In praecedenti lectione
tactum fuit qualiter fides habet roborare augmentare
et illuminare intellectum intantum quod intellectus sit ro
boratus
et illuminatus fide potest in lumine
naturali devenire in cognitionem articulorum
fidei et hoc secundum duplicem modum scilicet per media
intrinseca et extrinseca
per media intrinseca
possunt deduci articuli fidei habentes
esse
concurrit adextra ad productionem effectuum
ut essentia sed ut tres personae ita quod effectus
ut effectus est producitur a trinitate ut trina
est ideo habitudo effectus ad suam causam est
ut trina
articulus trinitatis relucet in natura et per media
extrinseca deducuntur articuli non habentes huiusmodi
habitudinem
incarnationis et huiusmodi propter tamen nobilitatem
et excellentiam ipsius trinitatis
aliquid de materia trinitatis non dicam assertive
credo tamen quod illud quod dicam non sit contra
fidei pietatem
et honorem hoc cum sobrietate et modestia est
loquendum in materia ista
Restat igitur inducere
media extrinseca per quae potest probari fides
Prima ratio pro fide est ista et istam tangit
non veniita quod a principio
solvere legem sed adimplere
Sunt multae aliae rationes ad probandum fidem
unde
ponit octo ad probandum quod fides est nobis
saluberrima
absentium prophetae praedicaverunt a longe quae postea
de directo experiebantur ipsi Iudaei
est quod a deo loquebantur quia illa quae praedica
bant
tantum distabant a naturalibus quod non po
terant
ea scire per coniecturationes naturales nec
per revelationem daemonium
de futuris de quibus haberent coniecturationes
temporibus et locis qui secuti sunt
concorditer sunt locuti quantumcumque distarent
sive locis sive temporibus
notitiam de alio et exercitationem et istud est
evidens signum quod a deo loquebantur licet
unus clarius alter obscurius loquerentur
tamen concorditer omnes loquebantur de adventu
christi et de fide nostra
Iudaei optabant renuerunt et illud est
signum quod non prophetabant spiritu humano sed
divino
in contradictione et discordabant ut alias
fuit allegatum de opinionibus ipsorum
de felicitate humana
quod prophetae discordarent simul quantumcumque distarent
abinvicem sive temporibus sive locis licet
non conferrent adinvicem nec haberent
unus de alio notitiam et ista ratio multum debet
movere quemcumque bene dispositum ad credendum
fidem nostram
tium
si enim videamus quales fuerunt in
vita et moribus et aliis certum est quod fuerunt
sanctissimae vitae et quod multi se exposuerunt
morti pro
illud patet quod dicta eorum concludebant falsitatem se
ductionis
et quod non fuerunt suspecti de men
dacio
nam mendacium est fermentum maximum
quod unumquodque ens non sufficit sibi
unum indiget alio voluerunt indicare eis
quod haberent simul conversationem et communicationem
adinvicem
crederet alteri Ita quod est quidam instinctus
naturalis quod unusquisque alteri credat et hoc
est propter
est dubium quod si veritas bene teneretur
facillime regeretur ideo ipsi qui mentiuntur
laedunt et agunt contra nobilem conditionem
naturae nobis datam
omne mendacium de se pravum
quia de directo
opponitur instinctui naturali nobis dato
non potest stare mendacium in hominibus
bonorum morum et sanctissimae vitae cuiusmodi
fuerunt prophetae etc
gantium
si enim fides non
per magnos philosophos et homines peritos secus
esset quia daretur vel diceretur quod hoc potuerunt
habere vel scire per eius prudentiam et eius scientiam
sed hoc non
grossos et materiales qui erant omnino illuminati
et istud est mirabile miraculum quod unus rusticus
et grossus piscator fuerit tantae scientiae et pro
bitatis
et istud fuit magnum signum quod deus
loquebatur in eis unde
videte vanitatem vestram quia non multa sapientes
sed stulti apud mundum supple
fundendum
sapientes supple
dici est evidentissimum signum quod tales erant electi
a deo
enim essent plures libri scripti de revelationibus
et prophetiis et aliis quam
ta
sollicitudo recipientium quod illi libri solum
fuerunt recepti qui pertinebant ad fidem nostram
ita quod etiam multi libri de christo fuerunt relicti vel
quia non erant competentes conditionibus hominum
vel quia non erant debito modo compilati vel aliqua
huiusmodi de causa alia
miraculorum Et de ista ratione tactum est in ratione
illi qui fuerunt praedicatores et promulgatores
huiusmodi fidei habuerunt vim faciendi mira
cula
sibi annexa sicut alias dictum est
et probabiliter potest dici quod fides est aptitu
dinaliter
in certo gradu
Et si obiciatur contra istam rationem de miraculis
per gentiles factis
dicit enim quod daemones libenter volunt coli
et libenter seducunt genus humanum ad hoc
ut colant eos unde sicut tangitur
sciunt applicationes agentium naturalium et aliquando
applicant hominibus intantum quod homines inflant
vel cadunt vel aliquid huiusmodi faciunt et
postea ipsis daemonibus invocatis ab hominibus
ab eis seductis removet illa agentia per
eos applicata et tunc credunt homines quod ibi sint
miracula sed realiter ibi non sunt miracula
etiam licet aliquando apud gentiles reperiantur
multa miracula et prophetationes et huiusmodi
numquam tamen hoc fit in attestationem alicuius
veritatis vel boni sed semper ordinantur ad ma
la
vel per homines bonae vitae et morum et huiusmodi.
