http://scta.info/resoure/lectio106/reims/transcription

Lectio 106, de Libertate [Reims Transcription]
Prima propositio

Continuando materiam inceptam et fini endo eam sit propositio ista quod propter super scitionem super stitionem speculativorum[?] non oportet ad daemones specialiter recurrere.

Circa explanationes naturales pro occulto

hic tangitur materia de inqui sitione ocultorum occultorum per specula vel euses luci dos vel ungues politos si inuntos[?] aliquo sacro vel aliquo oleo cum certis coniurationibus supersci tiosi supersti tiosi consueverunt capere invenire et habere gal dium lucidi?um[?] vel speculum vel unguem bene poliitum pueri vel alicuius oleo unctum et adiuctum[?] cum certis coniurationibus dicunt puerum videre secreta et occultas veritates quae quaeruntur[?]

Et circa hoc ponitur conclusio quod propter eius expertos in talibus non oportet recurrere ad daemones specialiter. et primo sup ponitur haec sunt superciciosa superstitiosa ubi notandum est quod quamquam sit naturalis operatio si fiat daemonum invo catio vel superscicio coniuratio est superscicio superstitiosa et quantumcumque causae naturales applicentur ad ef fectum si fiat daemonum[?] invocatio supersciciosum superstitiosum est quia in omnibus talibus invocationibus et con iurationibus est reverencia reverentia daemonibus exhibita quae non eis sed deo deberet ultimate et ideo talis cultus est inordinatus et superfluus quare supersci tio supersti tio nuncupatur, quod tamen oppinio oppinio specularum possit reduci ad causas naturales ubi Iuvens per aliquod lucidum vel speculum revelant secretas veri tates quod possit salvari per naturam non recur rendo ad daemones quamquam invocatos, hoc posset esse et salvari multipliciter

Primo: secundum viam platonicam

primo: secundum viam platoni cam tenendum est quod anima sic creata cum omnibus notitiis et viribus ei possibilibus. Sed propter coniunctionem cum corollariae non potest exire in actum, ideo indiget longo scu dio stu dio et exercitio exercitio plus vel minus secundum corollarium dispositio nem et secundum quod est magis vel minus corollari immersa et tunc propter vehemenciam vehementiam alicuius lucidi in corollariae dispositio anima quasi reflectitur ad se et utitur noticiis notitiis concreatis sibi secundum gradum et proportionem suae reflectionis quia anima mo?cum[?] corpori im mersa in tali casu plura videt et magis immersa minus videt nam contingit dispositionem esse talem quod anima nullatenus veritates occul tas videbit, et hoc narrat saberiensis[?] de se ipso nam a suo instructore sacerdote in Iuven tute fuit applicatum ei lucidum, et tamen nichil nihil vidit, et ob hoc deo regratiatur[?], et forte divina providencia providentia ipse fuit praeservatus et talis reflexio non fit sine maxima motione spuum[?] quae est tanta quod Iuvenes redduntur inhabiles et habent potentias taliter disproportas[?] quod vix possunt se Iuvare post huiusmodi refere reflectionem

Secundo: secundum viam aristotelis

2o secundo potest salvari secundum viam aristotelis qui licet ponat animam a principio suae creationis tanquam tabula rasa in qua nihil deputatum[?] est, ipsa tamen secundum eum est coniungibilis intellectui agenti et ab eo potest immediate irradiari et illustrari et per hoc occultas veritates cognoscere, quiquid[?] motus cognoscendi non est consuetus nec secundum doctrinam ab eo traditam in 3o IIIo de anima, scilicet, cognoscere per fantasmata phantasmata iuxta illud quod neccesse necesse est quemcumque intelligentem fantasmata phantasmata speculari, Ita quod visio quae fieret per coniunctionem animae intellectui agenti non fieret per fantasmata phantasmata et iuxtum[?] primum modum hoc potest contingere per vehemenciam vehementiam applicaci applicati ad animam et fit modus ita acutus, et in tantum quod anima convertitur ad opera[??] in teriora et deserit extrinseca, igitur ex coniunctione intellectus agentis cum anima ipsa revelat veritates secre tas

