indicat ordinem rerum
Secundo confert ad notitiam perfectionis specierum
3o confert ad sciendum nomina dei et praedicata
sibi convenientia ymmo ex istis antiqui philosophi processerunt ad notitiam dei quia quicquid perfectionem
dicit attribuerunt sibi
Quarto valet ad intellectum materiae ydearum tam secundum theo
logos
quam secundum platonicos
diversitatem in se
Item valet ad intelligendum materiam de formalitatibus unde ymaginatur
quod esse est eiusdem rationis in omnibus postea vivere distinctum a parte rei abesse concurrit tamen ydemp
tice
Ita quod sit distinctio ex natura et sunt maiores vel minores Esse et vita in
distinguuntur aliqualiter sive secundum quid scilicet formaliter sed non personaliter vel simpliciter
Ad propositum
est secundum illa praedicata quod a quolibet istorum abstrahitur conceptus singularis proportionalis
tamen ad praedicatum a quo abstrahitur conceptus conveniens soli deo ut ly
unde potest dici uno modo quod ly
potest abstrahi conceptus conveniens soli deo
Alio modo potest esse
ut quod esse primo convenit deo et sic est terminus singularis et convenit creaturis per posterius et
sic de aliis praedicatis dicentibus perfectionem simpliciter
Et si capiatur prout deo primo
convenit et est terminus singularis respectu dei et terminus communis respectu aliorum et ita habent ordinem inter se praedicata
convenientia deo ut esse primo postea vivens unde ab illo praedicato vivens conveniens
deo et creaturis capitur conceptus significans deum in esse vitae nunc significatur et perfectiori modo 3m
praedicatur intelligens 4m volens et iste est primus modus abstrahendi conceptus proprios
dei et mere simplices et est processus in infinitum in istis sicut in aliis communibus datur
ulterius absolute ille est perfectissimus conveniens deo Sed utrum
quod non ergo non pono illum in numero abstrahendorum
Secundus modus est a pluribus con
ceptibus
communibus simul mentis scilicet combinando plures simul ut esse vivens intelligens etc Et ille quanto
a pluribus denominationibus abstrahitur tanto erit perfectior Et forte daretur maximus
numerus conceptuum communium quem intellectus posset habere et ille conceptus qui abstraheretur ab illis
est perfectissimus nobis possibilis sine speciali adiutorio
Tertius modus datus
conceptibus pluribus complexis ex ipsis potest elici conceptus dei unde
sufficeret quia non gerit
species dicit scriptura a specie creaturae potest cognosci
Tunc potest dici quod quaelibet notitia
creata quantum est de se est sufficiens concurrere ad productionem notitiae forte quod simplex
sufficeret in angelo licet non in nobis Unde secundum quod variatur proportio tam ex
parte potentiae quam ex parte aliorum concurrentium ad productionem variatur
conceptus
Advertendum quod huiusmodi abstractio verisimiliter non esse possibilis nec iuvante fi
de
et elevante et ideo fides in talibus est luminis naturalis directiva
Arguitur contra
dicta quia si ita esset sequeretur quod non possent inveniri
finite
distantium
Respondetur quod nulla species distat sic infinite quia quaelibet creatura
est finita et ergo per viam divisionis contingit ad quamlibet devenire
Secundo dicitur
quod dato quod non per viam divisionis possemus devenire tamen per operationem posset intellectus ab
strahere
conceptum proprium illi speciei et sic capere differentiam et genus
Tertio dicitur quod non oportet tran
sire
per omnia sed potest fieri saltus ut dicimus homo est animal rationalis Certum est tamen quod aliquae
sunt convenientiae inter hominem et aliqua bruta a quibus possent capi aliqua praedicata et non
homo
Quarto dico quod licet in huiusmodi denominationibus proceditur in infinitum tamen investigando
diffinitionem non procedimus in talibus praedicatis sed dividendo quia ut entium aliud finitum
aliud infinitum et finitorum aliud corporale aliud incorporale
quod quaelibet creatura ad repraesentandum deum habet talem naturam et per consequens species causabit
aliam speciem et sic in infinitum Advertendum quod
so
tamen ponit quod quaelibet res causat radios quantumcumque sit accidens vel substantia
ymmo
procedendo tamen ad non gradum Aliter dicitur quod non est processus in infinitum et tamen quaelibet res
concurrit obiective ad intellectum datum quia sic concurrere est communicare intellectui nostro
esse ad sensum dictum et sic notitia est notitia intellectui nostro et obiectum unde non
notatur
est de se sed intellectus non faciliter inmutatur per eam
principaliter notitia sui Dico oppositum quod per prius repraesentat obiectum deinde se ex hoc quod intellectus
convertit se ad notitiam et sic forte habebimus complexam et concurrit obiective non causando speciem
dictam sed gerendo vicem speciei et obiecti
Circa textum 23am distinctionem Advertendum quod ly
nec est nomen pure essentiale nec nomen relativum nec notionale quia non connotat aliquam ema
nationem
sed est nomen suppositale non tamen relativum sicut ly
tres naturas humanas essent tres homines et vetatur ly
Secunda conclusio non dicimus ibi esse tres deos unde nomen dei
capitur a forma quae est ergo unitum
Tertia in trinitate non est diversitas vel multipli
citas
etc
In alia lectione
Quantum ad tertium articulum utrum deus et creatura possint univocari
Ad
vertendum
quod doctores non movent istam cau materiam ad tractandum aliquid de logica
sed ad manifestandum divinam excellentiam ad hoc fuit omnium doctorum intentio ut ipso cog
nito
alliciant in sui dilectionem
Breviter doctores in ista materia
est divina excellentia et tantus excessus dei super creaturam quod non possunt univoce significari
Ad hoc
nec habet proprie esse sed in existens Ita proportionaliter
turae
est tantae imperfectionis et tantae indigentiae quod quodammodo deus est suum subsistere
et hoc dicit
expressissime
esse creaturae est ipse deus est ipse met sustentans creaturam unde deus habet unam
causalitatem respectu creaturae quam noverunt philosophi et deus est realiter nobis magis intimus
quam nos ipsi nobis et ideo est quasi sustentatio creaturarum
fundat inclinationem quam creatura habet ad deum quia illa tendentia et dilectio creaturae cum
si deus sit eius esse
Satis potest
dei iuxta
se habet esse unde creatura habet unam habitudinem quae est maioris dependentiae ad deum
quam accidentis ad subiectum Et ista habitudo dependentiae in infinitum maior reperitur
scilicet creaturae ad deum quam accidentis ad substantiam Si ergo
ad substantiam negavit univocationem substantiae et accidentis quia a fortiori debet negari univocatio dei et creaturae
unde phylosophi non consideraverunt speciales habitudines sicut nos
habere necesse esse sicut caelum et nobis revolutae sunt tales habitudines et nobis revolutae sunt
tales habitudines Et ideo si bene considerasset habitudinem non posuisset quod fuisset uni
vocatio
dei et creaturae
unde
ponit quod potest habere aliquis conceptus realiter univocus deo et creaturae repositus in aliquo
genere in hoc concordat cum aliis saltem antiquis
ulterius ponit quod conceptus entis est communis
deo creaturae
unde dicunt quod conceptus
est communis deo creaturae
Advertendum quod realiter quando locuntur de rationibus non capiunt rationem
pro conceptu et hoc est
dicunt quod ratio entis est communis credo quod capiunt rationem pro obiecto subtili modo ostenso unde
a parte rei et a parte obiecti loquendo formaliter secundum modum ipsius eadem formalitas
essendi correspondet deo et creaturae vel eadem ratio formalis
essendi est eadem in deo et creatura Sed differentia est inter deum et creaturam non
formaliter sed per modos intrinsecos et hoc iterum est terribile
Breviter doctores isti
alias distinctiones quae sit essentialis etiam quam sit personalis et
concurrens et vocatur modus essendi rei unde formalis ratio essendi in deo et formalis
ratio essendi in creatura sunt eadem Sed deus habet modum infinitum et creatura habet
alium modum Dicit ulterius quod iste modus non diversificat speciem formalitatis Unde
haberent diversos modus ulterius a modis intrinsecis non causantur conceptus absoluti sed a rationibus formalibus
modo illae rationes possunt creare
ens vivens etc sunt extra genus sed secundum formalitates et non secundum modum causantur
omnia praedicata posita sub genere et ideo secundum
tenet aliam quia dicit quod non potest haberi conceptus univocus deo et creaturae quia deficit
ratio prima conclusio sua non potest esse conceptus univocus deo et creaturae correspondens quia deficit ratio obiectiva
communis unde
et individuis illius generis unde conceptus de se secundum eum saltem generalis non terminatur ad
obiectum inmediate sed habet rationem obiectivam ad quam terminantur etc unum ad aliquid esse perspicuum Secundum
hoc dicit quod non potest haberi conceptus unicus de deo et deo creatura quia nulla est ratio obiectiva communis eis
sicut est ratio obiectiva communis conceptui generis et speciei
Secundo ponit quod bene habetur conceptus confusus dei et
creaturae sicut conceptus entis quia non habet unam rationem obiectivam istud est valde mirabile
intellectiva habet multiplicem orationem et inter alias nobis notas quod sensitiva vegativa et intellectiva
Tunc
res considerata 2m aliquem modum se habendi ad operandum ut ratio generis est esse sensitivum
ut quod omnis res cui competit illa ratio obicitur in ratione animalis et hoc est de ratione conceptus quod habeat
Ad oppositum de deo non potest haberi ratio obiectiva limitata quia deus qn secundum modum
est ipse inmense ita quod non reperientur tales gradus 2m magis et minus perfectos in deo sicut
in creaturis unde reperiuntur in creaturis quod aliud est et est valde inperfecte et aliquid
aliud est et est perfectius limitate tamen sed sic non est de deo et sic omnes conceptus qui creantur
per modum speciei vel generis causantur a rebus 2m esse limitatum et deus non habet esse
limitatum et ideo non potest esse conceptus univocus deus et creaturae Et si
intellectum loquitur valde probabiliter loquitur
Alia via
univocatur
et magis intelligitur quam alii ponit propositiones pro quarum
intellectu advertendum quod ipse videntur innuere duplicem ordinem praedicamentorum essentialium secundum
quod tetigi
unus est praedicatorum communium quorum ens primum postea alia
Secundo
ordinem correspondentem in deo praedicatorum propriorum deo quia sicut ens est communem ita ab ente
capitur conceptus significans praecise entitatem dist
Secundo sicut habemus
duplicem ordinem talium praedicatorum ita a parte rei est duplex ratio obiectalis correspondens verbi gratia
quantum est de se est infinita licet tamen finite et 2m varios gradus possit a creatura par
ticipare
ita quod distinctae rationes et distinctae res ut ita loquar correspondent istis ens vivens
etc ita quod aliqualis distinctio minor quam sit personalis Ita quod correspondent distinctae res concurrentes
tamen
entitas quae est formalis ratio et sic de aliis praedicatis Et
ydemptice sicut personae divinae concurrunt ydemptice yi in essentia divina ita dicit quod aliud
est esse in deo aliud vivere et aliud esse formatur et concurrunt ydemptice
ulterius dicit quod
ratio entis correspondet creaturae et cuilibet finite et ratio entis in deo et ratio entis in creatura
nullo modo conveniunt ideo nullo modo possunt univocari quia huiusmodi in deo est simplicissima et indivisibilis
sed in creatura est gradualis
omnes sunt eiusdem speciei quam lapis et sic in deo est totaliter alterius rationis quia omnino
inmensa omnino individualis
Isto praemisso prima propositio sua ratio entis secundum quam
deus denominatur formaliter ens est simpliciter inmensa capit rationem pro ratione obiectiva et sic illa
ratio in deo est
Secunda conclusio omnis denominatio transcendens communis deo et creaturae
habet in deo rationem intrinsecam inmensam formaliter vult dicere sicut dicit de ente quia
realiter in deo correspondet ratio
correspondet
Tertia conclusio Secundum nullam rationem in esse entis deus
tura
formaliter Causa est quia omne illud est
communicare cum creatura formaliter Intendit probari Si deus communicaret sit in
ratione essendi quod potest esse forma
Quarta conclusio secundum rationem entis vel eius denominationem
essentialem tamen de deo et creatura est conceptus analogicus unde ymaginatur quod sit unus conceptus
analogicus qui primo et principaliter convenit uni et posterius alteri ipse
est exemplativa esse creati et ratio viventis in deo est exemplativa creaturae Si
viceversa fiat quod per prius conveniat creaturae dicit
quod deus non eius ens sed super ens et hoc prout principaliter convenit creaturis
Consequenter ponit quod omnes
creaturae sunt univoce sensibiles secundum rationem entis patet quia est eiusdem rationis in homine
in asino et sic de aliis et sic ratio vitae in omnibus viventibus creatis et sic conveniunt quasi specifice
in ratione entis Sequitur quod si daretur suprema notitia creabilis esse suum esset eiusdem
speciei adaequate cum esse materiae primae quia tota latitudo rationis formalis entis est in materia
prima
Isto modo patet quomodo capiuntur formalitates in deo Sed videtur melius dicere secundum
Arguitur contra materiam de formalitatibus licet sit subtilis et
omnis ratio salvabitur faciliter et per ipsam nulla difficultas solvitur ergo non est ponenda 2o
non est ratio cogens nec per eam aliquid salvatur quando salvaretur sine ea aeque probabiliter vel magis
nec fides astringit nos igitur non sunt ponendae Nihilominus subtilissime
doctores ponentes eas
Circa textum distinctionem 25am persona uno modo capitur
pro suppositali proprietate persona non est terminus relativus sed suppositalis id est suppositum naturae
rationalis Sed in trinitate tria persona ita tres personae
In alia lectione
In alia lectione fuit dictum unde notitia praecipue intuitiva habeat quod sit talis obiecti
notitia Et quantum est de notitia beatifica creata dictum fuit quod ipsa est quodammodo ad pla
citum
dei significativa Et ex consequenti pro declaratione materiae dicebatur quod deus concurrit dupliciter ad cau
sandum
huiusmodi notitiam et ex diversitate sui modi causa agendi diversificatur effectus
Et
uno modo concurrit pure effective et quantum ad hoc dat ei Alio modo concurrit obiective
et sic potest facere quod idem actus nunc plura nunc pauciora repraesentet semper indivisibiliter
tamen concurrit unde tota radix quarum notitia beatifica creata repraesentat hoc
vel id ex divina libertate Et ista est natura actuum relativorum
naturalium
ficis
et etiam ex fide unde beatus iudicat aliqua fore et tamen potest nunquam ita iudicasse et sic
sine mutatione potest esse iudicium quod
erit
veritates unde ab eo quod
Consequenter dicebatur quod possibile esset quod idem actus specificus quo omnes essent
beati et sic salvaretur quod latitudo accidentium esset simpliciter finita quantum ad speciem
citatis
animae quod posset tantum mereri quod non posset plus
et quod est plurimum vel pauciorum repraesentativus est ex libertate divina et sic per eundem actum
infinita posset cognoscere Consequenter salvaretur quod absque successione vel productione novorum
activum vel novi actus possent fieri novae revelationes quia idem actus possent nunc
repraesentari quod nunquam ante
essentiam solum et consequenter unam creaturam Consequenter idem actus potest repraesentare verum et etiam
se ipsum et etiam possibile est quod repraesentaret verum et non seipsum Et sic consequenter
esset rectus et reflexus
Advertendum quod probabile est dicere quod actus beatificus
est simplex dei apprehensio etiam esset sui apprehensio et cognitio non solum incomplexa
complexa non solum affirmativa
fectionis
in deo saltis super eminenter et negativa cuiuscumque habitudinis repungnantis
deo scilicet dependentiae etc Non est tamen concedendum quod huiusmodi actus sit sibi contradictorius quia
si sic certum est quod esset propositio inpossibilis quia esset aequivalenter copulativa inpossibilis et sic esset
aequivalenter falsus actus et sic anima habens illum non esset beata Isto non obstante
posset huiusmodi actus successive esse iudicium dictorum
Nam primo quod
multi modi dati causandi notitias abstractivas unus modus dato conceptu
mere singulari cum connotationibus extrinsicis etc potest intrinsecus inmediate elicere conceptum
singularem determinatum
Advertendum circa modum causandi conceptus universalis quod quidam
sunt conceptus universales dicentes perfectionem simpliciter sine limitatione Alii sunt limitati
ad certam perfectionem et quandoque cum inclusione inperfectionis sicut sunt genera sub alterna
et species specialissimae in genere substantiae
Ulterius advertendum circa modum
causandi huiusmodi conceptus quod causantur a convenientiis generalibus rerum unde
convenientia formatur conceptus generalissimus conveniens sibi et deo et cuilibet
convenienti in hac perfectione Deinde capiatur secunda species illa convenit cum deo in aliqua
minori quam prima et ab illa convenientia capitur alia denominatio quae non
convenit in fine speciei
capitur aliud praedicatum vel alia condempnatio
sed non duabus primus et sic consequenter de aliis et sic est ordo in praedicatis essentialibus et sic ascen
dendo
sunt infinite producibiles
Quia ex quo deus est potentia infinita ipsa
non potest terminari ad aliquod maximum finitum quia si sic non esset infinita
Et sic nulla esset producibiles quin deus posset ultra illam producere aliam Et sic quot sunt
species producibiles tot sunt conceptus causabiles specifici essentiales dicentes
perfectionem simpliciter et absolute
Alius modus secundum limitationem generum subalternorum
Secundum subordinationem terminorum positorum in praedicamento substantiae secundum quod patet in arbore
Circa primum modum advertendum quod a quolibet conceptu dicente denominationem
perfectionis simpliciter potest abstrahi unus conceptus excludens omnino quamcumque inperfectionem
possibilem sicut ab infima specie et convenientia
conceptu potest capi conveniens soli deo excludens omnem limitatam perfectionem
Et quod supponeret pro perfectione
et sic de quolibet praedicatorum dictorum a quolibet potest praedicatum capi deo proprium
Et sic
in infinitum contingit huiusmodi latitudinem reperire Secundum quod sunt conceptus communes reperibi
les
deo et creaturae convenientes Et sic consequenter ex quolibet istorum potest elici aliter
quia quibus illorum exprimit limitate ut primus exprimit solum esse et sic possumus
ab illo formare esse inmensum conveniens soli deo Aliud praedicatum esse vivens
quod convenit deo et creaturae Et attribuimus deo propter penuriam terminorum deo attributorum
Et ab illo potest capi istud praedicatum vivens inmensum
Consequenter posset inveniri
unus conceptus repraesentativus omnium illorum et esset proprius deo Utrum in via sit invenibilis
credo quod non sed in patria est huiusmodi Patet quomodo plures conceptus possent esse simplices quorum
quilibet pro deo supponeret
Sed iterum ex omnibus conceptibus deo propriis scilicet esse divinum vivens
et quanto conceptus absolutus ex pluribus talibus conceptibus
fectior
Et secundum hoc essent processus in infinitum ascendendo per potentias
semper magis perfectas
modum tactum sed ex conceptibus limitatis ad creaturarum Dico circa hoc quod quaelibet
notitia creaturae quantum est de se est inmediate apta nata ad concurrendm et ad causandum
notitiam abstractivam de deo nam sicut creaturae habent ordinem ad deum Ita notitiae crea
turarum
habent ordinem ad notitiam dei et sic notitiae creaturarum sunt quaedam modo
nata concurrere ad productionem notitiae dei ymaginandum quod ex unica notitia non potest
ut plurimum in nobis
potentiae abstractivae
Et ex hoc consurgit quod posset nunc ex pluribus notitiis nunc ex pau
cioribus
aliquando cum concursu discursus et secundum haec resultant diversi conceptus
dei et magis vel minus perfecti Et ideo inter operationes animae vis abstractive est multum no
bilis
excellens et intellectum perficiens
Et propter hoc quod fuerunt valde multi modi de deo
apud antiquos formandi conceptus Ars abstractiva esset multum utilis si esset
tradita sed non sunt datae regulae et est multum difficile propter latentiam intellectus
dixerunt aliqui philosophi quod per modum abstractum intellectus patet devenire in notitiam intuiti
vam
dei quia secundum hoc quod notitiae abstrahuntur diversimode et a pluribus aliis tanto
sunt perfectiores et quando intellectus ad hoc deveniret quod vetaretur intellectus adeptus
Advertendum
est quod consideranda est certa habitudo et combinatio notitiarum Unde ex ista combinatione
notitiarum creaturarum sensibilium inter se quasi per modum speciei repraesentatur deus ita quod ex illa
combinatione consurgit quaedam armonia et quaedam habitudo quae habet se per modum speciei
scilicet ex tota illa congerie notitiarum et tunc intellectus elicit notitiam dei Ita quod nulla illarum
sufficit sed omnes vel nulla est notitia vel omnes simul
non causatur armonia sed ex congerie multorum Ita quod ex multis conbinatis con
surgit
armonia et sic recte sicut in combinatione qualitatum primarum secundum variationem
producitur forma substantialis magis vel minus perfecta ita secundum varias species huiusmodi
notitiarum et secundum variam conbinationem specierum huiusmodi notitiarum formantur conceptus
nobilioris et altioris speciei etiam secundum
conbinatio teneat vicem speciei non tamen est proprie species nec causat eius speciem
Et ex hoc apparet
quod
quod ex duabus speciebus simul scilicet duorum obiectorum causatur tertia species unde ex concursu speciei
lucis et ex
de
bene decipi Sicut pono de calore Nam si praesentetur alicui in rase
tari
farinam intellectus sive sensus non exibit in actum nisi iudicando de farina
nec causabitur species farinae
Contra ibi causatur actus cognitionis cognoscendi fa
rinam
negatur sed causatur realiter notitia actualis calcis
Secundo dico quod licet pro
duceretur
actualis notitia farinae hoc tamen non esset per speciem calcis nisi quasi extrinsece
moventem ad concordationem speciei farinae et sic stat
conceptus abstractivus de deo mere simplex et sibi proprius primo
secundum quod abstrahitur a denominationibus convenientibus sibi et creaturis
Secundo potest esse
qui ab huiusmodi conceptibus sibi propriis abstrahitur et quanto a pluribus tanto est perfectior et est processus
in infinitum
nandi
infiniti conceptus simplices possunt causari
noscibilis
a nobis nisi removendo inperfectiones
Circa textum post praedictorum Ista
est distinctio 22a prima conclusio Quod nomini divinorum sunt sex differentiae quaedam singulis propria
quaedam sunt essentialia et nulli propria convenientia tamen cuilibet personarum quaedam dicuntur personaliter
et non relative ut incarnatus Aliud dicitur de omnibus simul et non de aliquo solo ut trinitas
et hii tres simul tamen non est aliqua res deus quae nec sit pater nec filius nec spiritus sanctus unde
non est sanum concedere trinitas est illa res quae est pater et filius et spiritus sanctus
Secunda conclusio
nomina singulis perfectius propria sunt relativa et non substantialia vel essentialia
Tertia conclusio nomina substantialia
dicuntur de essentia et de qualibet persona
Quarta conclusio quodlibet nomen relativum dicitur ad aliquid et non est
commune tribus ut generare spirare
Quantum ad 4m articulum videndum est utrum deus reponatur in aliquo genere quantum ad hoc
non debet esse magna difficultas utrum loquar de re vel de termino unde terminus ponitur principaliter
et res 2ariae Etiam aliqui posuerunt praedicamenta realia
De ista materia variae sunt opinio
nes
in praedicamento significatur
in praedicamento relationis secundum
praedicamento actionis quia agit vel est agens
Quando quaeritur utrum reponitur in praedicamento
ipse notat primo quod genus est conceptus communis significans multa differentia specie
Secundo notat aliquid
esse in genere dupliciter uno modo tamquam conceptum alio modo tamquam significatum per conceptum
Tertio dicit quod re
spondendum
est quod sic quia terminus ipsum significans reponitur in praedicamento probat quia quod deus conci
piatur
per aliquem conceptum et significetur per aliquem tantum repositum in praedicamento non
detrahit a sua perfectione quia ad hoc non sequitur compositio in deo nec finitas nec aliqua
inperfectio verum es ipse respondet ad auctoritas antiquorum doctorum qui
quod deus non reponitur in aliquo praedicamento Unus dicit quod est articulus ad hoc Dicere deum in praedicamento
error
genus sic quod habet rationem partis realiter et sic esse in genere est esse tanquam partem
conpositi et sic bene conceditur quod deus non est in genere
Contra istam propositionem arguitur sicut visum
est deus non est univocabilis cum creatura quia non potest univoce significari cum
creatura ratione distantiae et modi essendi quia deus magis excedit substantiam creatam
quam substantia accidens Etiam substantia creata magis indiget deo manente quam accidens
substantiam et propter hoc quod accidens sic distat a substantia et indigt substantia non est univocatio substantiae et
accidentis igitur sicut prius dictum est
Secundo probatur quod conceptus dei non sit in aliquo genere quia si sic
cum omnis conceptus specificus sit aptus natus praedicari de pluribus sequeretur quod etiam posset saltim ex
modo suae significationis non sic repugnaret et per consequens conceptus dei non excluderet pluralitatem
deorum Similiter dicitur quod tamquam individuum appareret ibi esse plura individuata similia
et per consequens erunt plures dii
Tertio supponendo secundum
repositi in genere talis est quod non repugnat sibi in primo modo dicendi per se vel 2o modo quod dicere
dicunt realitates distinctas vel supponant realiter pro diversis realitatibus sed hoc repugnat
deo ratione suae simplicitatis et angelo non Dicit tamen quod diffinitio angeli componitur ex certis differentiis
licet essent absolute impossibile necessariae tamen non repugnat diffinitioni angeli quod in primo modo et 2o modo dicere realiter
supponant pro diversis realitatibus sed hoc aliunde nec conpetit sibi primo et per se ut diffiniendo
animam tamen huic diffinitioni non repugnat primo et per se quod sint realitates distinctae licet forte
per accidens repugnat
quia quaelibet differentia esset actualissima ita quod quaelibet debet ipsum repraesentare ut necesse esse
et ideo quia diffinitioni eius repugnat esse in genere per consequens diffinito ideo diffinitum
non potest esse in genere
Item conceptus substantiae non plus sibi convenit ut est genus nec plus
supponit pro deo quam conceptus sapientiae prout reponitur in praedicamento qualitatis sed prout reponitur sapientia
in praedicamento qualitatis non dicitur de deo quia si sic tunc esset generalissimum et sic deus esset accidens
quia esset qualitas
Alia opinio scilicet
quasi describendo genus quod genus est illud subtranscendente est praedicabile
in quid et de pluribus differentibus specie quorum nulli repugnat per se ex diffinitione sua specifica
quod in eo sit compositio
Et ens et omnia illa praedicata perfectionalia de quibus animalis mentio sunt
extra genus Et videtur mihi compositio magis theologica nec sunt genera secundum modum accipiendi apud
eos ideo genus debet diffiniri sicut iam dictum est unde angelo et animae non repugnat per se ex
sua diffinitione specifica compositio
Sequitur contra ipsam opinionem conclusio responsalis
quod deo repungnat esse in genere
plicitate
quia diffinitio sua specifica componitur ex praedicatis nullum potentialitatem dicentibus
quia quaelibet dicit purum actum et simplicem In aliis est ordo quoad modum concipiendi quia
dicere generales sunt quodam modo semper potentionales respectu spiritualium Et ista deduci potest de aliis
scilicet unitate et necessitate Generaliter quilibet terminus positus in diffinitione dei significat
et actum purum et ideo quantum ad hoc non debet esse ordo talis sicut in aliis
Opinio
ripa
quia ibi non includitur infinitas Ideo consequenter
est in aliquo genere communi in quo creaturam quia genus univoce debet praedicari de suis
speciebus unde esse dei est alterius rationis et est esse infinitum sic non est de creatura
Secunda Conclusio Creaturae univocantur secundum praedicata perfectionalia quae
vocamus transcendentia communiter univocantur in qua
conveniunt in eadem ratione ut omnia entia in esse et omnia viventia in vivere et sic consequenter
Alia opinio scilicet
omnes doctores antiqui quasi scilicet
in aliquo genere
aliqui voluerunt elicere ex dictis
ad probandum quod deus non est in aliquo genere nec in praedicamento unde dicit sic deus re non
est res alicuius praedicamenti sed illa quae sunt ab eo per participationem sunt in generibus unde ens
dividitur primo in ens creatum et ens increatum ulterius ens creatum est
ad 10 genera Increatum non est in genere Ens creatum dicitur annologico de 10 praedicamentis
ut dicit
allegat
Secundo arguit genus habet suas species distinctas 2m
esse super additum genus habet se per modum materiae et differentia per modum formae Et sic
doctor sollempnis
potentialitas in genere ita quod genus est quaedam quiditas potentialiter Et differentia per modum esse se habet
quod cum super additur generi constituitur una species ex additione alterius alia species
unde ipse
Tertio arguitur quod deus
non est accidens nec substantia ergo non est in aliquo genere quia non est accidens patet quod non est
substantia quia de ratione substantiae sunt duae conditiones Prima in subiecto non esse scilicet
quod non inhaereat alicui Secundo quod sit apta nata subici ideo vocatur substantia
modo quantum ad secundum modum ista conditio repungnat deo ergo deus non est substantia Postea
allegat
contentum sub genere videtur iste
sint ab eo exemplata primo substantiae de inde a substantis quasi emanant accidentia quia
ista genera debent esse exemplata Ipse tamquam principium primum ponitur supra deinde
substantiae deinde accidentia
Pro declaratione antiquorum aliqua sunt attendenda primo
quod praedicamenta sunt artificaliter inventa causa doctrinae et facilitatis doctrinae Ex hoc
sequitur quod variae potuerunt institui
Primo instituta fuerunt per simplicitatem rerum
propter finitatem modorum concipiendi ideo valde utile fuit reducere omnes conceptus
ad 10
non sic
simplicissimus quidam recitat aliquos philosophos qui reduxerunt praedicamenta
scilicet esse absolutum et esse respectum scilicet esse substantiam et esse aliqualiter ita quod unum essentiale et aliud
accidentali
Alii consideraverunt totam latitudinem vel congeriem omnium rerum illi fu
erunt
diversi quidam praecise substantiam et qualitatem Istius opinionis fuit
quantitatem esse substantiam vel rem quantam quantum est de relationibus dicitur quod non differunt
ab extremis de motu quod est mobile
Alii ponunt plura
alii tria quia ponunt quantitatem
distinctam
alii ultra relationem
Alii ultra actionem et passionem et dicunt quod actio non est
illa res quae progreditur ab agente nec passio quae recipitur a passo
10 Notandum ulterius tenebo opinionem
res est in praedicamento et per consequens deus omnes formae quae possent absolute significari reponerentur
in primo genere doctores aequivocant de hoc nomine substantia quia qui dicunt quod deus
non est substantia volunt quod substantia aliquid connotet scilicet inperfectionem Subtilius locuntur qui dicunt
quod deus non reponitur in genere quia praedicamenta traduntur ab antiquis 2m rationes exprimentes
s
quia antiqui inmediate induxerunt iuvenes in conceptus altissimos ut melius postea
conciperent
pro intellectu antiquorum
est
diffinitionem et additur differentia
sed ista non est intentio antiquorum sed resolvunt se ad rem vocan
do
genus rem et ponunt quod est quodam quiditas
pro cuius intellectu ponitur exemplum de anima
licet sit res indivisibilis tamen habet multas operationes et multas particulares inclinationes vel naturas
ut ita loquar primo infimum modum suae perfectionis et est existere et ista conditio prima operatio
sua est appetere sic x
prima in omnibus est generalis deinde ascendendo ipsa
habet varias operationes habet influere formaliter et constituere aliquo modo conceptum Deinde habet inclinationem
quod sic in loco scilicet quod corpus quod informat sic supra terram vel in loco sibi naturali etiam
quod complexio sua sit reducta ad debitum temperamentum ita aeterna et alia elementa et sic
tandem quod erit vegativa postea sensitiva postea intellectiva Anima ergo considerata secundum
naturam suam infimam ut ita loquar vel conditionem habet rationem generalissimi obiectivo et
ascendendo per suas operationes ipsa significatur per terminos minus generales et tandem venien
do
ad naturam suam perfectissimam ipsa significatur per speciem
potentialitas respectu sequentis Et ideo phylosophi imposuerunt terminos quasi proportionaliter loquendo
Item potest
reduci ad subordinationem formarum substantialium et si non sic ita tamen
quod secundum ordinem illorum praedicatorum sint formae ita quod per primam ponatur in esse solum et
illa erit multum potentialis et illa ulterius recipit aliam et sic consequenter et sic salvabitur
modus antiquorum vel possemus ponere secundum ymaginationem
unde yamginatur quod creatura est sua essentia sed non est suum esse sed deus est esse creaturae
et secundum quod
ponere ordinem
Alia
reali sicut proportionabiliter formalitatibus
compositio in qualibet reposita in praedicamento unde
prima a qua sumitur praedicamentum
Alia vivendi ratio est quae est conponitur cum prima concurrunt
tamen mere unitive
Alii posuerunt universalia correspondentia ex parte rei Reputo primum
modum magis probabilem quia consonat theologiae philosophiae et veritati Appareat finaliter
consonanter doctoribus quod non reponitur in genere
Ad rationem si diceretur saltim est in genere
relationis dicitur quod non quia ut
limitationem perfectionis repungnantis deo et si reponitur hoc est per quandam annologiam
et quandam super eminentiam et non secundum proprium modum secundum quam puta sunt instita
de ad significandum
hoc nomen ypostasis dicitur de qualibus persona singulariter et de omnibus similiter pluraliter ypostasis
id est suppositum vel subsistentia
Secunda conclusio aliqua sunt nomina propria singularum personarum
exprimentia suas proprietates
Tertia conclusio non omne quod dicitur de deo dicitur secundum substantiam et non
omne quod dicitur secundum substantiam dicitur ex tempore quia relativa dicuntur non secundum substantiam Clara est
quod relativa ab aeterno dicuntur non secundum substantiam
Alia conclusio filius dei dicitur
aeternaliter filius dei etiam per gratiam potest vocari filius ad optimus Item spiritus sanctus dicitur donum
et aliqualiter dicuntur plura dona et est donum in se ad intra aeternaliter et donatum temporaliter
Alia conclusio
trinitas potest dici spiritus sanctus
tribuitur
cuilibet personae et sic quaelibet persona dicitur spiritus et sancta Sed si capitur a proprietate tunc negetur
de qualibet alia persona etc
Quantum ad 5m articulum videndum est utrum deum esse sit demonstrabile et hoc excludendo
statum viatorum de quibus non est dubium quin ex praemissis prioribus via doctrinae sciant con
cludere
demonstrative deum esse licet sit principium complexum evidentissimum nec talis demonstratio facit
de novo scire respectu eorum Sed utrum possint stante beatitudine habere aliquam novam notitiam
respectu huius quod deus est de isto possunt esse duo modi dicendi vel huiusmodi processus esset ex
notitiis in verbo vel in proprio genere ad
licet beatitudo essentialis sit in variabilis seu beatifica notitia de lege statuta
quantum ad accidentalia posset variari ita quod ex notitiis in verbo possit beati concludere quod deus
est
Secundo in proprie genere specialiter
ca
sunt incompassibiles
clare quod deus est
notitia de bonitate commune et quod sunt respectu alicuius potentiae concludentes huiusmodi conclusionem quod deus est
deus cognoscit se vel potest se cognoscere demonstrative licet non sit sibi demonstratio vel discur
sus
non
ergo intelligo de statu beatorum quia non est dubium quin possint
Etiam de
statu innocentiae non revocatur in dubium quin in illo statu erat evidenter demonstrabile
ne dum theologice ymmo etiam in primo lumine naturali et theologice concurrente lumine super
naturali
etiam ex puro lumine in statu innocentiae
Nam
nedum quod deus est sed etiam quod deus trinus et unus primus parens potuit habere notitiam nam
ex habitudine
deum esse trinum et unum
et trinitatis ergo cognovit se secundum illam habitudinem quod non fuisset nisi cognovisse utrumque
extremorum forte ex cuilibet creaturae notitiae est deducibile quod deus est et trinus
Iterum
Item non
revocatur in dubium utrum sit demonstrabile etiam in lumine naturali a substantiis intellectua
libus
perfectioribus quam sit homo
doctores non revocaverunt
or
posset habere demonstrationem alicuius conclusionis ad cuius ad sensum nos non possemus pertingere nisi
per fidem
Ideo restat difficultas utrum in statu naturae lapsae sit demonstrabile deum
esse in lumine naturali
Conclusio naturalis investigatio humana ex lumine naturali praecise non
concluderet evidenter deum esse Ista conclusio fuit in radice satis tacta in toto processu in quo
ostensum fuit quod fragilis est et debilis humana investigatio sibi derelicta Et
patuit de primis phantasmatibus qui non posuerunt ultra substantias sensibiles aliquam
rem spiritualem quos
in principio Et etiam de Caldeis pro tunc
et
per doctrinam a prophetis vel
Radix fuit saepe tacta scilicet per penam culpae originals de isto satis dictum est
Consequenter potest dici quod phylosophi nullum conceptum verum de deo ex puris naturalibus non motu
habuerunt nam in conceptibus eorum semper inportantur aliquid inperfectionis vel deo repung
nans
ratione cuius semper subiecta propositionum quas formaverunt de deo pro nullo supponunt propter
falsam connotationem
Secunda conclusio deum esse est theologice
demonstrabile in lumine naturali ita quod sit demonstrabile in lumine naturali adiuto fide Et haec
est proprie theologice demonstrare sicut expressum a suo loco Et quod ita sit primo sunt testes
omnes antiqui doctores unde omnes concedant in hoc quod omnes rationes
factae sunt demonstrative ergo a fortiori in lumine
Advertendum quod aliquid esse demonstra
bile
dicitur in ordine ad aliquam potentiam cui apta nata est fieri huiusmodi demonstratio
Secundo ad
vertendum
quod demonstratio non debet censeri demonstratio nisi respectu potentiae debite dispositae unde
ad sciendum utrum
utrum sit demonstrativus puero vel dementi vel laeso in naturalibus vel
sub est nam sunt demonstrationes evidentissime methaphysice quae non possunt esse demonstrativos
carentibus usu rationis Sed debet censeri demonstrativa vel non demonstrativa in comparatione
ad intellectum bene dispositum patet hoc in simili de
ad iudicium sapientis
Et quia antiqui doctores catholici sapientes posuerunt
quod sit demonstrabile et etiam illae rationes
Sed theologus habet alios conceptus quam purus
nobiliorem et alterius speciei quam philosophus purus quia per fidem lumen naturale dirigitur et
formatur roboratur ad formandum conceptum nobiliorem de propositionibus vocalibus de deo formatis
quam purus philosophus et ideo conclusiones theologicae etiam cum processu philosophi sunt nobiliores et altiores
specie quam in puro lumine naturali deductae et istud est satis deductum a doctoribus
Ponam aliquas rationes ad probandum quod deus sit
Arguit
et demonstrative apud intellectum bene dispositum sic Aliquid est factum a se nec etiam a nullo ergo
ab alio quod Aliquid sit factum patet per experientiam quod non a se hoc est evidens apud intellectum
bene dispositum quia nulla res potest se de non esse ad esse producere quia
ageret
Et hoc dicit
ut sic scilicet quod faciat se essegignit se nichil nihil
Etiam est
contra experientiam quia semper quod movetur ab aliquo movetur vel producitur illud quod movetur vel producitur
fit ergo
tibile
et facit
et quaeritur a quo et quia non est processus in infinitum perveniamus ad aliud inperfectibile
et per consequens erit aliqua causa efficiens vel non effectu et illa est deus
Item forte diceretur
quod esset processus in infinitum in talibus
Illo tamen dato arguit
multitudinem effectorum Et sic
multitudinis ergo ab aliquo extra hanc multitudinem et per consequens est res ineffectibilis et per consequens est
prima causa
verum est quod doctores calumpniant istas rationes et forte ostendam
in lectione sequenti quomodo possent calumpniari Sed pro nunc adducam alias rationes
pa
ponit duas suppositiones
prima quod in tali ordine illud quod est superius semper est per
fectius
salitatis
ita quod semper causa superior est perfectior et dicit quod videtur esse quasi eviden
ter
notum
Secundo supponit quod creatura quanto est perfectior tanto est dependentior
Ista suppositio non esset evidens in lumine naturali iuto fide nam in puro lumine
naturali contradictionem quia videtur in puro lumen naturali quod angeli essent
minus dependens quam res flexibiles Ergo dixerunt aliqui quod realiter ha
berent
bitudine
creaturae ad deum generaliter sicut creatura perfectior quantum ad sui productionem requirit
causam perfectiorem ita quod quantum est ex parte suae productionis requirit maiorem in
fluxum
productum quam res minus perfecta ita quod indiget proportionaliter de conservatione quod ipsa
quantum est de se est magis labilis quam res minus perfecta ita quod indiget proportionaliter maiori
influxu conservatio unde
producitur quia nullum gradum habet sufficientem ad existendum sed solum est purum depen
dens
Ideo ut loquar quanto plus habet de esse tanto plus habet
Item crea
tura
quodammodo quasi accidens scilicet quantum quandam similitudinem dependet a deo Et ergo
quidam philosophi posuerunt quod deus respectu creaturae habet se per modo informationis
et hoc propter indigentia ipsius creaturae Unde
in genere causae efficientis formalis et finalis Item
librorum
alicuius liquid quia ad substractionem statim
Tunc
Alia ratio potest
esse ex infinitate artificii Nam considerata subtilitate artificii scilicet caeli et mo
tuum
eiusdem et
ad unum artificem subtilissimum
Item potest argui ex stabilitate rerum obiectorum
obiectivarum nam illa est infinita ergo debet sibi corresponderi potentia talia cognoscens
et illa non est nisi deus Antecedens patet nam capto quocumque corpusculo de illo infinita sunt
dicibilia Etiam infinita sunt habitudines istius ad alia et ita proportiones et faciunt pul
cherrimam
armoniam et non a casu igitur ab artifice ponitur
Item ex determinatione
causarum indifferentium ad effectum unde ignis infinitorum graduum caloris quaelibet potest
producere quando producit primum potest producere secundum ita quod infinitorum quaelibet potest producere
ergo oporteret quod sit aliqua causa determinans Ita quod una causa producat hoc individuum et
non aliud sibi omnino simile non videtur salvabile quando sit aliqua prima causa determinans
Item ex ordine rerum res ordinantur ad invicem sicut experimur oportet ergo
tandem
Entia nolunt unus ergo princeps
Circa textum distinctionem 27am
prima conclusio non est idem esse patrem et genuisse filium et aliud esse filium et habere patrem
ergo aliquid esse spiritum sanctum et ab utroque procedere Patet de essentia quia est pater est tamen non generat
filium Ita quod non sequitur a est pater ergo generat filium unde pater potest capi pure adiective
et sic negetur illa essentia est pater Alio modo subiective et tunc bene conceditur secundum
modum antiquorum
Secunda conclusio haec nomina genitor genitus verbum
summuntur in divinis aliqua sunt propria personis et sunt condistinctiva notionalia
sicut generatur
Tertia nomina essentialia capiuntur quandoque
lumen de lumine et quando dicitur deus generat sicut est ita essentiale sicut ly essentia
Quarta conclusio
Quod secundum nomina essentialia bene dicitur hoc de illo sed ss secundum propria non
ut non dicitur pater de patre
Quinta conclusio nomina essentialia interdum non solum capi
untur
In alia lectione
Positum est prius quod demonstrabile est deum esse Nunc videndum est de eius unitate
prima
propositio necesse est unicum esse deum ita quod inpossibile est plures deos esse
probatur quia si essent plures
vel differrent specie vel differrent solum numero primum non potest dari ex eo quod omnia quae
differunt specie habent ordinem inter se sic quod unum est reliquo perfectius datur ergo
quo nichil potest esse perfectius quod autem res differentes specie habeant talem ordinem
patet quia alias non esset ordo perfectionum inter se
Etiam probatur alias per diffinitionem
deinde probatur
quod non possent diffinire numero solum quia si sic et sunt eiusdem speciei et eadem ratione qua possent
esse duo individua talis speciei etiam infinita et sic sequitur quod infinita talia indivi
dua
possunt esse ergo infinita sunt quia individuis est bona consequentia a posse esse ad esse
unde in terminis absolutis bene sequitur
repugnantia ubi in aliqua specie possunt esse duo individua quando possunt esse infinita
Item pluralitas individuorum in aliqua specie est propter inperfectionem ergo nullo modo in illa specie
qua reponitur deus est ponenda individuorum pluralitas consequentia tenet quia deus est simpliciter et
universaliter perfectus antecedens
quia non possunt perpetuari in individuo ergo est pluralitas ut perpetuentur in specie et
continuentur Propter istam causam fuit
Item tota latitudo speciei in se conside
rata
quae est plurium individuorum contentiva ut ipsa est plurium individuorum contentiva
est magis perfecta quam aliquod illorum et sic de pluralitate deorum illa multitudo si poneretur esset
perfectior quam aliquod illorum et per consequens nullum illorum esset deus
Item si perfectiones illorum
duorum concurrerent essent maior perfectio quam unius solus igitur
inpossibile est esse plures deos sed etiam est evidenter demonstrabile non quidem a priori sed a posteriori
unde
et finis perfectionis et tandem concludit unus ergo etc
Ad istam conclusionem faciunt
ioannes de ripa
Contra conclusionem facit
si esset aliquod bonum simpliciter infinitum videtur quod nullum esset malum nam unum contrariam specialiter
infinitum
Item arguit a priori non potest probari quod deus sit vel quod deus
sit unus ergo a posteriori solum et per creaturas sed creaturae sunt praecise finite ergo
non potest inferri ex hoc aliquod bonum infinitum ergo nec deus cum ponatur esse bonus seu bo
num
infinitum
Ad primum dicitur quod intelligitur de agentibus mere naturalibus vel agentibus
per modum naturae deus autem nec est agens naturale nec habet contrarium unde malum
non est positive malum sed solum denominative extrinsecus vicem quod libere producitur contra divinum
praeceptum
Sed quid dicerent philosophi qui dicunt deum mere naturaliter agere
quantum est de
omnem denominationem perfectionis simpliciter et per consequens libertatem
Item ex actibus
nostris quia in nobis ponamus libertatem et cum ad cuiuslibet actus productionem concurrat
etiam cum voluntate nostra concurrit
Item
tionem
medii in infinitum potest velocitari motus et per consequens 2m
modum forte quod esset opinio philosophorum quod deus quantum ad aliquas operationes
mere naturaliter concurret et quantum ad aliquas libere Sed anima nostra quantum ad aliquas operationes
mere naturaliter agit et quantum ad aliquas libere et voluntarie non dico quod ista propositio
sit vera sed antiqui
Respondetur ergo ad rationem
secundum variam theologiam Concedendum est quod deus mere libere agit et non naturaliter
Ad aliam dicitur quod ex creaturis concluditur quod deus est infinitus et inmensus ad probationem
quod quaelibet creatura est finita ergo neganda est consequentia propter multiplicem causam
primo licet
creatura sit finita tamen ad sui productionem requirit potentiam simpliciter et absolute immensam
et infinitam propter istam radicem antiqui
esse finita distantia inter esse simpliciter et non esse Similiter quia infinite difficultatis
esset et non posset fieri nisi a potentia simpliciter infinita et quia non posuerunt talem
dixerunt consequenter quod creatio non est possibilis
Item nisi requireretur potentiae activae
respectu cuiuscumque effectus minimi sequeretur quod deus posset suam causalitatem alicui creaturae communi
care
taliter quod creaturae sufficeret effectum producere de non esse ad esse et quod deus conservaret
creaturam Verbi gratia sit difficultas ut 10 producere aliquam creaturam
et habeat illa creatura causalitatem ut 100 tunc potest si deus conservet eam et
dimittit eam suae naturae quo ad agere
Item licet quaelibet creatura in se considerata
sit solum finita tamen inter creaturas sunt infinite habitudines et relationes
quibus consideratis relucet in na
ad simplicem entitatem obicitur ut finita obiecta tamen secundum omnes habitudines quas habet
vel habere potest repraesentat suum artificem ut infinita
Sequitur tam genere causae efficientis quam fi
nalis
est infinitus Doctores dixerunt de essentiali ordine causarum unde causae
vocantur essentialiter ordinate quando sic se habent quod 2a nullomodo
potest agere nisi in virtute primo
prima dirigente et coagente Isto modo uendo
agere alia non coagente quia quibuscumque datis una potest conservari alia destructa
et deus mediate illa potest agere sed praecise primae causae quaelibet 2a causa subordinatur
Sed arguitur
contra Capiamus primam causam et secundam concurrentes ad alicuius effectus productionem tunc
2a causa ponit illam rem in esse Ponamus quod deus subtrahat influxum suum quo
ad produceretur et quod solum conservet tunc videtur quod illa secunda causa ponat effectum quia realiter
ponebat vel posuisset ponamus ergo quod conservetur tunc producet dicitur quod cuiuscumque effectus
productio requirit inmensitatem causae effectivae
Ad rationem dicitur dupliciter
uno modo dato quod ita fieret quod deus
subtraheret influxum suum effectivum et influeret solum conservando illam secundam causam
quod non sufficeret quia requiritur m
m
Secundo dicitur quod ex ordine
essentiali 2ae ad primam inpossibile est quod secunda influat effective ad alicuius effectus productionem
sine influxu effectivo primae causae quia est subordinata sub
verum quod quandoque capitur magis communiter proportionaliter tamen ad primam acceptionem ita quod causae vocantur
essentialiter subordinatae quia 2a non potest agere nisi prima coagente secundum cursum statutum