et per hoc potest apparere quod talia non fiunt a deo
sed a daemonibus et forte de hoc videbitur infe
rius
in materia de miraculis
rationabilitas ista enim lex
rationem
naretur
rectae rationis
esse malum
difficultas credendorum est impertinens si enim
credamus quod deus est trinus et unus numquam eam
reverentia debetur sibi sicut si credemus esset
simpliciter simplex
est trinus et unus et philosophus credit quod simpliciter
simplex quod sicut unico cultu philosophus colit deum
ita unico cultu colimus tres personas
lex ista continet agibilia
Et ideo
nostram saltem implicite unde dicit
legem corporis propheta noster
felicitatem animae altius tradunt theologi
de directo contra legem suam nostram approbando
implicite cum dicit
reprimi voluptates et deliciae quae omnia re
pugnant
legi
vivere voluptuose et deliciose intantum dicit
ipse quod vivendo secundum legem animae intellectus tantum
elevatur quod efficitur speculum intelligibile in quo descri
bitur
totus ordo universi et singularum rerum species
Ita quod finaliter coniungitur cum intellectu agente
qui docet eum de agibilibus et speculativis
dendorum
sed istud potest faciliter persuaderi
philosophus per ea quae dicta sunt in praecedentibus quia
ostensum est prius quod intellectus in pure naturalibus
existens est modice virtutis et pauca potest cognoscere
sed adiutus fide potest cognoscere deum et arti
culos
fidei sicut dictum est in praecedentibus
ratio est stabilitas ecclesiae magnum enim fuit
miraculum quod ipsa fuerit semper ab initio mundi
continuata et introducta quando potentia humana fuit
maxima scilicet ipse
sicut communiter narratur
simplices homines introducebant fidem nostram
unde habetur in
Petre rogavi pro te ut non deficiat fides
tua
multi enim sunt modi ad probandum
aliquod in moralibus scilicet per testem per legem
per pactum per
per miraculum per conformitatem morum seu gestorum
modo omnibus istis modis probari potest fides
nostra eritis
etc. et alibi dicit
tes
in ierhusalem"enim
fieri non omnibus sed testibus praeordinatis a deo
per iuramentum quia non habuit maiorem se iura
vit
per semetipsum per miraculum quia tanta fuerunt
miracula propter fidem facta patet in
Per tormenta videamus tormenta apostolorum et
generaliter omnium
non mentitur et non est inventus dolus in ore
eius
ab intellectu bene disposito et non affectato ad oppositum
quia affectio tollit apparentia et etiam intellectui
illuminato fide faciunt evidentiam magnam
de fide nostra
contra aliquos aliter loquentes de theologia
dictum
est de hoc comparando habitum fidei in habitum
theologicum non est dubium quin habitus fidei sit superior
quia nobilior est
Et si dicatur contra habitus theologicus parte est clarior
igitur nobilior consequentia tenet quia quanto in aliqua latitudine
aliquid plus appropinquat ad summum tanto est
nobilius modo claritas notitiae magis imitatur
summam claritatem sive lucem quam aenigma ergo etc
enim sunt denominationes essentialis perfectionis
sunt quae vocantur morales
non communicantur secundum proportionem essentialium maxime
illae quae non se habent tamquam proprie passiones et
bene stat quod una denominatio moralis superior
communicetur inferiori speciei et non superiori
alias ponebatur de fide quia habet unam de
nominationem
moralem secundum quam magis imitatur
divinum iudicium quam suprema intelligentia
licet habitus theologicus sit inferioris speciei ad habitum
fidei
denominatio moralis sibi scilicet habitui theologico
quae non
habitus theologicus magis Imitatur divinam et
mam
mam
et negatur consequentia
arguo unico medio quia habitus theologicus prae
supponit
habitum fidei ut ipsemet dicit igitur etc
consequentia tenet quia nulla conclusio potest esse evidentior