Tertia via

3a tertia via huic similis est, et videtur fundari in dictis augustini dicentis quod deus est verum lumen intelligentiarum nostrarum et per recessum a cupiditatibus et passionibus corporalibus et ab impedimentis quae habet anima circa vires sensitivas et corporales coniungitur vero lumini 2us secundus contemplatur videndo veritates alcas altas in deo immediate, et per ista via allegatur scriptura signatum est super nos lumen vultus cui[?] divinae. et illud lumen natum est immutare intellectum nisi ponat obiecem applicando se nimis ad operationes et passiones corporales et sic anima non impedita, sed quasi ad se recurrens vel carens instrumento concurrendo ad extra intantum quod sensus visus privatur specibus[?] requisitis ad visionem corporalem, et deinde anima coniungitur vero lumini et ibi contemplatur veritates occultas

Quarto: secundum opinionem Guillelmi Parisiensis

4o quarto potest salvari iuxta oppinionem opinionem guillelmi parisiensis ponentis 3s tres virtutes theologicas et praeter illas ipse ponit virtutes naturales nobis ignatas quae sunt perfectiores quam morales vir tutes acquisitae, et tunc anima non impedita a corpore utitur illis viribus naturalibus, nam sapientia est ei innata et aliae virtutes naturales igitur anima ad se rediens cognoscit ardua et occulta

Quinto: quod anima humana sit tanquam speculum

5o quinto potest salvari quod anima humana sit tanquam spe culum quantum est de se, et quantum ad modum speculorum naturalium diversificatur secundum diversitatem complexionis corporalis sub qua consistit variae repraesentat ut plana specula repraesentant res sub dispositione certa, et specula concava repraesentant rem sub maiori figura quam sit res et specula sperica spherica repraesentant rem sub minori figura quam res sit

Et iterum specula oblonga repraesentant figuram oblongam et aliam formam alterius quantitatis quam sit obiectum

Et iterum quaedam sunt specula quae repraesentant obiectum sine figura ut patet 3o IIIo metheo??orum, et ita anima ad se re diens erit speculum in quo influenciae influentiae et intelligentiae repraesentant effectus et sic anima secundum corporum dispositionem repraesentabit alio et alio modo, et ideo quantum ad hoc apparet quod habuimus[?] veritatum revelatio quae habetur per iuvenes potest salvari absque daemonum operatione, tamen illae opera tiones sunt illicitae, tamen quia laedunt Iuve nes, cum 2o secundo quia nihil conferunt nisi ad terrendum, quia auditis certis verbis anima ducitur interrorem[?] et reducitur anima ad se, et istam variationem variationem complexionis quae est in lucido salvatur quod existentis in demencia dementia et melencolia melancholia anima abstrahitur in tantum quod cognoscit aliquas veritates non tamen negatur quin[?] culpis homini exigentibus aliquando daemones operentur

Secunda propositio

2a secunda propositio: maior pars praestigiorum ad causa purae naturales prae scigium prae stigium dicitur praestingens[?] oculum et nedum cor poralem, sed interiorem interiorem inquam quando potentia cognitiva non distinguit inter speciem et obiectum, nam obiecta specie intellectui ipse iudicat obiectum esse praesens. Ex quo apparet quod maior pars deceptionum reducitur ad causas naturales ut apparet de speculatoriis et faci entibus circulum qui reducitur ad hoc quod potentia cognitiva non distinguit inter rem et eius speciem, vel non distinguit inter species similitudinem habentis cum aliis ut de no cte de lapide credit quod sit daemon. Sequitur quod plurime illusiones sunt ex causis natura libus procedentes

Tertia Propositio

3a tertia propositio: maior pars operationum daemonis quae sunt sensibiles reducitur ad speciem praescigiorum praestigiorum .

Quod daemon operatur quadrupliciter in istis inferioribus.