Et secundum hoc corpora superiora subordinantur intelligentiis et intelligentiae deo et hoc est bene verum
de causis naturalibus sed quantum est de actibus causarum liberarum dicitur quod
deo Sed in naturalibus dicendum quod sic ut homo subordinatur soli quantum ad productionem
hominis et sic etiam illa inferiora omnibus superioribus
unde quantum ad operationes pure
naturales citra liberum arbitrium subordinantur causis superioribus
tilis
Sicut dictum est de causis efficientibus ita de
causis finalibus unde non stat aliquid concurrere per modum finis suae
Ita quod deus est primus finis et prima causa effectiva unde media quae sunt ad finem ultimum
sunt omnino contingentia habitudo autem creaturae ad finem suum ultimum et omnino insolu
bilis
De ratione
et non a se Si dicatur processum esse in infinitum in causis
rationem sicut prius patuit Doctores
circa istam materiam multa notant et dicunt plures
quod ista ratio non est demonstrativa
quia diceretur quod non est evidens quin sit processus in infinitum
in causis essentialiter subordinatis et sic etiam malus posset argui
Alii arguunt quod
licet realiter aliquid de novo sit vel incipiat tamen non est absolute evidens nam antiqui philosophi
plures posuerunt rerum aeternitatem sicut
ponit Etiam illi qui loquuntur de
Secundo dicunt quod non est evidens quin
aliquid fiat a se primo
ducatur
subito in a
concurrere effective ad aliam rem puta ad alium angelum Et ponatur casus de angelo
Iste angelus scilicet
non potest habere actum volendi quo velit se producere Et ponatur quod habeat volitionem
et deus velit illam volitionem esse causam suae productionis Item
potest producere
instanti potest alium producere eiusdem speciei Item ponamus quod pro isto instanti velit etc Item
illarum causarum scilicet
neutrae Item dicunt alii quod non est evidens quod aliqua producatur creatura
ab alio bene diceretur quod incipit esse a casu sicut isti philosophi qui negaverunt intentionem
agentium contrarium non est evidens sed est consuetum
Consequenter de processu
in infinitum quando arguit
aequate
Item dato quod significaretur tunc quando dicitur tota multitudo est creata dixerunt quia
vel ly non conceditur conceditur
quod quaelibet pars ab aliquo creata est et tamen quaelibet pars a nullo creata est Sed capiendo cathegorematice
non conceditur quia non potest signari a quo
Notandum quod secundum alios aliud est de
monstrativum
sicut alias fuit dictum debet attendi penes intellectum bene dispositum
Secundo
ad
vertendum quod mere debent recipi secundum quod sunt unde evidentia est maior in uno genere sciendi
quam in alio ut patet de mathematicis et aliis patet
dere
secundum materiam subiectam
Ad propositum quia deus est res abstractiva infinitae perfectionis
et sensibilis a nobis ideo evidentiae et demonstrationes de ipso sunt alterius rationis et sic non
sunt eiusdem generis demonstrationis cum mathematicis unde tenendum est quod ratio
sequitur respondens potest se defendere a contradictione ergo ratio non concludit
metaphysicae
capere scilicet pertinentes vel sunt pertinaces vel deficiunt sic quod non habent intellectum
bene dispositum
quando dicitur non est evidens aliquid fieri de novo dicitur est evidens satis habenti
intellectum bene dispositum utrum de potentia dei absoluta aliquid posset se producere est in
pertinens
mere quia non sequitur aliquid de potentia dei absoluta potest se producere in
producitur ab alio et sic est evidens evidentia sufficienti apud intellectum bene dispositum
Tertium est quod deus potest facere quod aliqua res produceret se per communicationem ydeomatum ut
christus genuisset se ipsum ponamus quod genuisset mere naturali et communi de muliere
et in instanti infusionis animae assumpsisset huiusmodi naturam in unitate supponitur ipse esset ille
puer qui generatur et tamen generaret se et esset pater et filius suus
Sed quaeritur 2m intellectum
non tamen ut sic quia in casu posito non faceret se esse quia christus prius fuit et sic nulla
res potest se producere ut sic quia si sic tunc realiter haberet prioritatem naturalem respectu sui
ipsius
tempore tamen non simul natura tunc capiamus primum instans naturae ut dicit
est effectus et tamen causa est in illo secundum
Tunc ad rationem ponamus
quod producatur nunc angelus in eodem instanti adaequate
mitto
tamquam possibile consequenter ponitur quod velit realiter se producere admitto etiam quando ponitur
quod ista volito sit realiter causa productiva ipsius dico quod hoc est ponere contradictionem
in terminis quia causalitas illa quae est volitio est posterior ad esse angelum
Quando dicitur ponitur quod
viceversa
et sic sequeretur quod idem esset prius et posterius respectu eiusdem
Quando dicitur
effectum ergo quodlibet individuum alicuius speciei potest nego consequentiam quia potest habere rationem
prioritatis respectu alicuius et non respectu cuiuscumque quia non respectu sui ipsius
Sequitur quod duo
effectus omnino similes producuntur et a concurrit ad unum scilicet al ad
ad alium scilicet ad seipsum concurrere
Sequitur quod concursus
unde illa habitudine ablata est in eadem instanti
Quantum
ad materiam de processu in infinitum Advertendum quod in aliquibus stat esse terminum et in aliquibus
non dato quod mundus esset aeternus non esset dare terminum quia quaeritur de illa multitu
dine
Notandum quod aliqua multitudo potest esse taliter ordinata quod denotatur nullus esse
terminus respectu illius verbi gratia si esset bona intelligentia et illa generare aliam et illa aliam et sic in infinitum
sic quod quaelibet esset pater nec nulla esset genita non
esset processus in infinitum
In aliquibus est processus in infinitum ubi datur terminus Si
ymaginemur totam latitudinem creatorum et causantium quantum ad illa quae sunt creata
est infinita latitudo et datur terminus huius multitudinis eo quod est alterius rationis ut inter extre
ma
Item ex se in dyametro et circumferentia datur maximus angulus possibilis
causari et tamen est processus in infinitum ad illum per minores Et si darentur infinite
creaturae adhuc daretur infima et suprema tota multitudo infinita clauditur
ad extra Si esset linea circularis infinita igitur terminaretur duobus terminus et esset infinita
et si circumferentia illius poneretur supra lineam rectam ipsa causaret angulum contin
gentiae
acutissimum
istam materiam
in genitus est nomen relatum et non praedicatur essentialiter sed relative in ordine ad non ge
nitum
unde ingenitum dupliciter capitur uno modo pure negative et sic dicitur quasi non
genitum et sic competit spiritui sancto alio modo capitur positive et sic habet se quasi positiva proprietas
sicut innascibilitas et sic esset proprium patri
Secunda conclusio non est idem dicere patrem esse patrem
et patrem esse ingenitum quia uno modo convertitur cum patre et alio modo non
Alia conclusio licet sit con
cedendum
alium esse patrem etc tamen non aliud
Alia conclusio Sicut solus filius dicitur geni
tus
verbum
verbum et sic capitur cum dicitur quod anima cognoscit omnia in verbo
Alia lectio
Solvuntur rationes probantes quod deus non est cognoscibilis a nobis et sunt perfecte
in una lectione ante quae incepit visum est quomodo fides non subiacet
ad 6tm articulum et ultimum in quo solvendae sunt rationes introductae ad probandum
quod non sit deus
Primo arguebatur quod inpossibile sit habere notitiam de deo quia vel est
proportionata illa notitia obiecto et sic est infinita et si potentiae erit proportionata obiecto et non erit
notitia de deo
Respondetur primo dicendo quod non reperitur proprie aliqua proportio secundum proprium
modum loquendi inter potentiam et obiectum etiam notitiam et obiectum scilicet nec proportio quae
est in quantitatibus sicut in motivis quae comparantur in quantitatibus ad similitudinem vel in numerus
Dico quod inter potentiam et eius obiectum vel inter potentiam et eius actum et actum et
obiectum eius non reperitur talis proportio
Dicta doctorum debent intelligi quod obiectum
est conveniens potentiae et bonum quae est de per se vel inclinativum
Ita quod in proposito deus est
obiectum beatificum et finis ultimatus igitur optimum creaturae et per consequens proportiona
tissimum
Et ideo in hoc creatura quiescit et omnes inclinationes quae sunt per modum creaturae
cessant
Sequitur primo quod quanto deus magis excedit potentiam perceptivam tanto magis est
sibi proportionatus nam nisi excederet inmense non haberet rationem
ergo non haberet sufficientem proportionem secundum modum expressum unde ratione suae immensitatis
conpetit sibi illa ratio scilicet quietationis
Sequitur de actu quod quanto actus inter obiectum
et potentiam magis excedit facultatem naturalem potentiae tanto est sibi magis
proportionatus unde in huiusmodi latitudine quanto actus sunt nobiliores tanto magis
excedunt facultatem naturalem intellectus et tanto magis quietant creaturam et
delectant et per consequens magis proportionata
Sequitur quod huiusmodi proportio non consisteret in aliquo
gradu quantum ad speciem nam tota latitudo actuum beatificorum est talis quod in huiusmodi
latitudine quilibet gradus est proportionatus et conveniens et ascendendo continue commune
convenientior quantum ad speciem et forte quod non est dandus supremus de potentia
dei ordinata
christi et dicitur actus summe proportionatus Sed esset verum de omnibus aliis a christo scilicet puris
viatoribus quia nullus alius attinget sicut christus
Sequitur quod nullum obiectum finitum est summe
proportionatum potentiae creatae intellectivae quia nullum est quod sibi summe conveniat vel
eius appetitum summe
turis
reducitur ad ipsum deum nulla potest se ipsa esse causa filius respectu alicuius in ipsum ordi
nabilis
sed oportet ulterius in deum inquietum est cor nostrum donec requiescat in te
sequitur quod nullae potentia proportionatum est obiectum sibi simile vel ipsum met deo solo excepto
nam quaelibet alia ordinatur ad illud disproportionatum et dissimilissimum sibi
Sequitur
quod ex diversitate magis consurgit proportio convenientiae quam ex similitudine Similiter reperitur in naturalibus
nam materia est proportionatissima forte et econtra tamen habet oppositas conditiones quia materia est
potentia pura et forma actus ergo propositum habent tamen ordinem inter se et ex illo ordine consur
git
bonum convenientiae
Sequitur quod dependenti independens et indigenti indigens est proportio
natum
Sequitur ad esse proportionatum sicut ponitur potentia ad obiectum non requiritur aequalis
convenientia patet ex dictis nam sicut esse proportionatum magis consurgit ex oppositis rationibus quam
ex convenientia aequali Sed est magis convenientia ordinis quae habet ad illud et secundum quod coniungitur bene
est sibi
Similiter quod proprie loquendo non requiritur similitudo inter actum et obiectum quia non competit
notitiae ratione similitudinis quod repraesentat obiectum sed ex concursu obiectivo quantum ad notitiam intui
tivam
vel ex concursu primo notitiarum intuitivarum quantum ad notitiam abstractivam et sic
patet solutio primae rationis
Ad 2am arguentem quod inpossibile est de deo habere notitiam ratione infi
nitatis
distantiae obiecti a potentia quia mobile infinite distans a loco non potest moveri
ad locum nisi per formam infinitam vel virtute infinite movente
Advertendum quod licet ad
essentialem perfectionem sit distantia infinita non tamen quantum ad propositum spectat Nam divina essentia
non distat infinite cognoscibiliter a potentia intellectivam unde sic superficies et linea yma
ginatae
abstractae quantum est ex parte essentialis perfectionis non distat infinite quantum ad
habitudinem quantificativam Et in proposito quantum est de essentiali convenientia est infinita distantia
Ymmo quodlibet obiectum potest percipere
2o dicitur quod si esset aliquis color in argumento vel
apparentia esset ad probandum quod impossibile esset attingere divinam essentiam comprehensive
per potentiam perceptivam
ita perfectam in esse notitiae sicut obiectum in se cuius est notitia huiusmodi modo concedendum
quod ad comprehendendum divinam essentiam requiritur notitia immensa modo creatura non est capax
illius notitiae
Ad tertiam
quando dicitur sensus non potest cognitive attingere intellectum igitur nec intellectus
distantia est intellectus ad deum quam sensus ad intellectum
Respondetur quod huiusmodi excessus quantum
est ad propositum est omnino inpertinens unde visus habet obiectum suum circa lucem
et non potest in saporem in quem gustus et gustus non potest in lucem unde sensus sunt
limitati secundum organa Et intellectus non est virtus organica nec corporea Ideo
sufficit intellectui quod habeat intelligibile circa quod versetur et ergo non est ex intrinseca
limitatione quod sensus non potest in hoc vel in illud sed extrinseca quia fertur in suum subiectum
secundum diversas complexiones et diversa organa sed intellectus saltem ut sic non limitatur
per huiusmodi organa ergo quodlibet cognoscibile habet indifferenter pro obiecto
Ad 4tam rationem
vel esset met divina essentia vel qualitas creata Non divina essentia quia
si sic esset immensa notitia et immenso modo repraesentans Nec potest dici quod creata quia
deus est omnino circumscriptibilis et inmensus etc
Argumentum tangit difficultatem tractandam circa
distinctionem 17am Et est tamen probabile et sustinibile licet
Tunc respon
detur
et potest concedi quod deus potest esse notitia creaturae sic quod potest vitaliter inmutare potentiam
absque creatione cuiuscumque actus
Quando dicitur etiam sequeretur quod creatura infinite cognosceret
negetur consequentia ad probationem quia est realiter notitia inmensa incognoscit inmense consequentia
non valet quia deus mere libere communicat se tamquam notitia secundum quemcumque gradum
limitatum sibi placet rectae sicut ad extra producit communicando tantam vel tantam
perfectionem
Ad rationem nam arguitur sic et apparenter nam quantum una species notitiae est perfectior
tanto perfectius inmutat et sic ascendendo sed illa notitia quae est deus esset
latitudinem etiam
quia huiusmodi notitiae qui creatae sunt inmediate ab obiecto sunt agentia naturalia et in
mutant
sensum ultimum suae potentiae et staret quod notitia creata faceret perfectius
cognoscere obiectum quam deus concurrens ut notitia
Si deus sit notitia creaturae ipse est infinita notitia quantum ad speciem et infinita
quantum ad gradum
Istud non potest stare quia licet deus absolute sit notitia infinita
ipse tamen est notitia creaturae secundum eandem denominationem specificam studium quam notitia creata
esset notitia creaturae unde secundum aliam speciem est sibi notitia et secundum aliam creaturae quia
si esset modus
et si illa esset superior illa inmensum plus immutaret quam suprema species notitiarum
creaturarum unde sicut illud notitiae est demonstratio extrinseca ita quod extrinsecum et sibi quod sit talis
speciei
Sed cuius speciei erit divina essentia quando erit notitia creaturae
Respondetur quod erit
illius speciei notitiae cuius notitiae gerit vicem et ita sequitur quod potest esse infinitarum specierum
notitiarum et sic reponitur in tot speciebus in esse notitiae quot sunt species notitiarum quas supplet
quia aequaliter secundum speciem et secundum gradum inmutat adaequate et ideo quantum ad hoc
esset eiusdem speciei cum notitia cuius vicem gerit quia est sibi accidentale quod sit notitia unde
in quacumque
de ratione notitiae quod inhaereat
Quantum ad secundam viam dicitur quod per notitiam creata
potest deus agnosci quando dicitur deus
tare
negatur consequentia Si intelligitur quod nulla potest sic quod repraesentet ita sufficienter sicut est in se concedetur
Sed bene possibile est quod per aliquam notitiam creatam cognoscatur ut summum bonum
et summe quietativum et quod sit obiectum infinitum de notitia animae christi ipsa est realiter
tamquam exemplar divinae essentiae etc est quasi mundus archithipus in quo relucent
omnia et tamen non est ita clara notitia sicut deus est licet omnia repraesentet
Dicit
quid attenditur perfectio notitiae
iuxta hoc
notitiae una repraesentet deum et alia et deum sed clarius licet
quod est lux superioris speciei unde dicit
gulus
habet tres
quia deus quantum ad hoc solum finite cognoscit scilicet quantum est ex parte huius
adaequate Salva reverentia non bene stat quia licet non plura repraesentent tamen stat
quod sic alterius speciei lucis quia quicquid deus cognoscit hoc luce similiter inmensa cognoscit
et notitia quam
materiam quod non est inconveniens concedere quod deus cognoscat contingenter ergo quod nec cognoscit finite
dicitur quod contingenter deus scit antichristum fore vel contingenter scit antichristum fore et scit tamen
inmutabiliter et immense unde mutabiliter quia non potest esse mutatio in deo 2o stat quod non
inevitabiliter et tamen non inmutabitur hoc stat in terminis
Circa distinctionem 29am prima conclusio
hoc nomen principium dicitur relative de qualibet persona spiritus sanctus est principium ad extra
Secunda conclusio
pater est principium principale trinitatis
Tertia pater ab aeterno principium et filius sed spiritus sanctus non
quia non nisi ad extra
Quarta licet pater sit principium creaturarum non tamen tria
principia Quinta pater et filius etc
Alia lectio
Ex
alii tenentes communem modum.
Prima difficultas utrum aequali certitudine ex
fide credatur futuro contingenti. Sicut neccessario verbi orh erit
et huic deus est trinus et unus.
videtur quod non quia unum est neccessariam et neccesse esse et aliud
contingens licet iudicium futurorum posset
non potest falli fides non habet suam apparenciam ex parte obiecti licet ex se.
Contra arguitur
probando quod praedictam non sint vera
quia spei de facto
sub est falsum igitur fidei tenet consequentia quia spes videtur etc. Antecedens de praescito qui habet spem quae est quidam
assensus quo assentit se habiturum vitam aeternam et tamen non habebit
Secundo quia
hoc potest accedere in isto casu posito quod aliquis existens in extrema
corpus christi et petatur ab eo virum cedat hoc esse corpus christi Respondet credo et illi
potest subesse falsum quia possibile est quod illud non sit corpus christi ymmo quod non sit debita
facta consecratio
Tertio capiamus aliquem qui ex habitu fidei exeat in actum
istius enunciabilis quod christus incarnabitur vel quod unus antiquus pater habuerit et contin
tire[?]
usque ad instans incarnationis tunc qui erit falsus quia in illo instanti non
est unum dicere quod christus incarnabitur ymmo est incarnatus
Item abraham de facto
meruit ex fide et tamen per illam credidit falsum quia credidit filium suum esse ymolandum
qui non erat ymo laudus et illi fidei subfuit falsum
Item spiritus sanctus potest concurrere active
ab assensui propositionis false igitur fides ?c?? quia fides non est maioris dignitatis neccessaris
quia spiritus sanctus Q?s[?] patet quia nichil potest produci adextra quando deus concurit et spiritus sanctus
Item est in potentia obedientali respectu concu?que deus voluerit ipsam assumere ergo deus potest ipsam assumere
ad assenciendum falso
Ala[?] dicit quod inquam intellectus credit propositioni non neccessitatus fuerit
per assensum ad hoc et rationem et excludit habitum fidei sed hoc non videtur ?ni[?] quia
tenes quod actus fidei non est in potestate nostrae vel voluntatis non me?te[?] habitur
habitus infusus in baptismo se solo non sufficit exire in actum utque de parvo baptisato
merito inter sarracenos Sed tunc poetitur quae est d?? dicitur quod iste qui habet habitum
facilius disponitur ab habendum actum fidei quam qui non habet habitum Quia si
uterque facit diligenciam tunc in habituato intenditur caritas ex quo est in gratia et
in alio non quia non in gratia unde requiritur ultra quod sit diligencia odium
mali et amor boni
Videtur quod
etc vel unus habitus opinativus Timendum est quod quam plures credant non ex fide
ad salutem sed ex fide gravata per rationes probabiles ut quod penis est per habitum opina
tum[?]
scilicet qui est cum formidinie Argumentum
propositioni unde propositis duabus una evidenti et alia non tunc illi inevidenti non passum
assentire sine motivo seu ratione modo in articulo trinitatis ex maxime me videncia
Adver
tendum quod lata seu magna est differentia inter propositiones indifferentes et omnino inpertinentes Ad fi
nis
humani consecutionem et alias
inter illas quae sunt de neccessitate salutis quia alias quae non unde natura inducit ho?
inclinationem ad essentiendum illis quae sunt de necessitate salutis et ita est in rebus
pollitticis quia natura ind?t ho??um quod sit alias civile et ergo eciam rationale quod homo plus in
clinetur
ad propositionem quae est de neccessitate salutis quam ad aliam indifferentem et inpertinentem
Gesta radice quod quaelibet creatura rationalis habet instinctum ad deum tam in affectu
quam in intellectu In affectu quantum ad diligere in intellectu quantum ad cognoscere provenit
omnis
Tunc ad rationem
et habentibus neccessariam habitudinem ad finem humanum
Aliter potest solvi quod fides habet alium modum
respectu sui obiecti quam aliquando habitus qui actus fidei non habet apparenciam ex parte sui
obiecti Sed diceretur quod esset quod obiectum intellectus sit apparens verum conceditur vel quod ibi sit apparentia
ex parte obiecti vel alterius modo dicitur quod fides ex sua int?istate est apparentia
Nota
circa textum quod quando dicitur de partibus
sed pro actu actione per speciem intelligibilem et habet se tamquam primum producens et comparatio
pri[?] et inde producitur intellectio quae comperatur filio et ista duo quia diligunt
se producunt spiritum sanctum per modum amoris
Alia lectio pertinens ad instantum articulum
notitia esset finita vel infinita Si finita aliqua creata notitia potest esse ita perfecta
Si infinita tunc esset increata
Quod primum sequitur probatur nam aliquid obiectum creatum
causat notitiam certe perfectionis et aliud obiectum ioremiorem
deveniendum est ad aliquod obiectum causans notitiam perfectiorem ista finita
Primo
Ioannes de Ripa
specierum in genere accidentium est finitus Consequenter diceret Quod aliqua sunt obiecta quae non
possunt concurrere obiective sed si debent cognosci quodlibet ipsorum erit sui ipsius notitia for
maliter
et illa erit perfectior quam notitia quam habemus de deo quia illa est intelligentia et nostra
est accidens
Ista positio licet sit probabilis quia non est contra fidem tamen tenui contrarium
tionalis
habitudo notitiarum inter se sicut obiectorum a quibus causantur et in hoc
concursu causet valde diversas notitias ut notitiam sensitivam et notitiam intellectivam
Item
si obiectum causet notitiam in nobis et angelus esset praesens causaret aliam notitiam perfectioris
unde non sequitur si aliqua aggregatio causarum concurrit si una dupletur et ergo totus effectus
dupletur Ex ista radice habetur bene quod non sit eadem proportio notitiarum sicut obiectarum
quia idem obiectum potest producere diversas species notitiarum nobiliores et perfectiores secundum diver
sitatem
applicationis potentiarum
sit eadem proportio quia ascendendo per obiecta contingeret devenire ad aliqua obiecta
quae mere libere agerent et ita videtur esse de angelis quod deus velit aliqua fieri
eos et non videantur nisi velint
quod
in aliquo in quo possint conparari unde proportio proprie dicta semper sit in quantitatibus eiusdem
generis ut numerum ad numeri continui ad continuum unde si perfectio humana duplaretur quid
esset hoc non posset illud reperiri et sic procederet argumentum super falsa
unde si perfectio humana duplare etc sicut prius Unde species non possunt sic comparari
tunc diceretur quod non
ad perfectionem rei in se scilicet quod sit talis proportio causalitatum obiectivorum sicut est proportio essentiarum inter
se ut repugnat mere primae quia agat Unde causalitates sunt communicatae secundum quod congruit
ordini universi ita quod stat quod perfectio essentialis valde modicum addat ad causalitatem
obiecti nam quia staret quod non posset attingere causalitatem alterius obiecti secundum speciem dato tamen
quod causalitas alterius valde modicum excederet
modo est infinita licet tamen posset excedi in eadem specie visionis ita quod posset esse maior dicit
quia habet infinitas species sub se secundum quod finit infinita obiecta et cuilibet cortndum
notitia alterius speciei
Aliter respondet
animae evaditur huiusmodi difficultas nam dato quod omnia obiecta essent causata quae essent
nata causare huiusmodi notitiam ex quo anima est solum finitae capax non potest capere huiusmodi noti
tia
infinita ut si summa sit ut
dato quod ageret secundum ultimum suae potentiae non posset agere in hac potentia perceptiva nisi
notitia ut mille et cum hoc illa notitia excedit alias notitias quia est nobilioris
obiecti et quantum ad gradum est aeque perfecta quia nullum obiectum creatum potest intensiorem
et sic quantum ad speciem et nobilior et etiam quantum ad obiectum licet non quantum ad gradum
Ista solutio non sufficit
primo quia inpertinens est de capacitate animae humanae quia si anima humana
non sit capax capiatur intelligentia vel capiantur met obiecta
Item non solvit
difficultatem principalem quia non
specifica graduum quia non acquiritur maior perfectio essentialis ex acquisitione graduum
quia albedo ut
vocat perfectionem individualem specificam et ita non est consuetum
Pro ipsius declaratione sunt aliqua advertenda quod nos possumus loqui de essentiali proprie perfectionem et
quantum ad hoc non videtur inconveniens quod aliqua notitia de creatura esset ita perfecta essentialiter
sicut esset notitia dei demonstrata aliqua certa puta ista visione est Quantum
est ex parto obiecti non repugnat creaturae quod quantumlibet perfecte cognoscitur ideo aliqua
est infinite perfecta et est magis perfecta quam sit notitia animae christi de deo Credo quod
loquitur ibi de notitia quam deus habet de creatura Etiam obiectum non est causa totalis
notitiae Et ergo secundum cursum creaturae causantis notitiam perfectionem
sic secundum huiusmodi creaturas concurrentes semper erit notitia perfectior Ponamus quod deus
concurrat valde remisse stat quod causetur una notitia valde remissa quantum ad perfectionem
specificam
2o nos possumus quantificare quantum ad intentionem et tunc non est difficultas
quia stat quod notitia de creatura sit intentior quia deus potest concurrere causando notitiam
intuitivam valde remissam
3o potest intelligi quantum ad gradum perceptionis et gradum
qualitatis qui dicitur notitia et ponam differentia quantum ad gradum perceptionis et
gradum qualitatis qui dicitur notitia ut si idem gradus vel aequalis alicuius notitiae
poneretur in angelo esset maior captivitatis quam in homine quia angelus est maioris perfectionis homo ergo erit maior gradus
captivitatis quam homo ergo erit maior gradus perfectionis
Ideo gradus in esse perfectionis est alterius rationis quam qualitatis in se non quod velim ponere
distinctionem rerum quantum ad hoc sed ad sensum dictum Tunc quantum ad hoc staret quod
aliqua notitia creaturae esset maior etc
Quarto quantum ad speciem lucis quia realiter
deus est lux immensa etiam notitia hominis est quaedam lux et sic
in qua deus esset suprema lux et sic consequenter et sic ascendendo esset semper perfectior notitia
Item quod minor notitia de specie lucis superioris excederet maximam de specie lucis inferioris
Sicut si
Ita quod minimus radius non radios solares excederet maximum alterius lucidi
Quinto in
perfectione
nem
et ipsius consecutionem unde notitia dei immediate coniungit potentiam cognitivam cum
fine ultimo in qua coniunctione consistit ultima perfectio et sic staret quod cognitio speciei inferi
oris
esset perfectior quam multae sunt species et obiecta quorum cognitio est inpertinens ad con
secutionem
ultimi finis Quantum ad hoc cognitio fidei est valde perfecta q vel cognitio
quae fides est quia est inmediate directiva in finem ultimum saltem disponit licet non faciat
immediate attingere et sic visio dei essent perfectior quam cuiuscumque alterius rei cognitio
Sexto ratione obiecti potest denominari extrinsece et sic secundum quod obiectum esset perfectius etiam
notitia et sic quaelibet notitia dei esset infinita
Septimo perfectio notitiae
posset attendi in habitudine ad suum obiectum
suum sic quod illa quae perfectius nt
de deo creata est in infinitum
hensibilitate
sui obiecti Et cuiuslibet notitiae creatura magis appropinquat ad compre
hensibilitatem
sui obiecti
Advertendum quod apprehendere creaturam potest intelligi uno modo quod cog
noscatur
2m omne praedicatum dicibile de ea Isto modo non potest una creatura apprehendi ab alia
nisi miraculose sicut forte de anima christi Sed multi tenent quod est impossibile creaturae Istud
tamen non denego animae christi Alio modo potest intelligi secundum omnia praedicata essentialia sibi non
tamen secundum omnes extrinsecas habitudines
Circa distinctionem 30am Sunt enim quaedam quae ex tempore dicuntur prima conclusio Quaedam nomina dicuntur
de deo temporaliter et relative et denominatione non quod accidant deo sed in ordine ad creaturam
et sic ex tempore dicitur dominus Aliqui dicunt quod ab aeterno dicebatur dominus alii dicunt quod
hoc debet intelligi quod ab aeterno habuit potentiam dominativam
Alia conclusio Incepit esse
dominus hominis
Tertia quando aliquid dicitur de deo ex tempore nichil ex hoc accidit deo sed accidit
creaturis et attribuitur deo denominatione extrinseca
Quarta conclusio Quod spiritus sanctus dicitur datum
vel donatum hoc est ex tempore sicut dicitur donum aeternaliter
In alia lectione
Tanta est rectitudo fidei quod non contingit aliquem per cuius assensum decipi et quod non
contingit aliquem talem esse falsum
ad primam veri
tatem
tavit
ut videret diem[?] mou[?] vidit et ganisus[?] est Tunc sic
ex fide quod christus incarnabitur ponamus quod christus non incarnabitur quia sicut dicit
quia transivit in praeteritum et secundam contingens et tamen non incarnabitur igitur false credidit
ergo fidei potest sub esse falsum Item prius argumentum est de ymolatione[?] filii
didit
filium suum et
argumentum fuit Spiritus sanctus qui est summe bonus de facto erit respectu erroris et respectu falsi et
fides non est maioris rectitudinis quam spiritus sanctus igitur antecedens patet quia si aliqua res
positive producatur oportet quod spiritus sanctus concurrat Item argumentum fides in
Arguitur aliter fides inclinat ad conformiter credendum praelato ecclesiae a deo et tamen
praelato potest decipere quia etiam potest decipi quia posset c?dere[?] quod pater in divinis
esset maior et perfectior filio et quia posset producere aliquae quem filius non posset
et potest ulterius praedicare aliis et sic ac?deret[?] sibi una vetula habens fidem infusam
Item de ecclesia probatur quia potest errare ut in casu connuri[?] denominatio[?] ut si aliquis occul
tus
contraheret cum aliqua et postea in facie ecclesiae etiam etiam conpellit talem stare[?]
cum secunda et tamen deberet cum prima
Item probatur de deo probatur quia potest decipere creaturam quia potest
facere quod non implicat contradictionem
Item
C?stus finxit se comedere et non comedit quia non habuit corpus christum[?]
ad primum punctum ultimi argumenti de vetual credente praelato in ista materia egoegeletru[?]
caritatem quando peccet Ita non potest quis agere contra fidem quando peccet mortaliter
Et ergo in isto casu peccaverit mortaliter
Ad rationem respondit[?] quod creatura rationalis habet multitudinem praelatum
primus et summus est deus continue assistens animae et ipsam dirigens et manens inquantum
est ex pacte sui illuminans
Et dicit ulterius quod creaturae innatum est cognoscere
vim[??] et ideo vetula si non sit inculpa glorificat deum et deus illuminat eam quia tan
ta
est divina sollicituod quod non permittit demare et sic non credit et si crederet non
ex fide et de hoc deo illiminante et sic in isto casu non credet suo praelato Et sic dicit
thema
sit De ecclesia in casu posito dirigitur quod ecclesia in suo regiminie habet aliqua quae sunt
mere spiritualia alia quae sunt pollitica alia mixta
Quantum ad prima quae tangunt
fidem et illa quae tangunt salutem ipsa non potest errare quia dirigitur a spiritu sancto et vicu
ficatur[?]
Si vero factum sit pollitticum ipsa uncct[?] quodammodo pollittice et potest errare
De mixtis[?]
dico quod meus[?] mini?tatione[?] pono aliquod spirituale et etiam ad hoc non spirituale quantum ad inflic
tionem
ale
Etiam non potest errare quantum ad illa quae considerat statum spiritualm hominis
Quantum
est de errore consilii generalis quantum ad spiritualia non potest creare et si ad tempore erraret
deus provideret quod semper veritas crederetur fidelis omnis essent infideles prophe
tarent
vellent nollent veritatem Unde alias in quodam concilio generali papa et
omnes erraverunt excepto uno solo sed
inter omnes et tandem venit ad conspectum collegii papae inpuam[?] papae et pependit man
tellum
suum super radium solarem ex miraculo quod deus per illum fecit ad redu
cendum ecclesiam per illum ad veritatem fidei
Quantum ad tertium utrum deus potest decipere
creatura unde quiddam tempus[?] creatura cum sit cum nec mentr? nec falle potest et sic dicitur
quod non Probatur quia sic suae bonitati immensae repugnat facere creatuarum peccare sic
sibi repugnat decipere creaturam
Et si arguitur quod deus de facto concurrit ad errorem
ergo decipit consequentia non valet quia non sequitur
medere
ergo commedit sic non sequitur in proposito
Sed dubitatur utrum potest se solo producere
errorem nulla alia creatura concurrente
Teneo quod non quia sic etaim deciperet
Alius difficultas quaeritur utrum deus potest se solo causare assensum de futuro contingenti quem
producet ratio probabilis dicitur probabiliter[?] quod non vel saltem est sustinibile
ymmo nec assensum verum respectu futuri contingentis scilicet eiusdem speciei
Tum assensu producto ratione probabili
Sit ita quod deus se solo causet
in
quod non sit de assensibus fidei et supponitur[?] quod assensus respectu istius antichristus erit ponamus tunc
scilicet quod antichristus non erit tunc sic iste assentit quod antichristus erti et antichristus non erit a solo deo
ille assensus causatur ergo deus decipit creaturam
Tunc respondetur ad aliquas
rationes quod in ista lectione et etiam in lectione Sermo ad auctoritatem
domine decepisti me
Respondetur uno modo quod ipse
ad opinionem populi quod populus credebat quod deus deceperat
Aliquid a?a[?] quando dicitur
quis finxit se comedere et non comedit dicitur quod veraciter comedit licet cibus non fuerit
conversus
est de integritate comestionis Et dicitur quod panis vel cibi fuit postea resolutus
in materiam secundam quod sibi placuit
Quantum ad illud quando dicitur fixit se longuis nec[?]
per hoc voluit duo muere primo quod disci?li[?] recedebant realiter ab eo scilicet quibus
loquebatur
Ita quod ipsi dubitabant de eius resine?ne[?]
Ad alias rationes prius factas
ad primam de spe Responsio
sint virtutes unde spes semper est absque praesumptione et ideo numquam inclinat absolute ad
habendam vitam aeternam sed debet sic esse in universali si quis perseraverit[?] usque ad finem
Et proportionabiliter de simplixi si ego usque ad finem vice eo in gratia et sic habebo vicam aeternam
sic de cessero in gratia Ita quod spes non est habitus catholicus sed conditionalis
nec saltem sic facta a deo revelatio
Ad aliam videlicet ad secundam factam in lectione
praecedenti de receptione corporis christi Dicitur quod fides in inclinat ad credendum quod ibi
sit corpus christi sed etiam
or[?] credendo catholice posset dici quod non renddit hominem multum culpabilem fides
tamen numquam exieret[?] in talem actum propter excellenciam eius
Ad terciam de assensu ante
incarnationem christi quia aliiqui assenciebant isti Christus incarnabitur et continuetur
usque ad instans incarnationis tunc erit falsus Respondeitur distinguendo de huius modi assensu
recte[?] temporis quia vel potest quod debebat praesciri[?] a fuelibus[?] illius temporis secundum praescriptionem prophetarum
quia erat de scriptrum appraehentis licet non forte ita praescientiae supe[?] multum distabat quod non
patuit elici vel concludi ex dictis prophetarum fides inclinabat ad credendum quod christus
incarnabitur sed proprie quando non potuit concludit quod non esset natus tunc debebat conclu
dere
ex fide christus est incarnatus vel incarnabitur et sic assensu fidei semper est
verus
Quia quam diu poterat constaret etc[?] inclinabat etc et quando dicitur potentia[?] dicitur
quod non est possibilis Dicit[?] conservetur ille assensus dicitur quod ille assensus in tempore quo christus erat
venturus et putaret constaret etc tunc inclinabat ad primum et consequenter inclinabat
ad illam disiunctam vel dicitur quod non est possibile illum conservari in esse assensus quia suae
naturae repugnat
Circa texta haec est concedenda deus genuit deum patet
in sine balo[?] lumine de lumine deum verum de deo vero Non tamen concedendum quod genuit se diu
quia nulla res potest se generare quia oportet quod inter ginguens et genitum sit diversitas vera
nulla res potest se generare ut sic Ista neganda deus genuit deum qui est pater
Haec concedenda deus genuit deum qui non est pater
Nota quod cathe[?] numqua respecit
ad propositionem in materia trinitatis nisi fuerit resoluta dicit enim vel intelligit sic vel sic dixit
eum in hoc approbando
filium natura voluntate cornritante[?] unde si ymaginemur quod in divinis natura et voluntas
debent realiter distincte tunc pater diceretire generare filium natura seu secundum fecunditatem
suae natura et est in alia produccio a voluntate comitante natura ut si ymaginaremur
sicut prius et voluntas produceret amorem concomitante natura ut sic per modum amens producitur
spiritus sanctus ab utroque et sic patet quod in divinis est dilectio productio scilicet una a natura voluntate
concomitante et alia a voluntate a natura concomitante
In alia lectione
In praecedenti lectione responsum est ad argumentum in quo probabatur quod in casu non est deo fruendum
sed potius subveniendum esset proximo dictum est circa hoc quod conversio ad creaturam ordinata
est etiam dei fruitio Ita quod a dilectione dei fruitiva quis convertatur ad dilectionem creaturam or
dinatam
quia eo ipso quod utitur debite creatura realiter fruitur deo
Continuando materiam
arguitur quod liceat cessare a fruitione dei simpliciter et quod in casu fruitio dei esset peccatum Ponatur
casus detur sorti praeceptum negativum scilicet quod per totam a horam non fruatur deo in isto
casu stante ista prohibitione si sortes exeat in actum ipse peccat mortaliter Probatur quia facit contra
divinum praeceptum sibi datum
Respondetur quod multipliciter quod tenendo quod non stat aliquem esse
in peccato et frui deo posito illo casu tacto
dico primo quod stante casu creatura rationalis
potest transgredi praeceptum patet quia stante casu potest habere nolle conformiter ad praeceptum
sibi datur quo dato realiter transgreditur praeceptum scilicet
Sed per istud ratio intratur difficultas nam quaeritur utrum actus fruendi in hora prohibitionis
esset licitus a creatura pono primo istam propositionem Quod semper fruitio dei est licita et meritoria in
via salutis sic quod non stat per eam peccare stante lege communi
Secunda propositio non stat
creaturam elicere huiusmodi fruitionem stante prohibitione sibi facta patet quia tunc meretur et peccaret simul
Ex hoc sequitur quod non potest creatura huiusmodi praeceptum inmediate transgredi voco inmediate quod faciat
distincte sibi prohibitum patet prohibitum est quod fruatur et non stat quod fruatur et quod sibi sit prohibitum
Contra hoc arguitur nam habeat
ultra tunc adveniente
transgreditur et peccabit consequentia et prima pars antecedentis nota sunt Secunda pars probatur multipliciter
primo quia stante praecepto huiusmodi
creaturae cognoscere ergo creatura continuabit actum credendo praeceptum inplere tunc
sic continuabit post
Secundo inmediate post
tinuative
quam ante
Item voluntas non potest subito cessare ab actu ergo ista consequentia est bona voluntas fruitur
deo in
Item ad idem voluntas quae fruitur deo
in
permanentis ergo post erit actus fruendi sed post
in tempore quo sibi prohibitum est ergo stat frui deo et peccare etc
Pro responsione
advertendum quod respectu fruitionis dei concurrunt tres causae etiam subordinate
principaliter causa quae ad productionem quam quo ad confirmationem scilicet specialis dei assistentia et coefficientia
Secundo specialis dei caritatis assistentia et coefficientia
Tertio est concursus liberi arbitrii
Sequitur quod a speciales dei et caritatis coefficientia principaliter dependet actus fruitionis
Sequitur ulterius
quod istorum subtractio est actus fruitionis destructio quia specialiter ab illis dependet in produci et
conservari
Secundo notandum quod deus respectu actus mali non potest spiritualiter influere vel movere nec
etiam caritas nam commune est quod etiam deo repugnat causare assensum falsum se ipso inmediate in creatura
ymmo quemcumque errorem etiam inpertinentem ad salutem et hoc ratione suae inmensae bonitatis
Sequitur quod
non stat deum concurrere specialiter respectu actus prohibiti
Sequitur quod non stat huiusmodi actum fruitionis du
rare
ultra
subtrahit specialem efficientiam et assistentiam etiam caritatis ergo huiusmodi actus desinit esse
in voluntate potestatis in potestate voluntatis ipsum continuare quia liberum arbi
trium
non sufficit vel continuare sive praedictis Sic apparet qualiter in isto
casu creatura non poterit frui deo
Tunc ad rationem nam creatura non
cognoscit debite
sive cognoscat distincte huiusmodi instans ultra quod non licet frui deo sive non tamen non stat
quod habeat huiusmodi actum ultra
caritatis
Quantum est tamen de materia in se et creatura non certificaretur separare habet si
faciat quod in se est quod deus concurrat se cum ad continuandum actum per tempus licitum
et non ultra vel etiam posset per aliquem
Advertendum quod casus potest sic poni quod realiter repugnaret legi ut si poneretur quod creatura
non posset distincte certificari de adimpletione et esset obligata continuare tunc casus
repugnaret legi
Ad 2am quando dicitur nam creatura habet causalitatem essentialem respectu
sui actus post
et eiusdem potestatis quantum est ex se tamen sua causalitas non sufficit nec ad productionem nec ad
continuationem sed requiritur etc
si non est in potestate naturali voluntatis sine speciali adiutorio
dei actum meritorium producere ad actum dei fruitivum
Ad aliud de ultimo instanti quando dicitur
si voluntas frueretur in
Respondetur quod nullum videtur inconveniens quod rei permanentis detur ultimum instans sui esse nam
hoc habent ponere ponentes quod quantitas sit res distincta a substantia quanta nam si aliquid debeat rarefieri
uniformiter et sic pedale tunc quando incipit rarefieri datur ultimum instans in quo
hoc pedalis quantitas habet esse Etiam datur ultimum instans summae caliditatis scilicet quando incipit
remitti et sic etiam q
non manet cum posteriori Et si aliquis sit in caritate et incipiat successive peccare
tunc peccat per remotionem de praesenti et istud est ultimum instans in gratia quia ante erat et adhuc est
in gratia et non peccat sed inmediate post hoc erit in gratia et peccabit
Si instetur quomodo huiusmodi
res
inmediatum instanti quod non est concedendum
Respondetur primo quod res potest dici corrumpi quando desunt
esse sive per remotionem de praesenti sive per potentiam et sic corrumpitur quando est
signare aliquod instand in quo nunc rationes corrumpitur Staret quod
et inmediate post hoc foret tunc produceretur et tamen nullum esset instans in quo verum esset dicere
iste angelus producitur dicunt tamen aliqui quod ubi instantia non sunt eiusdem continui
tatis
non esset inconveniens instans esse instanti inmediatum
Ad aliam et deberet esse ante solutionem
dictae rationis nego istam consequentiam voluntas creata vult in hoc instanti ergo volet Nego quando
possit subito cessare ab actu suo sed forte de communi lege staret de actu quem eliceret
de concursu dei generali quod non subito potest cessare
Ad aliam rationem quae fuit alias tacta ar
guebatur
de humanitate christi et de divinitate scilicet de illo aggregato
utendum est ergo christo ergo
Item tota ca
lestis
curia incluso deo est magis diligenda quam deus
etiam humanitate christi
utendum est ergo christo ergo deo
Item probatur quod fruitio dei est illicita quia fruitio humanitatis
christi est illicita ergo christi ergo dei
Respondetur de aggregato ex humanitate christi et
verbo sive de christo ly
tando
humanitatem et sic eo est fruendum quia tota radix diligibilitatis est in deo et est
communis personas et ideo nullus gradus competit humanitati nisi reducibiliter in
deum sic quod alia a deo non sunt de per se diligibilia nisi inquantum reducuntur in deum Patet
hoc de tota caelesti patria quia totum aggregatum non est magis diligendum quam deus
Contra illud est diligendum ergo usu vel fruitione
Si usu uteremur deo quod esset
obiectum partiale respondeo dico primo quod istud totius aggregatum non est obiectum
unicum rationabiliter diligibile sed si ordinate diligatur debet esse dilectio quae sit usus
respectu totius multitudinis praeter deum si sit ordinata et fruitio respectu dei et sic creatura
constituet duo obiecta alias non esset dilectio ordinata
Secundo modo potest dici quod
huiusmodi multitudinis poteset esse usus in ordine ad dum ita quod ordinatur in obiectum frui
bile
scilicet deum et sic
respondendum est quod non est inconveniens quod sit partiale obiectum usus ubi per eundem actum
adaequate est obiectum fruitio
Consequenter de humanitate christi q arguitur quia illa est utendum
ergo deo consequentia tenet per communicationem ut sequitur sortes videt humanitatem christi ergo christum tangit humanitatem
christi ergo christum Et ergo sequitur utitur humanitate christi ergo christo Etiam illicitum est frui
humanitate christi
Respondendum est primo quod quidquid est dictum de obiecto usus et fruitionis intelligitur
de per se obiecto ita quod solus deus est per se obiectum fruibile et numquam obiectum utibile per se et
inmediate unde quod diceretur obiectum utibile hoc esset per communicationem ydeomatum
Sed alia responsio
est melior videlicet negando quod sit communicatio ydeomatum quanta ad ista praedicata frui
et uti
Advertendum quod humanitas christi aliter se habet respectu visionis vel
obiective causatae ab ea quam respectu dilectionis circa primum se habet obiective et non sic respectu
dilectionis elicite a voluntate nec inmediate ideo non sequitur humanitas christi est inmediate obiectum
respectu notitiae ergo est obiectum inmediatum respectu dilectionis unde licet ista praedicata videri tangi
communicarentur christo ratione humanitatis assumptae non sequitur quod istud praedicatum diligi quia
dilectio non est inmediate ab humanitate sicut visio ideo non est ita
sicut intrinsecum est sibi quod videatur quod d ad videri concurrit principaliter et causat sui visionem
et sic non est de diligi quia valde bene stat quod obiciat se et non concurrat ad actum di
lectionis
et sic oportet negare consequentiam si humanitas christi videtur verbum videtur ergo si
humanitas diligitur verbum diligitur et sic patet quomodo
respondendum est ad ambo argumenta
Istud praedicatum uti non communicatur supposito et ergo consequentia non valet non etiam sequitur sortes fruitur
humanitate christi ergo fruitur deo vel christo
Aliter dicunt alii quod non oportet quod ista praedicata
videri cognosci vi communicationis ydeomatum conpetunt verbo Sed non bene quia
scriptura cogit nos quod deus videtur et visus est
sequitur iste videt humanitatem christi ergo deum per communicationem ydeomatum non tamen sequitur iste
diligit humanitatem christi ergo deum sed bene sequitur si in antecedente addatur ordinate
ultima
ratio quam fecit bat
igi invincibilem tunc credet quod
creatura merendo
Breviter spe
et consequenter quod potest licite frui creatura nam in casu posito creatura meretur
fruendo creatura nam haberet ignorantiam invincibilem ergo totaliter excusaretur
ergo meretur ac si deo frueretur Et sic si christus appareret alicui recederet ille quod esset
Ista materia de ignorantia solet tractari in 2o tamen in ista materia scilicet argumenti standum est magis
cum doctoribus antiquis scilicet quod in nullo casu fruendum est creatura et in nullo casu dicendum
est de deo
Advertendum est quod fruitio creaturae est essentialiter deordinatio sicut odium dei est deor
dinatio
non dico quod illa qualitas sit intrinsece et essentialiter de ordinatio
sed dico quod non stat crea
turam
frui creatura quin sit deordinatio Patet quia est aversio a fine debito et conversio ad
illud
ymmo deus non posset facere quod creatura haberet debitam rationem fruibilitas
Item
fruitio est exhibitio summi honoris quantum est ex parte creaturae modo quod honor
summus attribuitur creaturae est deordinatio universi et est de ordinatio creaturae et sic
illud non potest esse licitum ergo magis tenendus est
doctores
Ad probationem ipsius
et quod non sit in sua potestate cognoscere quod sit creatura
Respondetur quod lege stante non est casus
possibilis scilicet quod creatura habeat ignorantiam invincibilem de alia creatura
quod sit deus nam si creatura faciat quod in se est deus non permittit eam in talem miseriam
et ignorantiam corruere quia si sic tunc non potest inmediate decipere creaturam
ita etiam non potest in proposito unde non permittit errare et praecipue circa finem ultimum
si faciat quod in se est Et ideo omnes casus sui fundantur super fundamento falso ita quod
non stat quod habeat talem ignorantiam quod sic
in se est et si non sit in peccato et si esset in peccato non frueretur meritorie etc
Circa distinctionem 44am Prima conclusio deus potest facere alia quam fecerit et etiam meliora nam potestas
sua non est evacuata et ideo inter supremam creaturam nunc creatura infinite possunt
produci et creari
hominem in melioribus naturalibus et etiam inpeccabile secundum cursum naturalem utrum
simpliciter tenendum quod non quia esset eiusdem speciei nobiscum ergo absolute posset
Tertia
conclusio quidquid deus potuit potest et vult etc id est semper manet aequalis potestas et aequalis
voluntas etc.
