http://scta.info/resoure/lectio97/reims/transcription

Lectio 97, de Libertate [Reims Transcription]
De connexio inter fatum et divina providentia

Ad discussiendi discutiendi difficultatem de concorda liberi arbitrii cum fato introducta est materia de providentia divina

Sed quia secundum boecium in 4o IVo de consola<g ref="#slash"/> <lb ed="#R" break="no" n="66"/>tione ordo fatalis ex divina providenciae providentiae simplicitate procedit, ideo divina providencia providentia et fatum habent quamdam connexionem inter se

Prima Opinio: Quod fatum est nihil

et iuxta oppiniones opiniones recitatas et maxime iuxta primam oppinionem opinionem fatum nihil esset. nam antiqua oppinio opinio est quod omnis effectus et eorum diversitas resolvuntur ad neccessitatem necessitatem dispositionis materiae. Unde illa oppinio opinio ponit deum nihil providere sed omnia a casu eve nire. nam neccessitas necessitas effectuum resolvitur secundum materiam vel eius dispositionem secundum quod contingit materiam esse talem vel talem, et materiam vocat cor??ra[?] athomalia atomalia , ita quod secundum combinationes varias efficiuntur varii effectus, et non ex parte agentium vel finis. unde dicit illa oppinio opinio quod si[?] verb[??] fit nisi a casu, et quod nulla est providentia divina respectu regiminis universi nec cat??is[?][??] hoc modo fatum nihil esset. sed quia haec oppinio opinio non concedit ordinem causarum nec s?? ???? ex habitudine causarum neccessario necessario ordi??[?] et neccessario necessario effectus producentium

Secunda opinio: quod divina providentia extendit se ad incorruptibilia

Sed ?omnino[?] oppinio opinio fuit rabbi moysi ponentis quod de[?] illa[?] providencia providentia praecise se extendi ad corruptibilia et quia immediate terminantur ad incor ruptibilia. ideo ex hoc sunt incorruptibilia et manent aeterna

Unde consequenter respectu omnium corruptibilium caelestium motuum et eorum operationum ponit divinam providentiam et ex hoc sorciuntur sortiuntur rationem incorruptibilitatis, sed infra speram spheram generalium et corruptibilium respectu specierum praecise ponit divinam providentiam et non respectu individuorum nisi respectu hominis quia respectu individuorum speciei humanae in illis quae tangunt perpetuitatem intellectus praecise ponit divinam providentiam et inde est quod species sunt aeterne et intellectus cuiuslibet individui speciei humanae est aeternus

et re probando aliam oppinionem opinionem ut creditur catholicam rabbi moyses arguit, quia si divina provi dencia provi dentia se extenderet ad omnia individua specierum et alia quaecumque sequitur quod omnia eve nirent de neccessitate necessitate propter immutabilitatem divinae providentiae et scabilitatem stabilitatem et per consequens perirent leges et regulae morales et virtu tes

sed ista ratio inevitabiliter militat contra ipsum, quia ipse concedit quod divina providen cia providen tia se extendit ad speciem humanam et individua eiusdem et operationes indivi duales igitur ipsa se extendit ad electiones humanas et ultra igitur divina providentia eis imponit neccessitatem necessitatem et sic neccessario necessario e venient quod est inconveniens quod intulit contra 2am secundam oppinionem opinionem

ideo ipse habet concedere quod omnia concurrentia concurrencia operationem voluntatis humanae neccessario necessario evenirent. et sic fatum non stat cum libero arbitrio quia vel fatum recipitur pro divina providentia ad intra vel pro agregato aggregato causarum concurrencium concurrentium ad productionem alicuius effectus

quantum ad primum ponit neccessitatem necessitatem quia quicquid provisum est neccessario necessario provisum est. et etiam ex parte causarum ponit neccessitatem necessitatem quia dicit quod eis pro visum est neccessario necessario a deo, et in ista materia incidit rabbi moyses in cillam[?] cu piens evitare caribdim charibdim . et ideo tenendum est cum fide catholica et boecio quod providentia divina se extendit ad omnia et ad actus particulares et particularia opera individuorum ut deducit boecius in 4o IVo prosa 6a, ita quod providen cia providen tia est summa ratio qua deus cuncta gu bernat et disponit