suis principiis ita quod dato quod in aliquo processu
assummantur plures praemissae si una sit in
evidens
vel non scita sed solum credita conclusio erit
inevidens vel non scita vel credita solum
quia ex dubio vel inevidenti numquam sequitur
vel evidens
igitur si theologia praesupponit fidem
et assumit tamquam principium sequitur propositum
posset etiam inferri contra
quod theologia non est habitus adhaesivus ita quod
aliqui dicunt
est habitus adhaesivus Ita quod aliqui dicunt
quod theologia non est nisi notitia consequentiarum ita quod the
ologia
non deservit ad aliud nisi ad hoc
quod positis articulis et sacra scriptura et contentis
in ea quod homo sciat communiter loqui et ex uno
inferre reliquum
non est nisi una pars logicae scilicet ars obliga
toria
quod non est dicendum quia isto modo praedicto
concedendum esset quod
ut patet per illud quod scripsit christus potens ve
rax
etc quod non est concedendum
est quod theologia est habitus scientificus et adhae
sivus
articulorum fidei sicut dictum fuit in alia
lectione
prima est scientia et fides sunt
de eodem adaequate respectu eiusdem patet nam capiamus
illum articulum deus est gratia exempli cer
tum
est quod est creditus fide et quod de ipso
habetur fides
sciri scientifice igitur etc
communiter faciunt hic unum dubium utrum scilicet
possint simul stare evidentia scientiae et aenigma
fidei ita quod difficultas resolvitur ad hoc
utrum actus fidei et actus scientiae de eodem
adaequate possint simul stare unde
ponit expresse quod non et faciam ad hoc rationes
pro ista parte et solvam eas
sic quia si actus fidei et actus scientificus
possent simul stare sequeretur contradictio
quia sequeretur quod aliquis evidenter et non evidenter
assentiret eidem consequens illud est contradictio
et patet consequentia
igitur non evidenter assentit
isti propositioni
Ad istam rationem
enim istas duas propositiones
propositiones sunt de praedicatis contradictoriis quia li
includit
stant nec sunt de praedicatis contradictoriis
hominem et
quando dicitur
assentit distinguitur 2a propositio consequentis quia si negatio
sit
eidem evidenter et non evidenter
teneatur
assentit quia falsa est nec sequitur
negantur in consequente
fidei est quidam de se non clarus sed aenigmaticus
et actus scientificus est de se clarus et evidens
modo quae repugnantia est quod eadem res cognoscatur
diversis cognitionibus
ipsum
visione corporali modo certum est quod visio qua vi
debat
et nobilior visione qua videbat ipsum cor
poraliter
et sicut loquitur de simplicibus notitiis ita etiam
potest esse de compositis ita quod christus potuit cog
noscere
in A
corporaliter
acquisita
enim est quod aliqua res
quod videbo ipsam directe et cum hoc in speculo
modo non est dubium quin visio recta semper clarior
et perfectior est visione reflexa et sic patet quod cogni
tio
evidens et cognitio non-evidens de eodem
non sunt contrariae nec simul incompossibiles et sic patet
responsio ad illam rationem
dicentem quod fides est non apparentium
et etiam per
gustinum
fides est non apparentium
per actum fidei ita quod fides non requirit aliquam
apparentiam ex parte obiecti et eodem modo
scilicet per fidem
et actus fidei possent simul stare hic in via
ita etiam possunt in patria consequens est contra
dicentem quod sola caritas manebit in patria
et etiam contra recedentibus
fide et spe, remanebit sola caritas in patria
Ad istam rationem diceretur primo quod de potentia dei
ordinata ordinatum est quod non remaneant
in patria igitur non possunt hic consequentia non valet
de actu et non de habitu ita quod voluerunt dicere
quod in patria non remanebit actus fidei nec
etiam spei quia de habitu tenent quasi omnis concor
diter
quod remanebit in patria et quantum est de me