In alia lectione
Ad tertiam rationem prius factam Arguebatur quod ex puris naturalibus quis posset frui deo
nam tota motivitatis gratiae est finita maxime in persona cuius virtutes non sunt multum
intense
sed tanta vel maior potest esse in puro philosopho ex apparentia divinae bonitatis igitur in philosopho
magis vel aeque bene sic in simplici persona ex caritate
Dicendum est primo quod illa reprobat
quod staret philosophum ex puris naturalibus magis diligere deum intensive quam vetula di
ligit
sed non fruitive sed per modum usus quia sicut dictum est quicquod fit extra caritatem
fit per relationem ad se quia ut dilectionis in sua cognitione facit vel alium finem ponit
Alio modo dicitur quod ex puris naturalibus non posset quis huiusmodi dictamen provenire quod deus
esset propter se diligendus
Alio modo quod cognitio de deo quae habetur ex puris naturalibus realiter inflat
ergo operatur ad superbiam et magis ad fruitionem creaturae per quam deus contempnitur
realiter
Alio modo dicitur si daretur aliqua cognitio in intellectu practico etiam speculativo tantae perfectionis
in philosopho quod consurgeret ex puris naturalibus quod deus esset propter se diligendus diceretur quod esset
dispositio ad diligendum deum super omnia per istum modum quod si voluntas non poneret obicere
per malas voluntates infunderetur sibi gratia qua mediante posset elicere actum fruitivus
respectu dei Ante tamen gratiae infusione non posset quia voluntas deserta a gratia semper
tendit in se et recedit a summo bono incommutabili
ultimo diceretur respondendo magis ad
formam rationis ex quo movet ista notitia videtur
philosophi quam voluntas simplicis personae iuxta casum positum dicitur quod istae motivitates sunt
alterius speciei seu aliarum specierum scilicet in philosopho non perveniret ad
speciei scilicet intenderetur in philosopho quam in simplici sed ex hoc non sequitur quod posset pertingere ad totum perfectionem
sicut in persona simplici de qua positus est casus
Ad quartam quae est satis difficilis arguebatur in
sententia sit aliquis extra gratiam atteritur ergo debite diligit et per consequens fruitur quia omnis debita dilectio
est fruitio dei si dicitur quod non debite tunc attritio est peccatum et per consequens magis indisponeret crea
turam
ad hoc quod refutaretur ad gratiam et per consequens melius esset non atteri
Respondet
Quod detestatio peccati est displicentia de peccato et propositum de non committendo si voluntas
non fruatur actualiter creatura licet habitualiter sit dispositio sufficiens ad gratiae susceptionem Ideo
Sed ista responsio non potest stare nam capio actum detestativum peccati seu actum refutativum
peccati et velle numquam peccare seu actum
quibus istorum actuum vel est actus ordinatus vel inordinatus
Si est usus ordinatus
est fruitio dei actualiter
Si dicitur quod non est ordinatus sequitur quod est fruitio creaturae quia omnis
usus inordinatus est dilectio alicuius propter creaturam ergo creatura est obiectum ultimatum
fruibile
Tenendo ergo viam
quod omnis actus mundi qui fit extra caritatem fit ex cupiditate et omnis bonus ex cari
tate
Si ex cupiditate inclinat ad affectionem sui ipsius cuius huiusmodi actus est
Advertendum
quod creatura carens gratia et existens in peccato habet aliqua peccata in pura sua liber
tate
verbi gratia sicut laedere proximum furari
Alii sunt actus ad quos realiter obligatur
Creatura qui quidam actus non possunt bene fieri stante tali dispositione creaturae Verbi gratia
odium peccati propter se non potest fieri quin sit deordinatio quaedam nam creatura eo ipso quod
odit peccatum propter se ymmo aliquo modo fruitur creatura
Consimiliter amor boni propter se
diligentem non potest fieri quin sit aliqua deordinatio ex eo quod semper in tali amore est
fruitio creaturae scilicet sui ipsius
et cum hoc peccatum eliciendo non est aliqua de ordinatio nec aliquod malum nisi praecise quia propter
se diligentem elicitur huiusmodi actus talis non reputatur sibi ad demeritum quia cadit sub
praecepto et nullo modo potest evitare i
est quia illa est suprema dispositio quam creatura potest habere in illo statu nam quantum posset
in illo statu implet praeceptum etiam quam potest evitat quemcumque actum malum elicitum
alium ab isto et cum hoc huiusmodi relatio est sibi neccessaria ita quod nullo modo potest evitare
ubi ergo omnes
circumstantiae evitanter praeter quod
quia non potest elicere quando referat in se ratione suae infirmitatis quae relatio est de necessitate sequitur
ad suam infinitatem non reputatur sibi
Et sic attritio ex quo cadit sub praecepto et
non potest evitare quin sit propter se diligentem non possunt fieri quin sit aliqualis deordinatio
non tamen eius demeritum et maxime cum terminetur ad gratiam Et hoc proprie est facere quod in se est
scilicet ponere actus ad quos obligatur creatura tollendo omnem circumstantiam malitiae
quam creatura potest tollere
Et sic dicitur quod in illo casu creatura facit quod in se est et sic male
volitiones et operationes quae sunt in potestate voluntatis dicuntur obices Et sic
relatio talis quia non est in illo statu
illa circumstantia non vocatur obex
tollere et omnem aliam tollit Salvatur per istud quod attritio includit realiter fruitionem
creaturae sed non est demeritum et hoc ex divina misericordia non inputante sibi Et sic patet quid
sit ponere obicem id est malas volitiones vel omissiones liberas a movibiles
per voluntatem et quid est facere quod in se est et sic circumstantia quae est refutare peccatum
propter se et velle non peccare propter se ista non est removibilis sive gratia et sic quantum
subest vel subiacet suae libertate omnem
sui libertati non est sibi reputandum
Advertendum quod prout peccatum est aequaliter
deordinate agere concedendum est quod esset peccatum licet non demeritum nichilominus
cadit sub electione non sub ratione peccati sed sub ratione boni quia movet in deum multi
tenent quod aliquid sit meritum et veniale peccatum ubi esset vitae aeternae meritorium
non caderet sub peccato
Ad aliam cuius difficultas non stetit in hoc Sit voluntas in cari
tate
et elicit actus ex quibus generatur habitus in voluntate per quem postea facilitatur
exeundum in actus similes peccet postea et moveat habitus tunc exibit in actus et per consequens
aliquis existens in peccato fruitur deo
Respondetur admittendo quod in isto casu ex illis actibus generatur
habitus quae stat cum praetio sed negatur quod exibit in actus similes sicut in caritate Causa est quia
iste habitus existente caritate in voluntate et concurrente divina efficientia bene sufficiebat
ad producendum actus fruitionis dei et adhuc sufficeret cum illis sed non sufficeret cum aliis illis ex
clusis
Ita quod non sufficit remota caritate nec sequitur cum caritate sufficiebat ergo ablata cari
tate
sufficit quia requiritur concursus caritatis et coefficientia dei specialis Exemplum de moralibus
Capiamus habitum fortitudinis vel temperantiae quia cuius concursus requiritur in singulis
ponamus
quod in virtuoso qui habet omnes virtutes cardinales auferatur habitus prudentiae
utrum habitus fortitudinis exibit in actum fortitudinis dicitur quod non exit nisi dirigente habitu
prudentiae et sic in proposito
Tunc quaeritur ut sufficeret exire in aliquos actus Credere
quod non quia eius causalitas est respectu actuum fruitivorum et est subordinatus aliis
certis causis ut color non multiplicat nisi causa concursu luminis unde sublato lumine non
sufficit et sic eius causalitas non reduceretur ad actum nisi per applicationem ad caritatem
Ex consequenti fortiter replicaretur probando quod non esset ponendus huiusmodi actus quia non
esset medium probandi quod esset post ponendus non
illius producitur huiusmodi actus quia sufficiet caritas nec extra caritatem quia tunc non possumus
experiri
Et ideo ego admisi causa argumenti diceretur quod ex actibus caritatis generantur
habitus meritorii et non productivi aliorum actuum et sic potest negari esse talis habitus
Ad aliam rationem de zelatore suae legis ille moritur propter legem suum et non ultimate propter illam
sed refert in deum ultimate ergo fruitur deo et ita de haereticis qui se exponunt morti propter
deum
Respondendum quod in isto casu creatura realiter fruitur se et facit propter se nam ex igno
rantia
facit hoc quae est ignorantia neccessariorum ad salutem ideo est in peccato et deseritur
a deo Et quia deseritur a deo utitur deo propter se vel quia gloriatur sustinendo huiusmodi poenam
quia apparet sibi quod sit sibi magna perfectio et non refert in deum licet refert vel facit
propter gloriam licet sibi latentem quia ut dictum est non posset evidenter constare utrum
talis relatio sit ad nos vel in deum Et ideo quando dicit sapiens nemo scit an amore
vel odio dignus ad timorem dei Et si talis sustinet mortem propter finem
temporalem licet nesciat scilicet vel propter gloriam vel propter obstinatam vel alium finem unde multi
Romani ut nomen eorum haberetur
Notandum
quod eidem iudaei in numero bene credentes ante adventum christi habuerunt zelum legis
ante huiusmodi adventum alterius speciei quem post habuerunt patet quia prius adventum obli
gabantur
ad legem christi et sic mutaverunt zelum suae legis licet non perciperent
et sic post adventum christi habuerunt alium finem licet non cognoscebant quia propter actum
reflexum est magna difficultas Et communiter visum est quod haeretici erant purissimum
homines non sunt de virtutibus christi
quod non faceret similes actus quo ad interiores licet crederet bene referre ipse referret omnes
ad se
si tamen faceret quod in se esset tunc deus infunderet sibi gratiam et tunc converteretur supra
se ad diligendum deum magis quam se
Caritas habet tollere poenam peccati originalis scilicet
cupiditatem et secundum quod caritas crescit minuitur cupiditas unde
facium
natura humana esset male instituta quia non potest sicut aliae dicitur quod ista impossibi
litas
et inordinatio
peccati originalis
de necessitate fruitur inordinate stante lege ad bonum sensum scilicet quod haec consequentia neccessaria
fruitur etc igitur inordinate fruitur
Ad aliam rationem quia potest percipere ordinem ex puris
naturalibus etiam voluntas posset variare ordinem Respondetur quod dato adhuc quod clare videtur
intellectus ordinem adhuc voluntas non conformaret se propter corruptelam suam
secundum cupiditatem
Finaliter dicebatur quod voluntas
potest frui alio a se
helmus
non credebant vitam esse post istam voluerunt venerari post se videlicet quando non
essent et ille est finis affectionis commodi et cupiditatis
Ad aliam rationem
romani meruerunt gloriam et divinum Item de obstetricibus quia aedificate fuerunt eis domus
per modum meriti Respondendum aliqui tenent quod sicut meritorium vitae aeternae est demeri
torium
alicuius poenae temporalis propter aliquam circumstantiam sic aliquid esset demeritorium
vitae aeternae et esset meritorium alicuius boni temporalis
Aliter dicitur quod nullum malum
est meritorium ut romani qui non ex caritate sed ex cupiditate fecerunt totum erat
peccatum quia semper malo zelo nec meruerunt bonum temporale verum tamen quod
tale bonum temporale potest vocari merces non per modum retributionis scilicet per modum intentionis
scilicet quia hoc intendebat et occulto iudicio dei illud quod pro mercede intendebant rece
perunt
et promissum est et sic expediens fuit ad tollendum peccata et sic fecerunt
romani et ideo ut illa alia vicia tollerentur deus voluit eis dare imperium
de obsti
tricibus
dicitur quod forte fuerunt aliqui de hebraeis et ergo staret quod merentur vitam
aeternam et etiam ad hoc bonum temporale ut quis meretur et liberationem a poena vel dicitur
quod forte fuerunt converse vel forte
sententiarum prima conclusio voluntas nostra conformando se voluntati divinae in volito potest esse bona
et potest esse mala ut deus vult quod proximus moriatur et si ego hoc velim ego forte pecca
rem
Etiam deus vult
Secunda conclusio voluntas
dei semper ad impletur voluntas dei idem actus et duplicis voluntatis scilicet beneplaciti et signi
Occisio christi ille actus erat meritorius christo et erat contra voluntatem dei signi respectu in
ferentium
quando concurrunt duo actus unus prohibitive et alter etc
Alia lectio
Tam fides quam eius actus sunt ineffabiles Fuerunt prius adductae rationes
probantes quod fide potest sub esse falsum
primo arguebatur de spe I?o[?] naturae anteceden unde assensus
cathegoricus est sumptuosus quia praesumptio sine est absolute credere quod habeo vitam aeternam et sic illius
intelligitur peccatum praesumptionis Aliter respondetur negando consequentiam et concedo
Advertendum quod spes est habitus et eius actus est actus partim cognits[?] et partims volitis et hoc quilibet
potest quasi experiri et ita de fide et caritate unde caritas supplet habitus
virtuosus in non exercitatis
Secundo oi?tur quod est magis affeccio quam cogitatio viceversa
est de fide quia caritas et spes sunt magis voliciones quam cogitationes et habent bonum
pro obiecto et ergo habent rectitudo mor[?] ad bonum sicut fides respectu dei
Caritas bene est respectu
falsi quia rectitudo spei attenditur penes conformitatem ad caritatem et legem positam
et spes et eius actus cadunt sub praecept et ergo meretur habens etc et sic dicitur quod
falsum unde sic est de praescito quod habet spem de vita aeterna habenda et non habebit
et sic non derogatur sibi
De corpore christi fuerunt multa dicta unde si simplex cre
dat
quod ibi est corpus christi illa non est ex fide sed ex seipiso possibile est in isto casu quod iste infirmus
credat realiter se credere ex fide quando sit coprus christi et tamen non est ut sub quia non habet
medium concludendi quod ista credulitas differt a credulitate fidei quia valde diffuse est intellectui
habero distinctionem actuum suorum quia hoc oportet esse per alium actum reflexum Et sic dicitur de
praedicante subversionem
sed non fuit ymmo fuit condicionalis vel coniuratoria[?] et ergo verisimile est quod ipse a seipso
huic talem actum et sic dicebat
quia non potuerunt ponere distinctionem inter actus proprios et spiritus scilicet quos ipse spiritus sanctus impens[?]
produxit
Dictum est prius in alia lectione quod talis credulitas in simplici homine non est
multum periculosa quia ista credulitas non est fidei sed est humana
Sed contra facit
istum
corpus christi unde facit ipsum ydolatrare interius etc et exterius per genufleccionem
Si dicitur quod excusatur per ignoranciam simili modo dicere contra me de vetula
similiter ille?a[?]
diceretur quod esset licitum ?dere quod angelus malus esset deus si praesentaret se
Quantum
ad
assensu valde bene scat assensus fidei ex quo ipse est condicionalis
Ad rationem quia per hoc
inducitur ad
apparentem sub specie boni
Causae multae sunt quia adorare istam creaturam scilicet 2o modo
est repugnare deum omnino creaturam et istud est blaphe?a[?] Item attribuere praedicatum dei rei ita male[?]
vel attribuere honorem deo debitum creaturae sed sic non est in proposito quia ad erat corpus
christi Ubi advertendum quod deum loci non ponit aliquam indignitatem[?] verum repraesentare quod
ibi sit corpus christi non inportat aliquam indignitatem sicut repraesentare quod haec res est deus
et sic decipitur solum ratione circumstantiae loci modo circumstantia loci nulla ignomini
am
dicit respectu dei
2o dicitur quod iste potest habere actum fidei cum illa credulitate
Item si aliter
adoret hoc est ex culpa sua et negligit qualiter debet adorare
Item ex defectu
aliunde potest contingere ydolatria scilicet ex hoc quod fonte veneretur species Ex hoc dupliciter
vel forte simpliciter quod sit corpus christi secundum quod simplices terminant suas orationes ad
a sic species debent adorari non sicut corpus sed sicut reliquere[?] et sicut crux et sicu vasa sacra
ex parte istius iudicus non sequitur aliqua ydolatria
Consequentur de vetula de qua
praesens dictum est restat difficultas dixique vetula non debet credere praelato et
innatus est sibi assensus quod deus et ergo debet orare deum quod sibi influat et sic aperit ostium
hic sunt difficultates
primo utrum vetula teneatur ad istum articulum quod pater et filius et spiritus
sanctus sunt aequales et inter conclusio mea de articulis contentis infra latitudinem credibilium
ab ipsa et si credat oppinioni ipsa peccat moraliter Utrum sit licitum alicui credere contra
rium
articuli non contenti infra latitudinem ab ipso Credo quod non et probavit aliqualiter
ex dictis
et inventi aliam mulierem quam sua et cognoscit ignoranter credens quod sit sua mulier
Dicitur quod peccat mortaliter quia debet facere quod in se est quia si adherat deum et aperiat ostium
deus dabit modum quod non faciet videlicet quod mutabit voluntatem vel infrigidabit
Si [?]
ego addo et dico quod habet proprie se bonos angelos sibi assistentes qui non
terent
terent
Ad huc
est difficultas de vetual quia videtur quod doctores ymo sancti alqiquando erraverunt in fide
aliqua dixit quae non tenmus Item
Nulli licet asserere contra fidem vel sacram scripturam quantumcumque conclusio differt a principio
helmi
accenciodorensis
contra positionem fidei
Sed dico secundo quod licet bene contraria opinari scilicet sub conditionem
inplicita in materia fidei patet quia facti ad illucidationem scripturae et veritatis
quod in purere[?] positis quorum unum non tangit credenda nec fidem nec reliqum Ita quod quaecumque
pars ponatur nihil concluditur contra licet contraria opinari Sicut
simul occavit Et propter vulgueres[?] dici quod successive et neutra pars est contra articulos fidei
Unde dicit
Dico ulterius quod quae sunt speculativa inperti
nencia
qui sunt ad mores vel ad credibilia Item quod nulla pars intermt[?] mores vel fidem
et in talibus licet opinari utrumque partem ubi tamen oppositum fidei non assentire
Tunc
videtur de
dico quod
distinctio[?] si retractactit[?] hoc fecit solum condition naturae et probabiliter
coneodere[?] quod
de
non peccavit quia tunc non erat do?tum et de terminatum per ecclesiam sed non determinatum
est per ecclesiam quia est contra naturam trinitatis et si cnon peccavit si posuit probabiliter
sed movit alios ad discutiendum et si meruit Restat respondere de assensu fidei
bitur
et sic fuit deceptus et non vere[?] ex fide ergo fidei sub est falsum Dicit
anticiodorensis
opti[?] ponamus caum de aliquo qui credit ante[?] quod christus incarnabitur et quod ille assensus continetur
usque ad instans incarnationis ac[?] fuit responsum Sed aliter un[?] et fuit responsio anticiodorensis
scilicet Sed est difficultas utrum idem qui fuit primo absolute fuit huius christus incarnabitur sc[?] post ea huius
christius incarnatur vel istius christus incarnatus est Dicitur probabiliter quod sit ymmo dicendum quod assensus
huius christus incarnabitur potest esse respectu istius christus incarnatur quia assensus fidei habet
talem habitudinem ad iudicium et assensum divinum unde speciei sanctus ante incarnationem habuit assensum
quod versum incarnabitur et post ea per eundem assensum assentit huic christus incarnatur et
sic de fide ex habitudine quam habet ad assensum di?tm[?]
Circa
non est concedenda pater genuit divinam essenciam nec divina essencia genuit filium semper falsum
quia essentia generet vel generetur ubi ponit ly
dictum
In alia lectione
fuerunt factae rationes ad probandum quod naturalis tendentia et primaeva rerum posset esse mala
primo arguebatur quod natura humana ab adolescentia est prona ad malum
Advertendum pro solutione quod
in statu naturae integre iustitia originalis se habebat tanquam habitus servans perfectionem obedien
tiam
virium inferiorum tamen animalium quam naturalium et eas subiciebat ad plenam obedientiam
rationis ita quod erat in regno animae perfecta pax tranquillitas et obedientia Sed propter poenam
peccati sublata est huiusmodi iustitia et successit habitus
nens
rebellionem inter vires inferiores ad superiorem inclinans inferiores quod dominentur
superiori
Advertendum quod in viribus inferioribus duplex est inclinatio primaeva scilicet quae non
tollitur et superveniens quae est fortior et vincit ymaginandum est quod in statu naturae lapsae
vires inferiores habent illam inclinationem ad debite obediendum ratione tamquam superiori
quam habuerunt ab initio Nichilominus cupiditas quasi tyrannice dominus dominans ei
in regno animae cogit eas scilicet vires inferiores ad rebellandum et tali inclinationi quae
sufficit ad executionem operum hic habetur radix qualiter natura ab adolescentia est prona
ad malum nam inclinatio cupiditatis est fortior quam inclinatio naturalis et sic approportione maioris
inaequalitatis fit actio
animae semper male regitur etiam
ditas
semper inclinat nisi inclinatio naturalis iuvetur caritate quae est de directo est contraria
cupiditati et adiutiva inclinationum naturalium et tunc illa inclinatio sit vita caritate sufficit
etc
et sic patet ad illam rationem posset dubitare hic utrum ista tyrranis et deordinatio fuerit
solum in homine Quantum ad hoc potest probabiliter dici quod non solum in homine fuit huiusmodi cupiditas
sed in toto regimine corporalis naturae praecipue corruptibilis infra concavum orbis lumine Etiam
variata armonia nam sicut vires sensitivae rebelles sunt rationi ita animalia homini et obedi
vissent
homini ubi modo rebellant
Etiam quantum ad sanctificationem terrae ipsa male dicta fuit
Sed in statu naturae integre optima produxisset
Etiam sic est de elementis unde fuisset
optima dispositio Sed modo insurgunt pestilentiae et alia mala et sic non solum regimen animae
fuit immutatum ymmo etc sicut dictum est
Aliud dubium utrum inclinationes purae naturales
in statu naturae lapsae sint aeque intensae sicut fuerunt in statu naturae integre apparet quod non
quomodo homo quandoque non experitur se inclinare nisi 2m cupiditatem Breviter utrumque potest
dici primo quod sunt remissae in aliquo gradu licet non sublate unde doctores videntur
dicere unam vulnerationem quantum ad inclinationes naturales ita quod sunt remissae bonae incli
nationes
Alio modo potest dici quod non sunt remissae et quod non oportet nisi ymaginari intensionem
vel remissionem cupiditatis unde staret cupiditatem esse ita intensam quod nullo modo perci
peremus
motum inclinationis naturalis
Ex isto satis apparet quod natura humana sibi derelicta semper
corrueret ad malum et esset prona ad ipsum
sed iterum fortior est caritas quam cupiditas
et vincit cupiditatem et ergo cum caritate bene operatur et sic caritas crescit quantum
ad effectum ut dicit
Secunda ratio fuit
ista si natura inclinaret ad bonum sequeretur quod ex puris naturalibus aliquis posset attingere deum et
suam felicitatem consequens est error
Respondendum est primo dato quod natura non
esset corrupta et quod inclinationes naturales haberent suum effectum respectu finis ultimi et
dioris
meritoria Et sic illo dato scilicet quod natura esset integra et haberet omnem effectum quem
posset non meretur vitam aeternam
Secundo homo non posset naturaliter attingere aliquod natura inclinat
ut dato quod inclinaret ad finem et ad medium non sequitur quod posset mereri vitam aeternam
ex puris naturalibus quia non posset sequi illam inclinationem quia cupiditas vincit et
inclinat ad oppositum Sicut si aliquod corpus ratione alicuius levitatis remissae et inclinaretur
ad sursum et esset ibi in quadruplo plus de gravitate tunc etc
Tertio dico quod incli
natio
naturalis licet semper sit recta non tamen est respectu cuiuscumque obiecti quia non est respectu a vel b
inclinatio naturalis non est respectu a obiecti puta quod verbum est incarnatum quia hoc excedit
limites naturae nec inclinat ad regratiandum de passione etc quae tamen sunt necessaria ad
salutem consequendam et sic licet hanc posset sequi non tamen sufficit inclinatio naturalis ad omnia
quae requiruntur ad salutem quia non inclinet ad omnia
Quarto dicitur quod ad merendum
requiritur caritas quod totaliter est supra naturae facultatem ideo nec natura inclinat ad eam nec
potest
Quinto dato quod natura ad omnia necessaria ad salutem inclinaret tamen
hoc quod sufficeret ad illa credenda si essent credenda vel operanda si adhuc non sequeretur
quod homo sequendo sic naturam meretur vitam aeternam Causa est quia non videtur magna impli
catio
quod aliquis crederet omnes articulos fidei et diligeret deum super omnia et operaretur iuxta
mandata et tamen non meretur quia staret quod omnia ista faceret sine caritate sicut
forte in statu innocentiae homo potuit diligere deum super omnia Concedunt doctores
quod ex puris naturalibus quis posset diligere deum se omnia actu eiusdem speciei cum actu meritorio
et tamen non meretur et sic consequentia esset negandam ista scilicet natura inclinat et sufficit quantum ad
substantiam operationum igitur etc quia requiritur etiam caritas
ulterius dicitur quod dato quod natura sufficeret
ad caritatem tamen propter hoc non sufficeret ad meritum Quia caritas liberum arbitrium
fides et aliae virtutes creatae concurrentes cum intellectu et libero arbitrio non sufficiunt ad merendum
vitam aeternam patet quia requiritur unum multo nobilius quam sit aliquod illorum scilicet divina acceptatio etiam
divinam
ceptio divina sufficeret
clementia et acceptatio reddit actum meritorium vitae aeternae et sic patet ad rationem quod non concludit
Ad tertium arguebatur sic inclinatio naturalis est libere a deo ergo deus potest eam liberare et tollere
et mutare per consequens deus posset creaturam absolvere ab illa et sic posset creaturam inclinare ad
aliud tamquam in ultimum finem et per consequens erit deordinatio naturalis
Respondetur quod visa habitudine creaturae
ad deum deus de potentia sua absolutus non posset facere quando creatura tenderet in ipsum
ipsa creatura existente cum hoc stat quod potest facere quod non tenderet in ipsum scilicet si eam anichilaret
Causa dicta est quod sicut non potest tendere de non esse ad esse nisi deo concurrente sic non potest manere
sine adhaesione et inhaesione ad ultimum finem Quantum est de mediis finibus tactum fuit in alia
lectione quia illa tendentia est mere ex ordinatione dei et sic de illo potest dici quod potest inclinari
ad alium finem sed habitudo ipsius creaturae ad deum est simpliciter necessaria et sic patet ad rationem
Alia ratio
scilicet 4ta fuit Appetitus rationalis scilicet voluntatis potest esse in aliud a deo ergo et naturalis consequentia videtur
bona quia appetitus rationalis videtur esse superioris generis et potentiae ad naturalem igitur si de rationali
conceditur etiam de naturali concedendum est breviter advertendum quantum ad principia illarum inclinationum
Quod inmediatum principium inclinationis naturalis est
malae voluntatis Patet quia primae inclinationis inmediatum principium est ipse deus quoa omnis creaturas
quantum ad hoc vivificans et conservans et inclinare creaturam sic ad se est eam conservare
et istam habitudinem habet tamquam recte esset deus anima vel forma creaturarum non tamen quod sit
proprie forma
Elucidarius satis theologicus ponit expresse quod elementa percipiunt quoddam modo deum
Et plato posuit deum animam mundi saltem generale universi
est omnibus esse
etc
non sic est de actibus
voluntatis pravae nam voluntas est particularis causa immediata quae non habet aliam immediate concurrentem
et ideo deus non concurrit nisi remississimo gradu quo concurrere potest nec se ipso faceret nisi voluntas
se applicaret quantum est de potentia ipsa passiva se habet ad inclinationes naturales
Secundo di
ceretur
quod inclinationes naturales non essent ita nobiles quod
pravae sed bonae possent esse ita nobiles
unde quantum ad inclinationes naturales inclinans
est nobilissimum et rectissimum et sic non est de alio agente ymmo est fallibile Quantum
est de actibus pravae voluntatis ymmo sunt imperfectissimi et sic non sequitur
creatura naturaliter tendit in non esse igitur non in deum quia deus est purum esse
Respondetur
negando quod tendat in non esse ymmo summe fugit non esse quia tendit ad esse
scilicet deum et illa tendentia est fuga ipsius non est Ad probationem quia sibi derelicta
desinit esse et fluit in non esse igitur negetur consequentia quia quod creatura non conservata de
sinit
esse non est extendentia in non esse sed ex defectu quia non habet sufficientiam resisten
di
nec potest resistere verbi si aliquis recipit beneficium per quod bene est per subtractionem illius
cadit in paupertatem et tamen non tendit in illam nec appetit illam potest tamen vocari tendentia
passiva quod sibi derelicta patitur corruptionem
Ad septimam illa tangit de malitia plane
tarum
Advertendum quod fuit opinio cuiusdam philosophi qui vocatur
librum qui intitulatur quae astra faciunt ubi potest ponit quod astra et constellationes nichil
operantur hic inferius sed sunt praecise signa bonorum vel malorum scilicet secundum ordinationem divinam
repraesentant qualis erit iste vel iste
Alii astrologi declarantes contra fidem et philosophiam
et mores Dicunt quod astra realiter sunt causae naturales et necessaire omnium effectuum hic inferius con
tingentia
etiam effectuum liberi arbitrii
Unde
turi
individualiter relucent in caelo et
cent
etc Quia non est differentia incompossibile et futurum quia omne possibile est vel erit et non potest non
produci ymmo omne de neccessitate eveniet Sed dicitur possibile quantum ad nos quia videmus causas
rerum
Ista positio est contra fidem omnem legem et philosophiam et contra astrologiam nam periti
astrologuntur quos maxime reputandus
penitus inducunt necessitatem unde
sunt media inter possibile et necessarium ita quod sunt contingentia unde licet esset dispositio ad
mortalitatem tamen propter bonum regimen potest praevenire
Item in eodem dicit quod bonus astro
logus
potest impedire mala sicut bono agricola quantum ad culturam terrae quia sumus deum
Advertendum quod omnes planeta sunt simpliciter boni et si inclinant
bius
omnia pullulare et per recessum omnia cadere ut folia etc De luna etiam
quod habet operationes respectu inferiorum modo ita est quod iupiter habet valde magnam similitudinem
quantum ad influentiam suam cum sole ita quod iuvat solem ideo vocatur forma venus assimilatur
lunae et quia luna regit corpus humanum et humores ipsa dicitur secunda forma Sa
turnus
habet influentiam frigidam Et mars
malvioli planetae et non influunt inmediate in animam sed solum disponunt vel in disponunt
corpora non quod inclinent inmediate ad vicia vel ad alia Secundum hoc
et potest dici quod universum habet varias rerum species et variarum complexionum scilicet in concavo orbis lunae
et aliqui planetae sunt convenientissimi pro una specie et alii pro alia Sol et luna iupiter
et venus sunt maxime pro complexione humana et saturnus pro alia speciei et sic de aliis et sic planetam
esse fortunam non dicitur respective nisi ad aliquam speciem Item adhuc respectu eiusdem hominis quia
componitur ex diversis membris ideo indiget diversis unde cor attribuitur soli deinde epar
dicitur gubernari a Iove et est sibi conveniens felli dominatur mars et sic de aliis quae sunt membra
non ita principalia
Ultimo dico quod realiter saturnus est optimus et nobilissimus planetarum
et quantum est de per se si aliquid operaretur respectu animae illustraret eum ad intelligendum alta Iu
piter
respicit partem concupiscibilem scilicet in voluntate mars irascibilem et isti tres
sunt optimi et fortificant corpus et non immediate respiciunt tales partes sed disponendo
corpus ad exercendum Iupiter disponit ad amorem etiam superioris mars fortificat
vim irascibilem ad aggrediendum et exercendum fortia unde actus activorum sunt in pati
ente
praedisposito
ita quod influentia saturni ubi reperit materiam dispositam inclinat de
per accidens ad mala scilicet ad fraudes traditiones et sic de per accidens dicitur malus
Etiam mars de per accidens quandoque declinat ad mala ex quo patet quod primaeva intentio pla
netarum
est valde bona
De ultimo argumento quando dicitur Si daretur praeceptum etc dico quod incli
natio
naturalis numquam est contra praeceptum unde ymaginandum est quod sicut in statu innocentiae
natura obediebat rationi intantum quod grave erat aptum descendere ita natura et eius inclinatio semper
esse possibilem etc
Alia lectio
fuit dictum quod sicut deus est sub ratione trinitatis est obiectum ita non potest diligi nec videri nisi sub
ratione trinitatis
Contra hoc fuit argumentum primo quia una persona potest incarnari sine alia
igitur etc consequentia tenet quia non videtur maior repugnantia terminare dependentiam alicuius naturae
quam praescientiae videri vel econtra antecedens est clarum quia verbum dei aeternum seu filius dei aeternus praecise
incarnatus est nec essentia proprie loquendo incarnata fuit Sed
in supposito principaliter et per consequens regula alias posita est falsa nam incarnatio non est communis illis etc
Respondetur negando consequentiam Causa est nam neccessario ab terminare dependentia naturae humanae respi
cit
relationem personarum et ideo incarnatio reponitur sub illo genere nominum quae sunt relativa
et quae aeternaliter dicuntur de deo unde incarnatio est effectus personalitatis
unde pertinet ad
personam subsistere vel dependentiam alicuius naturae terminare et non est essentiale ideo non est commune
Secus est de videri praecise intuitive nam hoc est essentiale etiam ad visionem intuitivam ipsa persona
concurrit active obiective modo operationes divinae adextra sunt indistincte et pertinent ad essentiam
et tres personae simul Ista est radix quare una non potest sine alia videri vicem propter concursum
obiectivum qui est communis eis Sed esse suppositum vel subsistentiam est personale et pertinet ad yposta
sim
magis quam ad essentiam
Advertendum quod proprie terminare dependentiam non reducitur
ad genus causae efficientis licet illa unio sit effectus totius trinitatis
ideo concedendum est quod
tota trinitas fecit incarnationem et quaelibet persona et sic quaelibet incarnavit et essentia
Sed solus filius incarnatus est id est suppositum et subsistentia naturae humanae
Sed posset
probari quod aliqua persona unica potuisset causasse illam unionem argumentum haberet appa
rentiam
et sic illo subsistentia vel esse suppositum nec reducitur ad genus causae efficientis nec finalis
sed haberet maiorem similitudinem cum causa naturali et quantum ad hoc nullam dicit perfectionem
Nam sicut materia ex unione ad formam recipit denominationem correctivam ita verbum recipit
denominationes concretivas humanae naturae
Secundo arguebatur pater non est spiritus sanctus
vel subiecto et praedicato correspondet idem conceptus vel correspondet diversi conceptus si idem conceptus tunc
idem negetur de se ipso
Respondetur uno modo quod realiter idem conceptus correspondet in patria sed non in via ut
dicit
postea concedere quod idem conceptus est simplex et complexus singularis et communis affirmatio et negatio et sufficit
huiusmodi conceptus sic variare intellectum inmutare et sic est affirmatio respectu huius veritatis pater est
essentia et negatio respectu huiusmodi pater est filius et haec sic huiusmodi conceptus habent diversam habitudinem et
tunc facile est respondere quia dicitur quod est idem actus tamen intellectus numquam uteretur
secundum hanc significationem Pater non est pater sed bene pater non est spiritus sanctus et sic idem
est conceptus
Aliter respondetur quod realiter est alicuius conceptus in patria
ita quod beatus alium conceptum habet de patre alium de filio etc differentes specie nichilominus tamen idem significant
extendendo nomen significationis ad connotationem sed non eodem modo nam quilibet significat deum essentiam
divinam patrem et filium spiritum sanctum quia non sunt seorsum conceptibiles intuitive
nec potest una persona terminare notitiam intuitivam quando tamen alia habet varios modus significandi
ratione quorum illi terminum negantur de se invicem et sic supponunt pro diversis personis
Ad 3am
quando dicitur quod essentia posset concipi absque persona loquor semper de patria nam quantum est de notitia
in via non est difficultas Concedunt tamen doctores quod quantumcumque conceptus est absolutus qui supponit
pro deo supponit pro trinitate et qualibet personarum non appellendo tamen rationem Quando dicitur quod potest haberi
conceptus mere absolutus absque relativo in patria potest negari vocando conceptum relativum conceptum repraesentem habitudinem
personarum ad invicem quia oportet concurrere totam trinitatem unde deus obicitur primo ut trinitas
ita quod persona apprehensio deitatis est ut trinitas ideo conceditur quod unus actus secundum unum
modum repraesentandi est absolutus et secundum aium modum respectivus et sic negaretur quia posset esse conceptus
absolutus in patria qui absolveretur a modo suo significandi relativo
Quarto arguebatur sic stat quod aliquis
inducet quod producens summum bonum est summe diligendum et solum tale et quod conformet se volun
tas
tunc solum diliget patrem dicitur quod casus est inpossibilis
quando dicitur quod voluntas potest illi dicta
mini
se conformare hoc potest dupliciter intelligi uno modo quod eliciat velle quantum potest proportionaliter ad
huiusmodi dictamen isto modo admitto minorem scilicet quod voluntas potest elicere unum amorem respectu dei
sic sibi praesentati dico tamen quod huiusmodi dilectio elicita iuxta huiusmodi dictamen quantum ad hoc est con
formis
absolute huic dictamini quia voluntas non potest melius se conformare illi non est
tamen est conformis omnino quia nullo modo potest se persona conformare huic dictamini quia illud dictamen
dictat quod solum pater est summe diligendus et hoc implicat quia eo ipso terminantur ad patrem
illa dilectio terminantur ad essentiam et ad omnes personas Exemplum dictet intellectus voluntati
quod nulli dictamini rationis se conformet certum est quod in illo casu nullo modo positive potest se confor
mare
nec volendo conformiter quantum in se est tamen in illo casu conformaret se
Quinto
arguebatur quod voluntas potest unam personam plus diligere etc loquendo de dilectione generaliter nego quod possit unam
personam plus diligere quam aliam unde nego istam consequentiam sortes diligit humanitatem christi ergo di
ligit
deum quia non est simile de videre et diligere nisi dilectio sit ordinata unde in materia de fruitione
negavi istam consequentiam sortes fruitur humanitate christi ergo deo et sic non stat christum magis diligere quam
totam trinitatem
6o arguebatur magi pharaonis non cognoverunt spiritum sanctum dicitur quod licet
cognovisset solum unam personam eo ipso quod unam personam cognoverunt trinitatem cognoverunt
contradictoria nunquam debet concedi verificari de rebus ydemptitatis ubi fides non astringit nos nec ratio con
veniens
Ista ratio naturalis per illum diligebatur
tota trinitas licet non cognoverunt hoc et sic trinitatem cognoverunt sed non cognoverunt trinitatem
quia non habuerunt illum conceptum
Ad septimam conceditur quod sunt distinctae notitiae differentes et diversae specie
tamen supponunt pro eodem licet sub alio et alio modo concipiendi
Duae alia rationes sunt speculativae una est de
obiecto primario alia de primaevitate originis
Sed
et diligere et non personam quia quando aliquis actus habet duo obiecta tunc 2m videtur esse contingens Et sic actus
beati habet primo essentiam pro obiecto et deinde relationes ergo cum inter huiusmodi habitudines prima est
solum essentialis et 2a accidentalis videtur quod secunda sit absolubilis a prima et sic est conceptibilis essentia
sine persona Et sic de visione essentiae divinae et creaturae in verbo quia ad secundum obiectum habet habitudinem
accidentalem et ad primum obiectum habet habitudinem essentialem et sic 2a est resolubilis a prima
Et ponit exemplum sicut beatus videndo verbum et creaturam prima habitudo non est solubilis
remanente et 2a et secunda bene unde dicit quod stat eodem actu quandoque videre plures creaturas quandoque pau
ciores
creaturae quae potest desinere esse visio creaturae absque hoc quod sit visio verbi quia si sic tunc
fieret transitus de contradictorio in contradictorium absque mutatione facta in re consequens est contra articulum probatur consequentia nam sit
primum instans in quo haec visio non repraesentat creaturam tunc ista negativa est vera et immediate ante fuit falsa
Aliter arguit
hoc quod creaturam cognosceret quia actus cognitivus dei habet duo obiecta et sic prius potest stare sine alio
seu sine posteriori
Secundo si sic sequeretur quod quilibet actus quantumcumque inperfectus repraesentans deum
et creaturam posset repraesentare omnia relucentia in deo etiam nulla Patet quo ad 2m quia potest de
sinere
repraesentare unum et eadem ratione omnia quod quodlibet posset desinere etc patet quia qua ratione unum
eadem ratione 2m et 3m et sic omnia quod videtur absurdum
materia non teneo
Ad rationem ipsius
instans in quo notitia illa desinit repraesentare etc nego et dico quod actus realiter mutatur nam primus realiter
movebat potentiam ad cognoscendum creaturam et post non
acquisito alicuius positivi vel deperditio unde multi concedunt quod motus est idem cum mobili et quod tamen deus
posset movere totum mundum cum motu recto et sic esset mutatio et tamen etc
Aliter dicitur quod non requiritur
aliqua mutatio temporis nec transitus unde deus posset creare angelum in suis puris naturalibus
et acceptare ipsum tunc esset acceptatus et prius non erat etc
Item capiamus istam propositionem
mundus incipit esse et ponamus quod deus creasset successive mundum tunc ista est vera mundus incipit esse
per rationem de praesenti tamen nulla mutatio est quia nulla creatura est vel accipiamus istam
Tempus incipit esse vel saltem incipit esse tempus unde signemus instans inceptionis in illo hoc est vera
mundus incipit esse et sua contradictoria falsa et tamen nichil aliud est a deo Et sic sufficit ad verificationem
articuli quod sit mutatio vel incipit esse mutatio
Ad primam rationem
quod deus posset cognoscere se et non creaturam consequentia non valet Advertendum quod divina essentia habet duplicem
habitudinem ad divinum intellectum scilicet
necessaria Tamen respectu intellectus nostri istae habitudines sunt separabiles quia stat quod obiciatur intellectui nostro
ut obiectum non ut repraesentativum Exemplum in aliis una notitia creata potest obici in esse obiecti et
non repraesentativi et sic stat quod cognoscam divinam essentiam absque hoc quod cognoscam ut bene vident
actus cognoscendi aliorum in ratione obiecti et non
absque hoc quod cognoscam omnia repraesentabilia per ipsam
Ad rationes
negetur quod possit semper absolvi quia licet sit ordo quod unum sit prius et aliud posterius
tamen ille ordo est mere neccessarius et sit non stat quod notitia terminentur ad divinam essentiam et non ad relationes
Secundo potest dici quod divina essentia et relationes non sunt diversa obiecta ymmo immediate quocumque actu
dato concurrunt bene aeque primo actus terminantur ad divinam essentiam et ad relationes et sic totum
suum fundamentum est falsum
Ad aliam rationem de prioritate originis quia pater primus originem
est beatus quam producat filium id est in illo priori habet obiectum beatitudinis vel potest dici quod habet divinam essentiam
tamquam obiectum beatificum in quo beatificatur ergo dilectio eius terminatur ad essentiam
et non ad filium et sic est obiectum etc Potest negari quod sint huiusmodi instantia originis ymaginanda nam pater
aeque primo gignit filium et beatificatur
unde secundum ipsum ponuntur tria instantia naturae adhuc in eodem
instanti aeternitatis et quod in primo instanti essentia divina clarissime praesentatur intellectum primo
ut species intelligibilis fecundissima deinde 3m instans in hoc exit in actum productionis notitiae
per speciem intelligibilem et memoriam et in illo instanti producit filium deinde in 3o instanti produ
cit
spiritum sanctum Istud est multum subtile sed non videtur bene resolutum quia quaeritur utrum
sicut entia rationis vel realia non primum tunc dependeret emanatio personarum a rationibus non
secundum quia si sic vel creata vel increata seu huiusmodi ens esset creatum vel increatum non creatum
ut notum est quia si sic aliquod creatum esset coaeternum essentiae divinae nec increatum quia dato instanti
in quo producitur filius si est increatum est essentia tunc pater et filius sunt in essentia solum et non
spiritus sanctus vel est pater et filius solum sunt in patre nego ulterius quod pater prius est beatus quam producat filium
ymmo simul et aeque primo pater beatificatur in ratione communi sibi et filio et spiritui sancto hoc de dilectione
Sequitur de materia trinitatis et permittit aliquas rationes spectan
tes
aliqualiter ad materiam tactam etc
In alia lectione
Doctores faciunt multas difficultates de formalitatibus Quaerentes utrum in deo etiam
in creaturis sunt distinctae scilicet utrum in deo divina sapientia et divina bonitas sunt idem formaliter
et sic de aliis
Recitabo primo opinionem
notandum
quod circumscripta operatione intellectus quia de distinctione rationum modicum est quia eadem res potest con
cipi
diversis conceptibus inveniuntur 4or modi distinctionum Secundum
primus modus est essentiarum scilicet quando sunt duae essentiae et una est alia et illa est maxima distinctionum
Alia est minor scilicet realis et non essentialis quando scilicet aliquae res sunt eadem essentia
et tamen una non est alia ista distinctio est minor prima quia stat cum unitate essentiae communicat cum
alia in hoc quod una res non est alia et differet ab alia quia licet
in essentia et istae distinctiones conceduntur ab omnibus theologis unde prima conceditur inter creaturas
Et secunda conceditur ab omnibus fidelibus theologis sicut distinctio divinarum personarum Quia pater et filius
et spiritus sanctus sunt tres res et nulla illarum est alia et tamen quaelibet illarum est idem cum
alia quia eadem essentia et sic pater et filius et spiritus sanctus sunt idem saltem in neutro genere
Tertius gradus est distinctio rationum formalium quoddam modo minor est praedictis quia in ista nec naturae
essentia de essentia nec res de re nisi cum aliquo addito verbi gratia capiamus bonitatem
divinam et eius iustitiam vel sapientiam certum est quod sunt eadem essentia
Contra primam distinctionem et
contra 2am sunt idem sic quod bonitas est sapientia quod non quod conceditur in 2a distinctione quia non conceditur
quod pater sit filius est tamen aliqualis distinctio ex parte quia cum addito conceditur unum negari de
alio Conceditur quod bonitas non est formaliter sapientia quocumque conceptu certum scripto ita quod ex parte boni
tas
non est sapientia et sic intellectus divinus non est formaliter voluntas Ita quod secundum ordinem
praedicatorum essentialium est ordo talium formalitatum ut primo potest sumi conceptus entis communis
deo et creaturae etiam convenientia secundae speciei
processus est in infinitum 2m hoc in deo est proportionales diversitas a parte rei
non
tamen quod vi illius distinctionis negetur unum de reliquo absolute unde nos possemus formare
conceptum entis praecise convenientem deo sed non habemus praedicata inposita a gramaticis
ideo attribuimus deo praedicatum entis commune sibi et nobis ita breviter quod est diversitas obiecta
lis
in deo et in creaturis 2m diversitatem praedicatorum eis attributorum Sicut si capiamus
conceptum significationem deum praecise esse isti conceptu correspondet in deo ratio obiectalis et alius
est conceptus 2m quem deus dicitur sapientia et secundum hoc etiam est in deo alia ratio obeictialis
proportionaliter Et sic consequenter Et ideo aliter se habet deus in esse entis et est alia formalitas
in eo quam in esse vitae ymaginemur infinitum multitudinem huiusmodi praedicamentorum deinde
sicut a parte rei convertuntur et supponunt pro eodem tamen est varietas quantum ad modum
inmutandi ita realiter est alia et alia ratio obiectalis formalis Advertendum
quod licet huiusmodi formalitates sunt formaliter sumptae vel sic sumptae 2m proprias rationes
formales concurrunt ydemptice duobus primis modis nichilomnius manet aequalis
distinctio sicut dictum est
Quartus gradus est minor praedictis quia est plurium graduum eiusdem
rationis formalis aliqualiter distinctorum simul unitive concurrentium unde ymaginatur
iste doctor quod ratio obiectiva entis secundum suam rationem formalem est intensior uni
quam alteri ymaginatur quod tota ratio entis secundum suam rationem formalem est idem in omnibus
creaturarum Ita quod esse sortis inesse formali et eius omnino eiusdem rationis essentialis cum asinus esse
asini Est tamen intensius in homine quam in asino et sic terminus transcentibus et denominationibus
essentialibus correspondent rationes formalitates compositae ex gradibus Ita quod nobiliorem modum essendi
habet angelus quam homo
quantum ad gradus sed sunt omnino eiusdem rationis formalis et sic
non distinguuntur formaliter sed distinguuntur sicut gradus eiusdem qualitatis incessibilis qui possunt
unitive concurrere Exemplum de secundo gradu ut si possent ydemptificari gradus albedinis
stante multitudine ipsorum et ipsis remanentibus vel sub aliis verbis sicut si gradus quantitatis
eiusdem speciei concurrerent unitive ipsis remanentibus Exemplum etiam de secundo gradu ut si
ydemptificentur albedo et nigredo etc Exemplum de 3o ut si triangulus et quadrangulus
ydemptificentur substantialiter et realiter et nichilominus quilibet eorum remaneat in suo esse dis
tinctio
scilicet in esse figurae et sic una essentia esset alia
Consequenter
conclusiones
prima quod in qualibet creatura reperitur multitudo graduum eiusdem rationis for
malis
et denominationis quia de esse entis in qualibet creatura 2m quod est perfectionis speciei
2m hoc habet plures gradus entis Ita est secundum quod est perfectior secundum hoc habet plures gradus
in esse vitae et sic de aliis Infert ex hoc quod in qualibet creatura sunt infiniti gradus
unitive concurrentes qui nec realiter nec formaliter distinguuntur
Secunda conclusio distinctio 4ti gradus omnino re
pugnat
deo quia ubicumque reperitur latitudo graduum quantumcumque unitive concurrentium
ibi datur intensius et remissius et hoc repugnat divinae inmensitati Infert ex hoc
quod minor distinctio repugnat simplicitati ubi maior non repugnat quia distinctio quarti
repugnat et distinctio primi gradus non
Alia conclusio Sicut in deo ita in creatura re
peritur
formalis distinctio unde sicut tactum ymaginatur quod 2m numerum praedicatorum essentialium
adextra communicalium est numeris rationum formalium unitive in deo concurrentium ita etiam
in creatura Radix sua est nam aliqua creatura assimilatur deo in esse solum
et alia solum in esse vitae modo si in deo nulla sit distinctio tunc sequitur quod ista creatura
assimulatur deo d in esse igitur etiam assimulatur deo inesse vitae quia in deo esse et esse
vitae sunt idem formaliter
Aliam conclusionem ponit de distinctione rationum creabilium a rationibus
formalibus ista tangit de ydeis ideo transeo etc
De formalitatibus secundum magister iohannes de rippa
Alia lectio 70
Materia de formalitatibus continet duo puncta primum est habere radicem
ymaginationis doctorum loquentium in ista materia et sine illo non habetur 2m
punctum scilicet de particularibus difficultatibus contingentibus
circa istam materiam ut habeatur
ymaginatio et fundamentum materiae pono propositiones 2m
prima propositio cuilibet
denominatione perfectionis simpliciter correspondet absolute ratio obiectalis eiusdem rationis verbitur prima de
nominatio
perfectionis simpliciter correspondet absolute ratio obiectalis eiusdem rationis verbi prima de
nominatio
perfectionis simpliciter est ens vel esse ens tunc a parte obiecti ymaginandum est quod quidquid
significatur per ens inquantum ens 2m hoc est eiusdem rationis adaequate et sic de esse
lectum
Secunda propositio huiusmodi ratio obiectalis in infinitum varie potest creaturis communicari
Nam sicut in infinite sunt species producibiles per dei potentiam in esse 2m hoc esse crea
turis
correspondet vel communicatur nam infinite speciei communicatur esse in aliquo gradu
et superiori speciei in gradu perfectiori et sic ascendendo Et sicut dicitur de primo praedicato ita proportionaliter
de quolibet alio ut vivere communicatur inferiori speciei in aliquo gradu et communicatur superiori
gradu inperfectiori vel superiori gradu eiusdem rationis cum primo
Sequitur ex hoc quod homo
est perfectior in esse seu secundum rationem essendi quam asinus Ita quod homo perfectius parti
cipat
esse quam asinus Ponatur exemplum manuductum per inpossibile Capiamus per yma
ginationem
quod homo deperdat successive denominationes posteriores primo auferatur esse
volitivum deinde esse rationale deinde esse sensitivum deinde esse unum quo usque maneat
solum esse scilicet prima denominatio tunc illud quod remanet participat perfectiori modo esse quam
species inferior ad speciem humana vel quam infinita esse scilicet materia prima
Sequitur quod in esse
sunt gradus ponendi et in ratione obiectali correspondente illi praedicato patet quia illud quod re
manet
in casu posito per inpossibile habet esse et est eiusdem rationis cum quolibet alio esse et
est tamen perfectius quam esse inferioris speciei ergo est intensius vel habet perfectionis esse perfectioni
graduali intensiva
Tertia propositio sicut conceptus correspondens denominationi perfectionali priori
est prior et alterius speciei praedicamentalis tamen de posteriori Ita proportionaliter correspondet sibi a parte obiecti
ratio obiectalis prior possibilis tamen concurrere unitive tum reali ratione obiectali correspondenti posteriori
denominationi huiusmodi denominationes habent habitudines unam quod sunt alterius speciei ut conceptus
entis quam vivi et cum hoc praedicantur de se in vicem Ita ratio essendi a parte rei est alterius
rationis seu speciei a ratione vivendi Et sicut conceptus entis est praedicabilis de conceptu vivendi
Item ratio obiectalis essendi est in potentia ad hoc quod concurrat unitive et quasi recipiat
rationem vitae per modum quasi actus posterioris Ita quod est habitudo rationum quoddam modo sicut conceptum Et
sic ratio vitae est alterius speciei ab esse vel rationi cognitivi et est in potentia ad concurrendum
unitive id est effici realiter unum Et ex istis conversibus causantur rerum species 2m eum
Si sequitur istam viam sic quod per quandam habitudinem et similitudinem conceptuum Capiamus habitudinem
rationem obiectalium a parte rei habemus modum agendi duas distinctos specifice differentes
Ista ymaginatione habita totius processus in tractatu de perfectione specierum est satis facilis
Et istae rationes obiectales vocantur formalitates distinctae
Infert
propositiones
prima quanto res est perfectior tanto compositor est id est magis composita etc
patet primo de compositione ex gradibus pluribus eiusdem rationis
Secundo est compositior quantum
ad formales rationes correspondentes denominationibus perfectionalibus quia quanto res est perfectior
tanto pluries formales rationes competunt ei
Sequitur ex isto quod quanto creatura est actualior