Ubi est advertendum quod daemon quadrupliciter operatur circa nos in istis inferioribus

Primus modus operandi

primo agit circa nos latenter operando se temptando hoc potest fieri reducendo fantasmata phantasmata ut species sensibiles reservate in memoria reducitur ad actum id est daemon applicat potentiae ut ipsa movetur et fiat mutatio et ex consequenti volitio illicita et tandem dyabolus diabolus facit incidere anima in malos actus et de isto modo non loquitur in proposito

Secundus modus operandi

2o secundo daemon operatur causas naturales applicando ad mirabiles effectus pro ducendos et purae naturales, nam ingenii subtilitate et temporis diuturnitate ipse dae mon novit causas naturales applicare et sic potuit fieri de generatione ranarum per magos pharaonis quia potuerunt per naturalem ap plicationem causaurum naturalium et daemone consulente ranas producere et efficere, et sic faciunt multos aego?tare per latentem applicationem causarum naturalium vel herbarum[?] nocivarum[?] et multos etiam possunt sanare per applicationem medicinarum

Ex quo apparet quod tempestates tollunt et inducunt quando placet eis et praedicunt futura et pro ducunt effectus dependens ab ipsis ex quibus venerantur tanquam deus, et tales effectus eis attribuuntur tamquam causis principibus

Tertius Modus

3o tertio daemones operantur circa nos motus locales proiciendo lapidem portando res materiales de loco ad locum. et sic legitur de filio hominis quem spiritus malignus portavit supra pinaculum pinnaculum templi et montem excelsum, du bitatur cum quia daemon cum sit incorporalis quomodo movet corporalia quia nec habet membra nec sustentationem aliquam ut brachia

Quod non est impossibile quin res spiritualis possit trahere corporalem

Respon detur quod sicut res corporales trahunt alias res corporales et movent[?] contra propriam inclinationem, ita non est impossibile quin l res spiritualis possit trahere corporalem sine impulsu

primum apparet de magnete trahente ferrum sursum et tamen ipsum non impellit si igitur res corpora les alias contra propriam inclinationem movent et trahunt absque impulsu, videtur a fortiori quod res spirituales moveant res corporales et sic salvatur naturaliter quod corpus macometi absque applicatione alicuius substentantis in aere dicitur substentari per applicationem circumferentialem undique magnetis quia corpus macometi ponitur in va sae ferreo et magnes est sursum quae semper tenet et abstrahit illud vas, si igitur rei corporali tanta virtus attribuatur non est mirandum si res spiritualis corporalia de loco ad locum impellat, et tunc diceretur quod vir tus spiritus naturalis tanta est quod suffit impe dire gravitatem tendentem deorsum et influere qualitatem motivam contrariam motivitatem[?] sursum

2o secundo vi detur quod impellens mobile post instans in pulsus destruatur adhuc remanebit motus sursum per impressionem qualitatis contrarie sufficientis ad motum sursum et igitur non videtur quin res spiritualis possit movere corpus localiter

3o tertio nam anima est res spiritualis et tamen movet corpus grave motu progressivo et sursum igitur daemoni non repudiabit considerato quod si nobiliorum subiectum quam anima nisi dicatur quod subiecta spiritualis non posset mo vere corpus nisi coniungeretur cum eo et hoc videtur falsum quia deus movet corpora et tamen non coniungitur cum eis inhaesive. 2o secundo intelligentia mo vens orbem non coniungitur cum eo per inhae renciam inhae rentiam ut dicunt omnes

4o quarto illud potest salvari per imperium voluntatis nam cata est efficientia imperii voluntatis rationalis quod movet mortale ratione deitatis naturalis et excellentiae quod non res corporalis nata est eius imperio obedire ut tangit guillelmus parisiensis. ubi est notandum ad salvandum articulum parisiensis ne sic in eius favorem, quia articulus dicit, dicere quod per solum libertatis imperium intelligentia move at orbem error intelligitur quod imperium non sufficit nisi sit praesencia praesentia illius cuius est et etiam assistencia assistentia et hoc intendit guillelmus parisiensis si bene intelligatur quod daemones non possunt agere nisi cum praesecia praesentia , et sic cum actuali praesentia imperium sufficeret, nec hoc esset contra articulum, nam aliquod corpus potest ligare vim motivam ne moveat ut de corpe dine[?] qui ligat manum et reddit impo tentem, igitur virtus angeli poterit impedire gravi tatem ne moveat dorsum et sic res spiritua lis potest movere rem corporalem