teneo probabiliter quod possibile est quod tam quo
ad actum quam quo ad habitum remaneant
in patria actus fidei et actus scientificus simul
nec ex isto videtur sequi aliquod inconveniens considera
ta
enim nobilitate actus fidei quia per ipsum
intellectus abnegat
super omnia
decorem universi
etiam actus scientificus conclusionum scitarum hic in via
non videtur esse nisi ad statum habentis eos et tunc
ad
actu et non habitu
dei absoluta possint simul manere in patria
actus cum actu et cum habitu
est mea
se
non potest stare cum visione eiusdem aenigmatica
Respondeo, primo, de potentia dei ordinata ita est
sunt
simul
vicem
contrarii sicut ostensum est prius quod visio
clara et visio non clara de eodem sunt simul
compossibiles
probare
in dubium quin actus cum habitu possit simul
stare et habitus cum habitu ita quod si dentur
fides scientia et opinio actus fidei cum habitu
scientifico potest stare et habitus scientificus cum actu
opinativo et habitus cum habitu quod actus possit
stare cum habitu probant sic
habitu fidei quod deus est tunc actus ille tunc actus ille scientificus
et habitus urus
petur
habitus ille creditativus
habitus posset stare cum habitu quia dato primo scilicet
quod actus possit stare cum habitu ponatur igitur
quod habitus fidei stat cum actu scientifico
ille scientificus producere potest habitum scien
tificum
et illis habitibus simul existentibus quibus
poterit exire in actum et sic actus unius stabit
cum habitu alterius Ita quod tota resolutio eorum
stat in hoc quod actus non est compossibilis cum actu
sed bene cum habitu vel habitus cum habitu Sed cum hoc
ego superaddo quod actus bene potest
actu et cum habitu et habitus cum habitu
inter eos nulla est repugnantia ut ostensum
est prius
procedit per latitudinem veritatum a principiis
distantium et hoc adiutorio fidei intellectum
adiuvante patet conclusio nam sicut tactum est in praece
dentibus
lumen naturale quantum est de se est valde
parvum etiam intellectus in suis principiis valde
modica potest scire et in puris naturalibus adiu
tus
tamen fide potest in lumine naturali deducere
articulos fidei secundum quod fides magis et magis
intenditur secundum hoc etiam roborat et illuminat
intellectum magis et magis ergo cum in infinitum
fides possit intendi in intellectu sequitur propositum
naturali cum adiutorio fidei daretur aliquis
gradus quo dato variaretur communis modus
eadem conclusio potest multis modis sciri sive demonstra
ri
quae vocatur
metria
demonstratur intantum quod Iuvenes propter difficultatem
demonstrationis quando veniunt ad illam propositionem
refugiunt et ibidem dimittunt
vero demonstravit eam valde faciliter et sic
ginari
ginari
quod posset dari aliquid quo dato
processus naturalis ne in illo processu inferretur
conclusio ex principiis unde experientia docet quod de
facto sunt aliqua principia uni quae non sunt principia
alteri Ita quod ego expertus sum me vidisse
aliquos qui non prima facie qua proponebatur
illud principium si ab aequalibus aequalia demas
etc non statim ei assentiebant sed oportebat eis
aliqualiter declarare quomodo datis duabus
quantitatibus aliqua
amoveatur sicut de alia illa quae remanebunt
erunt aequalia Ita igitur
gumentatione
luminis naturalis daretur aliquis gradus
quo dato conclusiones quae modo sciuntur per longum pro
cessum
inferendo eas ex principiis scirentur
cipia
et discursus non requirunt nisi propter
in principiis ita quod lumen conclusionis non supponit
nisi lumen perfectum principii Si igitur lumen
proprium intenderetur intantum quod aequivaleret
lumini principiorum et
quin huiusmodi conclusiones possent
sine tali processu nec ex hoc sequitur quin adhuc illae
conclusiones erunt deducibiles ex principiis