tanto est potentialior patet quia per acquisitionem novarum rationum obiectalium redditur magis po
tentialior
Alia propositio Infinita supprema intelligentia si daretur ipsa esset intrinsece
infinitae potentialitatis quia haberet infinitas rationes constitutivas quarum quaelibet esset
inpotentia ad alia et essent actualitates proportionaliter
Alia propositio sola ultima ratio obiectalis
ultimo constitutiva suppremae intelligentiae esset cui repugnaret potentialitas ad ulterius recipiendum
per istam ymaginationem multi antiquorum dicta intelligerentur unde per istam viam ymagi
nabiles
esset satis positio antiquorum de distinctione universalium a singularibus nam ymaginabantur
quod realiter secundum ordinem conceptuum inter se esset aliqualis correspondentia rerum et utrum illa multi
plicentur
ad individua vel non dixerunt quod non Consimiliter positio et distinctio de esse et essentia
cum ydemptitate tamen essentiali Etiam per istam viam intelligere compositio angeli ex actu et potentia
Similiter ymaginatio ydearum scilicet quod realiter esset una ydea in se incorruptibilis et tamen concurrent
ydemptice cum corruptibili
Continuando et applicando aliqualiter materiam Quantum est
de distinctione quae est gradibus eiusdem rationis illa nullo modo est in deo reperibiliter quia gradus
remissior inportat quandam inperfectionem 2o habitudo istarum rationum obiectalium potentialitatis
prioritatis et posterietatis non habet etiam locum in deo
ymaginandum est quod ratio essendi in deo est
unicus simplicissimus gradus simpliciter inmensae et infinitae nobilitatis et perfectionis sed in creatura
est aliter sed sicut dictum est Consequenter ponitur quod apparet clare quomodo univoce significantur creatura
quia omnia entia sunt eiusdem rationis in esse et omnia quae univocantur in aliquo sunt eiusdem
rationis specificae
quantum ad hoc non est ymaginandum quod ratio essendi in deo sit potentialis
respectu rationis essendi vitae Sed ymaginandum quod omnes rationes concurrant unitive aeque primo in
deo absque ordine potentialitatis vel actualitatis in unam simplicissimam unitatem
et sic est sibi summa simplicitas recte dicunt illi de ista opinione Sicut tres personae concurrunt
simpliciter unitive in essentia divina absque ordine quantum ad perfectionem Et dicunt consequenter quod
pluralitas formalitatum non arguit contra simplicitatem ymmo potius arguit simplicitatem
De formalitatibus Secundum magister Iohannes de Ripa
In alia lectione etc
Advertendum est quod sicut post
de opinione
subtilis ponere distinctionem formalitatum a parte rei sed non per ydemptitatem quam posuit inter
divinam sapientiam et divinam bonitatem non voluit nisi quod non est perseitas primi modi dicendi
per se sapientiae ad bonitatem Ita quod haec non est per se vera sapientia divina est bonitas divina nec
ista deus est sapiens vel deus est bonus Sed ista est per se in primo modo deus est ens vel deus
est deus Et dicit
antiquorum currente suo tempore Nam postea expressam determinationem et quaestionem fecit ubi reprobavit
formalitates
unde ymaginatio est de perseitate resolvitur a
sapiens non est ita per se sicut hoc deus est ens vel deus est deus Et causa est duplex prima
quod ex forma enuntiandi ista deus est sapiens non plus est per se quam ista homo est sapi
ens
Scilicet ex habitudine terminorum inter se
unde dicit
res distinctae sic quod sapientiae in deo esset res distincta a bonitate ista non esset per se deus est sapiens
et deus est bonus ergo nec adhuc totum resolvitur ad hoc quod haec non est per se in primo dicendi per se deus
est sapiens
et deus est sapientia quia ly sapientiam dicitur univoce de sapientia creata et sapientia increata et
divina sapientia praedicatur in quid de deo et ergo etiam concretum
competit alicui et concretum si praedicatio absoluti est praedicatio per se etiam praedicatio concreti et sic si per idem
formaliter competant illa praedicata si una est per se
etiam alia
quod primus modus dicendi per se dupliciter accipitur
uno modo quando praedicatum competit subiecto per essentiam
subiecti et non per aliquod extrinsecum ymmo etiam neccessario et sic illa et omnes tales sunt in primo
modo dicendi per se
Secundo modo capitur ad communem modum loyicorum scilicet quando praedicatur diffinitio vel
pars diffinitionis vel genus vel differentia et certum est quod 2m hoc non est per se deus est sapiens
Secundum istam viam
in octava distinctione quod agere vel velle dei sunt idem formaliter et tamen in hoc non est per se velle
divinum et agere divinum
Item 2m ipsum alia est formalitas essendi alia vivendi
tamen hoc est in primo modo dicendi per se vivens est ens ergo perseitas est omnino inpertinens
ad materiam formalitatum 2m
Alii imposuerunt
bat
ponere in deo formalitates distinctas ita quod sunt ibi infinitae quarum una non est alia licet
concurrant ydemptice quantum ad essentiam Sed istud non valet quia numquam concessisset negationem
unius de alio absolute scilicet quod sapientia divina non est bonitas divina sed dicit quod sapientia divina
non est bonitas divina formaliter
Ideo est alius modus unde in octava distinctione
quod removeatur unum a reliquo ipse obicit et dicit contra videtur quod in divinis sit aliqualis
compositio quia formalitates videntur tamquam actus circumstantes esse ideo sunt tamquam
formae igitur est ibi tamquam compositio Respondet quod forma habet triplicem habitudinem
prima ad subiectum
quod informat
2am habet et hoc praecipue forma substantiales quia realiter componit et est pars compositi
Tertiam habitudinem habet quia dat denominationem subiecto secundum suam naturam ut sapientia dat esse sa
piens
Forma substantialis habet primam et 2am quia inhaeret et est pars compositi et istae habitudines dicunt inper
fectionem
Et alia habitudo scilicet 3a dicit perfectionem informa Sic dare formaliter esse vi
vens
est perfectio informante
quia causat vivens ymmo videtur esse quaedam perfectio Ista
proportionaliter in divina essentia debemus ymaginari per modum formarum scilicet quod sapientia et
bonitas non inhaerent sibi et sunt partes eius sed habent habitudinem et concurrunt ydemptice
cum divina essentia vel cum deo et denominat ipsum sapientem ergo quod in deo sit talis infinita
multitudo non videtur impossibilitas
Dicit consequenter quod divina essentia sapit sapientiam et non bonita
te
et tamen sapientia est bonitas quia alterius officii est sapientia alterius bonitas alterius velle
etc et sic una non negetur de alia Exemplum Capiamus animam informatam sapientiam iustitia et no
titiis
variis omnium specierum et omnium individuarum deinde ponatur quod omnes illae notitiae actus
et habitus concurrunt ydemptice cum anima remanentibus sibi suis propriis officiis isto modo habetur
modus ymaginandi formalitates et sic erat alia notitia equi alia asini et sic de aliis et tamen una non
negatur de alia
Advertendum tamen quod diversitas doctorum loquendo de formalitatibus inducit stu
dentibus
magnam varietatem quia nunc resolvuntur ad perseitatem primi modi et nunc aliter et si
quandoque reperiatur contradictio hoc est ex vare vario modo ymaginandi
Advertendum quod verisimiliter ista ymaginatio
de formalitatibus sumpsit originem ex hoc quod secundum ordinem praedicatorum essentialium est
ordo et subordinatio formalium substantialium concurrentium in huiusmodi sumpto
unde ymaginati sunt
quod aliqua est forma in esse substantiae alia in esse corporis alia animalitatis alia hominis et sic de aliis
et dicere connotant
illas formas et quando differentia praedicatur de tali tunc praedicatio vocatur formalis Sicut dicit
autor im Intelligentia est plena formis Et ista proportionaliter ymaginandum est de deo Et
istud tangit materiam de ydeis ideo nichil plus pro nunc etc
Alia lectio
Postquam in praecedentibus aliqualiter declarata fuit ymaginatio ponentium distinctionem formalitatum
in deo et in creaturis videndum est nunc quod sic de materia scientiaesentiendum Quantum ad hoc
sit haec conclusio Quod in divinis praeter relativam vel personalem nulla est ponenda
distinctio
probatur multipliciter primo per regulam
idem ubi non obviat relationis oppositio Ita quod omnes termini supponentes pro divinis vel deo verificantur
de se invicem nisi in relativis
Secundo probatur nam ut tactum fuit alias distinctio formalitatum
et etiam ex natura rei in creaturis est difficilior et magis distans a ratione quam distinctio
divina essentia et per consequens difficilior et mirabilior et tamen ad hoc non astringat nos fides catholica
nec aliqua ratio vehemens nos inducit vel cogit
Probatur primum scilicet quod recedat magis ab appa
rentia
rationis quia iuxta illam ymaginationem est eadem essentia ponere distinctionem quanto est minor tanto est
magis recedens a ratione et appropinquans ad contradictionem
Sed 2a pars scilicet quod fides katholica ad hoc nos
non astringat clara est quod nullus est articulus ad hoc nec etiam docet oppositum
doctores ad oppositum distinctionis formalitatum Etiam omnis ratio qua videtur facere pro ipsis
ponendis est faciliter solubilis
Tertia ratio Tanta debet poni ydemptitas in divinis
quanta potest salva fide et etiam ratione et ergo debet poni omnimoda ydemptitas excepta distinctione personali
primum patet nam salvando divinam simplicitatem non habemus multiplicare entitates quae prima
facie viderentur divina simplicitatem impedire Sed quia illa opinio de formalitatibus
ponit huiusmodi entitates et distinctoines scilicet inter sapientiam divinam et bonitatem cuius nullus dubitat et sic esset
detrahere deo contra eius simplicem et aliquid sibi attribuere
Quarto si ita esset sicut ponunt formali
zantes
sequeretur quod deitas vel essentia divina non esset formaliter inmensa probatur consequentia nam
capio rationem formalem obiectivam deitatis peto utrum sit formaliter sapientia vel non sicut ecclesia erit
formaliter bonitas et sic de aliis et sic non erit distinctio talis ponenda Si non sequitur quod formaliter deficit sibi
infinita perfectio
Sequitur etiam quod deitas non est formaliter bona et sic de aliis perfectionibus
Et ex consequenti quod non est formaliter beatificativa nam si eius formales scilicet deitatis dicitur ab huiusmodi
formalitatibus ipsa carebit infinitis perfectionibus
capio formalem rationem essendi in deo et quaero utrum huiusmodi formalitas sit formaliter
sit cognitio vel non sic pari ratione erit volitio et erit formaliter quicquid est in deo et per consequens non erit
formalitatum distinctio Si non sequitur primo quod in sua formalitate est res minus perfectam
quam asinus quia in sua formalitate essendi nec est formaliter vivens nec cognitiva nec voli
tiva
nec intellectiva ergo asinus vel alia creatura participans huiusmodi rationes esset formaliter
perfectior
vel non Si non ergo non est formaliter exemplar entitatis creatae in esse entis vel essendi
quod est contra eum sic habeo propositum
Sequitur ex hoc scilicet ex primo scilicet ratio essendi non est formaliter cognitiva quia
inpossibile est deum formaliter cognoscere rationem entis creatae quia si sic vel hoc esset per rationem entis ex
emplaris
ad intra et hoc non quia illa ratio entis non est cognitiva ut dicit adversarius
vel propter formalitatem cognoscendi et tunc illa est formaliter repraesentativa rationis entitatis
ad extra et per consequens illa est formaliter exemplar entitatis creatae et non ratio formalis et
non ratio formalis essendi quae est in deo
Confirmatur nam si ratio essendi ad intra in sua
formalitate considerata communicaretur etiam per plenitudinem adextra se sola adaequate tunc
creatura eam particpans esset formaliter minus perfectam quam sit asinus ymmo esset infinite
speciei ergo illa ratio est infinite modice perfectionis ergo divina essentia in suo esset est res inper
fecta
quia vel communicaretur 2m totam latitudinem vel per modum formae et sic creatura non haberet
nisi esse et illa rem est minime perfectionis et ideo divina essentia esset inperfecta
Item est alia ratio apparens michi quod isti doctores supponunt quod non posset esse distinctio diversitas
in creaturis quando reducatur ad aliqualem diversitatem in deo modo ex illa ymaginatione arguo
contra eos Capio rationem essendi sortis et platonis et sunt distinctae res realiter quaero utrum in deo
correspondeat distinctio formalitatum vel sit unica ratio exemplativa istarum duarum rerum
in esse Si dicitur quod alia et alia sequitur quod infima rationes essendi in deo ideo quia infinitae sunt crea
turae
producibiles Etiam quaelibet creatura divisibilis habet infinitas partes quarum quaelibet
habet esse distinctum Si sit unica ratio exemplativa in deo tunc cum diversitate obiectorum stabit
unitas rationis exemplaris in deo et qua ratione infinitorum et sic per
huiusmodi ratio in deo exemplativa illarum rerum adextra
Et si dicant quod cuilibet rei correspondeat
distincta ratio exemplaris in deo scilicet quod sint diversae rationes in deo exemplares 2m quod res sunt
diversae
Sequitur quod nulla ratio correspondet alicui enti adintra in deo quia vel inesse entis
quod esset indivisibile vel divisibile quia nulla est talis in re creata Si divisibilis erit infinitorum
graduum et ad multiplicationem obiectorum sequitur multiplicatio rationum exemplaretur Si dicitur quod est unica
ratio respectu sortis sic erit unica respectu infinitorum quia sortes habet infinitas partes
facit alias rationes in 8va distinctione primi Etiam faciunt alias rationes
Sequitur
quod diversitas conceptuum attributalium non semper oritur ex diversitate rationum obiectalium patet nam
non est negandum quando in patria beati possunt habere diversos conceptus intuitivos de divina essentia
etiam specifice differens tamen obiectum est omnino idem ergo diversitas conceptuum intuitivorum inmediate cau
satorum
et se solo non arguit idemptitatem specificam notitiarum intuitivarum
Secundo
sequitur quod diversitas huiusmodi conceptuum nec ab obiecto seu ratione obiectali nec a potentia sint diversitatem
specificam
Sequitur ulterius quod diversitas huiusmodi notitiarum resolvitur tamquam in causam in summam
fecunditatem libere notivitatis obiective obiectuum effectuum
producentium a causa effectiva inmediate uniformiter omnino se habente non capiebatur
a philosophis Ideo tenebant quod idem inquantum idem non potest facere
prima intelligentia producit inmediate unicam intelligentiam nec potest aliam producere Consi
derando
inmensam fecunditatem causae et eius inmensam perfectionem consurgit potestas ad
diversa creata eodem modo adaequate et quasi uniformi concursu et eodem modo se habendi ad intra
producit lapidem et asinum Et
suae libertatis Et sicut dicitur de causa effectiva Ita de causa motiva obiectaliter quia licet sit
eadem potest tamen varios effectus producere causa ydemptitate obiecti adaequate
Sequitur contra opinionem
quam recitat
tum
ad creaturas Ita quod deus concipiatur inesse iusti hoc est motu ad creaturam
2m illam opinionem et inquantum optime gubernat dicitur esse sapiens scilicet
turam
Ad illam opinionem dicitur contrarium quia etc
conceptuum oritur per huiusmodi respectum
Sequitur quod pluralitas quae deo attribuitur scilicet rationem
activarum vel rationum viventium debet referri ad creaturas non ad deum ut deus dicitur
esse plenus rationum viventium Et quod sic exemplaria rerum unde istud debet intelligi
quod deus est plurimum effectuum talium formativus unde difficilius concipitur deus per
formalitates sun etc
ratio vitae alia essendi etc Arguit sic quia scit quod aliquid accedat ad deum in esse et non
in esse vitae igitur antecedens patet quia materia prima accedit ad deum in esse et non in esse vitae
Ista ratio potest retorqueri contra ipsum quia ita argueretur de gradibus essendi quia
quod gratia essendi est simpliciter indivisibilis in deo Arguitur sic quia aliquis imitatur deum in esse
duorum graduum solum et alter in esse rerum et sic consequenter in deo est aliqualis distinctio graduum essendi
Respondetur et dicitur quod proprie loquendo ad hoc quod aliquid imitetur aliud in aliquo proprio oportet quod extram communiceret
utrumque denominationem et sic licet idem sit in deo esse et vivere materia prima participat esse et non vivere
et ille defectus provenit ex parte imitantis
Secundo dicitur quod creatura quae participat esse
dei etiam participat vitam dei non tamen probatur de ea esse vivens Etiam participat
inmensitatem dei etiam totalm trinitatem etc sic negatur consequentia vita dei participatur a materia prima
ergo vivit quia participatur in gradu ita remisso quod non conpetit sibi illud praedicatum
Ad 2am
rationem quando dicitur diversis effectibus correspondent diversae causae rationes causales in deo alias non posset
salvari eorum diversitas
Etiam deus distinguit
si per idem non videtur quo modo posset hoc esse Respondetur sicut dictum est alias quia sicut deus agit inmense
respectu cuiuscumque effectus si sic iste manet met concedit ita concedendum est quod eadem notitia adaequate
cognoscit quod sortes est sortes et quod sortes non est plato absque distinctione cognitionis et hoc ratione excellentiae
inmensitatis notitiae divinae unde 2m eum non oportet ponere gradus in divina causalitate et
hoc consurgit ex inmensa fecunditate suae actionis et cognitionis
subtilis
ad primam sapientia in communi non est bonitas in communi formaliter ergo nec sapientia
infinita est bonitas formaliter infinita
cuius cui additur
dicitur quod ista ratio habet obscuros terminos Sed explicando dicitur quod
dicere quod ista non est per se bonitas est sapientia in terminis communibus id est in terminis non restructis et sic etiam
ista non est per se bonitas infinita est sapientia infinita Considerandum est quantum ad illud quod
infinitum non mutat rationem formalem illius cui additur unde dicitur quod ymmo infinitum
in eadem specie adaequate variant proprietates Ideo dico quod licet infinitum non diversificat materiam
specificam tamen proprietates unde linea finita potest esse basis trianguli et tamen linea infi
nita
non habet istam proprietatem scilicet quod super illa
collocari
nota etiam deficit materia quia supponit quod isti termini bonitas et sapientia dican
tur
unifice de bonitate creata et increata ne ergo hoc etc
Tertio dico quod ratio nichil
probat nisi de perseitate locali dicit
nitas
infinita est sapientia infinita
Alia sunt rationes fundatae in auctoritatibus et
debent glosari quia dicitur uno modo quod locuntur sic de deo ad facilius exprimendum illud quod in
tendunt
Alii dicunt quod debet referri ad effectus non quod sit pluralitas rationum cognitivarum
vel formativarum
Alia ratio tangit istam difficultatem quia ex diversis emanationibus
ad intra arguuntur diversa principia elicitiva scilicet voluntatis et intellectus unde spiritus sanctus
procedit non quomodo natus sed quomodo datus et filus non quomodo datus sed quomodo natus
scilicet per modum naturae
Respondet
emanationes praesupponunt distincta principia passiva non essetialia sed relativa quia
adspirationem requiritur filius Sed generatio filii non requirit filium nec illud principium sed praecise
patrem et sic diversae personae producentes arguuntur ex hoc nam dico requiruntur concurrere ad
emanationem spu spiritus sancti
quantum est de emanationibus activis non requirunt aliqua principia elicitiva
quia nullum aliud est principium
vabitur
quod filius procedit per modum naturae et intellectus Sed spiritus sanctus per modum voluntatis nisi
ponantur voluntas et intellectus distingui
dicitur quod formaliter et adaequate idem est intellectus et voluntas nichi
lominus
divina essentia eadem existnes formaliter et existens idem principium potest diversos effectus producere
et 2m diversos modos producendi ut pater in divinis producit neccessario adintra et produci contingenter
et libere adextra et tamen est idem principium adaequate
Item pater et idem principium et eadem natura adaequate
respectu filii et spiritus sancti non est tamen inpossibile quod unum producat libere et non dico contingenter et naturaliter
Exemplum de anima nostra qui respectu eiusdem effectus adaequate concurrit libere et naturaliter patet de volitione ponendo quod respectu
volitionis libere concurrit intellectum Etiam intelectio et voluntas concurrunt libere tunc eadem anima est concurrens
in intellectione et sic agit naturaliter et neccessario et ut concurrit appetitive et voluntas concurrrit libere
et sic non est inconveniens de potentia inmensa et est singulare privilegium immensitatis divinae quod eodem modo
se habendo potest in diversos terminos et respectu unius dicitur intellectus et respectu alterius voluntas Et
filius procedit per modum naturae quia ut genitus est
dicunt doctores dici quod spiritus sanctus procedit per modum voluntatis vel amoris inportat quod a duobus
procedit et filius procedit per modum intellectus Et sicut actus intellectus procedit actum voluntatis
ita praecedit filius spiritum sanctum et sicut actus intellectus concurrit ad productionem actus voluntatis
ita filius ad productionem spiritus sancti
Alia ratio tangebat quod si pater per idem producit filium
formae filium et spiritum sanctum pari ratione unam aliam personam quia si eodem modo etc
quod ratio non concludit quia nam divina est neccessario terminata in tribus personis
Ultimo argue
batur
quia aliquid attribuitur intellectui quod non voluntati ista ratio est sophistica unde nihil
attribuitur intellectui divino quin voluntati et nichil probatur de uno quando alio et sic dicitur
quod voluntas dei intelligit mala et intellectus vult bona quia probaretur faciliter per
sed voluntas non vult mala et sic conceditur hoc propter
quaedam apparentiae de sic fieri intelligere autem non quidquid affirmatur de iste termino voluntas etiam
de isto termino intellectus
divina et intellectus divinus realiter distinguerentur voluntas non intelligeret et intellectus
non vellet
vel aliter potest dici quod ista esset per se intellectus intelligit et non ista voluntas
intelligit
Sequitur etc
In alia lectione
In aliis lectionibus visum est quod non sit ponenda distinctio formalis in deo propter eius summam
simplicitatem quod si ad aliquem verum sensum videantur doctores distinctionem formalem intelligunt
resolvendo ad sensum logicalem scilicet ad non perseitatem primi modi enuntiationis unius extremitatis
de altera
et si ex parte rei hoc est inprobatum Radix inprobationis erit tripartita primo
ex inmensa simplicitate dei 2o ex regula
supponere quod ratione summae simplicitatis nihil est affirmandum de uno attributorum quando affirmetur
de alio nec negandum quin negetur de alio ubi fides non astringit nec auctoritas
Infero corollarie
Quod inter essentiam divinam vel personam vel personalitatem nulla penitus a parte rei est
ponenda distinctio Ita quod pater tanta ydemptitate a parte rei est idem tum essentia sicut
est idem sibi
Infero secundo quod deus est omnium producibilium una simplex ydea ymmo simplicis
sima
Ita quod propter diversitatem producibilium non oportet ponere inmediate divinam distinctionem rationem ydea
lium
nam ista simplicitas consurgit ex inmensitate naturae sic quod ipsa unica existens est
Infero
consequenter quod deus non potest formaliter influere id est non potest adextra communicari realiter creaturae per modum
formae informantis et actuantis quia hoc repugnat summae immensitati et simplicitati
quia informationi annexa est quaedam potentialitas quae summae simplicitati repugnat
Etiam creatura non est capax inmensae perfectionis vel sui influxus
Et istam ultimam
materiam primo deducam quia ista materia est pertinens ad divinam simplicitatem
Sit ergo conclusio prima non
stat inmensae simplicitatis essentiam formaliter influere
Secunda conclusio non stat inmensae simplicitatis
essentiam creaturae formare formalem influxum supplere
Tertia propositio dato quod possit
non staret tamen unam personam sine alia formaliter influere ita quod non esset communicabilis 2m
unam personam quin 2m trinitatem
Quarta conclusio divina essentia non potest tanta perceptiva
vitaliter inmutare licet tamen contrarium non repugnaret fidei evidenter
Quinta propositio dato quod
divina essentia posset vitaliter inmutare non staret tamen unam personam sine alia vitaliter
immutare
Prima conclusio probatur multipliciter
primo nam si deus posset formaliter influere sequitur primo
quod deus esset recens consequens est contra auctoritatem scripturae probatur consequentia quia quaelibet forma communicat suo
formabili denominatione concretivam quae sibi scilicet formae conpetit ab abstracto Si ergo deus
communicaretur per modum formae communicaret suo formabili vel suo constituto esse deum
et cum omnis creatura sit de nono producta sequitur propositum
Secundo ad idem nam ex illa positione
sequeretur quod posset esse res intellectiva et quod posset beneficari etiam consequenter beatificare nam
haberet plenitudinem deitatis sibi nte
obiectum etc
Item sequeretur quod materia prima posset esse aeterna et independens vel etiam alia
res producta posset esse talis probatur consequentia nam esse independens esse necessarium et esse aeternum
sunt proprie passiones convertibiles cum suo subiecto quia subiectum scilicet deus dicitur de creatura
igitur proprie passiones
Item sequeretur quod possent esse plures dii nam qua ratione deus potest
communicare per modum formae alicui creaturae eadem ratione alteri et tamen vi huiusmodi communicationis
conpetit creaturae dici deus et cum infinite sint creaturae formabiles sequitur propositum
Item
sequeretur quod creatura posset esse trinitas personarum
et omnis forma quae communicatur communi
cat
suas operationes scilicet suo subiecto sit accidentalis et constituto vel composito sit substantialis Si
ergo divina essentia communicetur alicui per modum formae communicabit sibi suas operationes
ergo creatura producit filium adintra et spirabit spiritus sanctus
Confirmatur quia influxus
formalis est naturalis licet anima intellectiva sit formaliter libera non tamen quantum ad communicationem
suam qua communicatur corpori ymmo quantum ad hoc communicatur vel secundum ultimum sui posse ergo
sic deus communicatur etiam communicatur 2m plenitudine omnis suae perfectionis et consequenter opera
tionis
Secunda conclusio quae dicit quod non stat inmensae simplicitatis essentiam creatae formae forma
lem
influxum supplere probatur quia influxus formalis est naturalis ergo est 2m ultimum posse
communicantis formae et ergo non stat quod deus communicetur secundum remissum gradum formae
cuius vicem supplet
Secundo deus non potest supplere influxum causae efficientis creaturae
probatur antecedens quia habet duplicem sensum unum verum et alium falsum Sensus falsus est quod deus non
posset effectum producere se solo absque concursu causae 2ae Sed hoc proprie loquendo non videtur
esse idem quod supplere vicem causae secundae Sed supplere influxum causae efficientis creata
est concurrere proportionali concursu sicut causa secunda concurrebat vel concurreret Sed alias probatur quod
deus non posset nisi infinite agere adextra ergo non potest concurrere respectu alicuius effectus in eadem proportione
qua causa limitata agit vel concurrit ratione suae inmensitatis ergo si non potest ibi non hoc
quia influxus formalis est naturalis et influxus effectivus est liber
potest
Item si sic sequeretur
quod eadem res posset fieri omnium specierum successive consequens est falsum et inconveniens et contra artem demonstra
tivam
de propriis passionibus et diffinitionibus probatur consequentia nam suppleat deus vicem in fine
formae tunc constituitur infima species utrum illa species sit agregatum Ex deo et materia
vel solum materia non cure
deinde respectu eiusdem materiae suppleat vicem formae inmediate
superioris tunc vel illa species erit materia vel agregatum ex deo et breviter erit eadem
res quae prius et sic consequenter de omnibus essentialibus speciebus
Tertia conclusio quae dicit da
to
quod inmensae simplicitatis essentia potest creatae formae formalem
tamen non staret unam personam sine alia formaliter influere probatur primo quia influxus formalis
videtur aeque vel magis influxus adextra quam efficiens et tamen de efficiente negamus quod una persona
possit aliquem efficere sine alia igitur nec de formali quae est sui communicativa
Secundo non stat quod fiat
ymo creaturae ad deum quando fiat mutatio in creatura ergo illam mutationem facit tota trinitas
dico quod pono illam conclusionem contra unum alias legente in istis scolis dicit quod staret
unam personam formaliter influere sine alia ymmo absque hoc
tamen quia non stat quod una persona influat formaliter quando alia quia opus
est influendi indistinctum est adextra tamen quia non stat quod fiat huiusmodi unio quin tota
trinitas influat effective
Item data ista opinione non cogeremur dicere quod tota tri
nitas
effectisset unionem yppostaticam quia sicut per adversarium ex hoc quod creaturae unientur
per modum formae non requiritur operatio aliarum personarum Ita periformiter de unione ypos
tatica
quae terminantur ad unam personam modo diceretur hoc de unione ypostatica credo
quod non bene sonaret
Quarta conclusio quae dicit quod divina essentia non potest
vitaliter inmutare
Probatur primo sic quia omnis cognitio vel volitio est operatio potentiae
perceptivae sed deo repugnat quod sit operatio passiva alicuius creaturae vel motio igitur
Secundo nam ut videtur omnis aequales in naturalibus essent aeque beati nam potentia esset eadem cognitio
esset eodem obiectum esset idem ergo non videtur unde proveniret diversitas
Item vel divina essentia
esset sic videnti infinite visio vel finite tantum vel etiam cognitio alia vel volitio Si finite tantum
ergo per prius est in se finita notitia quam sit alteri quae non potest esse notitia alteri aliqualiter
nisi prius sit talis in se unde oportet quod forma prius habeat cognitionem in se quam communicet eandem
Si dicitur quod est infinite hoc est inpossibile quia creatura non est infinitae notitiae capax sic quod in
finite
per eam cognoscat
Item 4a actuatio vitalis praesupponit realem informationem
nam sola praesentia non sufficit deus enim est nobis praesens et potentiae cognitivae si ergo
vitaliter semper inmutaret
Quinto proportionaliter quanto aliqua species notitiae est in se perfectior tanto
perfectius inmutat potentiam patet discurrendo per totam latitudinem notitiarum quantum ad species
cum ergo sit processus in infinitum in noticiis causabilibus quarum quaelibet perfectius inmutat et divina
essentia est supra totam illam latitudinem igitur infinite inmutaret quod non est concedendum saltis
quantum ad creaturam
Quinta conclusio et ultima quae est dato quod divinam essentia vitaliter inmutaret
non staret tamen unam personam sine alia vitaliter inmutare
Probatur quia opera trinitatis adextra
sunt indivisa
2o ponamus per adversarum quod filius inmutare potentiam intellectivam creatam
in esse sapientiae vel notitiae tunc ista notitia inmensa quae realiter actuat sortem dicitur
a patre ergo pater non est omnis sapientia inmensa quia ista notitia non est pater scilicet quae in
mutat
sortem quia inmutat in esse personale filii et secundum hoc non est pater ergo pater non est
omnis inmensa sapientia Pari ratione arguitur de amore spiritus sancti et de potentia respectu patris
Item si inmutare
vitaliter videtur respicere opus adextra magis quam terminare obiective ut magis esse visionem
quam videri ergo si una persona sine alia potest esse visio formalis potest etiam esse obiectalis Ponamus
quod verbum inmutet aliquem in esse personali et concurrat inesse obiectali tunc iste beatificabitur et tamen
non videbit divinam essentiam.
Item in casu nostro ubi spiritus sanctus esset formaliter amor et non
essentia vel pater vel filius quaeritur utrum pater sit huiusmodi amor si non ergo patri deficit alias
amor infinitus et inmensus
Item quaeritur utrum pater possit concurrere in esse amoris in suo esse
personali si non tunc pater non est formaliter amor ymmo non diligit se amore int
rinseco
Et sequitur eodem modo quod non sit sapientia intrinseca ymmo solus filius etc
modo illa sunt contra divinam maiestatem Sequitur alia lectio
In alia lectione
Antequam veniam ad solutionem rationum aliquid est dicendum de materia in se scilicet de informatione
utrum divinae essentiae possit competere et unde consurgunt concretive denominationes etc
Advertendum quod unibilium inter se multiplex est habitudo
prima est praesentiae et coexistentiae
Secunda potest esse subiective dependentiae nam licet ab agente praecipue primo effectus posset totaliter
conservari scilicet forma ex institutione divina tamen quaelibet forma habet quaedam dependentiam
respectu sui obiecti
Tertia habitudo est potentiae eductivae unde forma substantiales etiam accidentales praeter
intellectivam realiter educuntur de potentiae materiae
Alia est habitudo unitarum per modum partium
eiusdem rationis scilicet duorum graduum albedinis vel caliditatis in eodem subiecto adaequate vel
duarum partium continui
Alia est per modum inpressionis et actuationis sicut sigillium respectu pure
liquidi actuat ipsum secundum figuram propriam et
rizat
ita de forma vel subtractione formae respectu sui subiecti
6ta est immensa vel
tia
Istis praelibatis pono propositiones pro declaratione materiae.
prima licet quaelibet
forma tantae communicetur vi suae unionis quantae est in sua essentia nulla tamen forma communicat
suo formabili omnis suas denominationes sibi intrinsecas
prima pars patet de substantialibus formis
nam penes eas quantificatur gradus perfectionis rerum compositorum ergo forma communicat se secundum
latitudinem suae essentiae et sic de forma essentiali quia secundum intensionem
qualitatis subiectum redditur magis clare
unde influxus formalis est naturalis igitur communicat
se 2m totam latitudinem suae essentiae
Item ex quo est pars constituti videtur quod constitutum teneat
totam perfectionem partis 2a pars propositionis apparet quia vi unionis animae ad materiam homo denominatur
vivens liber et sic de aliis multis quae forte conpetunt non tamen omnes communicantur homini
quae conpetunt animae quia anima intellectiva realiter est indivisibilis et spiritualis et tamen non communi
cat
hoc partum suo constituto quia suum constitutum est divisibile et corporale
Item anima non
communicat propriam suam denominationem constituto quia ipsum non est anima
Item si anima re
maneret
denominatio concretiva quae est suppositibilis scilicet esse animam non communicaret suo constituto
Corollarium potest poni quod vi unionis in nullo eodem communicant naturaliter anima et consti
tutum
nam aliud est vivere hominis et aliud animae Non dico quando anima sit pars hominis sed dico
est contra multos qui ponunt quod vi unionis animae ad materiam et unitas ad constitutum realiter
totum compositum scilicet homo est anima et est idem vivere hominis et animae ut videtur dicere
sancto victore
Sequitur ulterius quod ex unione informativa non consurgit tanta communicatio quanta consurgit ex
unione ypostatica patet nam si angelus informaret materiam nam communicaret supposito suam
propriam denominationem scilicet esse angelum et tamen si uniretur verbo communicaret sibi suam communicationem
quia verbum esset angelus
ulterius pono istam propositionem quod de ratione informationis est carere
ratione suppositali licet tamen huiusmodi rationem non communicet suo formabili
Secundum satis patet quia
in exemplo iam posito de angelo informante materiam constituendo
denominationem propriam
prima pars patet quia eo ipso quod angelus informaret desineret esse persona
vel suppositum unde anima separata dicitur esse non suppositum ex appetito informationis
Et istis patet quod deus non potest formaliter influere vel non potest informare quia si informaret
iam desineret esse suppositum
Alia propositio denominatio concretiva vi informationis tendit
in subsistentiam et rationem suppositalem formabilis vel constituti et non proprie in subiectum vel formabile
quod in mente informat patet nam anima vi informationis ad materiam non communicat materiae quod sit homo
licet realiter informet et actuet nec de per se toti naturae humanae nam in natura humana quem non
est sibi subsistentia ipsa non recipit huiusmodi denominationem sed subsistentia eius recipit huiusmodi
denominationem scilicet verum dei igitur subsistentia recipit
Sequitur contra magistrum
deus informaret suam humanitatem et communicaretur per modum informationis tamen illa humanitas propter
hoc non denominaretur deus patet quia semper denominatio attribuitur subsistentiae et attribuitur
verbo in illo casu igitur adhuch deus denominatur deus per essentiam suam et etiam per accidens temporaliter
scilicet per denominationem deitatis noviter sibi conpetentem patet quia denominationes concretive non sistunt
informalibus sed tendit in subsistentiam ut materia non est intellectiva nec cognitiva licet informetur
a tali potentia
Sequitur quod communicatio huiusmodi denominationis concretive non est intrinsece limitata ad aliquid
absolute patet quia denominatio concretiva contingenter communicatur unde licet vi unionis animae ad materiam
in
potest assumi a verbo quo facto perdet suam denominationem et ulterius potest dimitti a verbo et assumi ab angelo
et sic semper perdet denominationem priorem
Sequitur ulterius quod si unio ypostatica dei ad humanitatem
reducatur ad formalem tunc humanitas habebit magis rationem formae quam rationem formabilis patet quia
verbum recipit tamquam subsistentia denominationem vi humanitatis sibi communicatae et verbum nullam communicat
denominationem humanitati sed recipit ergo habet rationem subsistentiae et humanitatis quantum ad hoc magis habet rationem
communicantis
ulterius pro maiori declaratione materiae ponuntur propositiones quae satis patent possent sequi
ex dictis sed applicando ad materiam
prima sit ista quod ratione coexistentiae vel praesentiae non consurgunt
denominationes concretive nec communicantur alicui praesentium sic quia anima separata existens in aere denomina
ret
aerem vivere
Consequenter quod nec ex habitudine 2a vel tertia scilicet subiective vel educative potentiae
quia staret quod anima vel alia forma a solo deo conservaretur et removerentur omnia alia dependen
tia
et a solo deo produceretur vel crearetur ymmo de facto est ita de anima humana quae non conservatur
a materia nichilominus communicat denominationem concretivam constituto
nec ex unione plurium inter se consurgit
denominatio unius ad alterum
Alia propositio Ex duabus ultimis habitudinibus consurgit communicatio
denominationis concretive scilicet ex actuatione et in visu
Advertendum quod ex actuatione formae ad materiam
et consequenter ex visu utriusque in alterum scilicet constitutum consurgit denominatio concretiva competens illi in quod
pariter unibilia tendunt ultimate patet istud aliqualiter ex dictis patet etiam discurrendo per omnes habitudines
quas possunt habere universalia inter se quia istis ultimis duabus positis sequitur denominatio concretiva unde
sola actuatio non sufficit quia forma materiam actuat realiter et tamen non communicat sibi denominatione concre
tivam
cui unita innituntur tamquam subsistentiae quam ultimate subsistit
Sequitur quod si per impossibile
materia prima esset suppositum vel subsistentia totius agregati ex ipsa materia et anima ipsa denominaretur
homo et non illud agregatum patet quia vi actuationis intrinsece et visus ad se tamquam ad sub
sistentiam
consurgunt huiusmodi denominationes
Sequitur ulterius quod receptio denominationem concretivarum dicit
actualitatem et perfectionem potius quam potentialitatem Et dare denominationem dicit potentialitatem
et imperfectionem patet quia recipere huiusmodi denominationem est esse finem et subsistentiam unibilium inquam
tendunt ultimate Et dare huiusmodi denominationem licet includat aliquam perfectionem tamen etiam includit
inniti et tendere in subsistentiam cui communicat denominationem concretivam
Sequitur quod licet deus vi alicuius
unionis posset recipere denominationes concretivas tamen nullo modo potest dare patet quia primum dicit omnino
perfectionem ita quod nullam imperfectionem et 2m dicit inperfectionem scilicet in visum quae non potest deo
competere eo quod deus est purissimus actus
Ex isto patet quod positio
scilicet quod deus potest creaturae realiter e
christi vi illius unionis sit deus unde ratione ymaginatur quod sicut humanitas communicat deo vel deitati
quod sit homo ita econtra deitas communicat humanitati quod sit deus primum non potest deo con
petere
quia includit inperfectionem
secundo dico quod dato quod actuatio illa competeret humanitati per
deitatem non tamen sibi communicaretur denominatio deitatis inconcreto quia huiusmodi denominatio concretiva
non potest competere nisi subsistentiae et sic est finis lectionis
In alia lectione
Pro declaratione maiori materiae heri tactae pono propositiones
prima conclusio inpossibile est formam actu
are
materiam vel informare et non tendere in subsistentiam in quam materia et forma unirentur
et ordinantur patet quia de hoc est dei influxus formalis integritate igitur
Sequitur primo quod ten
dentia
forma in
finalis sed subsistentia sit finis formae et forma tendit in subsistentiam tamquam in
finem non tamen huiusmodi tendentia reducitur ad genus causae finalis patet nam hoc est de integritate
influxus causae formalis igitur non reducitur ad genus causae finalis nisi 2m generale modum
quem dicitur finis causa reum causarum
Sequitur quod proprie loquendo materia nec dicit nec debet
dici quod nec quale nec quantum unde quantum est de quantitate tenui quod est extra totam latitudinem
graduum specificatorum essentialium Et quantum est de accidentibus denominationes concretive
non sistunt nec in materia nec in forma sed in subsistentia
Sequitur licet materia sit subiectum causalitatis
non tamen proprie dicitur calida sed eius subsistentia Sequitur licet materia sit subiectum causalitatis quae
subsistit homo vel ignis Ita proportionaliter de forma
Sequitur quod illa distinctio inhaesionis et denominationis
non videntur omnino necessaria nam ratio subiecti est totaliter inpertinens ad habendum denominationem concretivam quia com
petit
subsistentiae principali in quam materia et forma ordinantur ideo stante omnimoda ydemptitate
subiecti stat quod eadem qualitas denominat successive diversa subiecta ut si eadem qualitas maneat in
generato quae fuit incorrupto unde non est de ratione recipientis denominationis concretivas quod sit subiectum
Sequitur quod proprie forma non debet dici fieri vel generari nam huiusmodi denominationes competunt subsistentiae
et composito Et ad istum intellectum locutus est
ulterius patet fun
damentum
quarum dicitur quod actiones et passiones sunt suppositorum unde
praedicata concretiva Ita quod non proprie attribuitur animae quod sic vel sic operetur sed mediante composito
patet veritas
Ad personam filii unde illa humanitas non debet denominari genita primo et principaliter a
sed magis suppositum vel persona divina ideo concedendum quod ipsa vere mater dei et genuit deum
Advertendum quod quaedam sunt formae quae non constituunt aliquod unum substantiale sicud accidentales licet 2m
aliquos constituunt aliquid accidentale scilicet ex subiecto et eis fit unum accidentale Substantiales constituunt sic
quod ex unione formae cum materia resultat subsistentia quidditativa
Sequitur quod nulla forma accidentalis
potest esse pars alicuius entitatis quia nec materialis nec formalis utrum de potentia dei absoluta
duo accidentia possunt simul proportionari sic quod ex ipsis per modum actus et potentiae possit fieri unum
et ex duabus substantiis spiritualibus aliquod substantiale videtur quod non quia videtur quod sola pura potentia est
apta nata concurrere ad constitutionem alicuius quiditatis
Alia propositio si tendentia in subsistentia
principalem materiae vel formae reduceretur ad causam finalem et ad modum ad quem res moventur
in finem staret formam materiam informare et nullum compositum constituere Patet nam constitutio suppositi
vel s et subsistentia principalis consurgit ex huiusmodi tendentia ex qua etiam arguuntur con
surgere
denominationes concretive quae communicantur ipsi composito et quia esset habitudo ad finem
non ultimum ideo est solubilis ideo posset absolute suspendi stante informatione Quo stante de
desineret
esse suppositum vel nullam denominationem concretivam communicaret
Alia propositio quamvis
totum aliquod est personis influxu materiali vel formali deus potest supplere quantum ad effectum
hoc tamen non potest in eodem genere causae sed in alio solum Probatur nam quantum nam illud quod est perfectionis
in influxu formali vel etiam materiali reducit aequivalenter ad causam efficientem operationem
vel motum quae potest a deo per causalitatem suppleri non in genere causae formalis vel materialis
Alia
propositio influxus materialis respectu productionis formae sit aliqualiter productivus et formae
productae conservativus nichilominus in genere causae materialis non potest per deum suppleri
prima pars
patet nam secundum philosophiam fides non contradicit quando materia respectu formae habet aliqualem concursum
praeter puram receptibilitatem quia forma educitur de potentia materiae modo ista potentia debet
ymaginari quidem concursus materialis qui non est pure receptivus sed quoddam modo activus et habet similitudinem
causalitatis effective quantum ad effectus positionem
Secunda pars est clara Inferunt aliqui quod licet
huiusmodi influxus materialis respectu eductionis formae per nullam sit causalitatem limitatus
effectivam
creatura non est creaturae communicabilis Ita quod tanta est dependentia formae ab in
fluxu
materiali quod sine illo non potest ab aliqua causa creata produci
et sic dicit
4ti
Consequenter ymaginandae sunt habitudines materiae respectu formae
prima est educativa et secundum hoc
esset quaedam perfectio materiae super eminentia respectu formae producibilis et per eundem influxum
adaequate esset formae conservativa et 2m hoc esset in ea modus perfectionis
Alia habitudo
est ut sibi inhaeret forma Et dicit
me maiorem perfectionem dicit
in materia quam in forma quia inhaerere alteri dicit quoddam modo ab eo dependere
Tertia est habitudo
informationis Contradico sibi de distinctione inhaesionis et informationis quia sunt formaliter idem
Consequenter quod staret aliquid educi et non inhaerere ibi de quo educitur Concedo sibi illud quia
concursus eductivus cum influentia dei esset sufficiens ad producendum rem inesse
Consequenter infert quod anima
intellectiva non inhaeret materiae Pono istam propositionem quod licet anima intellectiva non educitur de potentia
materiae inhaeret tamen sibi et eam informat Nam inhaesio et informatio et tendentia in subsistentiam
sunt de integritate influxus formalis
instatur quia materia prima habet talem habitudinem
ad formam etiam intellectum quia videtur ipsius conservativa patet quia solvitur inhaesio per dissolutionem
debitae proportionis p qualitatum prioris
Respondetur quod informa duplex est conditio prima est appetitus communicationis
suae perfectionis Secunda conditio est appetitus subsistentiae principalis Ex utroque istorum consurgit quod
forma appetit materiam non tamquam perfectionem aliquam sed tamquam medium se communicandi et
etiam ex unione ipsius ad materiam oritur subsistentia principalis ad quam influxus formalis
ordinatur
Sequitur quod deus non posset formaliter influere patet primo quia hoc dicit tendentiam
in aliam subsistentiam modo divinae inmensitati et actui purissimo repugnat in aliud
tendere quia si sic illud haberet rationem melioris scilicet in quod tenderet
Secunda dicit carentiam
rationis suppositalis sed hoc est inpossibile deo unde divinam natura necessario consistit in qualibet
personarum
Tertio quantum ad influxum formae substantialis dicit partialitatem subest rationalis
modo repugnat deo concurrere ad constitutionem alicuius et esse partem
Quarto dicit gradum limi
tatum
quia quaelibet forma adextra producibilis est quaedam proportio limitata et si
daretur supprema esset adhuc quoddam modo limitata quod esset nichilominus dependens et sic
ipsius formae est influere secundum limitatum modum quod deo repugnat
Sequitur quod deus non
posset influere materialiter patet ex dictis per causas assignatas et patet a fortiori de materia cuius
influxus est comparabiliter inperfectior quam influxus formae
Sequitur quod in unione ypostatica
verbum habet habitudinem materiae patet quia licet doctores propter facilitatem doctrinae dicunt verbum habere
rationem materiae quia sicut accidens inhaerens subiecto consequenter denominat subiectum concretive clare Ita est simile
de verbo respectu humanitatis quia humanitas unitur verbo et vi illius unionis communicat sibi deno
minationes
concretivas Et ideo dicunt quod non est de ratione materiae recipere denominationes concretivas
sed subsistentiae principalis
Sequitur quod verbum in illa unione nec habet habitudinem materiae nec formae sed subsis
tentiae
principalis igitur est ad unam personam et non ad aliam terminata
Advertendum quod concursus causalis
adextra est communis cuilibet personarum unde non stat aliquam personarum concurrere adextra qui quaelibet
concurrat in genere causae efficientis vel finalis Ideo illa unio ypostatica benedicta non est reducibilis
ad aliquod genus causae Sed de ratione denominationis concretive est quod sit subsistentia etiam competit
uni personae et non alteri patet quia licet sit ordo et subordinatio essentialis causarum efficientium
et finalium cuius utriusque latitudinis deus semper tenet supremum gradum tamen materialium et formalium non
est huiusmodi ordo quia aliqua causa formalis concurrit et deus non concurrit cum ea in tali genere
Patet
quia influxus creatus formalis non dependent ab influxu increato in eodem genere Eodem modo
dicitur de influxu materiali quia nullus influxus increatus potest esse de aliquo istorum generum
utrum inter creatas sit aliquis ordo est opinio inter doctores Sed ponamus subordinationem formarum
secundum subordinationem praedicatorum etc semper ultima esset perfectior scilicet contrario modo sicut est in causis effi
cientibus
deinde elementorum simplicium Et dicunt aliqui quod non videmus elementa simplicia
deinde elementa quae nos vocamus elementa deinde minoralia
sic quod semper formae
substantiales remaneant etc
Sequitur Alia lectione
Consequenter continuando materiam inceptam ad formationem intellectus circa apprehensionem
misterii trinitatis sunt adducendae manuductiones
prima est
Considerando animam 2m triplicem habitudinem primo ut est in se quaedam vita intrinseca Secundo ex hoc
oritur quod sit est apprehensiva vel intellectiva et 3o ex duobus illis oritur quod sit affectiva et quantum
ad hoc intrinsece repraesentatur in ea quid ordo increatae trinitatis
Secunda manuductio iuxta aliquorum
ymaginationem quod potentiae animae sunt realiter inter se distinctae et quod nichilominus concurrunt ydemptice cum ipsa anima
scilicet quod substantia animae est realiter potentia quae est memorativa et est specierum intelligibilium deinde
est potentia realiter intellectiva deinde volitiva Isti ymaginantur quod huiusmodi potentiae realiter
inter se distinguantur Ita quod memoria realiter non est intellectiva nec intellectiva vis volitiva licet concurrant
ydemptice cum anima et sic quantum ad hoc esset magna similitudo trinitatis Nam sic in trinitate
ponamus patrem per modum speciei intelligibilis et est realiter idem cum essentia deinde secunda persona
est idem cum essentia et est intelligentia vel verbum per modum notitiae productum consequenter spiritum sanctum ponimus
amorem distinctum a qualibet aliarum personarum Et sic est magna similitudo quia una potentia non producit
realiter aliam sicut in divinis Sed tamen quantum ad modum capiendi quod una res sit tres similitudo
est congrua et conveniens
Tertio possumus manuduci ex actibus potentiarum animae Nam primo anima
recipit speciem intelligibilem et per eam actualiter et ab illa specie procedit cognitio vel notitia de re cuius
est species in potentia et formaliter proportionaliter de eodem obiecto cognitio deinde ex specie intelligibili
et cognitione procedit affectio vel voluntas boni praesentati per hunc hoc modum vel rei praesentate vel
cognitae ex isto modo et praecedente simul iunctis habetur congrua similitudo trinitatis
Quartus
modus potest esse ymaginando quod accidentia diversa et diversarum specierum ex inhaeseione et subiecto realiter
ydemptificentur sicut multi tenuerunt de qualibus forma mundi quod vi unionis sit ydemp
tificatio
sic quod unum realiter sit reliquum Consequenter ymaginatur de anima tria accidentia scilicet speciem
intelligibilem alicuius obiecti notitiam illius obiecti procedente ad huiusmodi specie et amorem consequenter Et si yma
ginemur
quod concurrant ydemptice cum subiecto et vi unionis consurgat ydemptificatio habetur
ymaginatio et sic habemus speciem intelligibilem quae realiter esset anima et cognitionem et amorem quorum
accidentium quodlibet realiter esset anima et ista accidentia non uniuntur inter se et ergo negantur
de se invicem et sic modus iste est declarativus ymaginationis trintiatis quia ponimus patrem
et filium et spiritum sanctum realiter distingui et concurrere ydemptice cum essentia
Iste modus ymaginandi
ydemptitate aliquod cum distinctione et iste supponendo quod eadem materia possit esse in diversis locis
etiam forma patet de corpore christi et conceditur consequenter in theologia ponamus casum quod
applicet se ad cognitionem filii deinde in instanti decisionis
forma seminis ita quod tota materia eadem sit in sorte et in semine consequenter usque ad animae intellective
productionem deinde quando est sufficienter organisata quod realiter anima sortis ponatur in huiusmodi
materia ipsa tamen cum haec remanente in sorte tunc sortes et filius suus sunt
sortem et platonem distinctio relativa quia unus est filius et alter pater et sic oportet quod sit ibi oppositio
ratione habitudinis relative tollens affirmationem praedicatorum de se invicem et tamen sunt eadem
quiditas ergo oportet quod ibi sit in alia distinctio alias idem generet se quod est contra
6ta
supponendo unam opinionem Quam recitat
inter 3es ibi recitatas videlicet quod illa unio fiat realiter per ydemptificationem naturae assumptae a
supposito sustentificante sic ergo una natura quae assumatur gratia exempli a tribus angelis
propter hoc non erit aliter et tamen sunt una natura et ad hoc sunt distinctae personae licet sit eadem
quiditas et eadem entitas
Septimus modus ymaginandi est ponendo quod unus angelus
sit realiter in tribus locis tunc habet aliam ubertatem ut ita loquor in uno situ et aliam
in alio et tertiam adhuc in alia ponamus quod huiusmodi ubertates locabilitates sint relationes
distinctae concurrentes tamen ydemptice cum angelo unde aquae facile est ymaginari de relationibus
sicut de locationibus vel sitibus et habetur casus satis similis.