Origo acceptationis fati a vulgari

Ad habendum va rios modos fati seu acceptationis huiusmodi vocabuli fatum. notandum est incipiendum a ace vulgari acceptatione fati

pro cuius materiae declaratione[?] est advertendum quod sicut in alia lectione tangebatur statum vul gi habuit originem ex laesione potentiarum scilicet rationalis concupiscibilis irascibilis quia rationa lis potentia habet primam veritatem pro principali obiecto / et potentia concupiscibilis habet summam bonitatem pro obiecto et potentia irascibilis habet pro obiecto summam potentiam. et hoc est correspondenter tribus personis et ideo ratione laesionis potentiae prima veritas est occultata et potentia rationalis infirma et incli nata ad assentiendum falsitati. potentia concupi scibilis est inclinata non ad summam bonitatem, sed ad delectationem et irascibilis potentia est inclinata ad colendum creaturam ex prima radice modos et causas effectuum resolvit ad latentem neccessitatem necessitatem et hanc vocat fatum in acceptatione

2o secundo ex cor ruptione virium huiusmodi, scilicet, irascibilis et concipiscibilis praecipue convertitur creatura ad colendum vicia vitia et ex consequenti ad excusandum excusationes in peccatis finxit scienter hominem neccessitari necessitari ad vicia vitia ut per hoc liberius prorumpet in voluntates et alia obiecta illicita, et ut excusetur ab infa mia ratione Impellentis neccissitatis necessitatis ita quod ex nequicia nequitia quoddam modo deliberata habuit originem fatum apud volentes prosequi volitione et voluntates, quia neccessitas necessitatis fati sic agi et impellit

3us tertius modus exigentibus demeritis creaturae deus permisit dyabolum diabolum in forma sensibili apparere et loqui et praecipue in natu??abus[?] hominum praedicendum prosperitatis et adversitatis fu??tas[?] ipsi nascenti noviter, ut ait guillemus parisiensis in libro de universo dicit quod dae mones in forma mulierum exigen tibus peccatis vulgis potuerunt conie cturare ventura quandoque menciendum mentiendum

Tres modos deceptionis

ubi notat iste doctor quod tria dicuntur esse dicta ad tales sic deceptis. quaedam connunatoria[?], et ista non sunt nullo ven tura. alia sunt consulcoria et iterum non neccessario necessario eveniunt. alia sunt enuncia ta tanquam ventura simpliciter tangentia statum nascencium nascentium et ista vocantur fata secundum acceptationem illam et vocantur fata id est apud deos vel deas de certa et sca cuta sta tuta s et sinnata[?] inrevocabiliter. ita quod in nativitatibus puerorum apparent daemo nes in forma mulierum et praedicunt a diver sitatem vel prosperitatem puerorum, et ista sinna ta sunt a diis, et ideo non possunt non verifi cari et iscae istae enuntiones[?] vocantur fata ab solute sicut dictum est per deos vel deas decerta ita quod neccessario necessario dant futurum forae et illa est acceptatio introducta a dyabo lo diabo lo et dicitur fatum a for faris quod est loqui quia fata sunt dicta deorum significantia quae neccessario necessario ventura sunt nascentibus

Radix idolatriae

et in hoc fundatur radix ydolatrandi idolatrandi , nam per hoc credidit vulgus daemones habere po testatem dandi prosperitatem vel adversi tatem nascentibus et resolvit se in eos tanquam summos rectores totius orbis, et sic decepta potentia rationalis fertur in illos et irascibilis exubet cultum

et ex hoc venit ratio nephandae nefandae ydolatriae idolatriae quae habet 10 species quas tradit guillelmus parisiensis in libro de fide et legibus in fine. Prima species est cultus daemonum. 2a secunda cultus stellarum. 3a tertia cultus elementorum 4a quarta cultus ydolorum idolorum . 5a quinta cultus ymagi num imagi num fabricatarum in certis constellationibus 6a sexta de adoratione figurarum. 7ma septima consistit in verbis. 8va octava in temporibus. 9na nona in principiis rerum. 10a decima in inventionibus rerum ut reperire ferrum est multo felicius quam reperire au rum, et istae sunt deceptiones in humano genere. et ad istas omnia sortilegia et trufle vetularum reducuntur de quibus forte dicetur huiusmodi errores reprobando