Quartus modus operandi

aliud est genus operationum daemonum quod est apparentia daemonum sub forma corporis vel in specie hominis vel bruti, vel alicuius animalis ad quam formam ad quam sequuntur operationes proportionales ut voces ymo immo mulierum concubitus, nam in genesi le gitur ante diluvium daemones cum mulie ribus commiscuisse, et hoc ostendit guillelmus parisiensis narrando quod humi a daemonibus processerunt et ponit quod in cipro ex daemo nibus fuerunt plures geniti

Responsio ad difficultates quarti generis

Sed adhuc restat difficultas salvandi operationes et huiusmodi apparencias apparentias

Responsio Guillelmi Parisiensis

hic respondetur secundum viam guillelmi parisiensis quod haec omnia sunt praestigia concurrente motu locali et quantum ad modum loca lem non negatur quin daemones de loco ad locum, sed de forma est difficultas, nam vi detur homini quod sedeat supra equum et si de q aequo quaeratur utrum sit dyabolus diabolus et de aliis operationibus quomodo ab eis procedunt, tenetur quod omnia talia sint praescigia praestigia et apparenciae apparentiae falsae quia non est differentia inter obiectum et species et haec omnia reducuntur ad illam deceptionem in qua virtus cognitiva, et ideo scit distinguere inter speciem et eius obiectum, unde in apparentia sub specie hominis obicitur huc[?] aliud quia alterata est potentia interior vel intensa est species repraesentans hominem et anima specialiter est ad eam conversa et non potest anima taliter disponi et converti ad fan tasma quin potentia iudicat quin hoc sic aliud quam homo et sic potentia iudicat quod est equus, et ita dicitur de specie vocis, quia solam speciem vocis perci piens ad intra iudicat esse vocem ad extra nam omnes operationes facit tales, vel quia ante fuerunt in anima huiusmodi species, vel depingen do in animam similes species aeque intensas quibus positis anima iudicat se videre equum in genii audire tangere et realiter audire et tamen non erit nisi species rei vel obiecti, et ratione huiusmodi intensionis speciei, vel ratione alterationis animae qua indisponitur rationalis quae non potest corrigere sensum vel ratione alicuius indi spositionis[?] alterius. Unde secundum hoc nec esset ibi equus nec homo nec membrum virile in cohitu[?] mu lierum sed corporaliter mulieres declectarentur[?] ac si esset ibi homo

Sed contra quia ipsi videntur de lectari cognoscendi et movendo. Respondetur quod si de lectentur hoc est gaudio spirituali quia faciunt hominem corrurere in peccatum, ideo gaudent et secundum hoc facile esset omnia salvare, nam quod dae mon moveat corpora localiter nullus negat. de apparentiis tamen quae sunt praesci gia praestigia nec est ibi verum obiectum sed est praecise fan tasma phan tasma , et per hoc salvatur modus in generationibus homini[?] et hoc dicitur[?] nam habito praescigio praestigio daemon de potest in mulieribus semen aptatum appli care subita et inde generabitur fetus

2o secundo realiter per philosophiam et applicationem causarum naturalium possunt sicut fluvii converterunt in sanguinem et ita possunt aliquid convertere in semen et po nere in muliere praescigiata praestigata non quod ipsi daemones habeant membrum virile, sed imprimen do fantasmata phantasmata et sic omnes huiusmodi operationes reducuntur ad modum localem, quia mulier ita operatur ac si esset vir

Aliter posset dici quod daemones possunt aliqua materiam quantum ad figuram et colorem quod apparet sub specie hominis vel equi et possunt applicare causas facientes sonum ut per modum talem formarent voces ideo dicunt ex parti quod huius voces sunt cerribiles[?] et inepte