Octavus casus ponatur quod
sit aliqua intelligentia creata quae sit per sui essentiam superius cognitiva et etiam aliorum
et hoc per suam essentiam et etiam sit dilectiva per suam essentiam illo tamen non obstante possit
tamen notitiam a se distantiam sibi inhaerentem producere et etiam volitionem quae sunt adaequate
notitia vel volitio illorum quae cognoscit vel vult per suam essentiam producat ergo notitiam
repraesentativam sui ipsius et aliorum etiam producat amorem superadditum per quem diligatt
illa quae per essentiam ponatur ulterius quod ydenptificentur cum essentia tunc habetur
ymaginatur et ratione originatoris erit
producit aliud
aliam manuductionem secundum istam
ut videbatur
tres angeli distincti et tamen non est nisi una superficies ergo tres anguli licet sint tres quilibet tamen
est eadem superficies 2m suam quiditatem
Alia manuductio ex dictis philosophorum maxime ex positione
loquitur de terminis quia de illis ideo esset difficultas sed loquitur a parte rei ponendo hominem
qui est essentia sortis et platonis et tamen sortes non est plato unde 2m platonem sortes plato
et cycero sunt eadem quiditas humana et ergo positio platonica ponit proportionaliter ad yma
ginationem
trinitatis et ponit quod quidditas hominis est simpliciter incorruptibilis ymmo ista positio
platonis est difficilior quam ymaginationem trinitatis quia eandem quiditatem ponit rem aeternam
et rem corruptibile quia est illa quiditas quae est incorruptibilis annichilabilis etc
realiter et personaliter et tamen mundus est eadem quiditas quae est deus et quae est mundus Et
illud valet nobis ad defensandum articulum contra gentiles quia sui mirabiliora ponunt
Circa praedicta
pro maiori evidentia vel faciliori conceptione naturae praesentis dico aliqua per modum notabilium
primum
rationale quod negatio mutua christianorum actualiter existentium non infert unum non esse essentiam
alterius verbi gratia si sit naturae terminorum vel extremorum huiusmodi mutua negatio non infert unum non
esse essentiam alterius unde quod
in materia opinionis platonis ut sortes non est plato et tamen sunt eadem essentia ut secundum
platonem nam sequitur sortes non est plato ergo essentia sortis non est essentia platonis
Secundum
notabile Affirmationes oppositae huiusmodi negationibus non praecise denominant ydemptitatem
essentialem nam si sic ista esset vera sortes est plato scilicet si sortes denominaretur praecise quod essen
tia
sortis esset essentia platonis ipsa esset vera secundum platonem Et sic de ista pater in divinis est
filius in divinis si praecise affirmaret ydemptitatem essentiae et sic ista esset vera pater in divinis
est filius in divinis quae est heretica
Sequitur 3o quod per huiusmodi affirmativa denotatur suppo
sitalis
vel personalis ydemptitas
Quartum notabile quod esse sortem vel platonem vel 2m indivi
dualem
rationalem denominari non consurgit inmediate ex absoluta et essentiali ratione quidditativa
patet quia sortes et plato habent eundem rationem quidditativam ymmo omnis competens uni competit
alteri Ita consequenter diceretur de huiusmodi denominationibus scilicet esse patrem esse filium Quia si 2m denominationem
essentialem tunc cuicumque competeret talis quiditas esset pater et filius quod non est dicendum
Quinto
notabile quod de ratione essentiali materiae et absolute sumpta non est aliqua negatio vel negationis inclusio
Sequitur quod non repungnat essentiali rationi sortis quando sortes et plato sunt eadem quiditas Istud sequitur
ex praedictis quia ratio quiditatis nullam includit negationem nec esse sortis prout est esse huiusmodi individui
sumitur ex ratione absoluta
Sequitur quod non est evidens repugnantia ex parte quidditatum quod sortes non
est plato sed est ex rationibus individualibus descendendo consequenter et veniendo ad personas divinas quia
tactum est ex parte essentialis rationis non repungnat diversas personas ydemptice concurrere ut
quod pater et filius sint eius quiditas et tamen pater non est filius quia sunt rationes personales Ita quod non
est de ratione essentiae quod sit pater et
tiarum
stat pluralitas personarum etc
Alia lectio
Plures respectu est de modo ymaginandi trinitatem quia quasi tota difficultas stat in hoc
sicut intendo de ducere Circa modum ymaginandi huiusmodi trinitatem recitandi sunt modi falsi ut
excludantur
unam viam ymaginandi tangit
prema
intelligentia naturaliter ab aeterno produxerit unam secundam intelligentiam realiter et essentialiter
distinctam ab ea infinitam tamen inperfectio deinde quod ab istis duabus intelligentiis quarum una est
producta et alia inproducta etiam ab aeterno emanaverit tertia intelligentia Et concedunt
multi quod deus ab aeterno potuit intelligentiam coaevam sibi producere
Tunc dicit quod 2m istum modum
ymaginandi habemus modum trinitatis ymmo plures sic ymaginati sunt de trinitate Nam prima
producta potest vocari filius vel verbum dei et 3a potest vocari amor ex modo suae productionis
quia a duobus principiis producitur Ideo
modum habuerunt haeretici concedentes sacram scripturam non potuerunt negare trinitatem
unde
cum unitate essentiae nam ymaginabatur quod deus ab aeterno produxit intelligentiam
infinitam procedentem per modum notitiae vel verbi et ideo sortiebatur nomen filii
Et quia tertia pro
cedebat
ab utraque dicebatur amor et sic sunt tres personae scilicet pater filius et spiritus sanctus Et vi
suae
productionis quia per modum nexus a duobus processit dixit amorem
sequates in istum errorem ceciderunt ex ymaginationem
Deinde 2a intelligentia mediante deo
se ipsam intelligente et deum producit 3am Et sic dicit
etiam spiritus sanctus
Tertius modus supponendo istum primum esset quod stante
dicta ponatur ulterius quod prima intelligentia uniat sibi ypostatice 2am et tertiam scilicet deus
assumit utramque tunc in isto casu pater et filius et spiritus sanctus erunt idem deus quia idem suppositum et
nali
remanet distinctio essentiarum etiam relativa oppositio ratione cuius negabitur pater esse filius
et 2m hunc modum tenuerunt aliqui haeretici modum trinitatis Ista ymaginatio valde deficit
iudicio meo et ponit realiter inpossibilia Unde licet quantum ad primum casum concederetur quod
secunda et tertia emanassent ab aeterno
et prima eas assumpsisset
conversus ad materiam benedictae trinitatis quia esset unitas personarum cum trinitate essentiarum
quantum ad rationem Unde prima intelligentia utramque aliarum unit scilicet ypostatice et sic non est nisi
una subsistentia et sic est de unica persona et tres naturae et in ista trinitate benedicta est unitas
naturae trinitas personarum
deficit ulterius in hoc quod dicit quod stante unione personali ad huiusmodi
naturam dicit patrem distingui a filio nam ponere unitatem personarum et ponere distinctionem relati
vam
quae non recipit nisi subsistentias est p oppositum in adiecto et implicat quia eo ipso
quod est distinctio inter patrem et filium est etiam distinctio personalis
Alia est ymaginatio considerando divinam essentiam
2m triplicem habitudinem primo modo ut intellectum omnia speculative repraesentem et intelligentem
Secundo modo considerando divinam essentiam ut practice res cognoscentem Tertio modo et amorose
res producentem diligentem et volentem
Primo modo potest vocari parens vel pater nam notitia speculativa
absolute considerata habet quaedam rationem prioritatis ad practicam executivam et 2o modo potest vocari filius
et tertio modo potest vocari spiritus sanctus
Et sic dixerunt aliquae quod semper est eadem res sed essentia consi
derata
primo modo est pater 2o modo est filius tertio modo spiritus sanctus et sic haeretici scilicet Sabellina
haeresis concesserunt unde
personas Et
Alia ymagi
natio
ponendo personas divinas non esse proprie substantias vel accidentia sed
Sicut aliqui philosophi posuerunt accidentia esse quosdam modos rerum Ita 2m istam ymaginationem
in divina essentia non est pluralitas rerum realiter distinctarum sed bene modorum quorundam quia consecuntur
naturam corporalem Istae positiones sunt per ecclesiam condempnatae etiam processus sacrae scrip
turae
est satis in oppositum
Alia est ymaginatio appropinquans satis ymaginatio fidei scilicet quod in deo
est unitas essentiae et est ibi trinitas non positiva sed privativa etc ibi numerus non positivus sed priva
tivus
ita quod non est numerus nisi per privationem quendam scilicet sic quod pater non est filius etc Ad istum
sensum quod pater sic est pater quod non alius Et istam tangit
Ultima positio
communis scilicet fidei est quod in trinitate est unica essentia scilicet una in mensa natura simplicissimus quae
ratione suae immensitatis et plenitudine bonitatis redundat in 3s subsistentias Ita quod ratione immensae bonitatis
non potest subsistere in una subsistentia sed in 3bus subsistentiis ypostasibus vel suppositis
primum
suppositum producit per modum intellectus naturaliter verbum sui et omni expressivum Ideo illa productio
vocatur generatio secludendo omnem inperfectionem a generatione quae reperitur in creatura primo modo illa
generatio in divinis non est de nichilo ymmo de substantia patris Secundo non est de non esse ad esse 3o
non est alicuius indigentis vel dependentis quia tanta est perfectio in producto sicut in producente
Ideo in secundo supposito nulla arguitur inperfectio ratione suae generationis
Consequenter vi amoris producitur
tertium suppositum ypostasis vel subsistentia et in istis includitur tota latitudo ymaginabilis
perfectionis unde requiritur quod sit ibi aliquod productum notitiae et etiam requiritur amor Consequenter
tenenda est pro regula autentica regula
in divinis et potest ex primi sub aliis verbis quod tanta est ydemptitas concedenda est in divinis quanta
fides
tant
difficultates innumerabiles in quas gratis inplicant se doctores aliqui
Primum
corollarium male dicunt plures illa distingui aliqualiter de quorum nominibus propriis dicuntur
contradictoria vel pro nominibus demonstrantibus
pater generat haec essentia non generat Ex hoc quod generat dicitur de patre et non generat
de essentia
regulam
penitus distinctio unde haec propositiones pater generat et essentia non generat Reducuntur
ad tertium modum propositionum materiae trinitatis scilicet propositionum nichil difficultatis adducentium
vel addentium Patet clare quia huiusmodi propositiones nichil penitus super positionem principalem
quia positio principalis est quod aliquid affirmatur de essentia quod negatur de parte scilicet quod
haec essentia est tres res Et ita viceversa aliquid affirmatur de patre quod negatur de essentia
nam haec est proprietas huius naturae quod est aliquae res una non est alia
Sequitur 2o falsitas
opinionis
assistentes et quasi affixas ipsis personis et ipsas personas inter se huiusmodi relationes
distinguerent Radix eius fuit nam ymaginando quod relatio nichil addat super essentiam
tunc ponere relationem non est ponere nisi essentiam ergo ponere tres relationes non est nisi ponere
et hoc nichil est igitur non est ponenda talis distinctio patet quia huiusmodi distinctiones sunt
abiciendae
Ad rationem suam illa petit ymaginationem trinitatis Et petit quod ymaginatio
trinitatis clare videatur ad oculum et non potest quia sunt tres personae et quaelibet est ita
eadem cum essentia sicut cum se ipsa et distincta a qualibet aliarum personarum et ista est natura
rei simpliciter inmensae talis proprietas non omnino potest stare sciri a nobis saltem in via et
non mirum Et sic iste videtur inquirere positionem filii etiam filius tanta ydemptitate
est idem cum essentia sicut secum et hoc et conditione rei inmense
Sequitur
contra
Primo contra
nam
nulla penitus est distinctio formalis nam quod praedicata contraria vel contradictoria vel verum cum negatione
vel sine negatione dicuntur de essentia et persona non arguit distinctione ultra positionem fidei
ponit quod essentia est tres res et pater non nec per hoc oportet ponere distinctionem aliam in divinis quam re
lativa
hanc distinctionem scilicet personae ab essentia vocat
Et idem in
ponunt
et pater generat non est ymaginabile quod a parte rei pater et essentia supponunt
pro eodem adaequate ergo oportet ponere aliqualem distinctionem quae vocatur formalis vel modalis
Advertendum quod ipsi concidunt cum positione l mea unde vel vocant distinctionem formalem sic
quod ponamus quod omnino ab essentia et hoc non vel quia essentia est aliquae res et pater non
est ille Et
essentia et est aliqua res quae est res distincta a patre
Etiam adhuc staret argumentum
quod ponamus quod nec esset filius nec spiritus sanctus et remaneat eadem habitudo essentiae ad
patrem scilicet circumscripta habitudine ad filium et spiritum sanctum si tunc ponat aliqualem
tunc coincidit cum
nulla distinctio est patris ad essentiam sed oios omnimoda ydemptitas Cum hoc stat quod essentia
est aliqua res quae non est pater Resolvendo ergo sunt huiusmodi rationes quia haec est proprietas
rei inmensae quae non reperitur in creaturis 2o
Sequitur quod proprietates personales non sunt complexa significabilia
sicut patrem generare filium etc Aliqui ponunt patrem generare filium non est pater Sed
dicitur ipse
Sequitur
probabilitas opinionis praepositivi dicentis quod proprie personae non distinguuntur proprieta
tibus
sed se ipsis nec ab essentia distinguuntur Ita quod proprietas ad personam nulla est distinctio
sed vult quod sint personae tales quod non est alia et sic intelligitur quando dicitur quod personae disting
uuntur
suis proprietatibus
Sequitur ulterius quod tales consequentiae
essentia
trinitatis nam habita positione fidei quilibet gentilis repraesentaret talem et consimiles
Nam positio fidei formaliter ponit illam consequentiam non valere et sic de directio supponit
oppositum positionis fidei quia ex fidei sequitur quod illa consequentia non valet
Item omnis essentia
est pater et omnis essentia est filius igitur nullam penitus adducit difficultatem super positionem
fidei quia ex fide sequitur quod illa contraria non valet
est filius igitur etc
non nisi pro essentia ut essentia est
Sequitur
quod sincategorematica reddentia propositiones de omni si ingrediantur propositiones consequentiae erunt optime
utamur taliter ly
verificari haec erit falsa omnis essentia est pater et sic videtur mihi quod
et sic dici de nullo proportionaliter posset
inferri contra
non oporteret negare haec propter materiam
Sequitur consequenter quod ista propositio
generat
Alia lectione
Ex praedictis patet quod in praesenti materia plures excedunt artem vel regulis artis obligatoriae
fidei primi sunt positores diversarum distinctionum scilicet proprietas a persona etiam personae ab essentia Contra
quos est regula
Item repellendi sint positores plurium absolutorum
Advertendum quod quidam posuerunt personas divinas esse quaedam entia absoluta quamquam ista positio
potest multipliciter inpugnari ex regula fidei sequitur evidenter quod personae non possunt esse entia
absoluta eo quod non potest esse realis distinctio inter essentiam et talia
Sequitur contra separantes materiam trinitatis
a formis sylogisticis non considerantis quid virtutis habeat dici de omni nam considerato
enim syllogismus existens in debitis modo et figura regulatus debite per dici de omni si sic
et dici de nullo si sic negativus tenet evidenter in materia trinitatis Ibi notat
textum
de omni vel dici dei nullo Nam ad hoc quod aliqua propositio secundum communem modum sit universalis sufficit
quod praedicatum dicatur de quolibet termino singulari contento sub termino communi qui est subiectum
sive sit singulare vagum sive determinatum ad hoc quod propositio sit de dici de omni requiritur nedum
verificatio singularium propositionum sed etiam quod praedicatum possit verificari de quolibet de quo subiectum
verificatur vel potest verificari Exemplum ista est universalis 2m communem modum loquendi omnis
essentia
vellemus uti sincathegorematice prout requiritur ad sufficienter reddendum propositionem de omni Et ad
hoc quod illa sit nata esse praemissa in prima figura ipsa esset falsa Quia ly essentia verificatur
de aliquo de quo non verificatur praedicatum illius propositionis scilicet ly pater ergo si sic de omni singulariter et absolute
sylogismus scilicet est optimus scilicet omnis essentia divina est pater filius etc sed tunc maior est falsa
Consequenter circa egredientes huiusmodi materiam notavi alias quindecim deceptiones scilicet tractando ma
teriam
trinitatis alibi forte postea tangam
Pro maiori intellectu aeternae generationis indu
cam
rationem
generationis igitur fictio est dicere quod procedat quin dicatur quod hoc sit cum distinctione essentiae unius ab alio
declarat antecedens per inductionem quia non procedit sicut linea a puncto fluente quia secundum ma
thematicos
si punctus fluenter causaret lineam
Secundo non sicut
Tertio
non sicut radius a sole et sic consequenter inducit Concludit finaliter quod impossibile est filium a patre producere
cum ydemptitate substantiae
Confirmatur nam generatio est indita rebus ratione defectus ergo indivi
nis
generatio nullo modo habet
in individuo non possunt conservari ergo natura indidit quod in specie conservarentur utque per
Item omnis generatio assimilant genitum ipsi generanti in proprietatibus
et conditionibus igitur si filius procedit a patre per viam generationis etiam filius erit generativus et genera
bit
alium Et sic in infinitum
pluries inductum scilicet quod radix est summa fecunditas et summe bonitas
sequitur quod cuicumque conpetit huiusmodi summa fecunditas et summae bonitatis
generare vel producere et per consequens spiritus sanctus posset productive aliud suppositum producere Consequenter arguitur
de spiritu sancto quod per spirationem non procedit ab utroque Primo quia dictum est quod relationes in divinis
sunt met personalitates
ex hoc sequitur quod filius et pater non producunt spiritum sanctum nam spiratio activa
est alia realiter in filio quam generatio passiva ergo in filio sunt duae personae
Similiter in patre
quia alia est relatio quae est generatio activa ad filium et alia est relativa quae est spiratio activa ad
spiritum sanctum igitur erunt realiter duae personae et sic erunt quinque personae in divinis Etiam spiratio est consequens
filio et patri igitur erit persona est sic erunt sex
Item probatur quod non procedit a filio nam in Consilio Ny
ceno
quod fuit magis autenticum et magis gravae et maioris auctoritatis expresse ponitur quod a patre quod procedit
solum scilicet in simbolo quod
traxerit
vel aliquid addiderit istud reperitur in canonibus
fuit tantae auctoritatis quod numquam aliquod concilium nisi esset generaliter celebratum potuit ad aequalitatem
auctoritatis attingere igitur quemcumque alia determinatio absolute suspecta ymmo incurrit primam anathematis
et per consequens latini incurrunt anathematis sententiam ex communicationis sententiam
spiritus sancti fuit tractata nec graeci interfuerunt nec vitae fuerunt ergo consilium pro tunc non
sufficienter convocatum ergo non habuit auctoritatem concilii generalis quod non potest procedatur contra auctoritatem
sed solum particularius collegii quod non potest procedere contra auctoritatem tanti concilii et sic
tanti concilii etc graeci
graeci habent repraesentare anathematizatos et excommunicatos quia concilium solum fuit solum
latinorum
facie videtur quod concilium possit deviare saltem in hiis quae tangunt spiritualia scilicet sacramenta et
sacramentorum
partis ergo concilium generale reducitur ad humanam sapientiam vel potentiam vel ad multitudinem
votum vel alia quae sunt humana ergo non dirigitur a spiritu sancto in suis determinationibus et sic
de processu spiritus sancti a patre et filio una partium determinavit alia non
Circa
argumentum
ad concludendum proprietates dei ut prius dictum est ut
ergo sortes
spiritus sanctus est deus ergo sunt tres dii et non sequitur sed magis sequitur ergo sunt unicus deus
unde
Ad argumentum suum dicitur quod
licet ex parte creatura non inveniatur omnimoda similitudo consequentia tamen est neganda quia fun
datur
in malo principio quia non est similitudo quantum ad modos producendi in deo et in creaturis
Secundo dicitur quod subtiliter considerando productionem creatarum acceptando quod est perfectionis et
sequestrando quod est inperfectionis satis possumus productionem ad intra ymaginari Exemplum ignis
producit splendorem coaeve sibi
et sic perfectio est in effectu scilicet esse coaevum suae causae homo
producit hominem non secundum coaevitatem quia praecedit tempore sed producit tantum secundum aequalitatem
In prima quantum ad coevitatem est perfectio in effectu quantum ad inaequalitatem est imperfectio deinde inpro
ductionem
hominis quod effectus sit aequalis suae causae est perfectionis in effectu et quod sit posteriori est imperfectionis
tollatur ergo illud quod est imperfectionis et ponantur simul illa quae sunt perfectionis scilicet effectum causae coaevum
et aequalem huiusmodi productio nullam dicit inperfectionem et illo modo productio potest esse in divinis Istud
tangit
Secundo advertendum quod non est de ratione intrinseca productionis
passivae habere suae productionis initium scilicet de non esse ad esse patet nam multi doctores concedunt
quod absolute deus potuit ab aeterno creaturam secum producere in quo casu creatura esset coaeva deo
Ulterius advertendum quod licet experiatur aliqua similitudo in creaturis productio tamen verbi adintra
nullo modo est
pro illo quod licet ymaginati sunt aliquam creaturam posse existere et tamen tempora realiter non coexistere
impossibile est tamen creaturam esse aeternam vel aeterna productione produci
Quantum ad primum
advertendum quod sicut creatura potest esse in aliquo situ et non tamen commensurative adaequate alicui loco utque
de sacramento Ita dicunt aliqui quod inpossibile est creaturam realiter existere et semper et tamen tempori
non existere vel commensurari Quo casu stante non sequitur quod huiusmodi creatura esset aeterna
vel quod instanti aeternitatis mensuretur quia esset adhuc intrinseca successio quia potest non fore
ymmo dicere esset ab invicem separabiles
igitur non sequitur haec creatura realiter existit
et semper et tempori non coexistit igitur est aeterna
Sequitur ex isto quod talis emanatio qualis est ad intra
est proprietas in morte consurgens ex immensa fecunditate et perfectione et est proprietas eius.
In Alia lectione
Ad aequaliter continuandum materiam alias inceptam Pono propositionem et inferam
propositio
est ista sicut ex gratuita dei providencia scriptura non fuit sufficienter evidens ad subiectum est in
finitae
capacitatis et continenciae sic christi sponsa ecclesia est infinitae fecunditatis ad decla
randum
infinitas conclusiones secundum infinitos casus possibiles occurrere sensus propositionis est quod
sicut scriptura sacra est infinitae continenciae et infinitas continet veritates sicut sponsa christi
ecclesia est infinitae fecunditatis ad declarandum eas
prima pars probabiliter ex auctoritate
Secunda pars probatur primo ex immen
sitate
fecunditatis sponsi si perfecte coniunctus est suae sponsae ad declarandum veritates filiis
ecclesiae
ad affectus rectificationem ita quod non solum ad intellectum informationem sed eciam ad effectus
rectificationem
Ex prima parte in secundum primo quod licet scripturae continentia et ecclesiae fecunditas aliquid
alicui reducta quia scripturae continentiae etc omnium veritatum tangencium gatuitum regimen
ecclessiae et humanae speciei et actualiter continet quamlibet talem veritatem sed fecunditas ecclesiae non
actualiter[?] reductu[?] est ad cuiuscumque veritatis cognitionem sicut ante determinationem spiritus sancti proceeret a filio non
fuit actualiter informata de illa veritate licet illa veritas continebatur in ea est tamen sensitivis[?]
ad declarandum eas propter sponsum scilicet spiritum sanctum natum est elare illas veritates
Secundum correlarium
maior est scripturae continentia et altior quam sit angeli notitia beatifica nam scriptura est conten
tiva[?]
infinitarum veritatum angelus autem solum finitas percipit veritates patet a signa[?] nam
licet incarnationis misterium esset in sacra scriptura descriptum nichilominus tamen latuit angelos
sic habetur
Potest inferri 3o quod maior est scripturae continencia quam sit tota notitia caelestis paradis sub
christo et nostrae eius Ita quod totum residuum circa christum et mentem eius propter reverentiam ipsius non tantum et cet[?]
cognoscit in verbo quot relucent in sacra scriptura vel continentur
Quartum
scriptura pu?biliter fuit edita propter spirituale matrimonium sponsi ad sponsam sic solus sponsus eam cepit
plenarie
Prima pars patet Nam finis circa deum tocius spiritualis regiminis et divinae providenciae fuit
incarnatio verbi meritorium spirituale christi ad sponsam ita quod habemus meritum divinae providenciae et
spiritualis regminis ante verbi incarnationem et habemus consummationem illius incarnationem et in passione
et haec fuit intentio prophetarum unde
esset et inceptum non causat tamen confirmatum sed osculando inflavit spiritum sanctum[?] et dona gratuita quaelibet
In hiis quae tanguit fidem et bonos mores
Secunda pars patet nam sacra scriptura est infinitae con
tinenciae
et continet infinitas et altissimas veritates sed nulli creaturae est communicata in
finita
notitia circa habitudinem christi humanitatem unde solus christus habet plenariam noti
tiam
quo ad omnes modos repraesentandi
ubi advertendum quod incarnatione verbi humanitas
christi primo legit in vero omnem veritatem et quicquid in sacra scriptura continetur et legendo in
tellexit
omnia quae verum[?] plenariae secundum
Quintum
ra
non tamen evidenter est nobis Causa secundae partis potest esse infinitas librorum non sufficeret
ad explicandum
multitudo voluminum nec sufficeret
Secunda causa potest esset ut sponsa christi sub timore viveret
et cum devotione adiutorium spiritus sancti invocaret in casibus arduis ubi defficiente sensu huma
no
receret[?] ad spiritum sanctum tamquam ad sponsum ut generaret veritas ex sua sponsa
ad subiectum
Sequitur ulterius quod in sacra scriptura omnes leges iustae et omnes regulae morales
vere et plene continentur patet ex dictis et probatione prius tacta nam probatio
istius lectionis tacta Consimilem ne dum de moralibus eo sed eciam de speculabilibus unde
et sic scriptura est omnis veritatis tam practicae quam speculativae realiter con
tentiva
totum quod est in libro vitae ad intra licet sub nubilo
Sequitur quod prophetae non plene suas
prophecias intellexerunt nec moyses quae
relucent quas non cepit
Sequitur quod infinitum altiora conscripsit quam intellexit etc non fuit v?
pureum[?] organum spiritus sanctus licet tamen sufficienter intellexit illa quae fuerant
consequenter potest inferri esse probabile quod quandoque libri moysi realiter continent totum novum testamentum
quantum ad sententias alias[?] continet omnes veritates novi testamenti Ideo secundum doctores quod rota
sit in medio rotae intelligitur quod in veteri testamento est totum novum et contra quia omnia
sunt de consto[?] sponsa Salvator dicit moises scripsit de me Advertendum quod scriptura licet cerneret[?cresceret]
hoc tamen non fuit quantum ad vigorem suum principalem sed debet ymaginari ad modum pueri[?] cuius
eadem est forma vel anima usque ad perfectionem perfectam suam aetatem et sic quantum ad formalem partem
non perfeicitur tamen quantum ad aliquid perficitur sic in proposito veritates magis explicite sunt
licet in scriptura sacra continebantur et sic dicuntur crescere[?] Consequenter ad ea quantum concernunt[?]
fide non crescunt veritates fidei licet ad plena obligemur per determinationem ecclesiae et sic coescivit[?]
non per generacionem novae veritatis sed per exemplificationem eius
sequitur quod scriptura sacra
sufficeret pro plenaria instructione vitae humanae quantum ad intellectum et plenaria instructione
morum quantum ad affectum pro sequendo vitam aeternam id est sufficienter continet omnia talia
ad subiectum et rectificationem affectus licet indigiat ex processione et sponso declarante
Sequitur
quod urgentibus
tangencia regimen ecclesiae et sicut morbi ecclesiae ibi tanguntur ita et remo?a[?]
Sequitur pecca
tum
negligenciae medicorum qui
est bonum temporale praecipue inquibus non est vita nec salus
Aliud
maior est sponsi praesentia ad ecclesiam quam sit eius experiencia nam sponsus scilicet christus
respectu eccleisae infinitae assistit et fecundat ecclesiam quam sit eius experiencia quantum ex parte
sui respectu cuiuscumque in nonibilis[?] veritatis neccessariae pro salute et illud veritatis fecundat ecclesaim quan
tum
ex ex parte sui sed influencia tamen experitur secundum dispositionem membrorum ecclesiae ex boni
tate
morum vel studio sacrarum scripturarum vel ex ambobus simili[?]
Aliud
circa fidei veritates vel regulas honestatis nullum posset generare monstrum quia sponsus
est veritas summa et bonitas summa quae realiter reddit sponsam in maculatam ideo quod
a sponso et a sponsa realiter immaculatis non potest error procederet vel moralitatis pravitas
Aliud
ad unum tamen ordinata hic nubia[?] praeter illud tamen caput
ecclesiae et eius integritas sine monstro Prima pars patet nam omnes tenentes vicem
habent rationem capitis et quilibet eorum est realiter caput ideo secundum divisionem et multitudinem partium
fidelium requerentur multa capita quae tantum reducuntur ad unum
de illo secundo quod subtracto capitis principalis vel cuiuscumque ipsorum non tollit vitam ecclesiae nam ecclesia principaliter
in fide vivit et in caritate et illa est eius unio formalis et principalis
Item caput influens
vitam est ipse sponsus qui habet vicem capitis influentis ideo remanente principali capite
non tollitur vita nec est monstruosa
Item vacante sede apostolica ecclesia non esset mortua
et monstruosa
moritur morte spirituali nec absolute redditur sine capite quia manet cum capit principali et sic
non redditur acephala
Sequitur quod licet unitas capitis sequatur ex sacra scriptura eciam
scilicet christum quod debeat esse unus salus papa Sp?m tamen non videtur esse dicendum proprie contra fidem
Advertendum quod ex usu doctrinarum lata est differentia dicere ista propositio repugnat alicui propositioni sequenti ex
fide et ista propositio est contra fidem et refert sic dicere non ex primaria significatione terminorum sed ex
usu doctrinarum Nam si aliqua propositio sequitur ad fidem contradictorium eius repugnat fidei Sic
doctores non admittunt tales propositiones
Consequenter potest infertur quod ex
provisione naturae et sollicitudine circa humanam speciem et gratuita dei providencia
posset fundari una positio de auctoritate quae debetur universitate parisiensis circa ardua fidei
et ecclesiae regimen de hoc per dei gratiam tangetur aliquid in leccione sequenti Sequitur alia leccio
In Alia leccione
Ut protestatus sum non intedo loqui de scismate nec de potestate papae Sed solummodo
argumentum contra
Circa dicta
addo propositiones aliquas prima volo negare summum pontificem esse verum christi vicarium et
tocius ecclesiae militantis caput et habere[?] univeralem potestatem regiminis supra totam ecclesiam
militantem
Secundo dico quod non est ex institutione humana primarie[?] quod habeat huiusmodi potestatem
patet satis et per hoc probatur prima pars nam ex deciresu[?] scripturae sicut deducti
Tertio non denego summo pontifici universale do
minium
tam spirituale quam temporale tamquam primarium dominium et verum[?] licet forte quantum
ad executionem vel dominum temporale ipsa executio sic divisa
prima pars patet exvicariatu[?] quia christus
habent eciam omnis debent esse de ecclesia ado[?] omnes erunt subiecti etiam in antiqua lege eciam habent
utrumque dominium sed lex evangelica est multo nobilior et spiritualior et magis requirens totum
hominem quam moysaica ideo est divisa executio quantum ad unam partem quamvis remaneat
dominium
Quarto non nego quin ad summum pontificem pertineat consilium generale convocare
et ibi presidere et etiam concludere ymmo non denego quando posset facere fide articulum utrum in
omni materia non concedo sibi In aliqua tamen potest vicem[?] ubi veritas esset satis patens ex
scriptura non determinat et hoc ponit
et praeceptis eius tamquam instinctis perudeum[?] est et praecipue licitis et honestis quae non sunt
contra fidem scriptura et rationem patet ex habitudine dunative[?] potestatis[?] supra fideles
Sexto dico quod
esse unicum licet sic verum et sequens ex scriptura non est tamen articulus fidei ad quem teneantur
singuli fideles nec forte sequitur a veritas est fides
logo
quicquid evidenter sequitur ex fide est sibi fides tamen multa huiusmodi sunt latentissima vulgo propter
distantiam a principiis Et sic
theologus sciens evidenter
tati
sicut articulo et si discedat pertinaciter est infidelis Et sic con??[?] potest inferri quod lata est differentia quod
lata est differentia inter has propositiones ista propositio est fidei et ista propositio es sequens ex fide unde dicitur
fidei nisi evidenter sequatur ex articulis hoc sufficit de conclusione alias posita de papaut vel
pluralitate paparum
Consequenter iuxta praemissum ad videndum bene generaliter qualiter universitas certa
veritates fidei debeat se habere
Advertendum quod iuxta ymaginationem philosophorum et veritatum considerari debet
duplex natura et forte est eadem sed diversimode sed habet scilicet universalis et particularis universalis eset[?] quae vocatur
vis generativa et forte non est nisi prima intelligencia omnem directivam
Secundo advertendum quod
natura particularis obedit eciam naturaliter naturae universali naturaliter sic quod magis naturale est naturae particulari
sequi impetum naturae universalis vel motionem eius quam proprie naturae patet quia illud quod fit
adnegente superiori maxime est conveniens
ponit quod gravia naturaliter ascendut et laevia descendunt ex obiectiva naturae universalis Nam particularis
nam relinquens proprium instinctum est sequens inpulsum naturae universalis et concurrunt huiusmodi gravia
admixti compositionem Albertus allegat ad hoc
Ex hac radice
fundo duplicem instinctum in qualibet specie spiritualiter humana scilicet naturae univeralis et naturae particularis Pro
declaratione advertendum quod pro bono speciei et specialiter humanae sunt plures instinctus venientes[?]
ex parte naturae universalis primus est appetitus civiliter congregandi quia homo se solo non sufficeret
vivere ideo natura universalis non
dicit
homo est animalis naturaliter polliticum et civileubi intendit quod civilitas
Sequitur quod ad perfectio humanae speciei requiritur doctrina
docens i?das[?] iusticiae et politicam[?] consurgendi
Sequitur quod instinctualiter naturaliter ex procreatione universalis
naturae est aliqua pollicia scientium quos etiam natura universalis congregat eciam elevat[?] ad veritatis
investigationem pro regimine politico
Sequitur quod ordine naturae naturalis ordinatum est secundum
ad habendum scientes
Unde a talibus invente[?] sunt leges
Sequitur quod universitas ex duplici
providencia est ad docendum instituta scilicet ad policiam et ad illa quae spectant ad ins?tio[?] neque
fidei
Sequitur quod finis naturalis ipsius policiae est instruere utramquae potestatem scilicet temporalem
et spiritualem
Sequitur quod universitas non transit limites docendi principes sive quoscumque
superiores quia illa est eius institutio tam naturae quam gratia
Sequitur summa sollicitudo tam
naturae quam gratiae et summa influentia et summa influencia et et caru[?] sponsi capitis in hoc regno quod maxime con?scat[?]
per universitatem quae est de 2[?] anima[?] et principali[?] intentione naturae quem tamen ex acceptare[?] et loco quodammodo
voluit institui
Posset inferri
habere se ad deum et ad materiam
patet signorum[?] obligatio tam regis quam universitatis et addinam[?] gratiam
sponsum et ad naturam ad bonum ecclesiae procreandum quantum in se est erando exhortando et
secundum alios modos quos spiritus sanctus deo duce inspirabit nolo magis specialiter in creare inacriam[?]
bono[?]
ad materiam solutionis argumenti graecorum
Et pono istam propositionem quod spiritum procedere a fine[?] sufficienter
deducitur ex scriptura Istam deducit
ubi inducit plurimas auctoritas unde pluries legitur spiritus sanctus missus a filio quae habitudo
non ocncederetur nisi esset emanatio unius ab alio
Sequitur quod addicio de processione spiritus sancti a filio nedum fuisset licita ecclesiae latinorum
ymmo soli papae nam in hiis quae sunt evideter in scriptura papa potest facere articulum non dico
quod in omnibus posset scilicet in hiis quae non evidenter sequuntur vel saltem sufficienter maxime
consideratis aliquibus concursibus apparet quod
Ubi advertendum quod in
cena
ta
contra
creatura et ibi determinatum fuit quod esset consubstantialis patri
Secunda synodus scilicet Constan
tino
politana fuit sub
qui dicebat spiritum sanctum esse creaturam Et quia ista fuit arriana quia ponit solum
patrem verum deum
Ideo positum fuit et determinatum quod filius procederet a patre etiam spiritus sanctus
tamquam idem et inpertinens erat quantum ad obviandum illi errori utrum procederet a filio Ideo
visa causa non oportuit in huiusmodi simbolo movere de filio quia loquebantur de patre tamen
scilicet quod spiritus sanctus dicitur a patre essentialiter et sic non negavit illi de consilio quando etiam a filio
procedat et sic considerata causa non requirebatur pro tunc meretionem[?] spiritus sancti a filio
Pro
solutione ergo rationis advertendum quod ly aliud cum dicitur si quis aliquid addiderit etc conlusione[?]
in sacra scriptura non sempter di
tantum sicut adversum vel gratium et ita aliquanod l
unde
eciam
Si quisunde doctos theologus non prohibetur
nobis evangelizaverit praeter id[?] quod vos accepistis anathema sit
Ito[?] evidenter
com?nutur et esset quod concedant quod aliquid additum est quam continebatur in simbolo niceno nam
postea in quod concilio determinatum fuit duas voluntates esse mixto et tamen ista veritas non
continebatur in symbolo et sic fidei est addita veritas quae est articulus fidei quae prius non fuit
unde in culcidonensi concilio sub
persona scilicet christi
Item in consilio constantinopolitano anno quingentesimo[?] sexage
simo
fuit determinatum quod maria virgo genuit non solum hominem sed deum ergo fidei iterum cac[?] aliquid
additum et per consequens ista militat sicut ratio graecorum
Ulterius advertendum quod ante huiusmodi determinationem
doctores
procedit ab utroque non solum isti sed eciam graeci antequam latina determinaret ecclesia scilicet
sius
evidenter sequi ex scriptura nec reperitione aliquid repugnans
Item consideratis et accen?
ta[?]
neccessitate quia forte accuebat[?] aliqua haeresis
quia iam cessareant eorum doctrina et sic inutiliter fuissent vocati
negare spiritum sanctum procedere a filio et non habet ab alio non ex superbia vel nequitia
Item
4tus in lugundmensis Consilio praesentibus graecis et consentientibus scilicet patriarcha quodam
cum aliis praelatis determinavit quod patre et filius sunt unum principium spiritus sancti ipsis praesentibus et
conferentientibus[?] ideo prima determinatio scilicet lateransis[?] fuit satis approbata per gracos ergo graeci
magis fuit censendi haeretici quam latini.
Contra istud ut videtur est auctoritas
ex filio autem spiritum sanctum non dicimus et sic tenet ut videtur quod non procedit ex filio
Secundum
est facilis quia damnascenus expresse en??at articulos et inter illos dicit hunc non esse articulum
quia tunc non fuit determinatum quia ultimum refert hunc esse fidei et sequi ex fide
Sequitur[?]
potest dici quod fuit eius opinio nec censendus est haereticus quia fuit ante determinationem ecclesiae etiam
Sequitur quod greaci simpliciter sunt censendi haeretici
ei nam ipsi discedunt a concilio generali lateranen[?] eciam a Consilio lugudinensi
ubi graeci fuerunt praesentes et determinatum fuit quod pater et filius sunt principium spiritus sancti
Sequitur
quod non v?ta?o[?] eorum nullo modo excusat eos quia attenta articuli evidencia papa solus suffe
cisset
Ad aliam rationem de pluralitate consiliorum etc potest dici quod pars minor ubi crederet quod non
rite celebrarentur rationabiliter deberet refugere ubi tamen appareret quod credo[?]
quod non deberet rennuere[?]
Secundo dicitur quod licet ex institutione divina instituatur papa tamen hunc
esse papam in hunc non est de articulis fidei
Tertio potest dici 2m quod dixit alios graecos quia inclu
ditur
aliquid sancti quod latet ecclesiam et in hoc posset decipi etc.