De causa fati

Ex quibus apparet quod fatum tripliciter causatur primo modo pro neccisstate necisstate sic evenientis quae nihil habet pro obiecto in particulari nisi quod neccesse necesse est sic fieri. 2o secundo fatum est quod fictice[?] non ad exicusationem[?] peccatoris et repertum pro excecutione vi ciorum vi tiorum et in 3a tertia acceptatione annunciantis annuntiantis et neccisstantis necessitantis puerorum ad prosperitatem vel adversitatem nascencium nascentium

opinio errans iulii firmici

Sequitur alia oppinio opinio philosophorum errantium in hac materia et prima oppinio opinio est iulii fermiti[?] in prolo go astroligae suae ubi tenet quod fatum sit concathenatio concatenatio omnium[?] causarum superiorum neccessitans necessitans et neccessario necessario faciens evenire quicquid futurum est. et inevitabiliter, et ad probandum errorem suum inducit exem pla plurima quorum radix scat stat in hoc quod innocentes puniuntur et male mo riuntur et pessimi prosperantur igitur resolven dum est ad fatum neccissitas necessitas quod nihil est nisi dispositio corporum caelestium quae est causa respectu effectuum producibilium

Et primo ponit exemplum de socrate qui licet esset innocens ma la morte fato periit, et plato fato cap tus est a tiranno tyranno , et pitagoras exa lium[?] passus est, et pompeius iustus perdidit imperium romanum et occisus est et tirannus malus obtinuit et hoc allegat boecius 4o IVo de consolatione introducendo lucanum, et quod causa cesaris placuit diis, et ut dicit latentius, pompeius pro iustitia certabat, et fato cesar obtinuit. Unde ducit praefatus Iulius in hiis verbis credamus itaque fide veritatis oppresse et confiteamur vere rationis secumlooks corrected iudicium nihil in nostra potestate, sed totum positum in potestate fatorum, et quicquid pa titur vel prosperatur fortunae Imponitur

Sed ista oppinio opinio nedum est contra fidem sed etiam contra moralem philosophiam et contra mores et contra veram theologiam seu astrologiam resolvendo se ad veritatem ut deducetur. Sed ad rationem quam tangit sub istis verbis quid agis de rogas fato et stellarum vim obscimante[?] animositate contempnis cum vides malorum exitu bonos esse

Omnia eveniunt a casu vel ex necessitate et responsio Boethius

Ista non nihil valet licet esset impertinens ad theologiam et philosophiam et quia ista ratio movit antiquos, scilicet, quod omnia eveniunt a casu vel ex neccessitate necessitate sed illud non valet et maxime quia experimur libertatem in nobis unde in libertate nostra est levare festuum[??]

et ideo respondet boecius in loco psalmato[?]

Prima ratio est infirmitas nostrae cog nitionis quae est tanta quod et non cognosca mus interiora hominum quia credimus aliquos malos esse qui tamen boni sunt et econverso. ideo apud nos est difficile indicae utrum boni paciantur patiantur vel non

2a secunda responsio quod deus qui est sapientissimus et optimus medicus animarum ut habetur in psalmo, qui sanat omnes iniquitates vel infirmitates tuas, et alibi qui sanat iniquitates propter me. Et ideo ut sanemur deus applicat diversa pro regimine sanitatis nostrae. et infirmis diversas medicamenta pro cura habenda propinquat, et hoc habet facere peritus medicus, quia consanitate scat stat varietas complatonum[?] igitur varietas regiminis