2o secundo ipsi possunt assumere corpora iam figurata ut corollaria mortuorum recenter et possunt movere linguam cum ipsa flest flexibilis, sed vox non est ita propria ac si esset de lingua viventis, et ut prius vox illorum est inepta et terribilis

3o tertio ipsi possunt assumere corpora vivorum et ducere ubi vo lunt, et exercere operationes similes, licet viventes non senciant sentiant . Unde verissimilem verisimilem quod corpora viva inhincarent[?] licet non delectentur, quia ob hoc natura est eis indita delectatio nec per se nec per accidens

Responsio Platonis: quod daemones sunt realiter corporalia

Sed nunc est aliorum oppinio opinio , scilicet, platonis quod daemones sunt realiter corporalia[?] et anselmus videtur esse illius oppinionis opinionis , nam plato facit unam rationem quam recitat calsidius commentator suus in thimeo. nam dicit quod totus ordo universi est secundum numerum cui scriptura sacra satis concordat, et philosophus 9no IXo metaphysicae videtur dicere quod omnia fecit deus in numero[?], igitur suppositio platonis est vera

2o secundo ipse supponit quod numerum[?] cu bici sunt perfectissimi et quod factura mundi est secundum eorum habitudinem et modum nam inter duos numeros[?] cubicos proximos sunt duo media propor tionalia medium maius et medium minus[?], et secundum hoc inventus est numerus elementarum et inve nitur etiam quadruplex genus potentiarum nisi dabuntur duo extrema, scilicet, subiecta spiritualis et subiecta pure naturalis, et duo media sunt species humana participans aliquid de materiali et erit aliud medium magis attendens ad spirituale quod erit daemonum, et sic inter na turam pure intellectivam et pure materialem sunt duo media unum homini et aliud dae monium et hoc participat cum materiali magis et daemones recedunt magis a materiali et tunc non est dubium quin daemones possent corollaria aliqua condempsare ex praedictis apparet quod vi artis tales superstitiones nullam habent efficaciam sed istae deceptiones aliquando vi scripturae, et aliquando exisgentibus culpis tanta a gravitate potest esse quod talis creatura seducitur a dyabolo diabolo . Sed contra arguitur quia carmina et verba habent effi caciam et hoc non videtur nisi per artem igitur contra dicita. consequens apparet de Iudeo quod qui dicit verba in aure tauri[?] et caurus cecidit mortus statim igitur verba habent effica ciam et possunt facere alterationes

Responsio: quod de per se nihil faciunt nisi materialem

Respondetur quod de per se nihil faciunt nisi materialem

primo quia aer informatus sono potest esse vene natus ideo interficeret hominem ut si serpens emittat vocem, vel dicitur quod ex dispositione corporalis sonus potest esse taliter dispositus quod respectu et sortis est venenosus. Item epi dimiatus[?] interficet loquendo

2o secundo sonus potest esse ita acutus quod ratione terrorum in terficeret ita quod conitruum[?] potest esse ita in tensum quod auditu interficeret et esset tanta turbatio armoniae interioris quod creatura penitus interficeretur

3o tertio sonus potest per accidens interficere ut generando gau dium velsrisocaim[?] nimis accutam et vehe mentem, nam addito tali nocumento potest dissolvi huiusmodi creatura

4o quarto potest contingere ex armo nia laesiva[?] quia quodlibet verbum est compositum ex multis sonis proportionaliter, nam potest esse talis comple xio parvorum sonorum quod corrumperet spirtus ut habetur in musica pitagoras nam ipse nam ipse nocte studens vidit Iuvenem incitatum spondeo quasi furens volebat rum pere domum mulieris ut ipse cecinit per dulcem cantum mutigans[?] ipsum ab ira refrenavit

Et boecius narrat aliud exemplum quod epedocles mittigavit mitigavit annii[?] volentis suum hospitem interficere, et hoc mitti gatio fuit per huiusmodi melos. Et cum hoc dicitur quod sonus potest esse taliter dispropositus quod omnino corrumperet spiritus interiores et tandem sequitur mors, conceditur tamen quod in homine malo potest esse tanta nequicia nequitia quod per plures voces dyabolus diabolus aliquid operetur