Sequitur Alia lectione
de materia doni caritatis
Postquam humana investigatio instructa est per theologicam veritatem de trinitatis articulo nunc
restat de modo attingendi huiusmodi caritatem trinitatem dilective per dona spiritus sancti diffusa
primo
inducuntur rationes contra veritatem ut magis
primo adducit humana ratio philosophos
scilicet
Secundo inducit philosophos opinantes quod virtutes suf
ficientes
consistit in naturali hominis potestate ad ultimi finis consecutionem
Tertio inducit humana ratio
deinde
arguitur rationibus
quod inclinatio cupiditatis quae est ad contrariam
acquisibilium potest excedere huiusmodi motivitatem scilicet cupiditatis Similiter ex puris naturalibus quis
movebitur ad huiusmodi finem
Quinto
primae virtutes sunt polliticae vivendum et adversantur passionibus Secundae sunt virtutes
purgatoriosae quae iam totaliter vincunt passiones Tertiae sunt purgatae animi vicem ubi passiones
non habent locum Quartae sunt exemplares quae solum in deo recipiuntur igitur non requiritur cari
tas
Sexto arguitur ratione quia sortes facit quod in se est et quantum potest ex puris naturalibus ad suum
subiectum consequendum vel ad suum finem consequendum igitur est in statu salutis consequentia tenet per regulam theologicam
antecedens est in naturali potestate sortis igitur et consequens antecedens scilicet quod est in naturali sua potestate patet quia facere quod naturaliter
potest facere creatura est in sua potestate naturali
Item 7mo nullum requiritur donum dis creatum distinctum
ad ponendum creaturam in statu salutis igitur antecedens probatur quia sola divina acceptatio est causa sufficiens
probatur per
Item si ponatur
res creata erit agens naturale non dependens a voluntate quia est agens nobilius igitur necessita
bit
voluntatem ad agendum consequentia nota quia ex quo nullo modo dependet ab illa et est superior sequitur quod tra
het
aliam quia in talibus superior trahit inferiorem 2m inpulsum suum patet per
qui dicit caritatem regere voluntatem et liberum arbitrium est respectu caritatis tamquam equus
Item arguitur nam si poneretur huiusmodi caritas donum creatum vel esset divisibilis vel indivisibilis non
indivisibilis quia si sic omnes essent aequaliter cari nec contingeret acquireretur ultra gradum baptismalem
Si dicatur quod sit divisibilis tunc ita erit remissibilis quia opposita habent fieri et sunt circa idem
consequens falsum probatur eius falsitas quia si sic hoc erit per veniale peccatum patet per
sed probatur quod hoc non
quia si sic sequeretur quod staret in casu aliquem terminum meruisse quantum umquam
tizatum
decedente sine visu rationis probatur consequentia quia sit aliquis talis scilicet fecerit tanta bona
et tot in numero sicut
diminuta quia quodlibet veniali aufert aliquid gratiae et sic multiplicatio tantum quod venialia auferunt
totam gratiam
Item staret quod aliquem dampnari realiter qui numquam peccavit mortaliter probatur consequentia quia sit sortes
qui continue per unam horam peccet venialiter et in instanti terminante horam si manet non haberet
gratiam et discedat tunc dampnabitur et tamen non peccat mortaliter nec peccabit ut notum est nec peccabit
quia semper ante praesens instans fuit in gratia
Item si esset caritas intensibilis sequeretur quod
staret esse aliquem decedentem cum caritate quem deus nesciret praemiare secundum legem nunc sta
tutam
Probatur consequentia ponendo quod caritas
terminante istam horam haberet caritatem ut ideo si maneret
et ponatur quod tunc primo non sic vel
sic illud instans primum sui non esse tunc arguitur sic vel deus praemiaret
qui habet caritatem ut
instans quod est primum non esse sortis et decedat
tum
platonem sequitur quod in aequaliter praemiat et
habuit caritatem ut 10 Si minus praemiat
quia quocumque gradu sublato arguitur evidenter inaequales quia gratia
gratiam sortis quam praemium platonis excedat praemium sortis quia gratia platonis per nichil ex
cessit
gratia sortis quia quocumque excessu dato in infinitum detur minor et sic nulla datur
maxima gratia quam habuit sortes in via et sic non potest praemiare sortem salva equitatis iustitia
secundum regulas positas
Item si esset intensibilis ponere in subiecto extenso et extense semper
maior caritas intensive redderet subiectum magis tale si ergo poneretur illa inmediate subiecti eiusdem
esset in duplo intensior et sic consequenter et per consequens redderet subiectum d indivisibile et in infinitum intensum
Item
si caritas esset remissibilis et intensibilis sequitur quod secundum ordinem et gradus statuum deberet
esse intensio caritatis et ex hoc sequeretur quod supremi praelati deberent habere supremum gradum
istud argumentum tangit difficultatem an caritas sit dispositio prima et de integritate status
Aliae rationes possunt induci sed de incisione materiae inducerentur
In oppositum est decretalis
dicens quod in baptismo infunduntur spes fides et caritas ergo ultra illa est ponenda quali
tas
animam realiter vivificans et abilitans ad bonas operationes suas exerendas Et ratio
est nam sicut finis humanus est supernaturalis ita requirit operationem proportionatam et habitu commune
In alia lectione
Circa materiam de divina acceptatione Restat solvere argumentum de transitu contradictio iud in contradicorium
sine mutatione rei Pro intellectu
prima propositio sicut ex immensitate divinae perfectionis consurgit quod
uniformiter se habendo deus producat aliquid noviter ymmo effectus oppositos sic concedi potest
quod incipit sortes acceptare et postea desinit loquendo de acceptatione quae est modum inferendi sortem
esse gratum deo
prima pars patet quia idem inquantum idem non est etc unde numquam ab eodem eodem
modo se habente proveniunt diversi effectus nisi ratione inmensitatis agentis
sed ratione inmensitatis dei
potest concedi quod deus nunc primo acceptat sortem et ante non acceptavit et desinit acceptare
et pluries acceptabit eodem modo se habendo sicut adaequate et secundum eandem rationem causalitatis
ad producendum mundum et sortes et asinum vel albedinem et magnitudinem et consurgit illud ex
inmensitate abissalis divinae perfectionis quae est tota radix illius
Secunda propositio quamvi deus
acceptare aliquem se sola scilicet creatura non concurrente ad eius dignificationem
non tamen deacceptare se solo
nam ex libertate inmense contingit absque quocumque motivo bene
ficiium
inferre
Et ad summam bonitatem pertinet quod non possit malum inferre nec 2m dispositionem
respicientis
Tertia propositio sicut acceptatio posset esse meritum exigentibus stante lege ad hoc
ista deacceptatio posset esse demeritis aliorum exigentibus aliquali tamen dispositione passi
prima pars patet quia quantum ad hoc deserviunt preces ecclesiae
2a pars tenetur nam ex peccato
alicuius potest indignificari nedum ipse sed ampliqualiter alius ab eo patet primo in penaibus nam
filius portat bene penam patris Ideo ymaginabile est quod per peccatum primi parentis totum
genus humanum fuit indignificatum et iustitia originali privatum etiam infectum per cupi
ditatem
et laesum multipliciter quantum ad vires superiores etiam inferiores et hoc potest esse dispositio
sufficiens ad acceptationem totius posterioritatis adae
Ex ista ymaginatione sequitur probatas vel
probabilis modus ponentium peccatum originale principiorum consistere in deacceptatione divina quae
licet non posset esse primo respectu alicuius nisi dispositio prima praecedit praecessit tamen sufficiens dispositio scilicet primi
parentis peccato iustitiae originalis privatio cupiditatis positio naturalium virium illaeso et in hoc consisteret
formalis ratio peccati originalis scilicet in deacceptatione
Restat tamen respondere ad formam
rationis qua arguebatur quod impossibili est creaturam gratificari per solam divinam deacceptationem
quia esset transitus
Ista propositio scilicet quod non potest esse transitus etc varietur glossa a doctoribus
primo de instantias contra eam ostendendo quod prima facie non est neccessario concedenda
primo
sicut alias dictum fuit de hac propositione deus incipit producere mundum ponamus quod successive incipiat
producere mundum et tamen numquam ante iudicabat et sic est transitus etc et nulla tamen mutatio
est quia non mutatio mundi quia supponitur
illis exponitur per remotionem de praesenti et sic haec est vera deus incipit producere mundum et eius contradictoria
ante ab aeterno ante erat vera in mente divinam
Forte diceretur quod sufficit quod incipit esse mutatio
et sic est in proposito quia propositio est de incipit capio ergo alia Pro quo sit
prima suppositio quod haec
consequentia est bona
per articulum quae id quod est praeteritum neccessario est praeteritum
patet in
Secunda suppositio consequentia non est bona
neccesse est
ma
nam si eo ipso quod positus est effectus in esse trahit necessitatem ad fuisse Ita consimiliter eo
ipso quod non est positus pro aliqua mensura trahit necessitatem ad non fuisse pro illa
Tertia suppositio
Ante mundi creationem fuit ymaginaria duratio significabilis patet dupliciter primo quia sicut extra situm
in quo est mundus est alius situs ymaginarius in quo posset alius produci ita est
ymaginanda duratio in qua deus potuisset produxisse mundum
Quarta suppositio
idem instans non posset ab illo instanti signato vocabuli vel ymaginario plus vel minus distare
verbi gratia significatis duobus instantibus in tempore ymaginario unam horam ymaginariam ter
minantibus
non posset magis distare alias hora posset extendi in duplo in triplo
Infero aliqua primo signando aliquod instans quod praecessit per horam instans creationis
mundi in illo haec propositio fuit falsa deus
ponitur quod illud instans vocetur
falsa igitur mundo non producto et nulla penitus facta mutatione fuit transitus de contradictorio in contradictorium
et absque cuiuscumque mutationis inceptione
Sequitur quod in quolibet instanti propositio significans deum posse facere mundum
ante ipsum desinit esse vera in illo instanti incipit esse falsa
Sequitur quod ad verificandum duo contradictoria
sibiin vicem contradicentia non requiritur realis successio patet quia ante mundi productionem
fuit successio ymaginaria et non realis et fuit tamen verificatio contradictorium successive unde
causa nihil erat nisi aeternitas et deus
Sequitur quod productio divinarum personarum ad intra non habet
maiorem apparentiam contra primum principium quam habitudo rei ad res adextra istud sequitur ex
ymaginatione tacta
Sequitur quod non oportet ponere quod deus ab aeterno acceptavit creaturam ex dei im
mutabilitate
Sequitur quod si inpossibile esset aliqua creatura immutabilis non videtur repugnantia
quod noviter acceptaretur quia novitas acceptationis non dicit quantum est de se nec arguit mutationem
nec in acceptante nec in acceptato
Sequitur quod propter novam acceptationem creaturae vel veri
ficationem
illius quodam modo creatura et noviter accepta non oportet fingere novos respectus distinctos
a rebus absolutis patet quia istud resolvitur in aliam causam scilicet quod in rebus mirabiliter factis
tota potentia facientis et ratio facti resolvitur in divinam inmensitatem cuius modus est taliter
adextra agere
Sequitur infirmitas rationis quam dicunt esse
praemittunt tamquam principium quod quando propositio affirmativa de praesenti verificatur pro rebus tunc datis rebus quae
non sufficiunt ad eius productionem verificationem esset praeter illas ponere aliquod aliud distinctum Ista
propositio videtur habere magnam apparentiam et evidentiam ad propositum it
et haec sit affirmativa deus acceptat sortem ad verificationem illius non sufficiunt deus et sortes ergo propter
suppositionem oportet ponere aliquam aliam ergo oportet ponere habitudinem relativam vel caritatem
aliam rem respectivam ratione cuius taliter se habet deus ad creaturam scilicet quod acceptet eam ex quo
non sufficiunt ad hoc deus et creatura Et eadem difficultas erit de unione caritatis ad animam
quia vel sufficiunt caritas et anima et si sic tunc si caritas esset romae et sortis hic sortes esset
quod non est dicendum ergo oportet ponere aliam habitudinem
unde ad conservandum radium a sole vel ad hoc
radius conservetur a sole sol et radius non sufficiunt igitur praeter illa requiritur res s respectiva
quae est habitudo solis ad radium Et sic respectu cuiuscumque causae dicunt requiri aliquod distinctum ab extre
mis
scilicet habituine relativam distinctam ab huiusmodi extremis quia extrema non sufficiunt ad verificationem
propositionis
Alia radix quia praedicamenta negandum sunt vocalia sed etiam habent a parte rei cor
respondentia
sed ista ratio modicum ligat quia praedicamenta sunt terminorum et conceptuum
Advertendum
quod varie sed sunt duo modi magis principales
Aliqui ponunt quod res relativa realiter componit
cum suo fundamento sic quod albedo et similitudo constituunt quod est terminus relationis ad aliud sibi similem
ita quod constituunt compositionem extremorum fundamenti cum relatione
Alii dicunt quod res respectiva
non componit cum aliquo extremorum sed est habitudo media non componens et iste modus videtur
magis probabilis Etiam
ad relationem non est mutatio vel motus utque per
ponamus quod ratione generetur
albedo et sit sortes praecise albus alius albedo quod generatur album romae tunc si sic scilicet si prima via
staret Sequitur quod in albedine sortis parisius existentis acquireretur res respectiva realiter
componens consequens falsum quia agens non potest agere ad omnem distantiam ergo licet producat albedinem
romae tamen non producit hic parysius aliquod nichilominus potest poni habitudo media illorum quae sic
ad invicem referuntur unde ad verificandum istam propositionem forma inhaeret materiae non sufficiunt
materia et forma igitur requiritur habitudo media quae est res respectiva pro sustinendo illam
viam secundum
advertendum quod distinguendi sunt gradus entis ita quod ens primo et principaliter significat substantiam
Secundo per modum annologiae significant accidentia realia scilicet qualitates et quantitates etc Tertio adhuc
per modum inferiorum gradus anologie ly
sed etiam significat modos rerum et isti aliquo modo possunt dici res licet inproprie sed accidentia inproprie dicuntur
entia Et ad istum tertium modum
res distincti a rebus primo et secundo modo dictis tamen ex habitudine causae ad effectus nullo modo oportet ponere
aliquid fundamentum quando est aliqua propositio affirmativa quare principium quod repraesentat primum est saltem est exponendo
per ly
illam proportionem esse veram dico quod non sufficiunt et
alia res requiritur dico quod sufficiunt et quando infertur ergo oportet ponere tertiam rem nego consequentiam scilicet
quod ex hoc quod deus est et sortes est non concluditur veritas istius deus acceptet sortem ergo etc
nego consequentiam quod ergo aliqua alia res requiritur et sic non oportet ponere res respectivas
Et propter
transitum contradictorio in contradictorium non oportet ponere mutationem in deo vel in creatura sed sufficit lapsus
temporis verus vel ymaginarius dato quod nullum esset tempus
In alia lectione
Prius tactum est de influentia caritatis respectu omnium virtutum etiam operum virtuosorum
venio nunc ad intentionem scilicet qualiter potest intendi vel remitti
prima conclusio quamvis salvari posset
caritatem non posse compositam ex gradibus realiter et essentialiter distinctis communior tamen via videtur probabilior
prima pars patet multipliciter et unus modus prius tactus est nam existere eadem essentia caritatis
in anima secundum maiorem vel minorem assistentiam spiritus sancti diversimode operatur secundum quod varie
assumuntur tamquam instrumentum spiritus sancti magis vel minus ipsam vivificantis in sua actione et secundum
hoc habet maiorem vel minorem operationem in anima absque additione vel ablatione gradus et ista est
via probabilis
Alia est via ponendi quod quilibet forma quae generatur sive substantialis sive
est simpliciter indivisibilis intensive ita quod nulla est composita ex gradibus intensivis
Et circa istum
modum sunt varii modi ymaginandi unde
quinto movet istam quaestionem utrum caritas sit augibilis vel intensibilis et remissibilis Et
cepit istam viam quod est omnino simplex et indivisibilis intensive et extensive nihilominus potest vocari intendi
quia subiectum huiusmodi qualitatem plus participare scilicet ipsa anima sic quod potest vocari realiter magis
communicari subiecto et magis in esse eidem Ista dividitur secundum duos varios considerandi modos unus
modos est quia realiter caritas et quaelibet forma accidentalis posset realiter intensius et remissius
communicari suo subiecto manens eadem adaequate scilicet secundum applicationem maiorem vel minorem agentis
secundum quod agens est magis vel minus forte vel secundum quod passum est magis vel minus
et sic per maiorem intimationem et actuationem ipsius respectu subiecti diceretur intendi absque
acquisitione partis distincte ab ea
Contra istam viam est
articulo primae conclusionis ubi tractat utrum aliqua forma posset remissius informare suum formale
quam sit in sui natura Ipse ponit plures conclusiones de hoc sed ego pono unicam pro declaratione praesentis
materiae Et est ista Quod quaelibet forma per idem formaliter est sua intrinseca quiditas et formalis
causalitas Ipse ymaginatur quod ponere intentionem vel remissionem vel influxum distinctum
a forma Et inpossibile arguit sic
primo quia nisi sic sequeretur inconvenientia primum quod aliud
est vivere
sorte Nam ponamus quod anima sortis non communicetur secundum totam latitudinem suae perfectio
nis
tunc communicabitur remissus quam sit in sua essentia et ex consequenti ipsa operabitur
perfectius quam sortes et sic consequenter staret eam magis mereri et magis praemiari vel etiam magis pu
niri
in inferno quam sortes quae sunt absurda
Item sequeretur quod aliquod agere posset correspon
dere
animae quod non composito consequens falsum quia actiones sunt subsistentiarum vel suppositorum
probatur consequentia nam capiamus aliquem gradum vitae intellectualis 2m quem non communicatur
sorti 2m illum potest habere aliquem actum et secundum illum gradum non communicatur sorti igitur propositum
Item data ymaginatione ita sequeretur quod compositum ex corpore et anima intellectiva esset
inperfectius quam lapis vel asinus ymmo poterit esse cuiuscumque speciei ascendendo a non gradu
usque ad gradum animae intellectivae scilicet secundum quod remissius communicatur sed in duplo vel in
triplo et sic potest communicari solum in esse et sic constitutum ex corpore et anima intellectiva
non haberet nisi esse et per consequens propositum Consequenter potest communicari secundum 2am denominationem praecise
inesse vegetativa scilicet quod praecise erit vivens vita vegetativa et consequenter ostendendo ascendendo Omnes
aliae suae rationes videntur concedere cum radicibus tactis
dicendum est quod opinio dicens quod
forma sit realiter communicabilis et quod potest intensius vel remissius denominari absque hoc
quod addatur aliquis gradus est sustinibilis ita quod secundum subiectum intensivam talem communicationem subiectum denomina
tur
magis talis formationis tale informis accidentalibus sed in substantialibus secus est quia forma substantia
lis
communicatur ut pars quiditativa conpositi ergo communicat se totam et utrum est
de forma substantiali dico quod sic non tamen hoc teneo quia potest se communicare intensius et per salvabitur dici
ingeniorum Rationes
quantum tamen ad formas substantiales si quis vellet sustinere partem quod essent intensius vel
remissius communicabiles
Respondetur ad eas primo diceretur quando dicitur quod tota quiditas formae de
necessitate est pars compositi ergo non intensius vel etc negatur consequentia ad probationem quia tunc sequeretur
inconvenientia iam inducta scilicet quod staret animam habere vivere quod non communicaretur composito negetur
Et dicitur quod non stat quod anima vel alia forma substantialis communicet se quando communicet se secundum
quamlibet suam denominationem essentialem stat tamen quod secundum quamlibet intensius vel remissius
non secundum gradus sed quod ymaginemur quod causa effectiva libera posset intensius vel remissius
ad effectum se applicare ut voluntas nostra potest tanto
sequitur ex hoc quando communicetur secundum quamlibet denominationem et sic non oportet praecise ens quia omne
constitutum ex anima et corpore realiter et totaliter continet totam perfectionem licet non ista ita perfecte
communicatam licet per intentionem
Et sic per istud sal
varetur
omnia inducta per
intellectiva est quid intellectuale quamvis non potest aequaliter exire in actum vel exercitium operationum
sicut patet in puris et in adultis licet sit
operationum et sic patet responsio ad omnes tamen una communis est probabilior et magis secura scilicet
quod quaelibet communicat se totaliter Alia tamen valet ad exercitationem intellectus
prima opinio sancti thomae
est probabilis Sanctus thomas adhuc habet aliam ymaginationem et consistit ymaginatio eius in hoc quod
accidentia non sunt proprie entia sed esse accidentis tale quale habet est formaliter alteri
in esse ita quod accidentia non sunt quiditas rerum nec haberet intrinsece esse Ita dicit quod formam
esse magnam vel intensam non est nisi formam magis alteri in existere vel inesse quia hoc
totum eius esse et sic quanto accidens magis inexistit alteri tanto est intensius cum non
habeat quidditatem unde ipse fundat se in una radice quam non credo esse veram et est
ista quod omnis distinctio est specifica vel indivisibilis transeat modo forme praeexistentis et formae ad
venientis
sed tu ponas compositionem graduum gradus non differunt specifice clarum est illud ulterius
dicit quod nec individualiter quia omnis differentia individualis est ratione materiae
praecise istud est erro
neum
In ista etiam fundavit se alibi dico quod inpossibile est esse plures angelos in eadem
specie ita quod quot sunt species tot individua praecise in substantiis separatis sic quod in qualibet
specie est unicum solum individuum in abstractis ymmo quod inpossibile sit oppositum Istud est falsum
instantia est de anima intellectiva separata a materia quia inter illas una non est alia dato
quod esse numquam coniuncta materiae ergo non omnis dicta materialis est ex distinctione materiae
Et capiamus
duas qualitates separatas a subiectis suis adhuc differunt numero
Item videtur absurdum quod dato
uno angelo quod deus non posset creare suis angelum in eadem specie ipse deficit propter dicta
secundum translationem methaphysicae
tellectum
nostrum concludendi diversitatem naturalem nisi ratione materiae In hoc dicit verum nam si essent
duo accidentia separata a loco et amatur non haberemus medium etc nec si essent duo
angeli non haberemus medium
Ex hoc tamen non sequitur
quod non esset differentia numeralis ymmo dicitur quod differentia
dicitur quod differentia
et sic quantum ad hoc fundamentum suum non est solidum
Et procedit si res duas qualitates eiusdem speciei non differunt materialiter negetur sibi sed unum est
quod non haberemus promptum medium nisi ratione materiae tamen quantum ad causas possemus habere medium
vel etiam quantum ad tempus Et ideo dicit quod qualitas intensa et remissa sunt idem
formaliter sed vocatur magis intensa vel minus ad sensum dictum
Quamvis ratio
dat
positionem suam tamen est probabilis satis licet probatio sua non valeat primo modo posset dici quod est
quaedam qualitas quod est quaedam quae potest magis vel minus communicari vel tenendo sicut ipse tenet
quod eius esse est solum formaliter in esse et quantum magis in est tanto magis dicitur in
formare
subiectum in esse tali
Sed contra arguitur nam ipse loquitur generaliter de qualibet qualitate Etiam
materiali arguitur sic quia per omnem motum alterationis acquiritur aliquid ergo si aliquid continue fit
calidus et calidus oportet quod acquiratur aliquid et parte nihil additur ergo nihil acquiritur et hoc
est contra naturam motus et alterationis
Secundo arguitur quod totaforma est communicata subiecto ergo
secundum se totam denominat subiectum concretive secundum latitudine totius suae perfectionis
Tertio sequeretur
quod in sorte et in platone essent aequales albedines et tamen unus esset in duplo albior alio
4o
sic medium uniformiter dispositum lucidum magis maius non magis luminaret medium
quantu minus lucidum
Quinto sequeretur quod accidentia in sacramento altaris non possent intendi vel re
mitti
consequens est falsum et contra experientiam quia fragilitas hostiae potest intendi vel remitti patet
ad tactum Etiam albedo et hoc non est per maiorem communicationem ad suum subiectum quia
non sunt in subiecto
Ad primum diceret tenens positionem
aliquid acquiratur quia accidens non est aliqua quidditas
Secundo dicitur quod ad salvandum in
alteratione aliquid acquiratur sufficit quod magis existat ex quo qualitas non habet nec inexistere
et quantum ad hoc acquirit latitudinem et illa non est aliquid positivum sed maior in existentia
per hoc ad secundum conceditur quod tota forma est ibi tamen
Consimiliter ad tertiam quia
albedinem esse tantam vel tantam attenditur penes inexistere
Ad
quod agens fortius vel potentius respectum eiusdem passi facit eandem qualitatem magis
inexistere ergo est causa respectu talis denominationis
quod tenentes quod accidentia non sunt essentia habent consequenter dicere quod in sacramento
altaris accidentia non habent in essentiam vel quidditatem sed habent modum in existendi
Contra non
habent subiectum advertendum quod quantum ad habitudinem subiecti accidens natum est inexistere subiecto
illa dicit perfectionem in subiecto circumscripta inhaesione ideo quantum ad hoc per deum potest suppleri nam
tenendo quod realiter non haberent quiditatem sed eorum esse est in existere scilicet quantum ad talem
dependentiam potest suppleri per deum sic quod deus suppleat vicem subiecti servando habitudinem
vel modum quam accidens necessario requirit et sic est finis lectionis
In alia lectione
Circa materiam caritatis consuetum est investigare de augmento utrum fiat per additionem
gradus ad gradum
et in praecedenti lectione recitata est opinio
Alia opinio coincidens
cum praedicta quantum ad aliquid et differens quantum ad aliquid ponit quod forma accidentalis est omnino simplex
intensive ymaginatur ulterius quod in eadem speciei sunt diversi gradus ita quod in specie caloris datur aliquis
calor quae vocatur remissus quia remisse immutat sensu In eadem specie datur intensior non per ad
ditionem
partis advenientis sed quia huiusmodi calor est magis sensus
plures intensivas sed quia activior et nobilis est in eadem specie Iste solvat auctoritates antiquorum
dicentium quod forma est simplex intensive sic quod non habet gradus ex quibus intensive componatur
Circa istam opinionem sic procedam primo inducam motiva et solvam post arguam in con
trarium
et etiam solvam argumenta ista quod ista opinio est probabilis sed rationes suae non concludant Et haec opinio
fuit
Prima ratio sua capitur aliquod lucidum quod applicetur passo dyaphano
non susceptivo luminis tunc in illo passo causabit aliquem gradum luminis posito quod sit distantia
debita et quod istud passum sit infra speram activitatis lucidi deinde moveatur appropinquando tunc
sic actuum in in quolibet instanti est agens est aeque
et passum est etiam magis applicatum ergo in quolibet in instanti est maius lumine igitur cor
rumpitur
quodlibet praeexistens vel generetur aliquod superioris speciei vel huiusmodi passum recipiet in
non possunt se penetrare ideo adveniente maiori prior corrumpitur sicut in rarefactione est ymaginatio
Et ista est similis Breviter loquitur in materia alterationis sicut consequenter dicitur in materia augmentationis seu rarefactionis
Breviter ista ratio est modici ponderis nam posito quod lumen sit naturae permanentis lucidum in
passum sibi debite applicatum quantumcumque applicetur numquam causabit maiorem gradum
luminis non oporteret quod in 2o instanti producat maius lumen cuius lucidum datum est productum unde
capiamus distantiam pedalem a lucido tunc s
lumen producibile a tali lucido et pars media est supra medium gradum totius latitudinis ut sic ut
10 summa tunc in parte distante assignificandum est pars in quam causat lumen ut octo
Et ergo non oportet quod per approximationem causet lumen intensius sed solum producet adhuc lumen ut
2
Secunda ratio sua quia si ita esset sicut ponis scilicet quod forma componeretur ex gradibus
idem esset remisse calidum et intense
Ista ratio nichil valet quia denominatio non fit a parte
qualitatis sed a tota qualitate quia denominatio communicatur secundum totam latitudinem formae
et sic pars non communicant denominationem quia integrant totam qualitatem quae communicat ut
sic arguitur maxima caliditas intensissima quam sortes habet est remissa igitur sortes est remisse
calidus unde non sequitur aliqua pars sortis est praecise pedalis quantitatis igitur sortes est praecise etc quia
sicut sortes non praecise sua pars ita nec denominatur a quantitate suae partis
Terta ratio nam signemus
aliquid actum quod debeat corrumpere suum contrarium tunc signo duas medietates qualitatis
corrumpendae illae duae medietates sunt aequaliter applicatae et sunt eiusdem rationis adaequatae
igitur qua ratione unam eadem ratione reliquam igitur nullo modo agens posset remittere qualitatem quia passa
sunt aequaliter disposita et agens igitur etc
Breviter ista ratio solvitur faciliter ex determinatione
causarum particularium pro libertate primae causae nam prima causa sic se habet quod quaelibet secunda
agit in virtute ipsius et directa ymmo mota ab ea igitur adhuc effectum libere limitatur et sic non
procedit ratio quia tenet quod natura servetur ordo et omnis talis reducitur ad promissionem primae
libertatis
Alia ymaginatio quod esset diversa habitudo partium generalium alicuius qualitatis
ad suum subiectum ita quod licet non esset ordositualis unius ab alio est tamen quid ordo
Ita quod gradus primo productus magis distat ab attingentia ipsius agentis appli
cati
corrupti quam gradus ultimo productus ideo agens incipit corrumpere quod ultimo
fuit genitum et sic salvaretur signatis duabus medietatibus quod agens ageret in unam et non
in aliam et sic sine concursu ad libertatem primae causae salvaretur argumentum
Alia ratio est communis
et stat in quod nominis quia nulla forma intenderetur quia nec praeexistens nec adveniens
nec Breviter agregatum ex praeexistente
et adveniente sit intensius quam praeexistens
et si large dicatur idem numero praeexistens
et tunc etc Arguitur contra illam opinionem
deinde probatur quod sit inpossibilis et tamen solventur rationes quod apparat opinio sustinibilis
primo sequitur quod sit dare ultimum instans terminum permanentis in esse probatur consequentia posito quod sit
aliquod calidum summe ut 10 sic quod aliquod actum applicetur uniformiter ad remittendum calidi
tatem
et corrumpendum Ita quod fiat ab intrinseco ipsius passi signemus instans in quo agens incipit
remittere caliditatem in illo instanti caliditas ut 10 habet esse quia agens nondum agit in ipsam
sed incipit agere et inmediate per hoc non habebit esse quia nec manebit aliqua eius pars extensiva
nec intensiva quod non extensiva patet propter uniformem applicationem agentis
primo videri potest
quod nisi fortificaretur casus successio salvaretur et ex parte partium quantitativarum per modum per quem
forma substantialis successive generantur et successive corrumpuntur 2m partes ex
tensivas
sed quia casus fortificatur ponendo quod agens sit aequaliter applicatum in iste casu non
esset inconveniens concedere consequens quia si habent concedere illi qui ponunt aliquid successive rarefieri
et quod quantitias sit res distincta etc Quia a pedale nunc rarefit et inmediate post hoc rarefit
et in isto casu
nec rarefactio et desinit esse quantitas pedalis per positionem de praesenti ergo proportionaliter non est inconveniens in
proposito
Secundo istud videtur de facto fieri in materia caritatis Sit ita quod sortes existens in gratia incipit
peccare per remotionem de praesenti successive multi tenent quod inpossibile quod subito producat voluntas
aliquem actum Tenent tamen aliqui quod voluntas aliquem actum successive posset producere et ponatur
quod
caritate igitur caritas non erit immediate post hoc igitur hoc instans est ultimum instans esse caritatis sortis igitur rei permanen
tis
dicitur ultimum instans esse
Secundo arguitur contra istam positionem nam si sic sequeretur quod latitudo gradualis
formae ymmo quaelibet quae acquiritur acquireretur tota simul ubi subiectum esset uniformiter dispositum Et
cum alteratio sit motus
probatur consequentia quia ubi agens esset tale quaelibet caliditas quae acquiritur acquiritur subito quia
non habet partes intensivas prima responsio est quod ex communi applicatione agentium servatur successio
ex parte partium quantitivarum et sic dicitur quod nunquam uniformiter applicatur agens ad omnes sed istud non
satis faciat quia ponatur quod sit uniformiter applicatum quo dato stabit continua alteratio et cum
parte quaelibet etc
Respondendum quod acquisitio quantum spectat ad materiam praesentem intelliguntur dupliciter
uno modo capitur pro producitone qualitatis quae acquiritur et tunc 2m eum realiter acquisitio non esset motus sed terminus motus
et sic sunt formaliter idem producere et productum esse et sic loquendo acquisito et vocando acquisitionem totius
summi gradus qualitatis non est motus sed terminus
Aliter capitur pro
formarum praecedentium ultima quae ultimo acquiritur et est recte similis solutio in materia de rarefactione tenendo
quod quantitas sit distincta etc Nam in isto casu si fiat uniformiter infinitae quantitates acquiruntur
et tamen quamlibet praecedit infinita corruptio et producto Iam alteratio debet capi productionibus omnium
praecedentium ultimam cuius ultime productio est acquisitivum esse
Tertio arguitur apparenter quia si sic ita
quod aliquid calefiat uniformiter quantum ad omnes partes subiecti quaelibet caliditas quae produ
citur
producitur subito in instanti et tota simul modo sicut ex punctis non posset linea constitui ita
nec ex mutatis esse alteratio unde mutata esse se habent proportionaliter ad alterationem sicut puncta ad li
neam
et instans ad tempus igitur ex mutatis esse vel mutationibus subitis non constituitur mutatio successiva
Potest responderi probabiliter quod licet ex infinitis punctis numquam potest constitui linea nec ex finitis
instantibus tempus nec ex finitis mutatis esset mutatio successiva non tamen sequitur quin ex infinitis
possunt huiusmodi constitui unde rationes aristotelis 6o phisicorum praecise probant quod continuum numquam
conponitur ex infinitis indivisibilia nam
corporum in puncta et indivisibilia et contra opinionem eorum rationes
Quarto arguitur inquirenda a quo corrumpitur remissior caliditas quando intensior producitur
quia calidum intendendo producit intensionem
Respondetur faciliter quod corrumpitur a natura pro vi
dente
et otium evitante quia huiusmodi gradus esset otiosus in natura sicut vacuum materia ita
evitat otium quia igitur otiosus esset subtrahitur influentia confirmativa et innichilum
redigitur
Alia ratio apparens de accidentibus seu speciebus panis post consecrationem corporis
christi ponamus quod
perientia
est clara
tunc vel accidentia quae fuerunt panis remanent scilicet caliditas etc ad
veniente
alia caliditata et si sic fit intensio et si non sequitur quod sunt species panis quae fuerunt
sed sunt omnino alia quod videtur periculose dictum quia species panis non repraesentaret corpus christi
et sic non essent sacramentales
Breviter dicitur probabiliter quod licet fiat intentio vel remissio
non est tamen per additionem partis ad aliam sed per productionem novae qualitatis Ad salvandum quod ibi
fuit species illius panis conversi in corpus deinde sufficit quod omnino similem effectum faciat et quod sint omnia
similes et eiusdem speciei et sic non sequitur periculum in fide nostra
Sexto caritas per existens remanet
cum acquisita igitur positio est falsa antecedens probatur in isto casu quod aliquis ex caritate producat actum meritorium tunc
ex quo meretur detur sibi aliquis gradus caritatis in via igitur in illo instanti confertur sibi caritas
et prima
tas
signetur illa nova tunc illa infunditur sorti pro hoc instanti ex quo iam meretur et
prima remanet in hoc instanti ergo ex ipsis compositio fit ergo non semper ad generationem novae prima corrumpitur
Ista ratio est satis apparens prima facie
Potest sibi responderi quod in isto casu ubi caritas concurrit
ad actum meritorium sortes meretur aliquem gradum novum caritatis sibi intendi sed non recipit
in hoc instanti sed inmediate post hoc recipiet vel non meretur ipsum infundi per hoc instanti sed pro se
quenti
tempore ideo non concluditur quod cum caritate quae nunc est in sorte quae concurrit ad actum
infundatur aliqua nova caritas sed ista in hoc instanti habet ultimum instans sui esse recte
sicut dicitur de quantitate ita quod si continue sic fiat tunc nulla erit caritas quae immediate post hoc
infundetur ibi ymmo quacumque data post ante habuit aliam et ante illam aliam et sic in infinitum
Secundum hoc concedendum esset quod quaelibet caritas in tali casu ubi meritum continuaretur duraretur praecise
per instans
Posset alia solutio dari scilicet quod caritatem concurrere ad actum meritorium et esse causam meriti
intelligitur dupliciter
uno modo quia caritas fect quidquid requiritur ad hoc quod actus meritorius fiat
et tunc in illo instanti in quo fecit etc tunc primo non est sed tunc est caritas nova quam sortes
meretur per actum suum Exemplum fuit duo agentia uniformia aequalia et aequaliter appli
cata
quae alterant ad caliditatem per unam horam Ita quod in fine horae quodlibet istorum passorum
habeat summam caliditatem tunc stat quod unum habeat in instanti terminante horam primum instans
sui non esse et aliquod habet esse illud quod non
quando hoc est summe calidum et sic illud quod est annichillatum dicitur causasse totam caliditatem quia in
illo instanti agens movens nichil operatur quod illud instans est extrinsecum tempori mensuranti motum et sic de cari
tate
posset dici etc Sequitur alia lectio
In alia lectione
Restat alia tractanda de materia incepta unde tertia opinio quae
ponit quod intensio formarum non fit per additionem partis ad partem sicut dictum est sed per deputationem
a suo contrario vel remotionem impedientis eius operationem
sed ista deficit primo quia multae sunt
qualitates quae realiter non habent contrarium prima patet de scientia quae non habet aliquam qualitatem
positivam sibi contrariam unde anima
vel depingendo scientiam non oportet
Etiam apparet de lumine quod posset intendi in medio non tamen per remotionem
sui contrarii quia non habet
Item sequeretur quod aliquis esset in peccato mortali et peccato simul nam contrarium
caritatis est culpa vel peccatum mortali saltem est quaedam contrarietas lege stante
Ista tamen ratio non
concludit quia non est formalis contrarietas culpae ad caritatem
Secundo principaliter sic sequeretur quod evidenter
contradictio nam sit a qualitas intenditur per
qualitas scilicet etc etiam intenditur
Item veniendo ad
radicem quomodo resolvitur quod
vetur
de qualitate contraria igitur habet partes intensivas
Item data qualitate a ipsa est
tota latitudo in sua specie et per forma alia sibi contraria scilicet
qualitates contrariae summae sunt in eodem adaequate Ex istis apparet quod praedicta positio
Quarta
Opinio ponit quod qualitas intenditur quia reducitur de potentia ad actum ymmo istius opinionis
quod qualitas quantum est de se est indivisibilis intensive sed secundum applicationem agentis ipsa redditur actu
et constituitur tantae activitatis et per reductionem ad actum redditur potentior ad agendum Ista opinio
non posset evidenter reprobari tamen nullum habet fundamentum et est voluntaria quia hoc ponere quod qualitas
est in duplo intensior sine positione maioris qualitatis videtur voluntarium nisi ponatur virtus
influxiva et illa non videtur nisi met illa qualitas
Quinta opinio ponit quod essentia caritatis
distinguitur aliquo
vel formalis cuius ymaginatio est alias tacta nam
denominationum perfectionalium est correspondentia rationum obiectalium ita quod esse distinguitur aliquo modo a parte rei
a vivere etc unde illa ymaginatio confert ad capiendum et intelligendum istam opinionem Sed
ymaginationem oportet quod sicut in essentia tres sunt personae quarum una non est alia Ista proportionaliter
in proposito sed tamen ista distinctio scilicet in proposito est minor unde ista opinio ymaginatur quod intentio fit per
generationem novorum graduum ydemptitate concurrentium essentialiter cum illa essentia et remissio per corruptionem
illorum graduum absque corruptione essentiae illius qualitatis unde haec essentia est hii gradus
et hic gradus est ille gradus
Sed ista positio videtur inconveniens quia ponit difficilius quam
sit articulus trinitatis
difficilius ad salvandum quam sit articulus trinitatis
Secundo arguitur iste gradus incipit
et iste gradus est haec qualitas vel haec essentia igitur etc unde sylogismus expositorius conceditur
ubique ex materiam trinitatis Et ista si correspondetur aliquis gradus corrumpitur arguitur quod qualitas
illa corrumpatur propter ydemptitatem gradus cum qualitate
Et si corrumpitur
gradus Quaeritur utrum aliquid si vel nichil Si aliud igitur
essentia Igitur essentia illius qualitatis corrumpitur
Sexta opinio quae tenenda est
in ista materia est quae intentio fiat realiter per additionem gradus ad gradum in eodem situ ad
aequate
vel saltem non in diversis sitibus scilicet sine situs differentia ut includatur qualitas quae non
habet situm patet per experientiam
ista positio quia ignis producit caliditatem in aquam et continue addit
novam et novam
Etiam lucidum producit lumen et si semper veniat aliquod lucidum in
idem medium ut si ponatur una candela fit lumen Si ponatur adhuc una fit novum
lumen et non curo pro praesenti utrum fiat unum lumen ex illis duobus
Sed contra quia sicut plures
auctoritates quae videntur reprobare istam viam quia
numero differentia non possunt esse in eodem subiecto Sed secundum istam viam sic ponitur ut de duobus gradibus cali
ditatis
Respondetur quod intentio
alteri accidenti eiusdem speciei Advertendum quod secundum doctrinam phylosophi 2o de anima res habent suos
terminos suae perfectionis et magis unde datur gradus maximus caliditatis scilicet conveniens
igni optime disposito dico consequenter quod huiusmodi qualitas habet terminum suae perfectionis et in illo
casu huiusmodi gradus non est intensibiles naturaliter Etiam licet esset aliquod agens natum
producere maiorem qualitatem intensive quantum esset de se quia huiusmodi gradus non est natus
coniungi alteri vel recipere alium gradum caliditatis quia habet terminum etc et est tunc actus
cui repugnat recipere sed quaelibet caliditas circa illum tantum est intendentia et in potentia
seu inclinatione ad suam perfectionem et terminum suae perfectionis et ideo ex ipso gradu scilicet non summo
quodlibet adveniente constituitur unum unde
habet terminum suae perfectionis possunt etc quia tunc quodlibet eorum est actus cui repugnat recipiere
Etiam repugnat quantum est ex parte subiecti
Etiam ratione otiositatis vel otii quod natura abhorret
quia otiose esset sicut dicitur de pluribus formis substantialibus respectu eiusdem subiecti
Circa istam con
suevit introduci multi casus quorum difficultas dependet ex calculationibus etc et sinca
thegorematibus
de quibus super se deo causa brevitatis
Ad rationes factas in principio quaestionis primo argue
batur
quod nulla talis qualitas est ponenda ad consecutionem summae felicitatis introducebatur
philosophus
Respondetur quod investigatio naturalis non sufficit attingere suam felicitatem ideo testes
adducti non sunt ydonei quia sicut alias dictum est fuerunt sectae de hoc quasi inmuerabiles
Ad
secundam rationem ubi arguitur sic cupiditas potest naturaliter tolli igitur caritas potest naturaliter haberi
nego antecedens et consequentiam nam in statu viae innocentiae quantum erat ex naturali sua institutione
fuit sine cupiditate tamen non caritate quia illa est donum dei super naturale ad
probationem antecedentis quia virtutes possunt acquiri in tanto quod habeatur plena concordia negatur hoc
nam nec vera virtus potest acquiri sine caritate nec exire in actum virtuosum nisi
dirigatur a caritate tamquam a causa necessarium praeordinata et superiori eius inflentia sic
subtrahatur habitus virtuosus non exibit in actum eiusdem speciei nec virtuosum
Ideo falsum est quod ex puris naturalibus potest acquiri habitus virtuosus de
qui ponit 4or genera virtutum
respondetur quod iste
et non practice sicut forte diceretur de
non quod crederet aliquem esse talem sed quod posset esse talis habundantiam virtutum
quod tolleret omnem rebellionem
Secundo dicitur quod si dicatur de
dicens passionum suorum dicitur quod hoc fuit per speciale donum quia
ponit hoc de
illustrati
in attestationem unitatis dei mortuus est Et si habuerunt sicut scripserunt fuit hoc dono dei
gratuito et gratia elevante
Secundo advertendum quod caritas et cupiditas non sunt contrariae formaliter
nam quilibet habet cupiditatem in poenam Etiam existens in caritate habet cupiditatem patet
de paulo qui oportabat dissolvi etc Etiam anathema esse fratribus suis quo ad etc
dixit quod sentiebat legem etc
et sic sunt contrariae quantum ad executionem nec contrarian
tur
quantum ad primos effectus Nam primus effectus cupiditatis est motio prava quae
est prius motus et stat cum habitu caritatis ut cum volitione libera et caritativa caste vi
vendi
in paulo steterunt mali primi motus et sic nec habitus sunt contrarii nec actus
primi sed actus ultimi executivi et talis actus cupiditatis non est compossibili caritati
quia semper esset culpa moralis et sic consequentia non valet nec antecedens est concedendum
Ad aliam
rationem quia q scilicet quod faciat
quantum potest naturaliter etc
dicitur quod consequentia non valet nam quantumcumque faceret
non dare gratiam absolute et sic concedendo istam
monstrando
legem christi igitur sortes gratificatur et si dicatur quod aliquis est in potestate sortes
naturae quia licet pro prima parte non tamen pro secunda parte quia deus dat gratiam cum ista lege
dependet a dei numera et sic est supernaturalis quantum ad
obligatur ad impossibile negetur consequentia quia illa lege stante in potestate sortis et sic
non obligatur ad impossibile nec est in sua naturali potestate
Ad aliam rationem quando dicitur
nullum donum creatum est neccessarium requiritur ad gratificandum creaturam etc
respondetur
quod absolute nullum donum creatum est necessarium quia donum acceptatio sufficit ad gratificandum
Secundo dicitur de vi logice quod nullum donum creatum requiritur tamen requiritur aliquod donum creatum
stante lege sicut ad esse album nulla albedo requiritur tamen ad esse album requiratur albedo
In alia lectione
Consequenter restat respondere ad aliquas rationes in principio quaestionis factas arguebatur
sic quia vel caritas est indivisibilis intensive vel indivisibilis
Si detur primum tunc omnes
homines sunt aeque cari Si dicatur secundum contra non est remissibilis igitur nec augmentabilis
antecedens probatur quia c
ex quo sequeretur quod aliquis tantum meruisset sicut
unquam
Secundo sequitur quod aliquis punieretur in inferno qui tamen numquam
peccasset mortaliter
Ad primum respondendum est quando dicitur vel esset indivisibilis ibi dicitur
quod dato quod esset indivisibilis non sequitur tamen inconveniens scilicet quod omnes essent aequaliter cari et potest ista consequentia
multipliciter interni secundum varios modos tactos de intensionibus
2o quia caritas non est intrinsece
caritas nec denominat intrinsece carum ideo cum aequalitate huiusmodi caritatis in duobus stat inae
qualitas
denominationum scilicet secundum diversitatem acceptationum divinarum ideo esse carum deo
est denominatio extrinseca huiusmodi qualitati sed magis resolvitur ad divinam acceptionem
Si ar
guatur
omnis qualitas mundi habet propriam rationem specificam per quam differt ab aliis qualitatibus
alterius speciei igitur sic habebit caritas et illa non videtur aliud esse nisi esse caritatis igitur intrinsecum
est huiusmodi qualitati quod sit caritas sicut de albedine
Respondetur concedendo quod aliquid est de intrinseca
ratione sua specifica sed negatur quod hoc sit esse caritatem et hoc petitur sed non probatur
Et quando quaeritur
quae denominatio est intrinseca dicitur quod vocabulum non est impositum ideo non habemus praedicata concretiva
imposita quae communicantur subiecto intrinseco vi huiusmodi informationis Et ita dicitur de qualibus
qualitate vitali licet denominet subiectum vitaliter non tamen est intrinseca denominatio quod patet
quia si huiusmodi qualitas inesset lapidi vel alteri rei non denominaret tali denominatione
Secundo dicitur quod non solum est per acceptationem sed etiam per assistentiam spiritus sancti seu ratione
habitudinis scilicet
magis denominat sed nihilominus teneo quod sit realiter intensibilis et quod componitur ex partibus intensivis
Ad rationem quia
Notandum qualiter differt veniale
a mortali non intendo diffinitive producere sed dabo generale notificationem Advertendum quod aliqui
ponunt differentiam in ordine ad penas eis debitas nam mortali daretur aeterna pena veniali vero
praecise temporalis Sed ista assignatio nulla videtur quia
omnino inpertinens ad gratuitatem culpae Nam si deus nullam vellet dare penam pro culpa gravi
signata non minoraretur turpitudo vel obliquitas culpae
Item daemones graviter peccant et damp
nati
tamen eis nulla detur pena pro illis peccatis quia deus non vult puniere culpas ex quo sunt
extra statum merendi vel demerendi licet non sunt extra statum male agendi
Secundo assignat
differentiam per hoc quod veniale non est praeceptum divinum vel non est legis transgressio et mortale
est huiusmodi Et istud non valet quia generaliter scriptura divina vel lex prohibet malum
Confirmatur
quia ratio peccati consistit in comparatione ad legem scilicet in difformitatem ad legem scilicet quia actus
vel omissio est difformis legi
pro intellectu de differentia praedictorum
est advertendum quod ex culpa originali
creatura rationalis incurrit ignorantiam agendorum ex parte intellectus
2o incurrit infirmitatem
et inpotentia quantum ad effectum Ideo ratione huiusmodi ignorantiae aliqua sunt fugibilia de quibus
intellectus non potest habere pro praesenti statu evidens iudicium vel sufficiens iudicium practicum suae
fugibilitatis Et sunt aliqua elegibilia de quibus non potest etc Etiam aliqua sunt fugibilia
etiam eligibila de quibus potest habere satis evidenter iudicium practicum
Circa hoc dicitur
quod ex parte ignorantiae circa totam latitudinem eligibilium et fugibilium de quibus potest etc Contingunt