Item cum infirmitate scat stat varietas complatonum[?], et ita deus cognoscit dispositionem creaturam ratio nalium et videt quibusdam bonis bonum esse habere adversitatem licet eam lateat nos ut causa regiminis sanitatis latetur in multis partis et in ignorantibus medicinam, et ita ymaginandum imaginandum est quod deus scit pro bonis expedit prosperitas temporalis aliquando et diversitas aliquando et ideo ipse resolvit ad nostram igno ranciam ignorantiam et ad divinam sapientiam quod bonis evenit prosperitas vel adversitas et malis[?] etiam nam ex deffectu contingit quod nescimus quare hunc dicat, et alium forte me liorem deicit et privat bonis temporalibus quia ignoramus illam artem altissimam divinae sapientiae et illud apparet in exemplo de medico, iam allegato

3a tertia solutio quod virtuo sis quandoque dat temporalia propter pusillanimitatem que non est vicium vitium ratione cuius adveniente ad versitate quis corresponderet[?] a scatu statu virtutis et ideo deus tali confert bona temporalia quod ita contingat nomen est quia credidit dyabolus diabolus de iob quod sublatis bonis temporalibus se dampnaret cui concordat apostolus dicens fidelis deus qui non pacietur patietur vos temptari supra illud quod potestas, et sic sapientissime deus ordinat

4a quarta solutio quia quid possunt esse in contemplatione dei et deus vult aufferre auferre impedimentum contemplationis ut paupertatem et aegritudinem et ideo sanitatem corporis et divi cias divi tias talibus tribuit

5a quinta causa seu 5a quinta so lutio ut boni possint domare malos et punire et subiugar, et sic deus exaltavit david et fecit eum regem ut maliciae malitiae sanlis resistent et populum in manu potenti regeret puniendo malos et sic deus notabiliter dat bonis bona tempora lia

De mala
Quare bonis mala contingant secundum Boethium

Sed quare bonis mala contingant boe cius respondet

primo ne propter bonitatem et excellentiam cadant in superbiam ut de paulo qui habuit angelum sathanae et temptationem de peccato carnis intensissimam, ideo ne magnitudo revelationum me extollant datus est i michi mihi stimulus carnis et angelus sathanae qui me collafizent[?], et ideo licet paulus esset magnae perfectionis datae est ei adversitas ne esset in superia deiectus

2o secundo deus au fert bona temporalia virtuosus[?] est ne ex divitiis exeiant in excessum vel superbiam vel luxuriam

3o tertio ut fieret in eis virtus vel ut ipsa augeatur, ut de iob qui erat virtuosus et tamen sublata sunt ei omnia bona temporalia, et de thobia qui penam habuit longam in neccessitate necessitate et miseria in qua profecit in virtute pacienciae patientiae

4o quarto ad reprimiendum praesumptionem contingit namque quod deus nedum mala penalia sed etiam deus permittit corruere in peccatum quod de terminis est ut de petro qui de se ipso praesumens quod nullo modo christum relinqueret cum dicebat. Et si opporteat oporteat me mori tecum non te negabo, nam sperans in conscantiam constantiam suae fragilitatis permissus est corruere in peccatum cum ad votem ancillae negavit christum

5o quinto permisit deus beatos pati ut virtus magnificaretur et gloriosum nomen acquire rent in hac vita quod factum est in marti ribus marty ribus qui nullo modo a vera constancia constantia et virtute fidei potuerunt separari nam mors hoc non potuit licet terribilissimum et horibilissimum omni, et adhuc reperitur in gentilibus ut in marco regula et iustino et de illo qui tenebat magum. nam alius volens interficere non poterat percutere in prius tenentem percuteret

Quod bonum contingat malis pertinent ad summam sapientiam

Sed quod malis male contingant nullus miratur, sed quod bonum contingat malis hoc pertinet ad summam sapientiam ex multiplici utilitate

primo quia quantum ad affluenciam affluentiam temporalium est argumentum evidens quod bona temporalia sunt contempnan da et in eis non est felicitas, quia mali non sunt felices inhaerendo sicut bonis temporalibus