Sed alio modo dicendum quod forte talia sunt falsissima, nam tales magi homines decipiunt ut ab eis habeant pec cuinias pec uinias vel per quaestum vel propter inanem gloriam quae ut dicitur communiter multos Imepdivit[?] ad vere philosophandum

2o secundo levitas credendi potest esse causa de hiis quae sunt contra veritatem politiae, consimiliter dicitur de sortilegiis dicitur quod non habent ef ficacaim nec possunt esse causae naturales, aliquando tamen dya bolus dia bolus ibi operatur

Advertendum tamen est quod aliqui in sortiuntur se ipsos ex alteratione sui corporis nam potest ita esse quod sortes non potuit cognoscere uxorem suam in a hora et ex hoc tantum potest indisponere et turba re interius ex verecundia et aliis passionibus interi oribus quod implicatur omnino ad faciendum illud quod erat humilis

de sigillationibus et ymaginationibus imaginationibus factis ut si aliquis ymaginetur imaginetur quod aliqua ymago imago est facta contra ipsum ex hoc depauperatur quia per intensam ymaginationem imaginationem quam habet ad ymaginem fit negligens in suis negociis negotiis et inde pauper, econverso etiam quando aliquis habet ymagines et lapides animatur ad prudenter agendum in suis factis et per diligenciam diligentiam fit dives

Ista cum omnia reprobatur in scrip tura, similiter dicitur de carateribus quod nihil faciunt quia sunt quaedam sigilla quibus creatura se sigillat dy abolo di abolo in signum subiectionis, ut dicitur quod abra ham habuit signum subiectionis dei, igitur dicitur quod huiusmodi homines decepti habent signum subiectionis dyaboli diaboli , et sic in istis nulla datur ars nec relata maxima tamen dispositio ad hoc est esse misericordiam

Contra tamen ista omnia fides est summa medicina quia fides vincit dyabolum diabolum , ideo scribitur cui resisate[?] fortes in fide

2o secundo nedum ipsa valet ad hoc sed etiam ipsa fortificat animam quia ipsa est supprema suprema et ultima dispositio animae in hac vita et cum sit con venientissima, sequitur quod reddit animam sanissimam

Quod magi non deberent permitti

Ex quo apparet quod tales magi non deberent permit ti impossibilia[?in politici] cum sint mali et impediunt bonum politiae

2o secundo dicitur quod fides expellit dyabolum diabolum et ei resistit, et singulas potentias animae bene ordinat et resecat omnes errores et huiusmodi deceptiones et ex consequenti ipsa tenet potentias inferiores in bano ordine et facit eas superioribus obedire

3o tertio dicitur quod fides nedum animam bene gubernat sed etiam corpus, nam ipsa facit milites agredi aggredi bella et inde salutem sperare et praemium obtinere

Item facit aggredi opera methematica mathematica quae sunt volia[?] et neccessaria necessaria ad bene regendum politiam

5o quinto ipsa fides vincit omnes apparencias apparentias quae sunt contra dictamen rectae rationis

6o sexto dicitur quod ipsa est vita animae, ideo ait scriptura quod iustus ex fide vincit

de fatuitate agnnus[?] dicitur quod omnia talia nihil sunt sed huiusmodi deceptiones procedunt ex deffectu defectu huma nae miseriae et talia dicunt[??] abici a politia ut Iulius cesar qui fuit prudentissimus imperator con tempsit huiusmodi agunna[?], nam narratur quod dum transiret in affricam africam cecidit de equo et tunc dicit teneo te affrica africa licet sui milites qui erant prasentes multum dolerent de suo caus ipse tamen gaudebat. Sed circa hoc advertendum est quod deus ex sua minima multa facit circa nos ad revocandum nos a peccatis ad gratiam et de hoc d videatur salbriensis nam diligentibus deum omnia cooperantur in bonum, et sic finitur praesens materia