peccata venialia et ideo veniam meretur quia non potest habere evidens iudicium
Secundo ex parte
inpotentiae quia ex peccato originali creatura incurrit in potentia Etiam ratione privationis
iustitiae originalis et consecutione cupiditatis consurgunt mali motus quo licet sunt pravi et divina lege
prohibiti tamen quia in factae diligentiae nos non possumus etc licet forte possemus gradu superiorum
diligentiae aliquid ex divina
Quando dicitur si dicimus peccatum
non habemus etc intelligitur de veniale Sed quando continuatur per
intrat speciem mortalium quia tunc cessat causa facilitatis ex causandi creatura debet secundum ultimum
suae potestatis factae diligentia
sed quam diu manet modo suo naturali et non potest libere suspendi non
est mortale
Sequitur quod in statu innocentiae nullum potuit esse veniale patet quia circa omnia
cognoscibilia primi parentis habuerunt distinctam notitiam nec habuerunt in potentia
ex qua consurgerent motus in ordinati ignorantia agendorum et fragilitas non fuerunt
in eis
Istius
opinionis videtur ese
Alii dicunt contrarium unde non est ratio co
gens
absolute pro una parte vel alia Tenendo quod possunt remittere
respondetur ad rationem in contrarium
factum arguebatur sic Sequeretur quod staret aliquem tamen meruisse sicut sanctum petrum
Suppositis duobus
scilicet quod aliqua gratia minor baptismali sufficeret ad salutem sicut aliqui dicunt et alii dicunt oppositum
Tamen supposito illo diceretur consequenter quod in isto casu non esset consequens inconveniens Causa est quia licet me
ruit
stat quod non praemiabitur quia meritum est demeritum et proportionaliter praemium in regno caelorum
In alio casu ubi concederetur quod non esset neccesse peccatorem resurgere ad maiorem vel aequalem
gratiam dicunt plures ut
attendo resurgunt et sic staret quod aliquis meruisset plus quam unquam sanctus petrus et tamen resur
geret
cum persona gratia
Sed istud non teneo quia credo quod gratia mia minima sufficiens
ad subiectum et quod nulla posset minor sufficiens
temporis habens usum rationis continue obligatur ad maiorem vel minorem gradum gratiae
potest ulterius ymaginari quod ultra gradum gratiae ad qua creatura rationalis obligatur
sub poena peccati mortalis potest habere aliquem alium gratiae gradum perficientem et constituentem
inperfectione ultra praecepta quam scilicet gratiam habemus ex opere super erogationis
Istis
suppositis respondendum est ad rationem quod venialia possunt minuere gratiam superadditam super
illam ad quam obligamur scilicet quam habemus per modum consilii et non praecepti et illa potest tota
remitti per venialia
Si quaeratur de alia
patet quod non per venialia vel veniale quia eo ipso
quod aliquid tolleretur peccaret mortaliter quia creatura ad totam illam latitudinem obligatur
ideo si non habet peccat mortaliter
Aliter dico quod licet peccatum veniale quantum est de se posset realiter
remittere per accidens tamen non potest quia creatura rationalis secundum processum temporis et secundum dona
collata obligatur magis ac magis ad maiorem vel minorem gratiae gradum
Advertendum quod quantum
cumque
gratiae gradum habuit creatura semel ad illum in aeternum obligatur vel maiorem
et obligabitur Causa est nam 2m
perditionis quia eo ipso quod est in gratia habet quoddam modo vis ad aeternam gloriam
gatur
ad eius conservationem hoc enim l est de
tenetur conservare hereditatem
Ex quo habetur quod nulla est distinctio gratiae ad quam obliga
mur
et gratia sibi existente quia non staret aliquem deperdere quin peccaret committendo
vel omittendo
Sequitur ex hoc quod stante lege veniale non remittit gratiam et sic patet quod
non sequitur illud quod inducebatur
Deinde arguebatur quod caritas non est intensibilis
quia si sic sequeretur quod deus posset taliter se habere quod nesciret praemiare etc
Respondetur quod praemiabun
tur
aequaliter Contra quia sortes numquam habuit in via gradum caritatis ut 10 et
habuit igitur nego consequentiam quia licet
quia habuit quaelibet citra 10 Et tamen non habuit 10 Et quia nichil sibi deficit praemi
abitur
Et quia tota dispositio sufficiens ad hoc praecessit sed non habuit
Alius
modus quem concedit
nullo instanti erant deo aequae cari ideo regula sua Qualecumque erit aliquid quale ipsum non
es ipsum incipit dicit quod ista regula non habet veritatem nisi ubi propositio de futuro verificatur
pro aliqua instanti ergo non sequitur inceptio in proposito unde sortes non est ita carus sicut erit plato
Et erit ita carus sicut plato erit et tamen non incipit nec incipiet esse ita carus sicut erit plato
Causa est quia illa propositio verificatur pro aliquo instanti ideo bene
sequitur si propositio de futuro verificaretur pro aliquo instanti ut bene sequitur
prima via videtur melior
In alia lectione
Sequens argumentum tactum in principio quaestionis tangit utrum qualitates spirituales
et indivisibiles extensive possit subiectis extensis inhaerere
primo declarabo opinionem cum
suis fundamentis deinde quaestionem
ponam opinio una ponit quod omnis qualitas mundi in ex
tensa
realiter potest fieri extensa et
extensive
pro declaratione ista opinio praemittit suppositiones
prima est quod accidens est intensum
vel alicuius intensionis probat quia inpossibile et aliquod accidens esse infinite remissum
Secundo probat
nam generaliter quodlibet accidens sua medietate est intensius
Secunda suppositio omnis qualitas intensiva
continet partes 2m se et quodlibet sui unitas ad invicem patet quia partes intensivae uniuntur inter
se et qua ratione propter indistantiam unitur alteri quaelibet
3a suppositio alia est unio partium
intensivarum inter se et alia in ordine ad subiectum patet claere in qualitatibus caroptibilibus
et consurgens ex diversis habitudinibus
Sequitur 4ta propositio quod habitudo partium intensivarum
est alia ab unione extensiva
Quinta suppositio omnis qualitates subiectum indivisibile informans
infinitis sitibus exterioribus coexistant patet
mensurativae
ita etc unde licet anima intellectiva sit indivisibilis coexistit tamen sic indivisibili scilicet
corpori humano et quanto res est magis indivisibilis tanto etc et sic actus status inhaerens animae indivisibili
proportionaliter coexistit eidem cui animae
Sexta suppositio destructo quolibet subiecto indivisibli
potest deus conservare habitudine accidentis ad situm exteriorem quem habebat sit quod occupetur
situm sicut ante
Septima suppositio posset esse accidens non solum localiter verum etiam
subiective multiplicare
Ex istis correlarie videtur fundamentum quod aliquod accidens indivisibile potest extensive inhae
rere
ymmo esse qualitas extensa
Ymaginatio consistit in hoc quod accidens spirituale posset habere
duplum habitudinem partium suarum prima est habitudo partium inter se alia est in diversis sitibus
Ex consequenti sicut accidens indivisibile occupat situm et realiter secundum diversos situs habet partes
sibi proportionaliter inhaerere subiecto correspondenti situ subiecti et sic habet modum continuitatis
deinde
ponit haec opinio conclusiones
prima omnem formam accidentalem a subiecto et materia separatam
potest deus situaliter extendere unione partium non distincta probatur quia de corporalibus non est du
bium
proportionaliter augmentationem extensivam rarefactionem de spiritualibus probatur quia de corporalibus
non est dubium propter augmentationem extensivam etc de spiritualibus sic quia possunt habere habitudinem
ordinis quantum ad situm ratione suarum partium ideo per replicationem vel separationem potest fieri
unio et habetur propositum
Secunda conclusio accidens corporale potest haberi in extensum probatur nam habitudo
partium intensivarum est alia ab unione partium ad situm igitur secunda potest tolli stante prima
igitur potest tolli habitudo partium respectu loci alia remanente quo dato habebit esse indivisibile
Sequitur
corollarie primo quod nullum accidens determinat sibi ordinem partium in situ vel in toto patet quia habitudo
partium intensivarum est alia quam unionis extensive igitur extrinseca et per consequens etc Sequitur quod stat acci
dentia
corporalia habere habitudinem accidentium spiritualium et econtra ut albedine caritatis et econtra
caritatem habitudinem continuitatis Consequenter concedit haec opinio quod caritas potest informae subiectum
extensum et esse qualitas extensive Consequenter quod stat duas qualitates eiusdem speciei quarum una
esset extensa et alia non quia conditio
remanente
Contra praedictam positionem pono conclusionem negati
vam
quod nec caritas nec alia spiritualis qualis potest subiectum extensum informare vel econtra
Radix primi est nam nullus situs extrinsecus correspondet vel potest correspondere qualitati
spirituali Advertendum quod res indivisibilis extensive sic se habeat quod sibi correspondeat aliquis
situs extrinsecus hoc est ratione suae perfectionis de neccessitate correspondet omnis situs communicabilis
Ita secundum ordine specierum secundum maiorem perfectiorem res nata est occupare maiorem situm
Cum igitur accidentia sint minimae perfectionis non correspondet eis conditio indivisibilis proportionaliter
ad substantias sic quod nec sequitur si angelo
Quidam doctor notat quomodo salvaretur quod accidens indivisibile non
eius coexistit et sic concedit licet intellectus sit simpliciter indivisibilis etiam omnis actus vel
habitus eius non tamen oportet quod ubicumque intellectus ibi eius eius actus t
vel anima intellectiva multiplicaretur in diversis sitibus et tamen non quilibet eius notitia vel
actus Conformiter concedit
tamen actus intelligendi est in capite ita quod sibi correspondent punctualis situs adaequate
et sic quia accidens non est aptum natum existere situi divisibili secundum se et quodlibet sui
ideo nullo modo potest etc
Replicatur nam saltem per replicationem ponamus quod qualitas spiritualis
sicut caritas inficiens multiplicaretur in hoc situ divisibili
materialiter tunc videtur quod una potest alteri uniri ex quo sunt eiusdem speciei quo dato erit unam
continuum
Respondetur primo quod partes huiusmodi qualitatis vel huiusmodi qualitates solo non differentes
non sunt unibiles nisi intensive sicut nec anima intellectiva est in potentia unionis continuitatis eo quod
nec est pars extensiva nec potest esse totum extensivum nam qua ratione repugnat sibi coniungi per modum
continuitatis ita in proposito quia nulla qualitas aliquam partem informaret et eo quod solum punctualiter
inexisteret
Item proportionalis dicendum esset de illis sicut de punctis ymaginanda puncta conti
nuantia
ita quod nulla haberet alia sibi inmediate sicut ex punctis continuantibus non resulta aliquod unum
Sicut non sequitur ibi sunt infinita puncta et non est signanda aliqua pars quin in sit punctus
igitur resultat ex eis continuum Ideo illa ymaginatio deficit multum cum quia huiusmodi qualitates
non sunt continuabiles nec ex infinita replicatione argueretur carum continuitas
Sequitur quod haec consequentia non valet in qualibet parte huius subiecti est qualitas spiritualis scilicet caritas
igitur totum redditur quoddam extensum Tenendo ergo quod qualitas mere spiritualis scilicet caritas non
potest subiecto extenso inhaerere et si sic non poneretur nisi sicut puncto
Concedendum est tamen
quod potest poni in aliquo situ punctuali sed tamen nullus punctus vel situs correspondet sibi
secundum se et quodlibet sui
Respondetur ergo quantum ad primam suppositionem dicentem quod omne accidens
est intensum
ista est falsa ymaginando de quantitate distincta illa non est intensa quia si sic sequeretur
penetratio quantitatum realiter distinctarum
Secundo sequitur quod pars adaequaretur toti probatur quia se
quitur
inconveniens nam signata pedali quantitate quae est medietas intensiva applicetur quantitas
quadrupedalis nec excederet nec excederetur quia bipedalis est coextensa illi igitur etiam quaelibet
pars istius totius bipedalis coextenditur toti
Secundo datur instantiam de quibusdam accidentibus
categorematis
nec remittitur
Tertio datur de affirmativis actibus
sint remissibiles vel intensibiles
Item forte de conceptibus absolutis nec ratio sua habet fundamentum
quia pari ratione quaelibet forma substantialis esset intensa igitur negetur consequentia Consequenter nec valet ratio
sequens scilicet quodlibet accidens esset intensius sua parte patet de quantitate
Secunda suppositio
etiam non est evidens ymmo neganda quae ponit ordinem partium intensivarum inter se quantum
ad hoc concedendo ordinem Ex hoc habetur quod non quilibet unitur alteri quia gradus ultimo in
troductus
non unitur primo quia non nisi inmediate ut dicit
est ordo proportionalis ad ordinem extensum
Tertia suppositio alia est unio pertinet inter se quantum
ad subiectum concedendo hoc in qualitatibus corporalibus si generaliter intelligat negandum est sibi
nam qualitas spiritualis solum habet habitudinem partium unicarum intensive et non secundum situm
Quarta suppositio ponit quod etc unde ymaginatur quod qualitas spiritualis adaequate occupat
situm quem subiectum cui inhaeret Istud et inprobatum Et coexistit tot sitibus quot subiectum cui
inhaeret Istud est inprobatum quia est ratione perfectionis subiective Ideo si angelus vel suprema intelli
gentia
si daretur totum spirituale ymaginabile occuparet vel coexisteret non oporteret ita esse de accidente
Circa 2m de libertate et circa primum
de praedestinatione
quaeritur etc
utrum liberum arbitrium non possit necessitari ad peccandum
Arguitur primo quod sic ex necessitate fatalis dispositionis causarum seu ex necessitate fati de quibus
loquitur
ducere fata volentem 2m habent ubi immutatur quod facilis dispositio causarum necessitat homines
etiam
Similiter
et introducit ibi quod fata omnino necessitate
Ad idem
Confirmatur auctoritate multorum philosophorum ponentium quod futura de necessitate eveniunt unde
possibile et necessarium sunt penitus idem sed praecise differunt secundum nostram ignorantiam quia non videmus
causas applicatas ad certos effectus futuros scilicet ad ponendum vel impediendum
Confirmatur
secundo nam primo iste mundus inferior regitur ab istis superioribus ergo obedit sibi si sic neccessario sequitur
propositum quod omnes effectus eveniunt de neccessitate naturae Et
vultibus superioribus et ponit hoc in centiloquio Ita quilibet effectus inferior habet ymaginationem
effectivam superius
Secundo principaliter arguitur ut prius arguebatur in prima distinctione nam deus
vel voluntas divina concurrit cum libero arbitrio creato
non est in potestate liberi arbitrii igitur neccessitas unde arguitur sic deus vult praevenire voluntatem
humanam et vult secum concurrere igitur producit etc et antecedens non est in potestate voluntatis creatae igitur nec
consequens quia antecedens non est etc notum est
Tertio principaliter deus praecognoscit omnia futura et iudicat
illa fore et tale iudicium est oratio immutabile et simpliciter infallibile igitur necesse est sic fore antecedens est clarum
quia omnia nuda et aperta sunt oculis eius quod sit immutabilis patet quia apud ipsum non
est vicissitudinis obumbrato Etiam ego sum deus et non
claratione
divinae voluntatis quae ab aeterno fuit et est efficax ergo nullo modo potest aliter evenire
Ideo
determinata et concedit istam consequentiam voluntas divina ab aeterno fuit determinata quod
necessario erit et ideo negat antecedens
Quarto principaliter deus animae christi revelavit omnia futura contingentia
et inpossibile est quod deceperit eam igitur neccesse est sic evenire prima pars antecedentis est nota per
libro distinctione 14a distinctione anima christi novit omnia quae verbum igitur omnia futura contingentia
Secunda pars probatur primo quia inpossibile est ex parte dei ratione summae bonitatis Secundo ex parte
animae christi quia haec consequentia est bona anima christi unita verbo fuit decepta ergo verum tenet consequentia
per communicationem ydeomatum nam scire cognoscere et decipere sunt praedicata quae habent fieri circa idem
articulus condempnatus Stat animam christi unitam verbo decipi unde si per ymaginationem
deus potest facere quod antichristus non erit sequitur oppositum alicuius partis antecedentis quia anima
christi esset decepta ex quo sic credidit dixerunt aliqui quod post revelationem efficitur necessarium
id est non posset facere deus quin eveniat quia non posset decipere
Quinto causalitas
voluntatis est naturalis igitur non potest ad opposita consequentia patet nono
motibus quia procedunt a causalitate intrinseca voluntatis et per modum natura igitur
Confirmatur
quia voluntas respectu cuiuscumque sui actus potest se ipsam necessitare igitur antecedens probatur nam respectu cuiuscumque sui actus
potest habere velle producendi ipsum quo posito producit actum suum naturaliter et necessitatur ad produ
cendum
nam nono methaphysicae voluntas volens et potens est causa neccessaria modo respectu cuiuscumque
actus potest habere velle et mere natura potest exire in suum actum
Sexto aliqua illecebra posset
neccessitare voluntatem id est ad hoc
est praecise finita et intentas illecebro potest augeri ad duplum etc ergo potest augeri et quod sit
proportio maioris inaequalitatis et tunc neccessitabit scilicet quia voluntas est finite resistentiae
et motivitas obiecti potest augeri ad quemlibet gradum igitur
Septimo obiectum beatificum
necessitat voluntatem ad ipsius dilectionem probatur primo quia sicut principia prima se habent
ad intellectum ita ultimus finis respectu voluntatis
sed prima principia neccessitant intellectum
igitur antecedens patet 2o physicorum eadem est habitudo priorum principiorum ad intellectum
Secunda nisi
sic sequeretur quod quilibet beatus posset se privari beatitudinem consequens falsum quia non essent confirma
ti
quia angeli possent cadere probatur consequentia quia si respectu dei voluntas libere producat etc potest
desinere esse beata
ultimo libertas non ponitur in voluntate secundum
doctores negantes libertatem in voluntate proprie reperiri ergo
In oppositum arguitur
nam si sacra scriptura innuitur clare libertas unde in epistola de sanctis qui potuit
transgredi et non est transgressus ideo laudatur ibi innuitur potestas liberi arbitrii
Ad
idem est tota multitudo doctorum solempnium Etiam articulus in moralibus per totum
videtur concedere libertatem Etiam
nono maluit scientiam divinam adextra quam libertatem liberi arbitrii quia est tollere
totam policiam consilia ymmo totam humanam prudentiam ideo est per viciosum negare
libertatem liberi arbitrii ymmo quilibet paganus iudicaret esse nephandum
pro declaratione materiae secundum octo argumenta erunt octo articuli
in primo videbitur quicquid intelligatur
notitiae fati et quod senserunt philosophi de illo Secunda pars articuli tractabit utrum corpora caelestia habent
efficaciam super actibus liberi arbitrii quantum ad regimen
riorum
Alii articuli erunt secundum argumenta tacta
Alia lectio
Ex dictis heri patet quod christi humanitas non sit homo nec humanitas et verbum simul sunt homo
vel christus contra multorum falsam phantasiam etiam repungnatorum reputatorum sed homo est illa simpli
cissima
in divinis secunda persona Ita quod christus supponit pro illa quae est aeterna et ab aeterno fuit et
a patre processit nec est agregatum ex duabus naturis ita quod nichil est filius dei quin sit filius hominis
et econtra
Sequitur primo quod tales eo possibiles aliquis homo fuit ab aeterno et tamen numquam fuit homo
Secunda stat cum prima scilicet quod ille numquam fuit homo
Secundo stat ista quod eius humanitas numquam
fuit Patet ex sumendo primum instans incarnationis verbi vel sic primum instans scilicet incarnationis scilicet
sancti tunc ille nunc est homo
Tertio sequitur quod ille idem ab aeterno fuit numquam tamen eius humanitas
fuit etiam numquam etiam fuit homo et primo nunc est homo
Similiter aliquis homo fuit ab aeterno et
ille idem homo aeternaliter erit et est homo et tamen nec habebit nec habuit humanitatem patet in casu in
quo instans incarnationis esset unicum instans durationis humanitatis ita quod illa non esset nisi
per instans tunc patet
Similiter aliquis homo creavit animam suam et similiter corpus proprium et organisavit et
simul iuxta patet quia verbum dei propter quod omnia facta sunt teste evangelio Similiter aliquis homo creavit
matrem suam ex qua humanitatem sumpsit Ista sunt clarissima ymaginationes tamen declarativa ideo ea induco
Pro regula proportionata loquendum est
ad id quod ad propositum spectat quia sicut substantia agregatum vel compositum ex accidente et subiecto
sed praecise est subsistentia cui albedo est unita Item christus non est agregatum ex deo et humanitate
vel humana natura sed est verbum cum unita est humana natura Ideo quantum ad hoc sicut dicimus de
albo quod fuit antequam album
Ita de christo quod fuit antequam fuit homo vel christus et ista proportionaliter ymaginatio
in hac materia et facilior ad sustinendum non tamen dico per modum accidentis inhaerentis et quia deo nichil
potest inhaerere nec aliud potest ipsum informare quia non habet potentiam passivam sed ex habitudine sub
sistentiae
quia dicit perfectionem subiecto nec propter hoc voco eam accidentalem nec proprie essentialem
ut dicit
quod se habet ista unio ad modum insertionis sicut ramis inseritur arbori
ut quod humanitas inseritur sic quod manet naturarum distinctio et est unita subsistentia sed non est sufficiens
similitudo ut nec dicit sed melior est dicta respectu subiecti et accidentis
Propono propositiones ad declarandum
materiam
primam non stat sine multiplicatione naturarum creatam suppositori supposito proprio et alieno
id est non stat eam in se subsistere et cum hoc in alio sine sui multiplicatione patet nam in se subsistere
dicit alteri non inviti ita quod privat vel negat intendentiam vel tendentiam in aliam subsisten
tiam
ex communi doctorum descriptione
eadem natura posita sibi invitatur hic et alibi invita alteri scilicet ratione et per consequens per multiplicationem
vel replicationem unius naturae in diversis sitibus non videtur repugnantia quando etc Quo da
to
staret humanitatem christi in caelo esse verbo unitam et hic in terra de potentia dei absoluta proprie
sumpto subsistere et sibi inviti
binam vel trinam in eodem situ adaequate subsistat in proprio supposito et cum hoc invitatur alieno
Alia propositio quamvis pluribus propriis ypostasibus vel subsistentiis existere sit proprium divinae naturae
creatae tamen non repugnat in pluribus alienis subsistentiis subsistere divina est quod proprium est
divinae naturae existere in pluribus suppositis tamquam sibi propriis et ydempticis 2a pars dicit etc
primum patet nam divina essentia ex intrinseca ratione sui consistit in tribus suppositis et nulla creatura
est reperibilis quae sit una essentialiter et trina suppositionaliter ideo esse in pluribus suppositis et
pluribus subsistentiis subsistere est proprietas sequens divinam naturam ratione suae inmensitatis et
inmensae fecunditatis quod ita pollulat in tres
Secunda pars probatur quia sicut filius terminat
dependentiam humanae naturae et eius subsistentiam ita nulla videtur repugnantia quod ad patrem
habeat eandem habitudinem adaequate et ita ad spiritum sanctum et non videtur replicare quod eadem
natura assumpta sit tribus personis hanc conclusionem concedunt quasi concorditer doctores communiter etc
Sequitur primo quod stat multiplicari homines absque novae rei productione patet nam datur natura as
sumpta
a christo suae alicuius rei novae productione stat quod pater assumit causa et sit eius subsis
tentia
quo dato pater erit homo et ita de spiritu sancto
et tunc erunt tres homines et tamen non erit
alicuius novae rei productio nec ad intra nec ad extra nam ponendo unionem distinctam ab extremis unibi
libus
contra
Sequitur consimiliter quod stat fieri plures homines absque hoc quod sint plures animae quia
stante unica anima potest natura a tribus suppositis assumi quo stante sequitur numerus ternarius hominum et
non est multiplicatio animarum
Consequenter ex ypothesi quod angelus posset etiam naturam
humanam suppositare de quo dubium est inter doctores et sic staret sine novae rei productione infi
nitas
sibi homines quia qua ratione ad unum posset terminare eadem ad duo et sic in infinitum
Sequitur ex illo quod virgo gloriosa unica generatione qua genuit ihesum adaequate potuit generare
plures filios quia si in eodem instanti patet filius et spiritus sanctus humanam naturam assumpsis
sent
virginis filii ipsa uniformiter causaliter concurrente
ymmo sequitur quod infinitos eadem duratione
uniformi filios potuit genuisse absque hoc quod aliter causaliter concurrisset Sed ex multiplicatione
terminantium subsistentiam arguitur multiplicatio hominum quia illa est ratio suppositalis et intelligitur
stante ypothesi scilicet de angelis Sed quantum ad hoc utrum creatura posset aliam suppositare
non habemus fide nec contrarium ideo probabiliter locuti sunt
plures particulares difficultates una est utrum essentia in esse essentiae posset esse for
malis
terminus huiusmodi unionis ita quod sit realiter subsistentia humanae naturae ad istum intellectum
si per inpossibile essentia divina et persona distinguerentur utrum essentia in essentiae
posset etc
Tenetur probabiliter quod non licet aliqui dicunt contrarium Radix pro parte
negativa videtur probabiliter terminare dependentiam alicuius naturae est proprietas personalis non redu
cibilis
proprie ad genus causae efficientis nec finalis quia si ad aliquod genus causae reduceretur
omnino esset operatio indistincta respectu omnium personarum Opera enim trinitatis ad extra sunt in
distincta
ideo si terminare dependentiam sic esset
tas
personalis quam essentialis ideo essentiae ut si non potest competere nisi secundum aliquam suarum
subsistentiarum
proprietas personalis sic et communiter tenet doctores
sicut verbum divinum est subsistentia humanae naturae Ita simul posset esse angelicae vel alterius naturae
vel eiusdem speciei Ita conceditur quod angelus posset esse angelus homo et lapis Et sic verbum
dei esset asinus sustinendo naturam
haec est possibilis homo est asinus homo est lapis
quod praedicata competunt sibi sit
prima regula vel suppositio circa hoc nullum praedicatum vel ydeoma in
portans
deformitatem vel culpam vi huiusmodi communicationis potest deo competere Patet primo
quia nephas esset dicere quod deus peccaret unde redditur inobliqualis rectitudo
ut heri dictum est quia illa natura non agit nisi specialiter a deo mota et deus
non posset specialiter voluntatem ad malum inclinare
Secunda regula praedicata denominantia
defectus qui esset culpabilis mortaliter in statu innocentiae non communicatur verbo dei vi
unionis naturae nec possunt ut sunt primi motus male qui non sunt in nostra potestate qui tamen
in statu innocentiae fuissent realiter peccata Ibi enim non fuisset differentia inter veniale et mortale
sed ratione nostrae infirmitatis et necessitatis non inputantur nobis ad culpam
Tria regula
quod praedicata quae sunt naturae propriae et inseparabilia non possunt supposito communicari sicut esse huma
nitatem
alietatem et sic de aliis praedicatis essentialibus et propriis humanae naturae et ita de alia natura
diceretur quod verbum non dicitur humanitas vel animalitas vel natura humana ratione
huiusmodi unionis
Quarta regula omnia concretiva quae de praesenti conpeterent naturae in proprio
supposito vi talis unionis et sic apparet quomodo debet dici quod christus verbum dei et deus
bat
Quinta regula illa praedicata con
cretiva
quae dicerentur de illa natura in praeterito vel futuro tempore coniunctionis ad verbum
etiam dicuntur de verbo vel conpetunt supposito assumenti ut fuisse nunc passum etc
Sexta regula illa quae dicuntur de illa natura in praeterito vel etiam in futuro ante vel post
coniunctionem non communicatur supposito verbi gratia sit ita quod naturam luciferi assumat verbum
dei sicut de potentia absoluta fieri potest tunc de praeterito enunciare concretive quod haec natura fuit
dampnata quod peccavit fuit mala male egit quae sunt praedicata suppositionalia sed
non competunt supposito assenti quia conpetunt naturae assumptae ante sui assumptionem
Ita proportionaliter de futuro si verbum dei assumeret naturam antichristi illi naturae conpetit quod realiter
peccabit et male aget sed non conpetit verbo quia verificatio erit pro tempore quando erit non coniuncta
Ita non sequitur haec natura peccabit igitur hoc suppositum peccabit
Alia regula non oportet quod ea quae
competunt de possibili naturae assumptae conpetant verbo nisi illa possunt in esse illi naturae tempore
quo coniuncta est verbi gratia humanitas christi verbo coniuncta potest dampnari de potentia absoluta
et posset male agere nec potest reduci ad actum stante ordinatione et tamen verbum non potest peccare
unde illa possibilitas non est reducibilis ad actum pro tempore unionis vel commotionis
patet ex hoc quod haec consequentia nulla est christus assumit naturam praestitam igitur christus est praescitus
quia natura non dicitur praescita quantum ad praesens praecise unde illa non posset verificari stan
te
unione ita quod non stat quod haec natura semper est unica quod est praescita quia 2m infert
quod peccat peccavit vel peccabit
ultima regula per modum doctrinae mihi propositiones concessae per sacram
scripturam et ecclesiam concorditer debent
unde si reperiatur quod christus sit creatura datur regula sic resolvendi et consimiles propositiones
id est christus est suppositum habens naturam creatam Si reperitur quod christus non est creatura id est
christus habet talem naturam assumptam quod vi ipsius non incipit esse Item christus est
passibilis id est habet naturam possibilem est inpassibilis id est habet naturam inpassibilem et sic
resolute non contradicunt Et sic loquuntur quandoque doctores aequivoce quod quandoque concedunt et quandoque ne
gant
eadem propositionem Et hoc fuit quandoque ex necessitate quia vigente aliqua haeresi scandalam
fuisset uti talibus propositionibus
Sequitur ex praedictis quod humanitas dimissa et ab alio supposito
assumpta illud dimissum et suae proprie subsistentiae relinqueretur esset homo et
tamen non esset christus quia christus est verbum dei et supponit praecise pro verbo dei et non pro hac
humanitate
Potest dici ulterius quod dimissa humanitate verbum dei desineret eo filius
virginis quia denominatio concretiva conpetit de praesenti ratione habitudinis praesentialis modo
non sequitur hunc humanitatem tractatam a virgine igitur nunc est virginis filius patet
ex regulis patet ex regulis Et sic haberet patrem solum in divinis et aeternum etc
Infero consequenter quod probabiliter posset dici quod homo dimissus scilicet petrus non est filius virginis
licet sua natura fuisset de virgine tracta quia tunc non fuit suppositum
Item assumpta
ab alio supposito cum citatricibus non sequitur quod iste homo sunt passus intente quia natura
quae intente patiebatur quando non erat in hoc supposito ideo non communicatur sibi
hoc praedicatum
Sequitur ulterius quod si verbum assumeret materiam mulieris filii alicuius mulieris
non propter hoc esset filius illius mulieris vel non denominaretur patet quia est aliquod suppositum
quia quod naturae competebat hoc erat in alio supposito Si quaeritur quam habebit habitudinem
ad beatam quae sit illa mater si non sit filius eius videtur quod possit secum contrahere matrimo
nialiter
negatur consequentia quia licet non sit filius nec
modo potest contrahere nam visa intentione legis prohibentis non potest quia est propinquitas naturae
licet non suppositi quia natura sua nata fuit de tali muliere ideo non congruit quod
secum coniungatur
Consequenter infertur quod haec consequentia non valet verbum assumit naturam
3o annorum igitur est tertio annorum igitur suppositum quia arguitur de praesenti Breviter censendus est aetatis
unius diei si assumpsit per unum diem ante quia in praeterito non conpetit
Contra haec
natura est 3o annorum igitur suppositum quia arguitur de praesenti dicitur quod aliquis antecedens est aliqualiter de
praeterito quia aequivalet isti tantum duravit
Alii sunt casus particulares sequentes ex istis
quos ponit
In alia lectione
Inter rationes heri inductas quarum quaelibet tangit materiam tractandam
prima
tangebat fruitatem potentiae perceptivae et ex hoc arguebatur quod deberet in aliquo
finito quietari et quod deus non est fruibile obiectum et ultimate quietativum De ista
materia diversi sunt modi dicendi unus modus ponit quod capacitas animae sit infinita
ad istum intellectum quod quacumque notitia data secundum gradus potest maiorem cognoscere di
cebatur
tamen quod prout est essentialis denominatio competit creaturae solum finite quia
semper conpetit ita intense sicut posterior ut si
modum linearum ita quod linea essendi esset prima et ista in infinitum procederet et ista ymagi
narentur
indivisibilis secundum latitudinem et
secundum latitudinem et sic consequenter alia per modum lineae bipedalis procedendo
prima participatur aque intense vel intensius quam posterior unde numquam fuit intensio
doctorum quod capacitas perceptiva conpeteret creaturae infinite ut est denominatio essentialis
Contra arguitur quia intrinseca capacitas non potest melius quantificari quam penes suum
effectum et maxime penes magnitudine effectus licet non penes
effectus arguitur infinitas causae si ergo potest in effectum infinitum perceptionis sequitur quod est infinite
perceptiva et per consequens
Item contra hoc quod dictum
est quod cognitio animae christi sit infinitae perfectionis Istud videtur incompossible quia quaelibet talis species
est sub minima specie substantiarum ergo non est infinita
Item si ita esset quaelibet natura intellectualis
esset aequaliter perceptiva quia quaelibet esset infinite perceptiva
Quarto sequeretur quod
quaelibet rationalis creatura citra anima Christi in infinitum esset minus beata quam beata patet quia
quaelibet carent infinita latitudine beatitudinis sibi possibilis ergo in infinitum est
possibilis quam sit habita et ideo infinitum modum est perfecta Item quod nullo genere est inperfectis
sima
quia in infinitum deficit a perfectione sibi possibili ergo in eset carentia perfectionis Et sic ipsa
movetur motu desiderii ad illud et per consequens non quietatur
Respondetur quod prima ratio probat de
nominatione
extrinseca licet apparenter de intrinseca Advertendum pro radice istius materiae totius
de qua loquimur nichil ponit perfectionis nisi quod a quodam modo accidentalis Exemplum dato quod una
nigredo efficeretur infinita tamen minus
ergo non est specifica nec essentialis illa denominatio sed est individualis et accidentalis
Ideo ista perfectio intensiva quae apud theologos vocatur in
perfectionem essentialem et sic notitia infinita infinita ex hoc quod est infinita non est essentialiter per
fectior
quam si minimus eius gradus Advertendum quod proportionaliter perceptiones diversifican
tur
specifice secundum diversitatem essentialem potentiarum perceptivarum et hoc in esse
Ista perceptio sequitur naturam potentiarum ut supremus angelus perciperet perceptione superioris
speciei inesse perceptionis quam anima christi ymaginor quod perfectio quae est gradualis in eadem
specie nichil ponit inperfectione essentiali ideo ex infinitate eius nichil ponitur de perfectione maiori
Ex infinitate modi percipiendi quantum nisi speciem unde concluditur infinitas perceptione potentiae
et sic anima christi ut sit eadem qualitas quantum ad speciem percipit finite et angelus per
ciperet
perceptione alterius speciei in esse perceptionis et perfectioris quam anima christi utque si eadem
qualitas ponere successive in anima christi et in angelo ipsa esset alterius speciei et perfectioris
in esse perceptionis in angelo quam in anima christi et ideo perfectio simpliciter non debet attendi
penes infinitatem gradualem sed secundum speciem ut ignis in infinitum augmentaretur
extensive si apponeretur combustibilia Sed ex hoc non argueretur perfectior secundum sensum
Ideo ex hoc quod anima intelligat notitia infinita intensive non arguitur perfectior essentialiter
deberet sic argui potentia perceptiva producit notiam infinitam secundum speciem igitur
est infinita et tunc antecedens esset falsum
Et replicatur si ascendamus per species notitiarum
anima nam terminabitur per quamcumque speciem sed procedit per omnes
dicitur quod non loquitur de specie
essentiali sed perceptionis id est de modo percipiendi ut esset alterius speciei inesse perceptionis
in angelo quam in anima christi sed in suo esse essentiali Et sic licet esset processus in infinitum in speciebus
notitiarum non tamen
perceptiva debet quantificari dicitur quod non intelligitur consequentiam ad perfectionem specificam et sic dico
quod animae christi repugnat habere notitiam infinitam
Secunda ratio assumit quod nulla notitia potest
esse infinita et tota est sub minima etc et sic dicitur hic quod non loquimur hic de perfectione specifica essentiali
sed de specifica perfectione in esse perfectionis perceptionis et illa est accidentalis et sic staret eandem quantitatem
in numero esse alterius speciei in una potentia quam materia et staret esse processum in infinitum
respectu eiusdem qualitatis ut si qualitas quae est in anima christi ponitur esse finita secundum
speciem in esse perceptionis et si poneretur in intelligentia esset perfectioris speciei in esse perceptionis et sic
perceptionis et sic potest dici quod potentia perceptiva ita
magis non arguitur perfecta quam albedo ex hoc esset infinita intensa
Tertia arguebatur
sequeretur etc quantum esset de extrinseca denominatione non esset magnum inconveniens concedere quod haberet
unam qualitatem sic infinite incesibilem posset tamen esse ordo quantum ad modo percipiendi
Ad quartam sequeretur
ymmo quasi tota beatitudo est obiectum beatificum et solum per accidens
formalis beatitudo nam si obiectum potest communicare se ipsum non requiritur notitia seu beatitudo formalis
sed requiritur propter q debilitatem potentiae et sic consistit beatitudo in obiecto
Secundo advertendum
licet appetitus obiecti sit nobis naturalis appetitus tamen formalis beatitudinis non est nobis
naturalis vel si inclinamur hoc est tamen cum limitatione certi gradus Tertio quantitas beatitudinis
formalis et appetitus eiusdem est secundum institutionem gratiae et non naturae nam praecise beatus
tantum appetit de beatitudine formali quantum deus vult nam non est appetitus naturalis respectu certi
gradus sequitur quod beatus
tas
non plus inclinat et sic non vellet esse magis beatus unde totum residuum beati
tudinis
non appetitur ab eo Ergo deficeret sibi infinita perfectio passibilis Si
intelligitur quod possit habere infinitum intensiorem ex hoc nulla imperfectio consurgit unde
non est eadem proportio statuum beatorum in qua una beatitudo formalis est alia maior
quia beatitudo formalis est pars minus principalis modo non sufficit partem duplare ad hoc quod
unum totum sit duplum ad aliud Ita beatitudo consistit principaliter ab obiecto et per consequens minus
principaliter in formali ideo non sequitur beatitudo formalis est dupla maior in
igitur Sed solum sequitur quod est magis beatus secundum quid ut si sortes sit aequalis platoni et
dupletur sortes secundum digitum non ergo sequitur quod sit in duplo maior quam plato Ideo non
sequitur anima christi habet beatitudine formalem infinite excedentem beatititudinem
beata
Restat videre quomodo possit sustineri finitas
primus modus licet nam sit finite ca
pacitatis
naturaliter secundum cursum naturalem institutum tamen per miraculum potest de potentia de absoluta
ultra suam capacitatem naturalem infinitum recipere Exemplum
pintam deus potest ponere duas pintas per
medius inter primum modum et alium qui dicit quod solum finite Credo tamen quod primus modus est
melior et verior
sicut ad modum potentiarum passivarum quae terminantur descendendo vel ad minimum a quo
non possunt vel ad maximum et sic descendendo daretur aliqua notitia ita remissa quod non
sufficeret inmutare nostram potentiam
Alia via quod quantum ad gradum terminantur et non quantum
ad speciem unde ymaginatur
maximus gradus et intensivus quo anima nostra potest percipiere et sic terminantur quantum ad gradum
sed non quantum ad speciem et sic non posset percipiere per nobiliorem speciem Per hoc salvat quod
non potest tantum mereri quin potest praemiari unde dabitur sibi gradus superioris
speciei licet non intensior gradus in eadem specie Possemus dicere quod anima terminatur
tam quo ad gradum quam quo ad speciem et tamen numquam veniret ad huiusmodi gradum
quia cum finite stat quod excederet meritum hominis dato quod viveret per triginta milia
annorum scilicet per magnum annum platonis
in 2o sententiarum et in secundo meo principio
tas
prima subiectiva et ista ponitur esse infinita ita quod sicut deus potest infinitum multa agere
ita quod anima aliter se habet ut passiva 2o modo ut activa unde eius productio non est formaliter
perceptio 2o quod
est finita ut si reciperet notitiam infinitam solum finite perciperet Ponamus quod potentia sit
perceptiva
dico quod non causabunt maiorem visionem licet
Alia est
capacitas eminenter contentiva et ista communicatur rebus secundum perfectiones earum
Alia est
capacitas repraesentativa et ista est in deo infinita et in creatura finita Et diceretur
quia quaedam obiectiva et quaedam formalis ut obiectum et etiam species et etiam notitia Alia
notitia possit esse infinite repraesentativa quia esset infinitorum obiectorum et sic quodlibet
genus et maxime transcendentia sunt infinite repraesentativa
Alia est capacitas coexistitiva
isto modo capere non est alteri coexistere et capere alterum in se et sic capiamus deum magis
tamen proprie sumus in deo quae ipse in nobis Isto modo quaelibet res est infinite capacitatis
quia deus posset totum mundum ponere in grano milii ut in sacramento cuius christus coex
istit
cuilibet
ipse personae et etiam sunt ipsa divina essentia Realiter proprietas patris est pater
est per consequens est essentia
Secunda conclusio proprietates differentiarum personarum aliter se habent
ad personas quam ad essentiam quia sunt distinctione personarum et non sunt distinctive essentiae ultima
conclusio dicit pater est
etc
In alia lectione
Prius fuit adducta difficultas tangens finitatem humanae capacitatis quantum est
ex parte potentiae
Nunc restat inquirendum utrum a parte obiecti aliquod bonum finitum
sufficiat terminare ultimate appetitum rationalis creaturae
Advertendum primo quod generaliter
omnis creatura sive cognitiva sive non appetit summum bonum tamquam suum ultimum
finem Istud est de intentione
Bonum est quod omnia appetunt
et fuit
antiqua descriptio
sive rationalis sive cognitiva sive non appetit illud patet aliunde
nam est subordinatio finium
ergo quilibet finis medius appetitur vel desideratur propter ultimum et per consequens magis ultimus appe
titur
et consideratur Et hoc potest dupliciter ymaginari uno modo resolvendo huiusmodi appetitum
ad divinum et infrustrabile imperium nam per voluntatem deus ne dum regit res existentes
et dirigit ymmo etiam res quae non sunt obediunt Secundo modo potest ymaginari ut quantum
in se est coniungantur suo principio effectivo huiusmodi appetitus secundum ymaginationem
tactam Advertendum quod multiplex reperitur in rebus bonum Quodam concernit individuum
aliud speciem aliud genus aliud universum
Quantum ad primum animalia ratione individui
Appetunt cibum qui est conservativus individui et est eis bonus et comestio bona et
hoc bono continente individuum Aliam appetunt etiam generationem propter bonum speciei quan
tum
ad 2m nam generatio et coytus ordinantur in speciem Tertium bonum generis est et
istud est agentium aequivocorum sicut causarum superiorum respectu huiusmundi inferioris sic in
telligentiae
et corpora caelestia movent ista inferiora et dirigunt ad suos fines ratione boni
ergo quia non communicant secum in genere Aliud est bonum respectu totius universi Et istud per quandam
analogiam a deo et fit respectu totius mundi et sic bonum quanto communius tanto divinius
Nunc
advertendum nedum creaturae appetunt deum per obedientiam suae voluntatis sicut appe
tunt
ipsum mutari et sibi assimilari quantum possunt ideo actiones resolvunt in ultimum
quantum possunt sibi
potest deo assimilari eo quod ipsius est capax cognitive et
in deum transformatur ideo singulariter creatura rationalis ipsum appetit omnibus gradibus appetendi
repertis in aliis Ita quod quot sunt species appetendi vel inclinandi in aliis ita in hominibus
Conclusio responsiva Creatura rationalis non potest in aliquo bono finito quietari etiam
de potentia dei absoluta Probabatur alias per aliquas rationes primo ex insufficientia creaturae quae
nec sibi ad esse nec bene esse sufficit ergo nulli alteri creaturae potest sufficere Secunda ex habitudine
causae finalis ad suum effectum quia sicut causa effectiva se habet ad effectum producendum
ita causa finalis ad terminandum quietative aliquem appetitum Et sicut causa creata
non potest esse causa respectu effectus finibilis quia consimilis est habitudo hic ubi
Ex
necessaria habitudine rei ad suum finem solus deus est causa finalis quia consimilis est habitudo
omnium et singulariter rationalis creaturae
Primum
dependentior nam secundum gradus specificos sunt etiam gradus
specie superiori ita quod tot graduum reclinationum est contentiva quot graduum specificorum huiusmodi
species est contentiva et sic est dependentior
Secundum corollarium Quod latitudo naturalis ho
nestatis
et essentialis perfectionis correspondet sibi adaequate unde honestas naturalis est
habitudo rei ad suum finem et tendentia iuxta naturae capacitatem Etiam de naturali iustitia
legitur platonem scripsisse plures libros in quibus naturalem iustitiam vocat quando omnia sunt optime
ordinata scilicet opiniones naturales et tanto res est perfectior plures habent operationes naturales
recte ordinatas
Sequitur ulterius quod res perfectior etiam est generaliter dependentior nam ex habitudine
effectus ad causam efficientem et conservantem quanto res est imperfectior
tior
nam quanto ad eius productionem requirit maiorem influxum effectuum tanto ad
eius conservationem requirit maiorem influxum conservativum
Sequitur quod ad subtractionem
fluxus causae finalis effectus desinit esse vel res desineret esse probatur quia tanta est de
pendentia
effectus ad causam finalem sicut ad causam agentem sed ad subtractionem causae
agentis effectus non produceretur igitur ad subtractionem causae finalis effectus desineret esse unde
si subtraheretur influxus causae finalis ipsa res esset pessima quia esset sine ordine
et ideo repugnat deo et naturae quod sit talis res
Sequitur ulterius quod creatura non tendit in non
esse positive tamen sibi derelicta in non esse subito deflueret patet quia tendit et inclinatur
in summum esse scilicet deum ymmo necessario quam diu est ergo non tendit in non esse sed magis in contra
rium
Causa finalis requiritur partim ad conservandum Etiam causa effectiva
Sequitur quod
dictum commune scilicet creaturae inclinantur ad non esse debet intelligi passive ad istum
intellectum quod creatura est talis naturae inperfecte quod sibi derelicta statim tenderet in non
esse et hoc non est positive sed ex indigentia
Sequitur quod dictum commune quanto creatura est perfectior
tanto est dei ligentior
habet dependentia et indigentior pro sui conservatione
Sequitur quod res spiritualior est indigen
tior
corporali
Sequitur quod suprema intelligentia si esset creabilis quantum est detendentia
passiva magis tenderet in nichilum quam mixtum a contrariis Patet error dicentium
quod intelligentiae vel creaturae separatae a materia et incorporales sint necesse esse et pervenit
ille error ex malo intellectu habitudinis creaturae ad deum ymmo quantum est de se magis
sunt apta passive ad non esse quam mixtum ex contrariis
Sequitur quod res perfectior est et no
bilior
magis subicitur deo et magis tenetur deo quam minus perfecta nam magis indiget deo
ergo magis debet humiliari Ex consequenti suprema intelligentia creabilis si daretur tenetur
esse summe subiecta et summe humilis quia magis a deo reciperet
et magis indigeret
patet quod per nostra merita non debemus gloriari nec reputare nos dignos apud deum
Quia secundum
tura
est magis indigens quia sicut respectu naturae ponitur indigentia ita respectu operum
virtuosorum
et sic est dementia et extrema ignorantia de operibus virtuosis vel elevatione
intellectus superbiae sed cum maiori timore deberet vivere
Sequitur quod daemones necessario incli
nantur
in deum tamquam in finem ultimum et summum bonum patet quia non stat crea
turam
esse nec in habitudine ad suam causam finalem modo non potest esse corrupta talis
habitudo vel inclinatio manente re Consequenter si daretur creatura male habituata
experiri potest inclinationem in deum
deum quae non potest auferri nisi per desiderationem rei Cum isto stat actus liberi arbitrii
patet quia stat quod aliquis odiat deum et acquirat habitum odiendi qui erit contra naturalem
inclinationem
Item stat quod creatura quantum est ex parte actus voluntatis aliquid
acceptet tamquam ultimum finem licet decepta quia stat quod aliqua creatura ignoret
deum esse vel non credat et statuat aliquod temporale tamquam ultimum finem Et
stat quod voluntas eius non quietetur quia naturalis inclinatio non quietatur sed non
percipit illam motionem naturalis inclinationis propter hoc quod adeptus est quod appetebat et sic staret
quod aliquis crederet esse felix et esset valde miser et sic patet quod creatura rationalis non potest quie
tari
in aliquo bono finito licet crederet oppositum propter habitum deputatum
Circa distinctionem 34am haec propositio concedenda est Tres personae sunt unus deus et una essentia
Secunda conclusio usus sanctorum est concedere quod una essentia est rerum personarum et tres personae sunt
unus essentiae Sed non conceditur quod unus dei etc quia si sic videretur aliqualis
distinctio inter personas et deum Et sic videretur quod haberet unus deus tres personas sibi subiectas
vel forte creasset vel fecisset
Tertia si divina essentia est tres personae et quaelibet earum
ita divina sapientia et bonitas
Quarta potentia attribuitur patri sapientia filio bonitas
spiritu sancto nam in creaturis patres sunt communiter debiles ideo ad hoc removendum in patre
in divinis attribuitur sibi potentia Et iuvenes consequenter non sunt sapientes igitur attribuitur etc
Spiritus videtur innuere superbiam ideo sibi attribuitur bonitas et removendum et licet cuilibet sunt
propria tamen iste modus etc Iste terminus
substantiae Contra
nyceno ista veritas fuit determinata quod pater et filius et spiritus sanctus essent emonsion post
ea
per unum imperatorem et per
anno
In alia lectione
Postquam in praecedentibus ostensum est quae sit intrinseca ratio diligibilitatis dei nunc ostendendum est quasi
per effectum et ex radicibus praedictis scilicet ex habitudine creaturae ad deum etc.