2o secundo permisit deus ex sua divina providencia providentia ne tales prorumpant in deteriora stelera et ne efficiantur deteriores quia per priva tionem bonorum tales prorumperent in omi cidia homi cidia furta et alia mala

3o tertio quia humdancia[?] bonorum potest esse occasio vir tuose uniendi. primo ex gratificatione divinae beneficienciae beneficientiae quia consideratis suas conscientias malas et dei bonitatem pro vocantur for tissime ad dei amorem ut exemplum ponit guillelmus parisiensis de uno qui fuerat pessime vitae, et fuit electus in epistolam considerans eius malam vitam et dei beneficientiam fuit perfectissimus homo qui relinquens totum elegit vitam solitarima. eciam etiam ex timore administra tionis et divinae bonitatis praeservat se a peccato et per accidens contingit bonum

4o quarto datur malis affluentia bonorum in eorum pe nam quia possunt esse tantae maliciae malitiae quod digni sunt relinqui a deo et habentes tantas divicias divitias intrant de peccato in peccatum ut divitiae et priora peccat fuit causae aliorum peccatorum

ultimo datur eis affluentia bonorum, quia propter exercicium exercitium bonorum datur malis potentia, quia si non fuisset seiucia[?] imperatorum non fuit tot marti res marty res quot sunt et ideo profuit eorum potentia licet non eis

Cur boni patiuntur

Quantum ad passionem beatorum, scilicet quod boni et virtuosi paciantur patiantur et cur bantur guillelmus parisiensis assignat aliquas causa discurrendo per singula mala poe nalia et dicit quod dolor est bona memorativa[?] rationis contra sensum quia per dolorem vehementem anima purgatur a voluntatibus. et sic de singulis discurrendo. Ex quo patet quod deus non laedit bonos quando dat eis mala poenalia quia sunt quoddam modo bona spiritualia et medicinae purgativae

Responsio magis speculative

nihilominus istae rationes sunt satisfaciendum[?] hominibus. Et ideo respondetur magis speculative, et resolutio scat stat ad duo

pri mum est quod iudicium nostrum est infirmum in cogitando altitudinem dei et regnis rationis circa universum. ideo scandum standum est fide quae data est nobis ad medelam quando intellectus est infir mus et non potest cognoscere quia fides nobis prae dicat quod deus est optimus, et ideo habemus conce dere quod quicquid ab eo fit bene fit et singula optime regit, licet nesciamus ostendere causas regiminis

alia causa est quod bonitas ordinis rerum non est prior obiective divina providentia, sed est omnino posterior. Unde deus suam providenciam providentiam non habet ad intra ex repraesentatione bonitatis ordinis rerum in se, sed prius deus voluit et di ponit res sic ordinari et sic sequitur quod bene ordinantur et ad nullam aliam radicem debus resolvi bonitas ordinis rerum. unde quod terra sit in centro mundi, et ignis in concavo orbis lunae et duo elementa media sint di sposita ex eo non denominatur ordinatio rerum bona, sed ordinatio rerum sortitur suam bonitatem a divina ordinatione. Unde si terra esset in concavo orbis lunae et ignis in centro ubi terra est tunc res essent aeque bene ordinate sicut nunc sunt, quia eo ipso quod deus vult sic res ordinari, eo ipso ordinatio est bona nisi forte quo ad nostrum modum considerandi, quia non apparet nobis bene ordinari sic.

et ideo consequenter dato quod deus puniret bonos et inno centes et non propter aliud bonum consequendus nihilominus iustificatione faceret, et aequae iustae ac si salvaret eos quia bonitas rerum debet resolvi ad providentem a cuius iudicio ordo reris dependet et ordinatur et disponitur, et ideo non oportet nisi recurrere ad hoc quod ratione suae immensitatis sic providet et licet iste modus deinde sit vulgarum tamen est subtilissimus