prima suppositio
quae sequitur ex praedictis quod creaturae ad deum et viceversa est summa propinquitas ex qua debet
consurgere summa ratio diligibilitatis Resolvendo naturam si pater carnalis quia est
causam filii ex quo censeatur propinquius filio scilicet quod dat filio esse in infinitum magis
Sequitur quod in infi
nitum
plus reperitur habitudo paterna materna fraterna habitudo licite amicitiae amoris
honesti delectabilis et utilis quam in creatura quia creatura valde modicum facit ad hoc
ymmo effectus vel creatura potuit produci a solo deo ita quod in deo est plena causalitas
et sic omnis habitudo materna reperitur in deo in infinitum perfectiori modo quam in creatura
Ita omnes habitudines licite amicitiae vel amoris reperiuntur in deo maxime respectu generis humani
Sicut dicit
unde creavit angelum ut homo ministraret licet quo ad speciem est superior Amicitia ostendit
quia factus est homo nobiscum quantum est de beneficentia sua patet in opere creationis de hones
tate
pulchritudine deletabilitate et utilitate patet quod in eo est status omnium bonorum aggregatione perfectus
potest patet ex hoc quod congrue dicitur in oratione dominica pater
parere
ly pater
Sequitur quod omnes essemus no
biles
nec sponte degeneraremus et redigeremus nos in vilissimam servitutem patet quia habemus
patrem nobilissimum
admiranda peccati turpitudo scilicet relinquendo generis nobilitate et vis hereditarium et
regnum infinitum servissime iustitiae subiciendo nos servituti et hoc in eius contemptum
Sequitur
ulterius quod valde pulchre dictum est ab
ignorantia numquam quis relinqueret generis sui nobilitatem et libertatem et subiceret se vi
lissime
servituti convertendo se ad rem habentem oppositas conditiones rei quam quaerit quia
nec rem boni nec pulchri nec honesti et sic de aliis est in peccato est ratio mali tristabilis et sic de aliis
conditionibus oppositis conditionibus repertis in deo In omni peccato est quaedam tristia scilicet vel naturalis
distincta vel ydemptice cum natura
alia ab alia consurgit quaedam tristitia Et ideo omne peccatum habet rationem tristibilis Et hoc
potest dupliciter ymaginari uno modo quod generatur ex repugnantia inclinationum consurgit aliqua
tristitia quasi naturalis per modum primi motus Secundo potest ymaginari quia licet non cognosceret ex
repugnantia aliqua tristitia quae esset accidens distinctum ab huiusmodi substantia potest tamen ymaginari
quod per sensum naturae percipiat tristabiliter
ut dicit
que
sensus exteriores etiam interiores et potentiam intellectivam et volitivam ponitur
naturalis qui ponitur esse per modum aequivalentis conditionis ad alium sensum et vocatur sensus
naturae instinctualis per quem res percipit aliquid sibi disconveniens Iuxta quam ymagina
tionem
salvatur quod
scilicet ex terroris vel in terroris et quandoque insurgit error per modum effectus ad sensum naturae
Aliquando experientia docuit quod huius sensus insit brutis ut percipiendo obiectum terribile et sic ex
talibus inclinationibus sensus naturae percipit tristitiam quaedam ymmo tristatur et sic omne pec
catum
est realiter tristabile scilicet vel tristitia quae est in sensu naturae vel tristitia quae causatur in
sensu cognitivo in bene disposito
Sequitur quod ex nobis nichil possumus tamquam ex nobis patet per
ita deus est nostrum esse reparari etc saltem causabiliter Pro intellectu
quod aliqua dicuntur fieri secundum communem cursum naturae proportionaliter sicut in pollitiis
sunt ministri et illa quae fiunt per eos secundum exigentiam minorum officiorum suorum dicuntur fieri
etiam consequenter in naturalibus et institutio secundum quam si aliqua fiant dicuntur naturaliter et secundum communem
cursum naturae et si varietur illa institutio vocatur super naturalis
dubium utrum ex puris naturalibus scilicet secundum institutionem naturalem creatura possit aliquid per se
agere videtur quod non adiuncto peccato originali patet quia per id genus humanum est quasi incarceratum
et per hoc postea fundabo quod creatura non potest aliquid id de gratia
Sequitur quod optima est habi
tudo
subiectiones creaturae per actus virium superiores patet quia tunc optime se habet regimen
animae quin ibi est pax illarum scilicet si inclinationes sunt conformes tunc est pax
Sequitur quod sic deo
subici est realiter nobilitari patet quia realiter homo est effici filium dei et per consequens iuxta
dictum
Sequitur quod in creatura habitudo subiectionis est nobi
lior
quam habitudo
unam ad
res infra se in quibus
Aliam ad deum
ut ei subicitur
Sed huius habitudo creaturae ad deum est nobilior quia ex illa consurgit
summa perfectio in creatura et sic non est de alia
similiter quod melius est animae christi per plene deo
subici quam toti mundo
do
et uniri deo ypostatice non sunt de intrinseca ratione felicitatis Item quod si esset praecise
unita deo ypostatice et esset
Sequitur quod no
bilius
est servire quam dominari et hoc quantum ad creaturam ideo dicitur servire deo est regnare
id est excellentissimus modus et perfectissimus
Sequitur quod regnare non habet proprie nobilitatem
nisi ex subiectione scilicet respectu dei
Sequitur quod secundum proportionem subiectionis creaturae ad deum quan
tificatur
eius nobilitas sic quod quanto magis deo subicitur tanto est nobilior et
hoc quantum ad nobilitatem radicalem unde principes aliquando denominantur nobiles sed
alia est deno nobilis radicalis
Sequitur quod praelati et doctores ad maiorem gradum
subiectionis obligantur quam alii inferiores doctores in quam ex gradu et notitia
nam ex cognitione dei et habitudine ipsius ad deum consurgit subiectio Praelati obligantur
officio seu ratione offici et maioris et docti ratione cognitionis
gradus amoris dei et subiectionis ad ipsum
primus et supremus est actualiter et continue
velle sustinere quidquid deo placeret etiam annichilationem etiam perpetuum cruciatum vel quodcumque
aliud ymaginabile penale et continue esse in huiusmodi actu et diversificaretur secundum
intentionem actus volendi quia sic volendo staret quod intensius et intensius continue
vellet sustinere et per volitionem alterius speciei
sed quantum est ex parte obiecti iste est supremus
gradus infimus gradus est velle facere quidquid deus praecipit et velle vitare
omne illud quod deus praecipit vitari vicem omne quod tenetur facere et vitae consimiliter istud
quod tenetur vitare et ad istud quilibet homo obligatur ex praecepto Consequenter secundum
gradus statuum augetur obligatio praelati et docti plus obligantur etiam religiosi
ratione suae professionis Consequenter summus pontifex ad summum obligatur
Sequitur
Quod ad deum diligendum fruitive non obligamur primo modo nec obligamur ad primum gradum
quia nusquam in sacra scriptura hoc reperitur Advertendum quod si occurrat talis materia iuxta primum
modum homo debet se suspendere ab illa et debet eam tollere et non iudicare ita quod non
obligatur ad habendum in illa materia aliquem actum
tamen
si haberet huiusmodi actum volendi esset valde meritorium sed non est tutum elicere tales actus
Adver
tendum
quod cum electione huiusmodi annichilationis vel cum volitione suscipiendi perpetuum cruciatum
Contingit dupliciter creaturam se habere
uno modo quod absque remorsu virium superiorum
et inferiorum habeat huiusmodi volitionem
Alio modo staret quod esset aliqua rebellio in viribus inferi
oribus
et sic stat in caritate quod aliquis habeat motus contrarios et tamen talis creatur habeat
efficacem volitionem
utrum aliqua possit esse quae posset sic velle absque remorsu
quocumque vel inclinatione naturali Tenendum est quod sic ut patet de anima christi quia ibi omnia con
formabantur
divinae inclinatione Item ibi fuit plena obedientia virium inferiorum
respectu superiorum virium christi sic quod vires inferiores non potuerunt ex
nisi secundum subordinationem ad superiores Patet quomodo deus est summe diligendus ex habitu
dine
intrinseca et extrinseca
Circa distinctionem 37am prima conclusio Deus est in omnino natura
essentialiter principaliter et potentialiter et non incipit noviter esse in aliqua nisi per accidens scilicet quia incipit esse
in eo unde dici
Secunda deus est in spiritibus et animabus per gratiam et maxime in anima christi unde ibi dicitur
esse magis ubi magis operatur sicut anima humana plus operatur in una parte quam
in alia et nobiliori modo
Tertia conclusio ubicumque deus inhabitat et non econtra unde inhabitare
est speciali modo se habere sicut in sanctis
Quarta conclusio Deus antequam res essent erat in se
ipso et semper fuit
Quinta conclusio deus est habitator quorundam non cognoscentium ipsum
patet de parvulis baptizatis unde virtute sacramenti infunduntur virtutes theologicae
cuilibet baptizato
Sexta conclusio licet deus sit ubique non tamen sordibus rerum inquinatur sicut declarat
Septima conclusio non est dimensive et circumscriptive in loco
8va conclusio Deus nullo modo est nobilis nec localiter etc
In alia lectione
Advertendum circa materiam motam quae realiter est materia de dilectione dei et proximi quantum
ad sui principalitatem
et quantum est ad punctum mere essent doctores satis concordes scilicet quod
secundum ordinem rerum esset ordo dilectionum proportionalis
Sed discordia est inter doctores
propter aequivocationes vocabulorum istorum scilicet uti et frui Ex una parte et ex alia parte
propter ignorantiam actuum animae et proprietatem eorum etiam quia ignoramus naturam potentiae
volitivae et motum ipsius in eius obiectum
adducta fuit dictum quod solus deus est licite et ordinate fruitionis obiectum
Argumentum fuit ratio
nibus
aliquibus una ratio fuit quia voluntas potest fieri ad aliquid propter se etiam licite quod non
est deus nam bonum sub ratione boni ostensum potest diligi propter se et illa ratio non est dei specialiter
Exequendo viam
non quodlibet ens potest esse
obiectum fruitionis probatur dupliciter primo nam aliquid est ymaginabile quod non habet rationem boni sicud
miseria igitur voluntas non potest ferri dilective in illud propter se
Secundo non esse non potest
esse obiectum fruitionis eo quod non habet rationem boni nec potest sub electionem eadem
Secunda propositio
Quodlibet ens potest esse obiectum visus probatur nam circa quodlibet ens voluntas potest habere actum
dilectivum relativum in aliud quod magis diligit ymmo quocumque dato potest aliud ens magis
diligere igitur circa quodlibet ens potest habere dilectionem quae est usus
Tertia propositio omne aliud a deo potest
esse obiectum usus ordinati ymmo debet esse patet ex habitudine omnium rerum in deum quia quaelibet
res est diligibilis in deum et propter deum tamquam propter bonum finale
Quarta propositio omne nolle
est usus patet quia omne nolle est fuga quaedam alicuius disconvenientis quae
est fuga aliunde nisi ratione illius quod amatur ergo illa fuga ordinatur in amorem et per consequens
est propter aliud magis dilectum
Quinta propositio Quidquid vult voluntas illud vult propter vel propter
aliud et in isto stat tota difficultas mere Probatur nam bonitas est causa per se ergo
semper agit propter aliquem finem Ista propositio trahitur ex secundo physicorum et 9o
Sexta propositio omne velle voluntatis est usus vel fruitio patet quia voluntas non
potest exire in actum quin habeat cur vel ergo propter se et sic est fruitio vel propter aliud et sic est
usus unde non stat voluntatem agere nec propter finem Ideo primo et 2o physicorum ponit
quod finis est causa causarum Unde materia non alteratur nisi ad certe forme receptionem nec agens
ageret nisi sub ratione certi finis ymmo voluntas in omni sua actione praecipue in actione nobi
li
quae est velle vel nolle semper agit propter finem si igitur est obiecti per se est fruitio si propter aliud
est usus et loquor de
Ex alio nam ita est de intellectum igitur proportionaliter est de voluntate Antecedens declaratur Nam intellectus
cuicumque propositioni assentit illi assentit vel per se ut sunt principia vel assentit illi vel illis ex
evidentia sumpta ex aliis sicut conclusionibus ipsa voluntas circa finem habet fruitionem
circa media habet usum unde voluntas finem diligit propter bonitatem ipsius finis in se
et media diligit gratia finis sicut intellectus assentit principiis propter evidentiam eorum
in se et assentit conclusionibus propter evidentiam principiorum
via
usus non potest licite haberi respectu dei nec fruitio respectum creaturae
Sed contra hoc est argumentum factum
nam bonum sub ratione boni in communi est obiectum etc Item idem actus est usus et fruitio igitur
fruitio habet pro obiecto quoddam creatum probaretur consequentia faciliter per
Ad
rationem quando dicitur possibile est quod intellectus praesentet voluntati bonum sub ratione generali bonitatis
Respondet in
Respondetur quod nullo modo potest voluntas
exire in actum scilicet producendo volitionem nisi ordinando illam in aliquem finem scilicet sic quod exeat
in actum absque hoc quod per causam finalem dirigatur in agendo quia est ordo essentialis in
agendo sic quod causa effectiva realiter dependet a causa finali sic quod non potest exire in actum
nisi
pietate naturali dat pauperi elemosivam absque hoc quod referat in aliud vel quod faciat
propter se absolute igitur stat voluntatem volle
Advertendum quod multi sunt actus voluntatis super quos non habetur reflectio sicut in intellectu
saepe contigit Ideo bene stat quod in voluntate sit aliqua intentio quae non pertici
patur
quos non experimur
et sic licet non evidenter experiamur velle
non propter hoc negandum quin voluntas referat semper in aliquem finem Et intelligitur
semper de actibus voluntatis deliberatis Et sic non est possibile velle dare elemosivam
nisi altero modorum scilicet vel propter deum vel ex affectione comodi scilicet ex timore vel aliunde
licet non semper experiamur propter defectum alicuius reflexi Et sic dans elemosivam
vel dat ex timore pene vel propter vanam gloriam vel alium finem illicitum vel propter deum
et sic licite verum est quod voluntas ratione libertatis suae potest sibi constituere finem Consequenter
iuxta istam ymaginationem diceretur quod nullus esset actus deliberatus voluntatis
quando vel esset ad
bonum sive ad malum finem Consequenter iuxta istam ymaginationem Et concedat
quod nullus talis quin vel sit ex caritate vel ex cupiditate et sic consequenter quod omnis talis
vel est meritum vel culpa Et allegat
beratus
infidelis est realiter peccatum potest exemplum si aliquis restat nudum vel nutriat famelicum
quia nullus talis feratur indebitum finem Istud est probabile licet consequenter non teneatur
Arguitur
contra praedictum ponamus quod deus in patria appareat alicui ita quod ille nesciat utrum sit deus
vel creatura appareat tamen huiusmodi res bona Ponatur ulterius quod voluntas eliciat recte aliquem
actum amoris tunc videtur quod huiusmodi actus nec sit usus nec fruitio Quia quemcumque actum eliceret
scilicet vel usum vel fruitionem exponeret se
actum bonum qui nec sit usus nec fruitio
Respondetur quod stante casu isto voluntas non potest exire
vo in actum quin peccet nam sicut ratio probat exponeret se periculo Sed fortificetur casus
et ponatur quod appareat beato dicitur quod non exiret in actum Cum fobeatitudine
deus quod exeat in actum dicitur quod non est possibile nisi revelet sibi utrum sit deus vel creatura
breviter in isto casu non potest exire in actum
Contra nam voluntas realiter est libera sic quod posset
producere actum et non potest non producere omnibus aliis stantibus requisitis igitur potest non referre ita quod
sicut mere libere potest producere ita in sua libertate habet quod referat vel non referat habeat
ergo se sic respectu sui modi quod non referat
Breviter respondet licet voluntas habeat actum
in sua libertate modum tamen non habet in sua libertate non habet posito actu ymmo ad actum neccessario sequitur
modus hoc est ex habitudine causae finalis ad efficientem Causa efficiens maxime
potest sine fine exire in actum
Consequenter ad aliam rationem quando dicitur quod idem actus est usus et fruitio
igitur fruitio habet aliquod obiectum creatum plures tenent quod fruitio et usus realiter distinguuntur ita quod non
stat aliquem eundem actum esse voluntatis esse usum et fruitionem
unde diceretur quod dilectio dei est causa
dilectionis creaturae et sic faciliter esset solutum Tenendo tamen positionem
Respondetur ad et dicitur quod ratio est pure sophistica quia licet ille actus habet pro obiecto aliquam creaturam
non tamen est illius fruitio ideo non arguit contra intentionem conclusionis quia stat quod fruitio respectu dei
sit usus respectu creaturae
Sed contra obicitur sequeretur quod deus et creatura aeque perfecte et
aequaliter diligerentur quia est idem actus adequate dilectio dei et dilectio creaturae Et per consequens
non est ordo actum sicut est ordo rerum
Notandum quod deus multipliciter diligitur vel quo modo dilectio dei
se habeat ad dilectionem creaturae solum distinguuntur uno modo quod deus diligitur appreciative Alio modo
effective
dilectio appreciativa dupliciter capitur apud doctores uno modo est dilectio sequens
iudicium de divina perfectione et quantificari solet secundum iudicium in intellectu de deo d
bonum et quod est summe perfectus secundum tale iudicium formatur et quantificatur dilectio et sic deus diligitur
in infinitum appreciative
Consequenter diceretur de dilectio affectiva quod staret quod aliqua creatura
diligeretur intensius quam deus et hoc ordinate et licite sed non appreciative potest ordinare
et hoc saltem in diversis suppositis Est tamen semper dilectio dei nobilior quia est appreciative
infinita
2a ipsa dilectio dei est alterius modi in esse affectionis quam dilectio creaturae Aliter
solent alii capere dilectionem affectivam et vocatur illa qua voluntas optat tali respectu cuius est tantum bonum
in esse et sic dilectio respectu dei est infinita quia creaturam optat deo quod fit summum bonum et sic
non diligimus creaturam vel sic non optamus creaturae quia non optamus quod aliqua sit
deus et sic semper finite diligimus creaturas Iste modus diceret a primo nam sic semper
est maior respectu dei quam respectu creaturae
salvabitur quod deus plus quam creatura
modus est facilis quia idem actus potest habere diver
sas
habitudines ad potentiam et obiectum Patet nam capiamus aliquos iudicium de aliquo illud habet
duplicem habitudinem ad animam prima habitudo est quia realiter repraesentat illud cuius est iudicium
etiam repraesentat intellectui aliquam veritatem Et secunda habitudo est realiter
perfectior quam prima Item capiamus in patria unum actum qui est iudicium una habitudo
illius est repraesentare Alia est certificare intellectum de veritate et 2a est nobilior quam prima
Item capiamus notitiam quam habet beatus in verbo de creatura illa repraesentat verbum et creatura
in verbo relucentem et illa beatificat respectu verbi et non respectu creaturae ideo perfectius respectu huius obiectum quam
respectu huius
Alii dicunt quod est eadem notitia principiorum et conclusionum et quod illa eadem est intensior noti
tia
respectu principiorum quam respectu
respectu alterius et sic apparet quomodo illa militat quando semper sit solo fruendum
unde
omnes rationes supponibiles habent eandem rationem fruibilitatis et sic beati habent eandem rationem
fruendi a patre et filio et spiritu sancto
solet quaeri et est de divinae scientiae immutabilitate prima conclusio Scientia dei non est augmentabilis vel mi
nuibilis
et quod est immutabilis vel invariabilis
Secunda conclusio deus scit aliqua quae potest non scire
patet quia scit auxilium fore contingenter
Tertia conclusio deus non potest aliquid scire ex tempore id est non potest
concipere
Quarta conclusio deus aliqua nescit quae potest scire quia multa possunt esse futura
quae non sunt futura de ista materia dixit
transivit
Quinta conclusio aliam
In alia lectione
Pro clariori intellectu dictorum inducam rationes probantes
primo quod impossibile est
eundem actum esse usum et fruitionem
Arguitur primo sic nam rationes obiectales
usus et fruitionis differunt specifice ergo etiam actus illi consequentia tenet quia actus distinguuntur
per obiecta antecedens probatur quia ratio obiectiva usus est referibilitas et ratio fruitionis est irreferibilitas modo
istae sunt rationes totaliter oppositae
Secundo nam si ita esset quod usus esset fruitio idem
esset causa sui ipsius probatur consequentia nam dilectio fruitiva est causa dilectionis usus nam si diligo deum
Item sicut se habet
dilectio ordinata creaturae ad deum ita odium dei mali ordinatum se habet ad deum Ideo si
dilectio creaturae est dilectio dei realiter etiam odium creaturae erit odium dei
posset confirmari
per illud quod propter quod unumquodque tale et ipsum magis
Item pari ratione diceretur quod tristitia
est gaudium et econtra nam ista videntur aliqualiter opposita
Item dilectio creaturae propter
deum quae est realiter usus potest desinere referre in aliud obiectum quia non videtur unde provenit
necessitas referendi ergo non est formaliter et intrinsece dilectio dei quia si sic non posset referre in deum
antecedens probatur quia non videtur impossibilitas quod suspendatur vel tollatur huiusmodi relatio
Deinde
probatur quod creatura est fruendum quia creatura est propter se diligibilis consequentia
primo quia sicut creatura habet entitatem absolute contemptibilem Ita habet bonitatem proportionalem absolute
diligibilem quia ens et bonum convertuntur Ideo sicut habet entitatem absolutam ita bonitatem quo
dato huiusmodi bonitas diligeretur propter se etiam licite ex quo esset absoluta
Confirmatur Quia ita
virtutibus videtur esse fruendum igitur
per magistrum prima distinctione ubi dicit hoc expresse quia habent propriam dilectionem gaudium et perfectionem
in se
Item aliud a deo est dilective perferendum deo igitur alio a deo est fruendum
probatur antecedens quia in casu quo
casu
ferendus
unde in illo casu tenetur suspendere actum fruitionis
Item plus diligitur tota multitudo
civium caelestium incluso deo qui ipse deus tamen illa non est deus ergo alia a deo sunt magis
diligibilia quod plus diligatur constat quia ratione aliorum partium additur aliquis gradus di
lectionis
quia additur aliquas gradus delectationis quia ratione
tionis
etiam dilectionis
Item christus est magis diligendus quam pater in divinis ergo pater non est summe dili
gendus
probatur antecedens nam christus diligitur aequali dilectione tamquam deus sicut pater et etiam diligitur quia
proximus
Item secundum opinionem illorum qui ponunt quod christus est constitutum quoddam ex natura
humana et supposito divinae illud aggregatum videtur plus diligendum et habet rationem simplicis obiecti igitur debetur
sibi maior dilectio
Item creatura est fruendum patet in casu ubi angelus
se in speciem angeli lucis
Aliae rationes sunt inducendae de quibus supersedeo usque ad aliam
lectionem
Pro solutione primae rationis
dico primo quod ubi obiecta non concurrunt inmediate ad
causationem actuum et obiectorum Primo patet de actu divino adintra sive cognoscendi sive appetendi
ille non dependet ab obiecto ergo est unicus adaequate respectu omnium obiectorum ymmo idem est actus omnia
cognoscendi et omnia volendi simul et ideo ubi actus non dependet ab obiecto non est neccessaria distinctio actuum
sicut obiectorum
Item declaratur de notitia beatifica creata qua beatus videt verbum et creaturam
obiecta sunt diversa et tamen actus est idem
unde conformiter ad hoc etiam actus revelationum non
dependet ab obiecto ideo non habet talem neccessariam habititudinem quod sit respectu illius obiecti sic quod non possit
esse respectu alterius unde actus fidei potest habere nunc illud obiectum postea aliud nec sequitur potest
habere aliud obiectum ergo ille erit alterius speciei ut per fidem habetur assensus quod ante christus erit et potest esse
assensus oppositi absque hoc quod varietur secundum speciem ymmo alias fuit declaratum quod idem
actus potest esse obiectum plurium vel pauciorum et est radix illius quia non dependet ab obiecto
Item
potest conservari de conceptibus universalibus et non habent obiecta nisi singularia et non variantur propter variationem
illorum sed notitia universalis dependet principaliter a potentia abstractiva licet obiecta aliqualiter concurrant
unde conceptus generis habet obiecta specifice distincta ex hoc non arguitur aliqua distinctio in illo conceptu
dico
2o ubi obiecta causarent inmediate actus et essent causae principales vel totales in illo casu secundum
distinctionem obiectorum esset distinctio actuum et secundum distinctionem specificam obiectorum esset distinctio specifica actuum
Et
hoc intendit
principalis vel totalis Sed obiective concurrendo et naturaliter mere ita esset ubi obiecta essent concurrentia
principaliter vel totaliter sed in proposito non est sic quia respectu fruitionis creaturae hic in via deus non concurrit
obiective et in patria licet concurrat tamen libere et sic fruitio viae causatur a potentia principaliter concurrente
gratia et notitia habitudinis creaturae ad deum
Si obiciatur de distinctione actuum in patria dicitur quod respectu eiusdem obiecti
mere libere concurrentis causentur actus specifice distincti unde valde bene stat quod in patria respectu eiusdem
obiecti sint habitudines seu actus diversis beatis specifice differentes et hoc ratione causae liberae agentis
et ipsa eadem modo se habens potest elicere actum volendi vel nolendi indifferenter respectu eiusdem obiecti
unde de consideratione liberae causae esse est quod eodem modo se habendo potest in varios effectus et sic apparet
quod non oportet quod propter diversas rationes obiectales sint etc
Ad 2am quando dicitur sequetur quod idem esset actus
causa sui ipsius negandum est de causa effectiva quia nichil potest se facere ut sic
dei etc est causa etc dicitur quod non oportet ita esse generaliter quia stat quod idem actus voluntatis sit vel
odium mali vel dilectio creaturae ergo non oportet quod alia distincta dilectio dei praecedat in voluntate
et sic nec oportet quod omnis usus sit affective a distincta dilectione dei unde staret quod aliud praesentaretur
tamquam valde malum et voluntas non haberet in se aliquem actu elicitu et voluntas
eliceret actum volendi respectu illius Etiam creatura potest praesentari intellectui
et intellectus potest dictare
quod sic diligenda et voluntas potest se sub
usus et fruitio habent tamen duas habitudines unam secundum quam fertur creatura in deum Alia secundum
quam ordinatur secundum primam et si ponerentur distinctae res concederetur quod primus modus esset causa
sic se habendi respectu secundi modi unde ex habitudine dilectionis dei consurgit habitudo dilectionis
proximi propter deum Tamen per huiusmodi diversas habitudines et diversos modos non oportet ponere diversas
causalitates unde de natura sua ita movet
Ad 3am de odio naturae consequentia et dico quod usus
qui est dilectio creaturae ordinata est realiter dilectio dei et fruitio quia dilectio habet deum pro obiecto
sed non est sic de odio quia habet duo obiecta distincta quia si sit ordinatum habet finem pro obiecto et finis
habet rationem optimi ideo oportet quod habeat obiectum habens rationem optimi
Ad aliud quia dilectio creaturae
quae est usus potest non referri et tunc remanebit dilectio creaturae Respondeo primo quod casus
est impossibilis scilicet quod dilectio proximi quae est usus sit ordinata et non sit dilectio dei
quia si im mutet tam intrinsecum est sibi inmutare afficiendo in deum sicut
afficiendo in creaturuam
Advertendum quod si idem actus adaequate posset ad plura vel pauciora
fruitivam quia illa est principior scilicet motio in deum
Sequitur quod dilectio proximi est magis
proprie fruitio quam usus patet quia illa habitudo est principior et prior scilicet respectu dei quam proximi
Consequenter concurrere quod licet sit eadem res tamen est nobilior et intensior dei quam creaturae exemplum
de visione dei et creaturae in patria quae est nobilior et intensior respectu dei quam creaturae et sic
stat quod respectu unius magis perficiat quam respectu alterius et sic vel non sunt separabiles et si sint
separabiles tunc manet habitudo fruitiva et sic prior potest moveri sive posteriori et non econtra
Ad aliam creatura est fruendum negandum est quod ista sit summa perversitas secundum
rerum non permittit Ad probationem quia
proportionaliter se ergo etc
sicut virtutes et habent ordinem Alia quae solum de per accidens ymmo de per se ob esset
Alia sunt indifferentia verbi gratia Potio amara etiam
quia removet humorem peccantem de per se esset nociva scilicet nisi reperiret subiectam taliter
et sic de per se talia sunt fugibilia ut venenum de per se est malum venenato est bonum quia
venenum curat venenum Alia de per se conferunt et illa habent ordinem ad finem ut bonis cibus
respectu sani
aliqua sunt circa deum quae de directo conferunt ad finis consecutionem sicut virtutes ideo
de per se sunt conferentes et participat rationem eligibilis et habet ordinem ad felicitates consecu
tionem
ideo propter se id est per se sunt diligibilia et non per accidens licet per se tamen non denotat finem
sed solum removet causam accidentalem et extrinsecam ymmo habet causam intrinsecam ratione ordinis
quem habet ad finem
Ad aliam quia creatura habet intrinsecam bonitatem et est absolute conceptibilis
ergo proportionalem bonitatem etc
de illo primo quod causatur perfecte concepta realiter habet
habitudinem relativam ad deum Ita quod non contingit creaturam perfecte concipi nisi in relatione
ad deum et ad suam cauam quia non nisi ut dependens a deo Sicut dixerunt multi de accidentibus
quod non possunt concipi in habitudine ad substantiam unde
est esse creturae
dico 2o quod dato quod creatura esset sic absolute conceptibilis nichilominus
quod sit absolute diligibilis Causa est quia licet ipsa sit intrinsece quaedam entitas non tamen est intrinsece
finis ergo ratio diligibilitatis non conpetit sibi intrinsece sed ratio entis quia non est essentialiiter bonum diligibile
nam diligibilitas conpetit sibi sub ratione finis
Tertio dico dato quod creatura habeat
intrinsecam diligibilitatem sicut entitatem tamen secus est de intellectu et voluntate quia intellectus potest considerare
obiectum et veritatem absolute et voluntas habet bonum pro obiecto ergo non potest exire in actum suum
deliberatum quin realiter actus eius terminetur ad aliquod statutum sibi pro fine et si nullum finem
statuat in creatura peccat
Si referat in finem ultimum est usus debitus De illo ulterius quod
creaturae multo evidentius clamat se non habere rationem finis quam non habere esse
a se sed
philosophi posuerunt deum esse causam in genere causae finalis quia dicunt aliqui quod deus
non agit nisi ut amatum id est finis omnium agentium Ideo habitudo rerum tamquam in finem
est evidentior quam habitudo ut a causa efficiente quia quasi omnes haec clamaverunt
Circa distinctionem 42am Advertendum quod eo ipso quod deus est universaliter perfectius vel illo concesso
de deo secuntur omnes conclusiones quas ponit
et potest facere omnia sed non facit deus agit adextra volendo Contra
2a
deus potest aliqua agere sive creatura et aliqua non sive creatura et hoc secundum talem modum
de primo patet in creatione de secundo non stat quod fiat ambulatio et creatura non coagat vel
cursus quia sequitur
sic membra sed tunc
curreret
nec hominem nisi materia concurreret de absolutis potest per se seu se solo postea ponit ordinem
personarum In quinta conclusione dicit quod deus potest quicquid vult fieri et hoc est ratione suae libertatis
In alia lectione
Consequenter restat solvere aliquas rationes prius factas scilicet in lectione inmediate praecedente
Ad probandum quod non solum deo sit fruendum ymmo etiam creaturum
Circa hoc ponebatur
casus in quo creatura sit praeferenda deo ut si
in exemplis necessitate constitutum etc
et si ita detur staret creaturam numquam frui deo et de
bite
tamen probatur sit aliquis adultus baptizatus et occurrat proximus in prima hora constitutus in extrema
necessitate tunc tenetur subveniri illi In 2a hora occurrat alius proximus et si consequuntur usque ad finem
vitae tunc numquam fruetur deo
Confirmatur creatura non tenetur frui deo probatur
primo inductione
ex parte temporis quia nec in
Secundo probatur inductione ex parte actus quia nullum actum fruendi tenetur habere creatura quia
quocumque dato cum alio potest frui Etiam pro conclusio ad intentionem quia quocumque data cum
minori potest frui deo igitur non obligatur ad aliquem gradum
Respondendum est ad ista primo cum
distinctione nam sic fruens deo vel fruitur eo ex officio occupatus circa divinum cultum specialiter
sicut sacerdos in consecutione corporis dominici vel est persona privata quae contemplando ex devo
tione
fruitur deo
In primo casu non teneretur subvenire proximum dimittendo divinum officium
dicit
proximo
In 2o casu dicit quod tenetur subvenire proximo Et hoc secundum duplicem ymaginationem
prima quia non semper tenemur ad meliora consequentia tenet patet nam sit aliquod praeceptum respectu dilectionis
proximi et sit aliquod consilium arduissimum quod est summae perfectionis et essent incompassibilia teneretur
quis facere praeceptum et non consilium nam dimissio consilii non est peccatum sed dimissio praecepti
est peccatum ideo ratione obligationis debemus magis obedire quam ratione bonitatis obiecti in se Sic
in proposito licet fruitio quantum est de se est melior quam subventio proximi tamen in illo casu
esset obligatus pro illo tempore ad subveniendum proximo et non ad fruendum deo
Secundo respondetur iuxta
prius dicta quod in isto casu subvenire proximo non velle subvenire proximo ordinate
est frui deo patet quia ex dilectione proximi propter deum et in illo magis diligi deus quam proximum
Ideo casus videtur habere ymaginationem falsam nam licet dimittetur fruitio dei in hac specie scilicet quae haberet
praecise deum pro obiecto tamen non dimittetur fruitio dei et sic patet quod quis potest converti ad proximum dimit
tendo
fruitionem quae habet praecise deum pro obiecto sed ex hoc non sequitur illud scilicet converti ad proximum
est melius
Sed contra quaeritur tunc utrum sit peccatum frui deo Ponamus casum quod quis fruatur
deo et videat proximum constitutum in extrema necessitate et non subveniat sibi
Breviter casus
est inpossibilis secundum legem nunc currentem quia eo ipso quo diligeret deum super omnia ad impleret
omnia Intendo tenere quod non stat quod aliquis sit in peccato mortali et diligat deum super omnia
ubi fruitio esset distincta ab usu ipsa inclinaret ad dilectionem proximi
Ad illud quod addebatur
sit aliquis adultus et baptizatus etc
Breviter responsum est quod diligendo proximum diligit
deum quia dilectio dei ordinata proximi est magis dilectio dei quam proximi
tamen gratia argumenti quod fruitio distinguatur ab usu tunc sit ita quod aliquis subveniat proximo in prima
hora quae habet usum rationis
et sic consequenter Breviter potest dici quod stante illo casu ipse numquam
fuit oblicus ad exeundum in actualem dei et dilectionem Ideo sufficeret habitualis dilectio
qua haberet promptitudinem exeundi in actum quando occurreret materia fruendi sed quia occu
patus
est circa illud in quo meretur sufficit habitualis dilectio
Circa istam materiam
dicunt aliqui quod staret aliquem salvari qui tamen numquam in vita sua habuisset fidem vel
gratiam Casus posset poni sic Sit aliquis adultus qui primo habet usum rationis in
iste tenetur se disponere debite ad hoc quod sustineat verum dei cultum et veram legem et iste
requirit dispositionem primam et sic paganus quae sit in peccato originali vel ad vultus qui
sit in peccato mortali iste tenetur se disponere ad susceptionem legis gratiae et fidei et
istud non potest fieri subito ergo requiritur mora ponamus ergo quod sicut tenetur se debite disponere
in tota illa mera quod ita faciat et quod in instanti terminante illam moram ipse primo non sit et decebat
In isto casu videtur multum valde probabile quod iste salvabitur nam ipse sufficienter fecit quod in se fuit nec
omisit Nam quam cito potuit se disposuit ergo dispositio habebit suum effectum ac si talis
adultus maneret
parte creaturae scilicet dispositio praevia quae est sine gratia gratificante qua posita deus infundit vel
gratiam ergo quando in creatura praecessit quidquid requirtur ex parte creaturae deus infudit vel
facit illud quod requiritur ex parte sui Ad solum deum spectat infundere gratiam
Similiter potest
poni casus quod aliquis ab instanti sui baptismi fuerit in gratia et tamen dampnabitur ut si aliquis
qui ab instanti sui baptismi continue augeat suam gratiam et ponatur quod praecipiatur sibi quod eliciat
actum quod
pletionem
praecepti quod eliciat in aliquo instanti suae vitae et supponitur quod ille actus de sua
natura in instanti possit elici tunc moriatur absque hoc quod eliciat
gressor
quia non inplevit mandatum et non poenitet quia non potest ex quo non est in
statu poenitendi nec poenituit Est ergo transgressor mandati dei quia fecit contra legem
dei et non reparavit et ista est indignitas creaturae et talis creatura est indigna gratia
quia
semper ille actus fuit producibilis in instanti ut supponitur quia quocumque instanti dato potuit
Et etiam post illud quia quocumque instanti signato ante illud primum instans sui non esse potuit
Etiam fuit tempus medium inter illud et aliud signatum Potest vocari probabiliter
circa istam
materiam quod ubi praecedit aliqua mora terminata ad aliquod instans iudicandum est in illo instanti quantum
ad habitudinem creaturae ad si creatura esset in huiusmodi instanti verbi gratia ponam
quod est forte clarius ut poni solet casus quod sint
et operentur meritorie taliter quod in utroque intendatur gratia aequaliter per unam totam horam et
in fine horae
gratiam ut 10 ut
tunc de isto qui decedit quaeritur quantam
gloriam habebit numquam habuit gratiam ut 10 quia dato quocumque instanti antequam decederet inter illud
et instans mortis est tempus medium et in illo acquisivit gratiam quia quocumque dato antequam decederet
non habuit gratiam ut 10 ideo in isto iudicandum est de praemio
in alio instanti in quo decedit et sic tantum hret habebit ac si maneret in vita pro illo instanti unde
in tempore praecedenti requirit quemlibet gradum citra 10 Ideo per nichil excedit gratia
gratiam
ipse haberet gratiam et virtutes sibi infusas ergo deus infundit sibi
Et in alio casu esset
in peccato in instanti in quo sic moritur et iudicandum est ac si maneret in instanti in qua moritur
vel decedit
verum est quod circa materiam de illo casu quo quis disponeret se et decederet etc
utrum salvaretur probabile est quod sic sed qui vellet propter positiva ecclesiae posset dicere quod casus non
est possibilis lege stante nam deus ordinavit quod quicumque salvabitur realiter fuit in via
decoratus virtutibus et gratia et ergo casus non stat
Ideo in illo casu quia deus videret
sufficientem diligentiam et intentionem continuationis verisimile est quod praevisa morte deus prae
veniret
eum in donis suis
Istud reputo satis probabile propter illa quae communiter ponit scriptura
et theologia nostra vel diceretur quod sufficit quod ista creatura fecerit quod in se fuit et disposuerit se ad
istas virtutes et gratiam suscipiendas
Consequenter quia tactum est quod quocumque instanti dato
numquam in illo tenetur quis frui deo Posset dici quod licet in nullo tamen tenetur in aliquo
Sed
ista responsio non videtur sufficiens Primo quia creatura existens in culpa tenetur frui
deo etiam pro tunc saltim tenetur se disponere et ferre quod in se est et ergo realiter obligatur
ad fruendum deo pro tunc
Item creatura tenetur quotienscumque occurrit incipitur praecepti
frui deo
etiam tenetur facere occurrere sibi materiam fruendi deo quia tenetur ad fidem
et ad divinum cultum et ideo etiam tenetur pro aliquo tempore Etiam quia quolibet die recipit
beneficia et tenetur retribuere et non nisi perfrui deo
Et hoc secundum gradus et status nam
praelati maxime et quasi continuo quantum
et contemplativa
praeceptum de dilectione dei quantum ad habitum alligat pro
doctores quod praeceptiva affirmativa allegant semper et non pro semper ut obligatur crea
tura
rationalis semper ad habendum habitualem dilectionem id est quod sit in caritate quia
illa habitualis dilectio non est nisi caritas vel obligatur semper id est numquam est dispensatio
dicunt ulterius quod negativa obligant semper et pro semper
Circa istam materiam advertendum
quod praecepta affirmativa obligant ad frequentius quam negativa
et sic dico contrarium illius dicti
communis nec videtur illud dictum commune bene fundatum
Advertendum quod adimplere praeceptum
negativum non est non facere prohibitum nec sufficit ad praecepti negativi inpletionem nam
tunc quilibet dormiens ad inpleret infinita et infinite meretur quia infinitorum malorum
nullum faceret vel quodlibet non faceret et sic dormiens infinite meretur
Et per consequens ad
inpletionem mandati ultra requiritur alterum duorum scilicet actualis fuga voluntatis et re
futatio
obiecti prohibiti verbi gratia ad implendum praeceptum defuncto requiritur praesentia obiecti
furabilis et motio ad hoc ex parte voluntatis et requiritur detestatio et fuga huius et per hoc
adinpletur adimpletio illius mandati
Et illa volitio est dei dilectio et fruitio Et iste
est nobilior gradus ad implendi praeceptum negativa
Secundus gradus est quod movente materia
furti quod voluntas resistat huiusmodi motioni id est non eliciat velle persecutum nec etiam fugitivum
sed solum resistere absque hoc quod producat velle vel nolle et sic in iste casu ad inpleret absque
aliquo actu positivo
Et sic sicut aliqua pura omissio esset
omissio esset quoddam modo mere et adinplere praeceptum sto tamen magis primo modo Tertia tamen viam
refuto scilicet quod per non facere sicut dictum est
Sequitur quod frequentius obligamur adinplendum
praecepta affirmativa quam negativa patet quia obligamur frequenter et tenemus exire in actum
dilectionis dei scilicet propter gratiarum actiones et propter cultum ad quem tenemur
Quantum ad praecepta
negativa non videmur obligari nisi quando materia occurrit et sic aliquis servaret legem dei et tamen
non adinpleret praecepta dei negativa quia non occurrit materia Et ideo quia ista materia frequenter
occurrit multi abstulerunt se a mundo et duxerunt vitam
modi loquendi quod obligant quod semper non intelligitur de totali esse sed intelligitur quod executio non est licita
verum est tamen quod non exequi non est ad implere nisi occurrat materia sicut dictum est
Ad aliam rationem quod nulla
fruitio cadit sub praecepto quia etc probabile est mihi quod etiam creatura tenetur in certo gradu
frui deo et hoc secundum maiorem notitiam habitualem acquisitum vel infusam sibi vel etiam statum
nam ad maiorem gradum obligatur theologus doctus praelatus etc quam vetula nec sufficeret tantus
gradus in tali
unde sicut aliqui obligantur frequentius quantum ad partes temporis ita etiam intensius
quantum ad gradus dilectionis secundum differentias statuum personarum quantum est de argumento probante quod ad nullum
sufficit ad aliquod Argumentum est sophisticum et non procedit ad mentem loquentium de materia ista
Si vellemus dicere quod ad nullum etc tunc dicendum esset quod non staret quod aliquis fruetur deo quin ad
impleret praeceptum et fruetur Et sic idem actus esset consilii et praecepti Esset sic praecepti quia
per ipsum realiter adinpletur praeceptum
Etiam esset consilii Obligamur ad multa quae
sunt
facere alio modo quam facit Probatur quia non potest facere nisi quod est bonum et iustum fieri et stat
quod deus quidquid agit iustissime optime et ordinate et sapientissime et ergo repungnat sibi
praeter illa agere quia non habuisset bonum consilium de agendo et ordinando Ipsa opinio defi
cit
et resoluit se ad iudicium nostram scilicet iudicando quod illud sic iustum et debitum in ordine ad
nos unde ultima resolutio debet esse ad divinam voluntatem tamquam ad regulam optimam quae
est prima unde eo ipso quod deus vult aliquid fieri illud est iustissimum dicit
prout dicit obligationem non attribuitur deo si tamen ly
id est decet Primum deus potest multa facere quae non faciet Secundum deus potest multa velle quae non volet
Alia lectio
Circa distinctionem tertiam Rectificata est investigatio humana circa materiam primae distinctionis
quantum ad felicitatem et dei diligibilitatem
nunc consequenter ut magis appareat
obiecti diligibilis conditio inducendae sunt aliquae rationes ex parte investigationis humanae
ad inducendum quod deus non est bonum universaliter perfectum
Arguitur primo sic deus non est universaliter
perfectus igitur etc antecedens probatur quia deus non est summe simplex igitur non est summe perfectus consequentia tenet quia summa
simplicitas dicit perfectionem antecedens probatur multipliciter
primo quia deus est mutabilis igitur antecedens probatur multipliciter primo
nam deus est generalis igitur mutabilis consequentia tenet pro tanto quia generatio est species mutationis
utque 3o physicorum et in post
Secundo deus est realiter unibilis ergo mutabilis antecedens
probatur quia de facto unicus est naturae humanae vi cuius unionis per modum naturae recipit concretivas
denominationes
Et sicut conceditur quod ad intra potest esse generatio ita videretur quod potest concedi quod
potest esse adextra per modum formae communicatio ergo non est sit summe simplex
Tertio deus est plures
res distinctae et non est summe simplex consequentia tenet quia summa simplicitas excludit omnem distinctionem et plura
litatem
Quarto deus videtur constitui ex essentia et proprietate relativa ergo non est summe
simplex antecedens probatur quia pater non potest differe a filio nisi per quendam differentiam ipsius constitutivam quia si esset
praecise essentia nullo modo differet a filio ergo oportet ponere in eo aliquid distinctum ergo non est summe simplex
Quinto ex variis modis principiendi ad intra concluditur distinctio formaliter inter principia elicitiva scilicet inter
intellectum et voluntatem et qua ratione inter intellectum et voluntatem eadem ratione inter omnia alia attributa
et per consequens in ipso est infinita diversitas
intendo aliquod asserere pertinaciter ymmo nichil intendo asserere nisi sit in scriptura sacra et
a doctoribus positum sed solum probabiliter disputare
Et primo praemittam quaedam generalia praesenti materiae
conferentia etiam materia de praesentia Secundo particularibus per tractabo de divina simplicitate et eius perfectissima
cognitione Tertio ostendam productionem personarum ex radice summae nobilitatis et perfectionis procedere
Quantum particulares difficultates incidentes inducam
tria alias tacta quibus debet uti theologus et ad quemdem resolvere materias quasi omnis
primum principium
est deus est simpliciter inmensus et inmensae perfectionis
Secundum quod valde fragilis est virtus humanae
investigationis
Tertiam quod praemittit
materiam habere vult dicere quod in unoquoque genere sciendi est veritatem investigandi debitus inqui
sitor
debet inquirere secundum quod materia requirit et etiam contentari de possibili modo cognoscendi
veritates in tali genere
hoc idem ponit
nati
enim est in tamen certitudinem inquirere secundum unumquodque genus et natura rei recipit proximum
enim videtur mathematicum persuadentem genus inquisitionis mathematicum requirit evidentem demonstra
tionem
materia moralis quia est de actibus nostris non patitur tantum evidentiam
metaphysicae In singulis quaerere acerbologiam id est certitudinem metaphysicum est impedimentum
sub istis verbis,
Circa
hoc
homo et cycero est homo ergo sortes et plato et cycero sunt tres distincti homines modus arguendi
est valde bonus in hac materia sed non sic debet argui in materia divina Sed sic pater est deus
filius est deus spiritus sanctus est deus ergo non tres dii sed unus est deus ecce quomodo contrariis
modis arguitur in diversis modis inquirendi Ex hoc
deus spiritus sanctus est deus ergo pater et filius et spiritus sanctus sunt tres dii distincti Ideo deceptus
consimilitudine creaturarum et non considerans quod secundum diversitatem
cecidit in errorem istum scilicet quaelibet personarum distinguitur essentialiter ab alia unde ymaginabatur
quod solus pater habuit divinitatem ymaginabatur filium creaturam nobilissimam tantum post deum et
spiritum sanctum
3o loco posuit nobilem
posuit eas distinctas unde arguit sic hoc natura divina est pater nam divina est filius et haec
scilicet natura divina est spiritus sanctus igitur non distinguuntur unde in creaturis bene valeret talis
modus arguendi
et sic a simili arguit in divinis et sic dicit quod non est differentia nisi vocabulorum
et sunt una persona pater filius et spiritus sanctus
endum
id quod inceptum est
praemitto propositionem quod finitum et infinitum in eadem specie quantum
ad proprietates et proprias conditiones quasi eis intrinsecas ut ita loquar seu quantum ad proprias passiones
de ipsis
duorum laterum aequalium vel trianguli aequilateri Ista est talis conditionis et proprie
veritatis tamen linea infinita non habet istam proprietatem et sic stat duo individua eiusdem
speciei differentia praecise penes finitum et infinitum et tamen realiter habent diversas proprietas demonstrabiles
de ipsis
Item supposito quod unum infinitum non sit maius alio tamen istud principium falsificatur
omne totum est magis sua parte
Secundo principaliter probatur ymaginando quod puncta realiter possunt
componere lineam sicut ymaginatur
finita puncta non possent componere lineam vel causare patet 6o
Item ex infinitis mutationibus subitis vel instanta
niis
numquam causaretur successio sed ex infinitis potest Secundum patet in rarefactione scilicet si aliquod corpus
ecc rarefiat uniformiter et quod quantitas praecedens non maneat cum sequente tunc quaelibet acqui
sitio
et deperditio erit subita et tamen ex illis causabitur successive mutatio
Item eadem res fini
ta
potest fieri infinita et tunc habebit proprietates omnino alias patet de albedine 10 gradum pedali
quae sit cubita et ponatur quod sit sua quantitas Capiatur unus gradus pedalis secundum in
tensionem
et extensionem erit pedalis scilicet extrahatur et addatur primae unde quilibet
gradus est unius pedis ergo si remanente eadem quantitate superarentur et extrahatur unus extra
alium et adiungantur adlatus fiet maius et maius et sic nullus addito et nullo remoto
erit infinitum et sic induit proprietates contrarias venio
ex istis ad propositum quia divina essentia
nedum est infinita in se sed etiam quo ad speciem et excedens totam latitudinem omnium creabilium
specierum Et sic habet duplicem medum infinitatis quia omnem aliam rem excedit etiam quantum in se
est simpliciter infinita non
et sic est infinitus excessus quantum ad alia et est ibi infinita quantum ad alia quia est independens
et est sibi sufficientissima creatura autem non
ita in divinis essentia erit plures personae ratione istarum proprietatum Ideo visis habitudinibus
rerum inter se creaturarum etiam quod creatura habet rationem finitatis quilibet potest persuadere
imaginabilitatem articuli trinitatis
Patet quod ex defectu 3ii articuli vel praesumptione ingenii contra
2m principium vel exigentia divinae inmensitatis contra primum consurgit turbatio in
articulo trinitatis ad credendum
Nam illis tribus consideratis non est difficile ymagina
ri
quod illa natura est ita nobilium proprietatum quae nullo modo reperiuntur in creaturis
Sequitur quod ex
cellentiores
philosophi sunt melius dispositi ad recipiendum fidem quam simplices conside
ratis
illis habitudinibus
Sequitur quia illa praedicata quae vulgo viderentur divinae perfectioni repug
nare
maxime divinam perfectionem et inmensitatem exprimunt
aliqua sunt communia
deo et creaturis et illa licet exprimant perfectionem sive inperfectione tamen non possunt esse
medium concludendi rem cui competunt esse infinite perfectam
Alia inmediate exprimunt im
mensitatem
perfectionis scilicet esse infallibile respectu futuri contingentis etc et illa maxime
exprimunt vel explicant divinam perfectionem
et ita posset inferri de aliis articulis scilicet vel de fide
de incarnatione vel corpore christi unde potest persuaderi faciliter consideratis tribus
praedictis scilicet inmensitate divinae perfectionis ratione cuius debentur sibi aliae proprietates quam crea
turis
maxime sublata praesumptione haec de praecedenti lectione
Ponatur quod deus
in prima parte proportionali huius horae ac
ceptet
sortem in 2a deacceptet et sic consequenter
de omnibus partibus proportionibus Ita quod in omnibus
partibus quae denominantur a numero imperari
acceptet sortem et in omnibus quae denominatur
a numero pari deacceptet et sic praemium instans
non esse huius horae est primum instans non esse
sortis
Tunc quaeritur utrum sortes salvabitur
vel non
dicitur quod stante lege currente casus
ille non est possibilis sed ponatur quod deus agat cum
sorte
vabitur
vel non Alio modo dicitur secundum eundem
quod probabile est dicit quod salvabitur
primo quia
deus promptior est ad salvandum quam ad dampnandum vel promptior
ad praemiandum quam ad puniendum
Secundo quia bene sequitur sortes nunc non
est et inmediate ante hoc fuit in gratia ergo salvabitur
Et signo primum instans non esse
sortis Sed etiam eodem modo probaretur quod immediate ante hoc fuit deac
ceptatus
ut videtur salva sua reverentia
et statum innocentiae unde in statu innocentiae vires sensitive omnino obedie
bant
rationem sed ratio potuit deficere per negligentiam Sed in statu christi ratio non
potuit esse negligens stante gratia sua seu plentitudine gratiae suae
Unus baccalarius legens sententias dixit quod homo assumptus a verbo
posset assumi a patre et spirito sancto Quia quaelibet persona successive potest assumere
illum hominem et quia non repugnant ista vel non contriantur sequitur quod etiam
simul possunt
Respondet magister petrus quod non primo quia tota latitudo illius humanitatis
terminantur per suppositalitatem unius personae
2o dicitur probabiliter quod pater non potest humanari
quia humari est proprietas personalis conveniens soli personae quae est fi
lius
Item dixit
creata videlicet per solam acceptationem Quia dicebat quod liberalitas in creata
non est alligata alicui accidenti
Item dixit quod staret
les
gratias et tamen a plus cognoscere et hoc per acceptationem
si acceptatio sufficeret se quaeritur quod creatura ab aeterno fuisset beata
Item quam bene
esset creaturae per acceptationem tam male esset sibi per deacceptationem Deac
ceptant
ergo deus petrum manentibus aliis
Item dixit magister petrus plon quod
prius natura res est bona quam est vel prius est rem esse bonam quam ipsam esse
propria passio entis
Item dixit magister petrus pleu quod adam in statu naturae integre ex
suis naturalibus potuit evidenter cognoscere deum esse trium et unum Quia
cognovit animam suam esse trinam in potentiis scilicet memoriam intellectivam
et volitivam et unam in essentia Et ex hoc concludere potuit trinitatem et unitatem in deo
Item
dixit magister petrus quod adam in statu innocentiae sic se habuit Saltem probabile est dicere quod
vires sensitive obdierunt
tas
non restitisset
bare
adducens plures rationes dicendo tandem quod visum fuit sibi quod positio magistri petri ad hoc
non fuit bene fundata postea magister petrus incipiens legere fecit de hoc mentionem et funda
vit
melius suam positionem primo per auctoritatem veteris testamenti in
constituit adam dum super singula animalia Etiam per aristotelem in polliticis in primo libro
Quod ratio in hominem
to
et corpori principatu dispotico ergo magis dominantur corpori quam viribus
Item
probavit dictum suum per
in libro de universo
Item in statu innocentiae adam habuit dominium super vegetativam
ita quod quando voluit habuit
patet per augustinum in pluribus locis
Etiam allegavit unum magistrum qui hoc tenuit ultra
15 annos videlicet per magistrum
Item per medicos dicentes quod ymaginativa obediunt
aestimativae
Respondet magistrum petrus quod consequens non est inconveniens quia hoc exprimitur de brutis ut in equo
2o
sequeretur quod adam habuisset dotem agilitatis
Respondebat quod consequens non est inconveniens Quia
multi sunt gradus agilitatis qui omnis sunt infra agilitatem
est agilior alio
Et quia adam fuit multum bene dispositus non est inconveniens concedere
ipsum fuisse agiliorem de multo quam sit alius homo aliquis nunc existens nec oportuisset
concedere ex meam positione quod fuisset mutatus
Item sequeretur quod status adae non
differet a statu
exire in actum ratione non imperante sed in christo nullo modo potuerunt exire in actum sine ratione concurrenti
et imperante
Secunda differentia est quia vires sensitive in adam licet obedieret in ordine
ad communiter occurrentia non tamen
sic sed solum fecerunt quod ratio praecipiebat
Item sequeretur quod posset volvere caelum et plane
tas
sicut sibi placeret et etiam contra mixtum firmamenti vel etiam alio modo quam nunc moveatur
caelum
Respondetur quod imperium non fuit sibi datum efficaciter nisi respectu sui corporis et
sui corporis Secundo dicebat quod de potentia dei absoluta non videt quando universale regimen
universi posset creaturae communicari unde ita posset probabiliter dici de anima christi tamen ex hoc
non sequeretur quod posset movere caelum per alium motum quam nunc movetur quia staret quod deus
illo modo solum sibi communicaret movere caelum tamquam esset una causa inmediate deo
Item
arguebat Cordig sequitur quod si adam fuisset in igne non fuisset conbustus nec ignis lae
sisset
eum si sibi non placuisset quibus potuisset praecepisse igni ne ageret in ipsum
patet solutio ex dictis
Item sequeretur quod potuisset fecisse